Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Balıkesir yöresi halkoyunları, Balıkesir ve çevresine özgü halkoyunlarıdır. Balıkesir yöresinde doğmuş veya gelişmiş oyunlar Balıkesir yöresine özgü oyunlardır.
Balıkesir ili gerek Marmara ve gerekse Ege Bölgesi sınırları içerisinde yer alan bir ildir. Bu özelliği Balıkesir halkoyunlarına yansımaktadır. Balıkesir ili sınırları içerisinde oynanan oyunlar incelendiğinde, güney ve batı ilçelerinde « zeybek » karakterli, doğu ilçelerinde « kaşık » karakterli oyunlara rastlanılmaktadır.
Balıkesir yöresi oyunlarında neşe, yas, aşk, kahramanlık, askerlik gibi konular ele alınmıştır. Başlıca enstrümanları davul, zurna, kabak kemane, klarnet, tahta kaşıklardır.
Oyunlarda dönmeler, açılıp kapanmalar diz vurmalar, kol çekmeler, kol döndürmeler, sekmeler hakimdir. Neşe ve eğlence yaratan, ahenkli hareketlerle « toplu » olarak yapılan oyunlardır. Balıkesir Yöresi oyunlarının tavırları oyuna göre değişmesine rağmen, birçok ortak yönleri vardır. Yörede kısa hareketler genelde canlılık ve neşe ifadesiyken, ağır, dalgalı hareketler hüznün ifadesidir. Oyunlar yöre insanının karakterini ve güzellik anlayışı ile ölçülerini yansıtmaktadır. Erkeklerde « güç gösterileri », kızlarda ise « zarafet gösterileri » oyunlar içinde bir bütün olarak gösterilmektedir.
Geçmişten Günümüze Balıkesir Halkoyunları Çalışmaları
Ova oyunlarına yönelik çalışmalar
Balıkesir Yöresi ova oyunlarıyla ilgili çalışmalar cumhuriyetten sonra başlamıştır. 1932 yılında kurulan halkevleri aracılığıyla Balıkesir yöresinde ova oyunlarına yönelik yapılan çalışmalar düzenli, bilinçli bir şekilde yapılmaya başlandı.
22 Ocak 1933 günü Atatürk'ün Balıkesir'i ziyaretinde Pamukçu köyü zeybekleri milli oyunlarını sergilediler. Bu oyunlara Atatürk de eşlik etmiş ve bu andan sonra Balıkesir ova oyunları dikkatini çekmeye başlamıştır. Bu yüzden Balıkesir oyunlarının kayıt altına alınması ve tanıtma çalışmaları bu tarihle birlikte başlar.
24 Haziran 1934 günü İran şahı ile beraber Balıkesir'e gelen Atatürk karşısında Balıkesir oyunları defalarca oynandı. Bu efeler arasında Tevfik Göngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül vardı. Bu ekibin, Atatürk ve Ali Hikmet Paşa ile birlikte çektirdiği fotoğraf maalesef günümüze ulasmamıştır; Bu fotograf, istasyon önünde çekilmişti. Atatürk’ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip, Balikesir Belediyesi’nin tahsis ettigi araçla Çanakkale’ye gitmiş ve birkaç defa Balıkesir oyunlarını oynamışlardır. Bu gezi sonunda efelere 300 Lira hediye verilerek Balıkesir'e gönderilirler.
1935 yılında Balıkesir ekibi, Ali Hikmet Paşa’nin davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul’a gider. Pamukçu ekibinin İstanbul’da oldugunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayi'na davet eder. Dolmabahçe Sarayı'nda oyunları sergilerler. Bu dönemde İngiltere'den İran'a kadar pek çok devlet adamı huzurunda oynadılar ve Türkiye'nin yurt dışı tanıtımlarında Balıkesir oyunları ön planda yer almıştır.
Eylül 1935 yılında Atatürk tarafından düzenlenen İstanbul'da "Beylerbeyi Balkan Festivali" yapılmıştır. Bu festivale katılan çok az sayıdaki mahalli ekiplerden biri Balıkesir ekibiydi. Bu festivalden bazı fotoğraflar günümüze gelmiştir. Balkanlardan ise Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan halkoyunları toplulukları katılmıştır.
1936 yılında (Ağustos) « 2. Balkan Festivali » yapılmıştır. Balıkesir ekibi bu festivale de katılmıştır.
1957'de « Pamukçu Halk Oyunları Derneği » kurulmuştur. Dernek ekibi Dr. Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında uçakla 19 Mayıs'ı kutlamak için Kıbrısa gitti. Bu derneğin « ilk yurt dışı seyahati » idi. Kıbrısta 19 Mayıs bayramını kutlamışlardır.
1958 yılının Haziran ayında Balıkesir Pamukçu ekibi vapurula İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nice'e giderek « Nice » ve « Kan Festivali »ne katılırlar. Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, Brükselde O döneme kadar yapılmış ve Avrupa'nın en büyük Turizm Fuarı olan Brüksel Turizm Fuarı katılmış ve burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkeyi temsil etmiştir. Bu festivallere katılan sayılı birkaç ekipten biridir. Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip « Emperia » şehrindeki askeri bayrama katılmıştır.
1958'de Balıkesir ekibi Fransa'nın Nice şehrinde 21 ülkenin yer aldığı « Uluslararası Halk Dansları » festivaline katıldı ve birinci oldu. Bu dönemden sonra Balıkesir'in yurt dışı ve yurt içi halkbilimi çalışmalarında önemi arttı. Balıkesir ova oyunlarının sahip olduğu şan ve bu oyunlara önem verilmesi, Batı ilçe oyunlarının derlenmesini geciktirmiştir.
4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Kuruluşları" kurumunun 70. kuruluş yılına katılan Balıkesir ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanmıştırlar.
Balıkesir Pamukçu ekibi 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunlarına katılmıştır. Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında temsil eden ekip burada 35 gün kalmıştır. 1975 yılında Pamukçu oyunları yeniden derlendi. Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı « Eisenhower »'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in karşısında da oynamıştır.
