Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Basın özgürlüğü, haber, fikir ve düşünceleri, çoğaltıcı araçlarla, serbestçe açıklayabilmek özgürlüğüdür. Bilgi ve düşünceleri serbest olarak toplayıp, yorum ve eleştiri yaparak çoğaltabilmek ve bunları serbest olarak yayımlayıp dağıtabilmek haklarını içerir.
Basın aracılığıyla yapılan yayım, düşüncelerin açıklanmasının özel bir türüdür ancak basın özgürlüğü düşünceyi açıklama özgürlüğünden ayrı bir özgürlük kategorisi oluşturur. Devlet yaşamında insanların düşüncelerini serbestçe açıklayabilmeleri sayesinde gerçeklerin ortaya çıkabileceği, bu yolla yanlışlıkların, yolsuzlukların, hukuk dışılıkların, çelişkilerin su yüzüne çıkacağı ve bunda kamu yararı bulunması gerçeği demokratik hukuk devletlerinde bu özgürlüğün kabul edilmesi sonucunu doğurmuştur. Devlet baskısı ve korkusu ile yaşayan bir basın kamunun avukatlığı görevini yerine getiremez, toplumsal yararları savunamaz. Bu nedenle basın özgürlüğü, basına tanınmış bir ayrıcalık değil, kişilik hakları gibi korunan bir hak olarak değerlendirilir.
Düşünceyi açıklama özgürlüğü kapsamında engel teşkil etmeyecek bazı hususlar bir işletme bünyesinde gerçekleşmesi nedeniyle basın özgürlüğünü engelleyebilmektedir. Basımevi kurmanın izin alma ya da mali teminat yatırma şartına bağlanması, yayımlanacak eserler için ön denetim getirilmesi basın özgürlüğünü engelleyebilen hususlara örnek olarak verilebilir.
İfade özgürlüğü ve basın özgürlüğünün bir ülkede iç hukuk kurallarında kabul edilmesinin yeterli güvence sağlayamayacağı düşüncesiyle bu özgürlükler uluslararası metinlere geçmiş; uluslararası anlaşmalara konu olmuştur.
Tarih
Basın özgürlüğü, birçok anayasada, uluslararası bildiri ve sözleşmede düşünceyi açıklama özgürlüğü ile birlikte ele alınmıştır. 1776'da Virginia İnsan Hakları Yasası’nın 12. maddesinde, basın özgürlüğünün özgürlüğün en güçlü kalelerinden biri olduğunu ve sadece despot hükûmetler tarafından engellenebileceğini ilan edilmiştir.
1789 tarihli Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi, düşünce özgürlüğüyle birlikte düşüncelerin yayımlanmasına dair ifadeler barındırarak basın özgürlüğünü işaret eden ilk belgelerden biri olmuştur. 11. maddesinde "Düşüncelerin, fikir ve kanaatlerin başkalarına serbeste söylenmesi, insanın en değerli haklarındandır. Her vatandaş serbestçe konuşabilir, yazabilir ya da yayın yapabilir." denmektedir.
Basın özgürlüğü konusunda ilk kalıcı düzenleme ise Amerikan anayasasına 1791 tarihinde "Kongre... söz ve basın özgürlüğünü engelleyici yasa yapamaz" ifadesini taşıyan İlk Değişiklik Maddesi'nin eklenmesidir. Anayasal düzenleme açısından bakıldığında Amerika Birleşik Devletleri'nin söz ve düşünce özgürlüğü ile birlikte basın özgürlüğünü anayasal güvence altına alan ilk devlettir. Diğer demokratik devletler de aynı yolu izleyerek basın özgürlüğünü anayasal güvence altına almıştır.
Düşünce ve basın özgürlüğü, II. Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 10 Aralık 1948 günü Paris'te ilan ettiği İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 18. maddesinde açık bir dille ifade edilmiştir.