Dağ oyunlarına yönelik çalışmalar
Dağ oyunlarına yönelik çalışmalar, 1960'lı yıllarda başlamıştır ve Dursunbey erkek oyunları derlenmiştir. 1970'li yıllarda Sındırgı, Bigadiç, Dursunbey kadın oyunları üzerine derlemeler yapılmıştır. 1990'lı yıllarda dağ karakterli kadın oyunları üzerine çalışmalar artmıştır.
Yapı Kredi Bankası çalışmaları
1955 yılında ilk defa bir kurum olarak « Yapı ve Kredi Bankası » bu kültür hizmetine sahip çıktı. Türk halkoyunlarını geliştirmek ve yaşatabilmek amacıyla « Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi » adlı bir bölüm kurdu ve kalan halkoyunlarını bu çatı altında barındırdı. Bu çatı altında değerli bilim insanları 14 yıl halkoyunlarını geliştirmek, yaşatmak ve yaymak için çalıştılar. Yapı Kredi Bankası "Türk Halk Danslarını Yaşatma ve Yayma Tesisi" bilim insanları tarafından « Balıkesir yöresi » oyunları kayıt altına alındı ve ilk kez filme çekildi. Yapı ve Kredi Bankasının tesisi sayesinde 1961 yılında ilk defa Türkiye halkoyunları semineri yapılmıştır. Yine bu tesis sayesinde 1968 yılında Milli Eğitim Bakanlığı, TRT işbirliğinde halk oyunları filme alınmıştır. Balıkesir yöresiyle ilgili ilk kasette « Pamukçu Bengisi, İkili Güvende ve Toplu Güvende » oyunları ile « Mendili Oyaladım, Sarı Karınca ve Akpınar » oyunları bulunmaktadır. Efelerin üzerinde klasik Balıkesir ova zeybek kıyafeti, kadınların üzerinde ise « Türkali » köyünden derlenen Türkmen kıyafetleri bulunmaktadır. Bu çalışmayla ilgili fotoğraflar da günümüze ulaşmıştır. Bu tarihte Dursunbey erkek oyunlarına yönelik de bir çalışma yapılmıştır.
Milliyet Gazetesi yarışmaları
Balıkesir ilindeki liseler Balıkesir yöresi oyunlarıyla, 1970-1980 arasında o dönemin tek yarışması olan Milliyet Gazetesi yarışmalarına katılmışlardır ve kaşıklı zeybek dalında dereceler elde etmiştir. Yine bu dönemde Dokuz Eylül Üniversitesi Balıkesir ekibi kurarak, Balıkesir Yöresi Oyunlarına katkıda bulunmuştur. Bu dönemde MEB ve Kültür Bakanlığı tarafından birkaç kere Köy Okulları Arası Halk Oyunları Yarışması da düzenlenmiştir.
M.E.B. yarışmaları
1984 yılında o zamanki adıyla « Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığı Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı » ilk ve orta dereceli okullar ve dernekler arası tüm yurt çağında halkoyunlarını geliştirmek amacıyla yarışmalar yapmaya başlamıştır. Bu tarihten itibaren bu MEB yarışmaları Balıkesir yöresi halkoyunlarının gelişmesinde ana etken olmuştur ve pek çok derleme çalışmaları yapılmıştır. Gerek oyun repertuvarı gerekse sahne teknikleri bakımından gerekse de kostüm araştırmaları açısından ilerlemeler kaydetmiştir. .
1990 yılında BAFAT (Balıkesir Folklorunu Araştırma ve Turizm Derneği) kurulmuştur.
2000'li yıllar
2001 yılında « TC. Başbakanlık Gençlik ve Spor Müdürlüğü Türkiye Halk Oyunları Federasyonu » kurulmuştur. Bu kurum aracılığıyla Balıkesir'de kulüpleşme başlamıştır. Bu kulüpler federasyonun düzenlediği yarışmalara katılmaktadırlar.
2001 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Balıkesir Yöresi (İli) Türk Halk Oyunları Giyimi ile ilgili kitap yayımlanmıştır.
2001 yılında <<Dursunbey Folkloru Araştırma Eğitim ve Turizm Derneği (DUFAD)>> faaliyetlerine başlamıştır.
Birincil çalışmalar
Ekim 2000'de ilk düzenlenen TC. Kültür Bakanlığı I. Mahalli Halk Oyunları Yarışmasına « Balıkesir Bigadiç İlçesi Kızılçukur Köyü Halk Oyunları Topluluğu » da katıldı ve yarışmada "En İyi Kıyafet" Ödülü'nü aldı.
2005 yılında Karesi Tv ve halkbilimciler öncülüğünde ilçelerin kültürlerine yönelik çalışmalar yapılmıştır.
2007 yılında Balıkesir Valiliği I. Mahalli Halk Oyunları yarışması yapıldı ve bu yarışmaya 17 ekip katıldı. Bu yarışma, köylerin unutmaya başladıkları halk oyunlarına olan ilgisini arttırmaya ve devam ettirmeye yönelik büyük önem taşımaktadır.
2010 yılında Balıkesir Valiliği Mahalli Halk Oyunları yarışmasını şenliğe dönüştürdü ve bu şenliğe çeşitli köylerden 15 ekip katıldı.
Yöre Oyunları Hakkında Bilgi
Yöredeki oyunlar genel halk oyunlari türlerinden Zeybek türüne girmektir. Coğrafi olarak incelendiğinde Körfez ve körfeze yakın bölgelerde "ağır zeybek", merkeze yakın bölgeler ile ovalık bölgelerde Güvende,Karşılama Oyunları ve Bengi tipindeki "kırık zeybek", doğudaki dağlık bölgede ise "kaşıklı zeybek" oyunları olduğu görülmektedir. Bu yüzden yörede "yöre tavrı" yerine "oyun tavrı" dikkate alınmalıdır. Yöredeki oyunların ortak özellikleri <<toplu>> olarak oynanması ve daire,düz çizgi ve karşılıklı geçişler şeklinde icra edilmesidir. Erkek Oyunlarında Çalgı olarak bağlama,davul,zurna veya klarnet kullanılmaktadır.
Başka bir sınıflandırma ise dağ köy oyunları ve ova köy oyunları şeklinde yapılabilir.
Erkek oyunları
a. Ağır Zeybek oyunları:
Genellikle Ayvalık, Burhaniye, Havran, Edremit ile Savaştepe dolaylarında rastlanılan oyunlar ağır zeybek oyunlarıdır. Sebai Güvende, Edremit Güvendesi (Zeybeği), Alay Havası, Tabancalı, Eski Kozak Zeybeği, Sabah Güvende, İsmailli, Koca Arap, Bağyüzünün Çamları, Ayvalık Zeybeği, Savaştepe Zeybeği, Harmandalı ve Karyolamın Demiri bu kategoride yer alan oyunlardır. Bu oyunlar aynı zamanda çoğunlukla Manav köyleri ile yörük ve tahtacı köylüleri tarafından oynanmaktadır. Bu kültür iki öğeden beslenmektedir. Birincisi, kazdağı kültürü. İkincisi kozak kültürü.
b. Kırık Zeybek oyunları:
Balıkesir merkez, Balya, İvrindi, Gönen ile Bigadiç'in batı köylerinde dolaylarında oynanan oyunlar genelde ağır ve ağdalı olmaktan ziyade kollardaki kırıklık ve hareketlerdeki çeviklikle ön plana çıkar. Bu oyunları üç gruba ayırabilir. Bu köyler aynı zamanda Manav ve muhacır köyleridir. Bu oyunların hepsine birden ova oyunları veya ova kültürü de denir.
- Güvende tipi oyunlar: <<İkili Güvende, Toplu Güvende, Ağır Hava, Doğru Hava, Sarhoş Havası, Kemeraltı, Koca Hava, Doğanlar Zeybeği, Balya Ağır Hava Zeybeği, Kocabaş Zeybeği bu tipte oyunlardır. Toplu olarak dairede oynanır.>>
- Bengi tipi oyunlar: <<Pamukçu Bengisi, Karşılama, Balıkesir Zeybeği, Balya Bengisi, Gönen Karşılaması, Bandırma Karşılaması, Bandırma Dörtlemesi. Bengi ayak yapısının kökeni Manav köyleridir. Yapılan araştırmalarda Manav köylerinde bengi ayak yapısı tespit edilmektedir.>>
- Zeybek tipli oyunlar: Bu köylerde Harmandalı, Karyolamın Demiri, Bağyüzünün Çamları gibi zeybek oyunlarına rastlanır.
c. Kaşıklı Zeybek oyunları:
Dursunbey, Sındırgı ile Bigadiç ve Kepsutun bir kısmında daha çok kaşıklı zeybek oyunlarına rastlanır. Bu ilçelere bağlı köylerdeki tespitlere göre giyim tarzı da oldukça farklıdır ve oyunlarda kaşık eşlik aracıdır. Oyunlar genelde sekmeli oyunlardır. Aynı zamanda bu oyunların oynandığı köyler yörük köyleridir.
Bu kesimdeki köylerde erkeklerin oynadığı oyunlara örnekler; << Akpınar, Azime, Sekme, Sektirme, Cezayir, Kayalcanın Taşları (ikili zeybek), Şerifem, Aşağı Yoldan, Yılanı Yılanı, Koca Kuş, Dada Zeybeği, Aşağıdan Çıktı Bayrağın Ucu, Evleri Var Üst Başta (dörtlü zeybek), Akdağ Yaylası, Şakir Efe, Köroğlu, İslamoğlu, Kocaceviz, Yörük Ali, Alçak Ceviz Dalları>>
Kadın Oyunları
Geleneksel olarak kadın oyun enstrümanları bakır tava,kazan,kaşık ve zilli maşa kullanılmaktadır. Oyunlar türkü eşliğinde oynanır. Kadın oyunları genelde etnik yapıya göre kategorize edilmektedir.
Yörede Türkler beş gruba ayrılmaktadır. Manavlar, Yörükler, Tahtacılar, Çepniler ve Muhacır Türkler. Söz konusu gruplar kendi oyunlarını üretmişler ayrıca birbirlerinden de etkilenmişlerdir. Bunun yanında altıncı Türk grubu Tatarlar olup, oyunları diğer beş gruptan oldukça farklıdır.
a. Manav Oyunları
Manav oyunları, Manav köylerinde kadınlar tarafından özel günlerde oynanan oyunlardır. Eskiden genelde evin içinde oynanırdı. Bu oyunlar kaşıksız oyunlardır. Manavlar, 10.-11.--12.-13.yy'dan itibaren bölgeye yerleşmiş yerli tarımcıl Türklerdir. Manav oyunları;
- Zeybek tipli oyunlar: Harmandalı, Karyolamın Demiri, Kayalar.
- Karşılıklı oynanan sekmeli oyunlar: Mende, Entarisi Damgalı, Fatmam, Şıngır, Eşmem Ben, Asmaların Filizi, Dere Boyu Düz Gider, Çay Benim Çeşme Benim, Yeşil Dağlar, Bandırmalı Güzelim, İnce Mehmet, Susurluk Karşılaması, Koca Oyun, Ninna, Aya Baktım.
- Bengi tipli oyunlar: Karşılama.
b. Yörük oyunları:
Bu oyunlar kaşıklı zeybek oyunlarıdır ve Dursunbey, Sındırgı, Bigadiç, Kepsut ile bazı Savaştepe köylerinde oynanır. Oyunlarda konar-göçerliğin etkisi vardır. Yörük kadın oyunları üç alt kategoride incelenir: Sekmeli, adımlı oyunlar, hoplamalı oyunlar.