Farklı ülkelerde basın özgürlüğü
Her ülkede basın özgürlüğünün kullanılabilmesini sınırlayan bazı uygulamalar vardır. Bu sınırlamaların kapsamı ve sınırlama koymanın yollarına ilişkin olarak her ülkenin kendi yasaları mevcuttur. Bir ülkede basın özgürlüğü olup olmadığı ile ilgili çeşitli hükûmet-dışı örgütlerin farklı kriterlere göre değerlendirmeleri vardır. Örneğin Sınır Tanımayan Gazeteciler her yıl Basın Özgürlüğü Endeksi yayınlamaktadır. Bu endeks 180 ülkedeki gazetecilere uygulanan bir anket yoluyla çoğulculuk, medya bağımsızlığı, medya çevresi ve otosansür, yasal çerçeve, şeffaflık ile haber ve bilgi üretimini destekleyen altyapının kalitesi kriterlerine göre değerlendirme yapılır.
İsveç
Basın Özgürlüğü ile ilgili yasa 1766 yılında kabul edilmiştir.
Polonya
Basın Özgürlüğü Kanunları 1532 yılında kabul edilmiştir.
Rusya
Basın özgürlüğü Rusya Anayasa'sının 29. maddesi ile güvence altına alınmıştır.
Türkiye
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Türk Anayasa Hukuku, basın özgürlüğünün korunmasını güvence altına almak amacıyla bir dizi hüküm ve düzenleme getirmektedir. Bu hükümler, basın özgürlüğünün kişisel hakların korunmasına yardımcı olacak şekilde uygulanmaktadır.
Türkiye Anayasasında, basın özgürlüğünün özgürlük ve insan haklarının güvence altına alınması açısından önemi vurgulanmıştır. Anayasamızın 26. maddesinde, “Herkesin özgürce ifade ve baskı özgürlüğüne sahip olduğu” belirtilmektedir. Aynı yasanın 28. maddesine göre ise, “Herkesin, özgürce görüş ve düşüncelerini ifade etme, yayınlanma ve yayımlanma hakkına sahiptir.”
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, basının özgürlüğünü temel bir insan hakkı olarak kabul etmekte ve bu özgürlüğü korumaktadır.
Buna rağmen Türkiye'de basın özgürlüğü kanunu olmasına rağmen uygulanmayıp, günümüzde yayın yasağı ve sansür ile sık sık karşılaşılmaktadır. Basın özgürlüğü endeksinde 2017 itibarıyla 180 ülke içerisinde 155. olmuştur.
Uluslararası basına Kapalı Bölgeler
- Çeçenistan, Rusya
- Birmanya
- Jammu ve Keşmir, Hindistan
- Papua, Endonezya
- Tibet, Çin
Ayrıca bakınız
Konu ile ilgili yayınlar
- Starr, Paul (2004). The Creation of the Media: Political Origins of Modern Communications. New York: Basic Books. ISBN .
- Gant, Scott (2007). We're All Journalists Now: The Transformation of the Press and Reshaping of the Law in the Internet Age. New York: Free Press. ISBN .
- Thierer, Adam & Brian Anderson (2008). A Manifesto for Media Freedom. New York: Encounter Books. ISBN .
Kaynakça
- ^ . Reporters Without Borders. 2022. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Hazar, Zeynep. "Basın Özgürlüğü ve Ulusal Güvenlik". www.academia.edu. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Yıl 2013. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2017.
- ^ a b c d Kılıçoğlu, Ahmet. (PDF). www.ankarabarosu.org.tr. Ankara Barosu Dergisi, Yıl 1989, Sayı 2. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2017.
- ^ a b Vardal, Burcu. "Türkiye'de Basın Özgürlüğü ve 2003 Yılı Sonrası Uygulamalar". www.academia.edu/. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, 2014. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2017.
- ^ "How the Index is Compiled". rsf.org/e. 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2017.
- ^ "«The Freedom of the Press Act», Sveriges Riksdag". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ . 4 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ "«The World's First Freedom of Information Act (Sweden/Finland 1766)»". 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ . 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ Zamoyski, Adam. «The Polish Way». New York: Hippocrene Books, 1987
- ^ . 16 Aralık 2022. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.