- Sekmeli oyunlara örnek; << Akpınar, Azime, Şerifem, Aşağı Yoldan, Aşağı Yelden, Yörük Dağı, Aşağıdan Çıktı Bayrağın Ucu, Bir Yakadan Bir Yakaya, Güzelim Güzelim, Şıngır, Sındırgı Oyun Havası, Yanma Yürek, Zerdali Dali, Suda Balık Oynuyor>>
- Adımlı oyunlara örnek; <<Demirciler, Bakırcılar, Bahçelerde Üzerlik, Süpürgesi Aynalı gibi>>
- Hoplamalı oyunlara örnek; <<Tünleme, Oğlanın Adı Hakkı, Köroğlu, Kocaceviz, Kırmızı, Hatçam, Durnalar, Tüllek(İğde Dalı) gibi>>
- Kına havaları: Dursunbey Köy Oyunu.
c. Tahtacı Türkmen oyunları:
Balıkesir yöresindeki Tahtacı Türkmenleri tarafından oynanan oyunlardır. Bu oyunlarda kaşıksızdır. Kendine özgü tavrı vardır. Bu oyunlara örnekler; <<Al Basmadan Donum Var, Haydi Güzelim, Bağlarım, Armut Ağacı, Lamba Şişesi, Baydan Nazmiye, Mendili Oyaladım, Sarıkarınca, Akpınar.>>
d. Çepni Türkmen oyunları
Yörede Çetmi olarak adlandırılan köylerde oynanan geleneksel oyunlardır. Söz konusu oyunlar Türkmen oyunları ve Yörük oyunlarına benzerlik gösterir. Ayrıca kostüm bakımından Tahtacı türkmenlerinden daha çok Yörük giyimine yakın özellikler taşır. Bigadiç ve Balıkesir Merkez'de yoğunlaşan Çepni köylerinde tünlemeli oyunlara rastlanmaktadır. Bunlardan biri Kırmızı adlı oyundur.
e. Muhâcır oyunları:
Bu oyunlar Balıkesir yöresindeki genelde Bulgaristan'dan gelmiş muhacır köylüleri tarafından oynanan oyunlardır. Kaşıksız oyunlardır. Örnek; Vangel Çantası, Ayva ile Nar, Gürgenin Dalları.
Halk Oyunları Kulüpleri
İlde faaliyet gösteren halk oyunları kulüpleri;
- Karagücü Spor Kulübü
- BASAM Balıkesir Anadolu Sanat Merkezi Gençlik ve Spor Kulübü
- Balıkesir İli Gençlik ve Spor GM Kulübü
- Balıkesir Çağdaş Halk Oyunları Kulübü
- Balıkesir Ferman Halk Oyunları Derneği Spor Kulübü
- Pamukçu Belediye Spor Kulübü
- Pamukçu Bengisini Yaşatma Geliştirme Gençlik ve Spor Kulübü
- BAFAT Balıkesir Folklor Araştırma Spor Kulübü
- YDS Gençlik Spor Kulübü
- Balıkesir Engelliler Spor Kulübü
- Gönen Gençlik ve Spor Kulübü
- Gönen Termal Spor Kulübü
- İvrindi Spor Kulübü
- Burhaniye Spor Kulübü
- DUFAD Spor Kulübü
- Sındırgı Spor Kulübü
- Kepsut Spor Kulübü
- Ayvalık Spor Kulübü
- Edremit Spor Kulübü
Ayrıca ildeki pek çok okul bu uğraşa gönül vermekte ve Balıkesir yöresi halk oyunlarını geliştirmeye çalışmaktadır. Gerek kostüm gerekse sahne ve müzik açısından Balıkesir yöresinin gelişmesini sağlamaya çalışmaktadırlar.
Başarı kazanmış okullardan bazıları şunlardır; Alişuuri İlköğretim Okulu, Mehmetçik İlköğretim Okulu, İvrindi 7 Eylül İlköğretim Okulu, Hatice Fahriye Eğinlioğlu İlköğretim Okulu, Balıkesir-Karesi İlköğretim Okulu, Zağnospaşa İlköğretim Okulu, Pamukçu Mebruke Hakkı Kabakçı İlköğretim Okulu, Vehbi Bolak İlköğretim Okulu.
Liselerden ise; Sırrı Yırcalı Anadolu Lisesi, Adnan Menderes Lisesi, Balıkesir Lisesi, Ticaret Odası Lisesi, Endüstri Meslek Lisesi.
İlçelerden ise başta Burhaniye olmak üzere Edremit, Gönen, İvrindi, Savaştepe ve Kepsut'taki okullar bu uğraşa destek vermektedir.
Halk Eğitim Merkezleride halk oyunları faaliyetlerine destek olmaktadırlar. Özellikle Balıkesir H.E.M. Savaştepe H.E.M ve Kepsut H.E.M. Türkiye finallerinde Balıkesir ilini başarıyla temsil etmişlerdir. Yine okullarda açtıkları kurslarla öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirip, yöre halk oyunlarını öğrenmelerine vesile olmaktadırlar.
Kaynakça
- ^ Karagöz, B. (2019) Balıkesir Yöresi Halk Oyunları, Ankara: Gece Akademi Yayınları
Kaynaklar
- 1-Mahmut Ragıp Gazimihal, (Düzenleme:Nail Tan, Ahmet Çakır), Türk Halk Oyunları Kataloğu, Kültür Bakanlığı HAGEM Yayınları, 2. cilt. 2002.
- 2-1982 Yurt Ansiklopedisi, Balıkesir'de Halk Kültürü bölümü.
- 3-Mesude Eğilmez, Gelenekten Geleceğe Halkoyunları, Ankara: Ütopya Yayınevi,2006.
- 4-Balıkesir Bitek Şehir, Yapı ve Kredi Bankası Yayınları, 2003.
- 5-Balıkesir Belediyesi Balıkesir Kent Tanıtımı, Belediye Yayınları, 1989.
- 6-Atilla Erden, Anadolu Giysi Kültürü, 1998.
- 7-Berkan Karagöz, Balıkesir Yöresi Halk Oyunları, Gece Akademi Yayınları, 2019.
Dış bağlantılar
- Balıkesir Halk Oyunları Sitesi 7 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Balikesir yoresi halkoyunlari Balikesir ve cevresine ozgu halkoyunlaridir Balikesir yoresinde dogmus veya gelismis oyunlar Balikesir yoresine ozgu oyunlardir Balikesir yoresi dag koyleri geleneksel kiyafetleri Balikesir ili gerek Marmara ve gerekse Ege Bolgesi sinirlari icerisinde yer alan bir ildir Bu ozelligi Balikesir halkoyunlarina yansimaktadir Balikesir ili sinirlari icerisinde oynanan oyunlar incelendiginde guney ve bati ilcelerinde zeybek karakterli dogu ilcelerinde kasik karakterli oyunlara rastlanilmaktadir Balikesir yoresi oyunlarinda nese yas ask kahramanlik askerlik gibi konular ele alinmistir Baslica enstrumanlari davul zurna kabak kemane klarnet tahta kasiklardir Oyunlarda donmeler acilip kapanmalar diz vurmalar kol cekmeler kol dondurmeler sekmeler hakimdir Nese ve eglence yaratan ahenkli hareketlerle toplu olarak yapilan oyunlardir Balikesir Yoresi oyunlarinin tavirlari oyuna gore degismesine ragmen bircok ortak yonleri vardir Yorede kisa hareketler genelde canlilik ve nese ifadesiyken agir dalgali hareketler huznun ifadesidir Oyunlar yore insaninin karakterini ve guzellik anlayisi ile olculerini yansitmaktadir Erkeklerde guc gosterileri kizlarda ise zarafet gosterileri oyunlar icinde bir butun olarak gosterilmektedir Gecmisten Gunumuze Balikesir Halkoyunlari CalismalariOva oyunlarina yonelik calismalar Balikesir efeleri bir Manav oyunu olan toplu guvende koca oyun oyununu oynarkenBalikesir ova koylerinde kullanilan geleneksel Manav kostumu Balikesir Yoresi ova oyunlariyla ilgili calismalar cumhuriyetten sonra baslamistir 1932 yilinda kurulan halkevleri araciligiyla Balikesir yoresinde ova oyunlarina yonelik yapilan calismalar duzenli bilincli bir sekilde yapilmaya baslandi 22 Ocak 1933 gunu Ataturk un Balikesir i ziyaretinde Pamukcu koyu zeybekleri milli oyunlarini sergilediler Bu oyunlara Ataturk de eslik etmis ve bu andan sonra Balikesir ova oyunlari dikkatini cekmeye baslamistir Bu yuzden Balikesir oyunlarinin kayit altina alinmasi ve tanitma calismalari bu tarihle birlikte baslar 24 Haziran 1934 gunu Iran sahi ile beraber Balikesir e gelen Ataturk karsisinda Balikesir oyunlari defalarca oynandi Bu efeler arasinda Tevfik Gongormus Ahmet Atagun ve Necip Sengul vardi Bu ekibin Ataturk ve Ali Hikmet Pasa ile birlikte cektirdigi fotograf maalesef gunumuze ulasmamistir Bu fotograf istasyon onunde cekilmisti Ataturk un emriyle gezinin devamina da katilan ekip Balikesir Belediyesi nin tahsis ettigi aracla Canakkale ye gitmis ve birkac defa Balikesir oyunlarini oynamislardir Bu gezi sonunda efelere 300 Lira hediye verilerek Balikesir e gonderilirler 1935 yilinda Balikesir ekibi Ali Hikmet Pasa nin davetlisi olarak Kucuk Ciftlik Parki nda gosteri yapmak uzere Istanbul a gider Pamukcu ekibinin Istanbul da oldugunu duyan Ataturk butun oyunculari Dolmabahce Sarayi na davet eder Dolmabahce Sarayi nda oyunlari sergilerler Bu donemde Ingiltere den Iran a kadar pek cok devlet adami huzurunda oynadilar ve Turkiye nin yurt disi tanitimlarinda Balikesir oyunlari on planda yer almistir Eylul 1935 yilinda Ataturk tarafindan duzenlenen Istanbul da Beylerbeyi Balkan Festivali yapilmistir Bu festivale katilan cok az sayidaki mahalli ekiplerden biri Balikesir ekibiydi Bu festivalden bazi fotograflar gunumuze gelmistir Balkanlardan ise Arnavutluk Bulgaristan Romanya ve Yunanistan halkoyunlari topluluklari katilmistir 1936 yilinda Agustos 2 Balkan Festivali yapilmistir Balikesir ekibi bu festivale de katilmistir 1957 de Pamukcu Halk Oyunlari Dernegi kurulmustur Dernek ekibi Dr Fazil Kucuk un davetiyle 1958 yilinda ucakla 19 Mayis i kutlamak icin Kibrisa gitti Bu dernegin ilk yurt disi seyahati idi Kibrista 19 Mayis bayramini kutlamislardir 1958 yilinin Haziran ayinda Balikesir Pamukcu ekibi vapurula Istanbul dan Marsilya ya oradan da otobusle Nice e giderek Nice ve Kan Festivali ne katilirlar Daha sonra Bruksel e gecen ekip Brukselde O doneme kadar yapilmis ve Avrupa nin en buyuk Turizm Fuari olan Bruksel Turizm Fuari katilmis ve burada tertiplenen Turk Gecesi nde basari ile ulkeyi temsil etmistir Bu festivallere katilan sayili birkac ekipten biridir Bruksel deki programdan sonra Italya ya gecen ekip Emperia sehrindeki askeri bayrama