- ^ . 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ . 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ "Indonesia: Police Abuse Endemic in Closed Area of Papua. Human Rights Watch. May 7, 2007". 15 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
- ^ . 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Basin ozgurlugu haber fikir ve dusunceleri cogaltici araclarla serbestce aciklayabilmek ozgurlugudur Bilgi ve dusunceleri serbest olarak toplayip yorum ve elestiri yaparak cogaltabilmek ve bunlari serbest olarak yayimlayip dagitabilmek haklarini icerir 2023 Basin Ozgurlugu Endeksi Iyi durum Tatmin edici durum Fark edilebilir problemler Zor durum Cok ciddi durum Siniflandirilmamis Veri yok Basin araciligiyla yapilan yayim dusuncelerin aciklanmasinin ozel bir turudur ancak basin ozgurlugu dusunceyi aciklama ozgurlugunden ayri bir ozgurluk kategorisi olusturur Devlet yasaminda insanlarin dusuncelerini serbestce aciklayabilmeleri sayesinde gerceklerin ortaya cikabilecegi bu yolla yanlisliklarin yolsuzluklarin hukuk disiliklarin celiskilerin su yuzune cikacagi ve bunda kamu yarari bulunmasi gercegi demokratik hukuk devletlerinde bu ozgurlugun kabul edilmesi sonucunu dogurmustur Devlet baskisi ve korkusu ile yasayan bir basin kamunun avukatligi gorevini yerine getiremez toplumsal yararlari savunamaz Bu nedenle basin ozgurlugu basina taninmis bir ayricalik degil kisilik haklari gibi korunan bir hak olarak degerlendirilir Dusunceyi aciklama ozgurlugu kapsaminda engel teskil etmeyecek bazi hususlar bir isletme bunyesinde gerceklesmesi nedeniyle basin ozgurlugunu engelleyebilmektedir Basimevi kurmanin izin alma ya da mali teminat yatirma sartina baglanmasi yayimlanacak eserler icin on denetim getirilmesi basin ozgurlugunu engelleyebilen hususlara ornek olarak verilebilir Ifade ozgurlugu ve basin ozgurlugunun bir ulkede ic hukuk kurallarinda kabul edilmesinin yeterli guvence saglayamayacagi dusuncesiyle bu ozgurlukler uluslararasi metinlere gecmis uluslararasi anlasmalara konu olmustur TarihBasin ozgurlugu bircok anayasada uluslararasi bildiri ve sozlesmede dusunceyi aciklama ozgurlugu ile birlikte ele alinmistir 1776 da Virginia Insan Haklari Yasasi nin 12 maddesinde basin ozgurlugunun ozgurlugun en guclu kalelerinden biri oldugunu ve sadece despot hukumetler tarafindan engellenebilecegini ilan edilmistir 1789 tarihli Fransiz Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi dusunce ozgurluguyle birlikte dusuncelerin yayimlanmasina dair ifadeler barindirarak basin ozgurlugunu isaret eden ilk belgelerden biri olmustur 11 maddesinde Dusuncelerin fikir ve kanaatlerin baskalarina serbeste soylenmesi insanin en degerli haklarindandir Her vatandas serbestce konusabilir yazabilir ya da yayin yapabilir denmektedir Basin ozgurlugu konusunda ilk kalici duzenleme ise Amerikan anayasasina 1791 tarihinde Kongre soz ve basin ozgurlugunu engelleyici yasa yapamaz ifadesini tasiyan Ilk Degisiklik Maddesi nin eklenmesidir Anayasal duzenleme acisindan bakildiginda Amerika Birlesik Devletleri nin soz ve dusunce ozgurlugu ile birlikte basin ozgurlugunu anayasal guvence altina alan ilk devlettir Diger demokratik devletler de ayni yolu izleyerek basin ozgurlugunu anayasal guvence altina almistir Dusunce ve basin ozgurlugu II Dunya Savasi ndan sonra Birlesmis Milletler Genel Kurulunun 10 Aralik 1948 gunu Paris te ilan ettigi Insan Haklari Evrensel Bildirgesi nin 18 maddesinde acik bir dille ifade edilmistir Farkli ulkelerde basin ozgurluguHer ulkede basin ozgurlugunun kullanilabilmesini sinirlayan bazi uygulamalar vardir Bu sinirlamalarin kapsami ve sinirlama koymanin yollarina iliskin olarak her ulkenin kendi yasalari mevcuttur Bir ulkede basin ozgurlugu olup olmadigi ile ilgili cesitli hukumet disi orgutlerin