katilmistir 1958 de Balikesir ekibi Fransa nin Nice sehrinde 21 ulkenin yer aldigi Uluslararasi Halk Danslari festivaline katildi ve birinci oldu Bu donemden sonra Balikesir in yurt disi ve yurt ici halkbilimi calismalarinda onemi artti Balikesir ova oyunlarinin sahip oldugu san ve bu oyunlara onem verilmesi Bati ilce oyunlarinin derlenmesini geciktirmistir 4 14 Kasim 1968 tarihleri arasinda Monako da duzenlenen Dunya Turizm Kuruluslari kurumunun 70 kurulus yilina katilan Balikesir ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly in takdirlerini kazanmistirlar Balikesir Pamukcu ekibi 1973 yilinda gerceklesen ve Tunus ta duzenlenen Akdeniz Oyunlarina katilmistir Turkiye yi butun Avrupa ekipleri arasinda temsil eden ekip burada 35 gun kalmistir 1975 yilinda Pamukcu oyunlari yeniden derlendi Yabanci devlet baskanlarindan ABD Baskani Eisenhower in Fransa Devlet Baskani De Gaulle un ve Prens Hasan in karsilama torenlerinde hazir bulunan ekip ayrica ucuncu Cumhurbaskani Celal Bayar in Basbakan Adnan Menderes in ve Basbakan Suleyman Demirel in karsisinda da oynamistir Dag oyunlarina yonelik calismalar Dag oyunlarina yonelik calismalar 1960 li yillarda baslamistir ve Dursunbey erkek oyunlari derlenmistir 1970 li yillarda Sindirgi Bigadic Dursunbey kadin oyunlari uzerine derlemeler yapilmistir 1990 li yillarda dag karakterli kadin oyunlari uzerine calismalar artmistir Yapi Kredi Bankasi calismalari 1955 yilinda ilk defa bir kurum olarak Yapi ve Kredi Bankasi bu kultur hizmetine sahip cikti Turk halkoyunlarini gelistirmek ve yasatabilmek amaciyla Turk Halk Danslarini Yasatma ve Yayma Tesisi adli bir bolum kurdu ve kalan halkoyunlarini bu cati altinda barindirdi Bu cati altinda degerli bilim insanlari 14 yil halkoyunlarini gelistirmek yasatmak ve yaymak icin calistilar Yapi Kredi Bankasi Turk Halk Danslarini Yasatma ve Yayma Tesisi bilim insanlari tarafindan Balikesir yoresi oyunlari kayit altina alindi ve ilk kez filme cekildi Yapi ve Kredi Bankasinin tesisi sayesinde 1961 yilinda ilk defa Turkiye halkoyunlari semineri yapilmistir Yine bu tesis sayesinde 1968 yilinda Milli Egitim Bakanligi TRT isbirliginde halk oyunlari filme alinmistir Balikesir yoresiyle ilgili ilk kasette Pamukcu Bengisi Ikili Guvende ve Toplu Guvende oyunlari ile Mendili Oyaladim Sari Karinca ve Akpinar oyunlari bulunmaktadir Efelerin uzerinde klasik Balikesir ova zeybek kiyafeti kadinlarin uzerinde ise Turkali koyunden derlenen Turkmen kiyafetleri bulunmaktadir Bu calismayla ilgili fotograflar da gunumuze ulasmistir Bu tarihte Dursunbey erkek oyunlarina yonelik de bir calisma yapilmistir Milliyet Gazetesi yarismalari Balikesir ilindeki liseler Balikesir yoresi oyunlariyla 1970 1980 arasinda o donemin tek yarismasi olan Milliyet Gazetesi yarismalarina katilmislardir ve kasikli zeybek dalinda dereceler elde etmistir Yine bu donemde Dokuz Eylul Universitesi Balikesir ekibi kurarak Balikesir Yoresi Oyunlarina katkida bulunmustur Bu donemde MEB ve Kultur Bakanligi tarafindan birkac kere Koy Okullari Arasi Halk Oyunlari Yarismasi da duzenlenmistir M E B yarismalari 1984 yilinda o zamanki adiyla Milli Egitim Genclik ve Spor Bakanligi Beden Egitimi Spor ve Izcilik Dairesi Baskanligi ilk ve orta dereceli okullar ve dernekler arasi tum yurt caginda halkoyunlarini gelistirmek amaciyla yarismalar yapmaya baslamistir Bu tarihten itibaren bu MEB yarismalari Balikesir yoresi halkoyunlarinin gelismesinde ana etken olmustur ve pek cok derleme calismalari yapilmistir Gerek oyun repertuvari gerekse sahne teknikleri bakimindan gerekse de kostum arastirmalari acisindan ilerlemeler kaydetmistir 1990 yilinda BAFAT Balikesir Folklorunu Arastirma ve Turizm Dernegi kurulmustur 2000 li yillar 2001 yilinda TC Basbakanlik Genclik ve Spor Mudurlugu Turkiye Halk Oyunlari Federasyonu kurulmustur Bu kurum araciligiyla Balikesir de kuluplesme baslamistir Bu kulupler federasyonun duzenledigi yarismalara katilmaktadirlar 2001 yilinda Kultur Bakanligi tarafindan Balikesir Yoresi Ili Turk Halk Oyunlari Giyimi ile ilgili kitap yayimlanmistir 2001 yilinda lt lt Dursunbey Folkloru Arastirma Egitim ve Turizm Dernegi DUFAD gt gt faaliyetlerine baslamistir Birincil calismalar Ekim 2000 de ilk duzenlenen TC Kultur Bakanligi I Mahalli Halk Oyunlari Yarismasina Balikesir Bigadic Ilcesi Kizilcukur Koyu Halk Oyunlari Toplulugu da katildi ve yarismada En Iyi Kiyafet Odulu nu aldi 2005 yilinda Karesi Tv ve halkbilimciler onculugunde ilcelerin kulturlerine yonelik calismalar yapilmistir 2007 yilinda Balikesir Valiligi I Mahalli Halk Oyunlari yarismasi yapildi ve bu yarismaya 17 ekip katildi Bu yarisma koylerin unutmaya basladiklari halk oyunlarina olan ilgisini arttirmaya ve devam ettirmeye yonelik buyuk onem tasimaktadir 2010 yilinda Balikesir Valiligi Mahalli Halk Oyunlari yarismasini senlige donusturdu ve bu senlige cesitli koylerden 15 ekip katildi Yore Oyunlari Hakkinda BilgiBalikesir yoresi kasikli zeybek oyunlari Yoredeki oyunlar genel halk oyunlari turlerinden Zeybek turune girmektir Cografi olarak incelendiginde Korfez ve korfeze yakin bolgelerde agir zeybek merkeze yakin bolgeler ile ovalik bolgelerde Guvende Karsilama Oyunlari ve Bengi tipindeki kirik zeybek dogudaki daglik bolgede ise kasikli zeybek oyunlari oldugu gorulmektedir Bu yuzden yorede yore tavri yerine oyun tavri dikkate alinmalidir Yoredeki oyunlarin ortak ozellikleri lt lt toplu gt gt olarak oynanmasi ve daire duz cizgi ve karsilikli gecisler seklinde icra edilmesidir Erkek Oyunlarinda Calgi olarak baglama davul zurna veya klarnet kullanilmaktadir Baska bir siniflandirma ise dag koy oyunlari ve ova koy oyunlari seklinde yapilabilir Erkek oyunlari a Agir Zeybek oyunlari Genellikle Ayvalik Burhaniye Havran Edremit ile Savastepe dolaylarinda rastlanilan oyunlar agir zeybek oyunlaridir Sebai Guvende Edremit Guvendesi Zeybegi Alay Havasi Tabancali Eski Kozak Zeybegi Sabah Guvende Ismailli Koca Arap Bagyuzunun Camlari Ayvalik Zeybegi Savastepe Zeybegi Harmandali ve Karyolamin Demiri bu kategoride yer alan oyunlardir Bu oyunlar ayni zamanda cogunlukla Manav koyleri ile yoruk ve tahtaci koyluleri tarafindan oynanmaktadir Bu kultur iki ogeden beslenmektedir Birincisi kazdagi kulturu Ikincisi kozak kulturu b Kirik Zeybek oyunlari Balikesir merkez Balya Ivrindi Gonen ile Bigadic in bati koylerinde dolaylarinda oynanan oyunlar genelde agir ve agdali olmaktan ziyade kollardaki kiriklik ve hareketlerdeki ceviklikle on plana cikar Bu oyunlari uc gruba ayirabilir Bu koyler ayni zamanda Manav ve muhacir koyleridir Bu oyunlarin hepsine birden ova oyunlari veya ova kulturu de denir Guvende tipi oyunlar lt lt Ikili Guvende Toplu Guvende Agir Hava Dogru Hava Sarhos Havasi Kemeralti Koca Hava Doganlar Zeybegi Balya Agir Hava Zeybegi Kocabas Zeybegi bu tipte oyunlardir Toplu olarak dairede oynanir gt gt Bengi tipi oyunlar lt lt Pamukcu Bengisi Karsilama Balikesir Zeybegi Balya Bengisi Gonen Karsilamasi Bandirma Karsilamasi Bandirma Dortlemesi Bengi ayak yapisinin kokeni Manav koyleridir Yapilan arastirmalarda Manav koylerinde bengi ayak yapisi tespit edilmektedir gt gt Zeybek tipli oyunlar Bu koylerde Harmandali Karyolamin Demiri Bagyuzunun Camlari gibi zeybek oyunlarina rastlanir c Kasikli Zeybek oyunlari Dursunbey Sindirgi ile Bigadic ve Kepsutun bir kisminda daha cok kasikli zeybek oyunlarina rastlanir Bu ilcelere bagli koylerdeki tespitlere gore giyim tarzi da oldukca farklidir ve oyunlarda kasik eslik aracidir Oyunlar genelde sekmeli oyunlardir Ayni zamanda bu oyunlarin oynandigi koyler yoruk koyleridir Bu kesimdeki koylerde erkeklerin oynadigi oyunlara ornekler lt lt Akpinar Azime Sekme Sektirme Cezayir Kayalcanin Taslari ikili zeybek Serifem Asagi Yoldan Yilani Yilani Koca Kus Dada Zeybegi Asagidan Cikti Bayragin Ucu Evleri Var Ust Basta dortlu zeybek Akdag Yaylasi Sakir Efe Koroglu Islamoglu Kocaceviz Yoruk Ali Alcak Ceviz Dallari gt gt Kadin Oyunlari Geleneksel olarak kadin oyun enstrumanlari bakir tava kazan kasik ve zilli masa kullanilmaktadir Oyunlar turku esliginde oynanir Kadin oyunlari genelde etnik yapiya gore kategorize edilmektedir Yorede Turkler bes gruba ayrilmaktadir Manavlar Yorukler Tahtacilar Cepniler ve Muhacir Turkler Soz konusu gruplar kendi oyunlarini uretmisler ayrica birbirlerinden de etkilenmislerdir Bunun yaninda altinci Turk grubu Tatarlar olup oyunlari diger bes gruptan oldukca farklidir Balikesir yoresi Tahtaci Turkmen oyunlari icra edilirken a Manav Oyunlari Manav oyunlari Manav koylerinde kadinlar tarafindan ozel gunlerde oynanan oyunlardir Eskiden genelde evin icinde oynanirdi Bu oyunlar kasiksiz oyunlardir Manavlar 10 11 12 13 yy dan itibaren bolgeye yerlesmis yerli tarimcil Turklerdir Manav oyunlari Zeybek tipli oyunlar Harmandali Karyolamin Demiri Kayalar Karsilikli oynanan sekmeli oyunlar Mende Entarisi Damgali Fatmam Singir