farkli kriterlere gore degerlendirmeleri vardir Ornegin Sinir Tanimayan Gazeteciler her yil Basin Ozgurlugu Endeksi yayinlamaktadir Bu endeks 180 ulkedeki gazetecilere uygulanan bir anket yoluyla cogulculuk medya bagimsizligi medya cevresi ve otosansur yasal cerceve seffaflik ile haber ve bilgi uretimini destekleyen altyapinin kalitesi kriterlerine gore degerlendirme yapilir Isvec Basin Ozgurlugu ile ilgili yasa 1766 yilinda kabul edilmistir Polonya Basin Ozgurlugu Kanunlari 1532 yilinda kabul edilmistir Rusya Basin ozgurlugu Rusya Anayasa sinin 29 maddesi ile guvence altina alinmistir Turkiye Turkiye de tutuklu gazetecilere yonelik yapilan bir basin aciklamasi Istanbul Caglayan Adalet Sarayi 2017 Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi ve Turk Anayasa Hukuku basin ozgurlugunun korunmasini guvence altina almak amaciyla bir dizi hukum ve duzenleme getirmektedir Bu hukumler basin ozgurlugunun kisisel haklarin korunmasina yardimci olacak sekilde uygulanmaktadir Turkiye Anayasasinda basin ozgurlugunun ozgurluk ve insan haklarinin guvence altina alinmasi acisindan onemi vurgulanmistir Anayasamizin 26 maddesinde Herkesin ozgurce ifade ve baski ozgurlugune sahip oldugu belirtilmektedir Ayni yasanin 28 maddesine gore ise Herkesin ozgurce gorus ve dusuncelerini ifade etme yayinlanma ve yayimlanma hakkina sahiptir Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi basinin ozgurlugunu temel bir insan hakki olarak kabul etmekte ve bu ozgurlugu korumaktadir Buna ragmen Turkiye de basin ozgurlugu kanunu olmasina ragmen uygulanmayip gunumuzde yayin yasagi ve sansur ile sik sik karsilasilmaktadir Basin ozgurlugu endeksinde 2017 itibariyla 180 ulke icerisinde 155 olmustur Uluslararasi basina Kapali Bolgeler Cecenistan Rusya Birmanya Jammu ve Kesmir Hindistan Papua Endonezya Tibet CinAyrica bakinizBasin Ozgurlugu EndeksiKonu ile ilgili yayinlarStarr Paul 2004 The Creation of the Media Political Origins of Modern Communications New York Basic Books ISBN 0 465 08193 2 Gant Scott 2007 We re All Journalists Now The Transformation of the Press and Reshaping of the Law in the Internet Age New York Free Press ISBN 0 7432 9926 4 Thierer Adam amp Brian Anderson 2008 A Manifesto for Media Freedom New York Encounter Books ISBN 1594032289 Kaynakca Reporters Without Borders 2022 7 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Hazar Zeynep Basin Ozgurlugu ve Ulusal Guvenlik www academia edu Gazi Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi Cilt 17 Yil 2013 Erisim tarihi 5 Mayis 2017 a b c d Kilicoglu Ahmet PDF www ankarabarosu org tr Ankara Barosu Dergisi Yil 1989 Sayi 2 7 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2017 a b Vardal Burcu Turkiye de Basin Ozgurlugu ve 2003 Yili Sonrasi Uygulamalar www academia edu Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi 2014 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2017 How the Index is Compiled rsf org e 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2017 The Freedom of the Press Act Sveriges Riksdag 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 4 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 The World s First Freedom of Information Act Sweden Finland 1766 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 6 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 Zamoyski Adam The Polish Way New York Hippocrene Books 1987 16 Aralik 2022 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2023 9 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 17 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 Indonesia Police Abuse Endemic in Closed Area of Papua Human Rights Watch May 7 2007 15 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2011 17 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Temmuz 2011