Esmem Ben Asmalarin Filizi Dere Boyu Duz Gider Cay Benim Cesme Benim Yesil Daglar Bandirmali Guzelim Ince Mehmet Susurluk Karsilamasi Koca Oyun Ninna Aya Baktim Bengi tipli oyunlar Karsilama b Yoruk oyunlari Bu oyunlar kasikli zeybek oyunlaridir ve Dursunbey Sindirgi Bigadic Kepsut ile bazi Savastepe koylerinde oynanir Oyunlarda konar gocerligin etkisi vardir Yoruk kadin oyunlari uc alt kategoride incelenir Sekmeli adimli oyunlar hoplamali oyunlar Sekmeli oyunlara ornek lt lt Akpinar Azime Serifem Asagi Yoldan Asagi Yelden Yoruk Dagi Asagidan Cikti Bayragin Ucu Bir Yakadan Bir Yakaya Guzelim Guzelim Singir Sindirgi Oyun Havasi Yanma Yurek Zerdali Dali Suda Balik Oynuyor gt gt Adimli oyunlara ornek lt lt Demirciler Bakircilar Bahcelerde Uzerlik Supurgesi Aynali gibi gt gt Hoplamali oyunlara ornek lt lt Tunleme Oglanin Adi Hakki Koroglu Kocaceviz Kirmizi Hatcam Durnalar Tullek Igde Dali gibi gt gt Kina havalari Dursunbey Koy Oyunu c Tahtaci Turkmen oyunlari Balikesir yoresindeki Tahtaci Turkmenleri tarafindan oynanan oyunlardir Bu oyunlarda kasiksizdir Kendine ozgu tavri vardir Bu oyunlara ornekler lt lt Al Basmadan Donum Var Haydi Guzelim Baglarim Armut Agaci Lamba Sisesi Baydan Nazmiye Mendili Oyaladim Sarikarinca Akpinar gt gt d Cepni Turkmen oyunlari Yorede Cetmi olarak adlandirilan koylerde oynanan geleneksel oyunlardir Soz konusu oyunlar Turkmen oyunlari ve Yoruk oyunlarina benzerlik gosterir Ayrica kostum bakimindan Tahtaci turkmenlerinden daha cok Yoruk giyimine yakin ozellikler tasir Bigadic ve Balikesir Merkez de yogunlasan Cepni koylerinde tunlemeli oyunlara rastlanmaktadir Bunlardan biri Kirmizi adli oyundur e Muhacir oyunlari Bu oyunlar Balikesir yoresindeki genelde Bulgaristan dan gelmis muhacir koyluleri tarafindan oynanan oyunlardir Kasiksiz oyunlardir Ornek Vangel Cantasi Ayva ile Nar Gurgenin Dallari Halk Oyunlari KulupleriBalikesir yoresi zeybek kostumu arkadan gorunumu Ilde faaliyet gosteren halk oyunlari kulupleri Karagucu Spor Kulubu BASAM Balikesir Anadolu Sanat Merkezi Genclik ve Spor Kulubu Balikesir Ili Genclik ve Spor GM Kulubu Balikesir Cagdas Halk Oyunlari Kulubu Balikesir Ferman Halk Oyunlari Dernegi Spor Kulubu Pamukcu Belediye Spor Kulubu Pamukcu Bengisini Yasatma Gelistirme Genclik ve Spor Kulubu BAFAT Balikesir Folklor Arastirma Spor Kulubu YDS Genclik Spor Kulubu Balikesir Engelliler Spor Kulubu Gonen Genclik ve Spor Kulubu Gonen Termal Spor Kulubu Ivrindi Spor Kulubu Burhaniye Spor Kulubu DUFAD Spor Kulubu Sindirgi Spor Kulubu Kepsut Spor Kulubu Ayvalik Spor Kulubu Edremit Spor Kulubu Ayrica ildeki pek cok okul bu ugrasa gonul vermekte ve Balikesir yoresi halk oyunlarini gelistirmeye calismaktadir Gerek kostum gerekse sahne ve muzik acisindan Balikesir yoresinin gelismesini saglamaya calismaktadirlar Basari kazanmis okullardan bazilari sunlardir Alisuuri Ilkogretim Okulu Mehmetcik Ilkogretim Okulu Ivrindi 7 Eylul Ilkogretim Okulu Hatice Fahriye Eginlioglu Ilkogretim Okulu Balikesir Karesi Ilkogretim Okulu Zagnospasa Ilkogretim Okulu Pamukcu Mebruke Hakki Kabakci Ilkogretim Okulu Vehbi Bolak Ilkogretim Okulu Liselerden ise Sirri Yircali Anadolu Lisesi Adnan Menderes Lisesi Balikesir Lisesi Ticaret Odasi Lisesi Endustri Meslek Lisesi Ilcelerden ise basta Burhaniye olmak uzere Edremit Gonen Ivrindi Savastepe ve Kepsut taki okullar bu ugrasa destek vermektedir Halk Egitim Merkezleride halk oyunlari faaliyetlerine destek olmaktadirlar Ozellikle Balikesir H E M Savastepe H E M ve Kepsut H E M Turkiye finallerinde Balikesir ilini basariyla temsil etmislerdir Yine okullarda actiklari kurslarla ogrencilerin bos zamanlarini degerlendirip yore halk oyunlarini ogrenmelerine vesile olmaktadirlar Kaynakca Karagoz B 2019 Balikesir Yoresi Halk Oyunlari Ankara Gece Akademi YayinlariKaynaklar1 Mahmut Ragip Gazimihal Duzenleme Nail Tan Ahmet Cakir Turk Halk Oyunlari Katalogu Kultur Bakanligi HAGEM Yayinlari 2 cilt 2002 2 1982 Yurt Ansiklopedisi Balikesir de Halk Kulturu bolumu 3 Mesude Egilmez Gelenekten Gelecege Halkoyunlari Ankara Utopya Yayinevi 2006 4 Balikesir Bitek Sehir Yapi ve Kredi Bankasi Yayinlari 2003 5 Balikesir Belediyesi Balikesir Kent Tanitimi Belediye Yayinlari 1989 6 Atilla Erden Anadolu Giysi Kulturu 1998 7 Berkan Karagoz Balikesir Yoresi Halk Oyunlari Gece Akademi Yayinlari 2019 Dis baglantilarBalikesir Halk Oyunlari Sitesi 7 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde