Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vikikaynak'ta İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (İngilizce: Universal Declaration of Human Rights ya da kısaca UDHR), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, (BM Genel Kurulu)'nun Paris'te yapılan 183. oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir.
Bildirinin imzalanmasında, II. Dünya Savaşı'ndan sonra devletlerin, bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleşmesi de etkili olmuştur. Eleanor Roosevelt bu bildiriyi "Bütün insanlık için bir "Magna Carta (Magna Karta)" olarak tanımlamıştır. Bildirinin imzalandığı 10 Aralık, Dünya İnsan Hakları Günü olarak kutlanır.
Tarihi
Devletler, önceleri, baskıya dayanan bir anlayışla yönetilmekteydi. Bu anlayışa son vermek amacıyla 1215 yılında İngiltere Kralı'na kabul ettirilen bildiri olan Magna Carta, insan hakları kavramının ilk belgesi sayılır. İnsan hakları konusunda yayımlanan bir diğer önemli bildiri ise, Amerika'da yayımlanan Bağımsızlık Bildirgesi'dir. Özgürlük, eşitlik ve kardeşlik gibi kavramlar, 1789 yılında gerçekleşen Fransız Devrimi'nden sonra yayımlanan "İnsan Hakları Bildirisi"nde gerçek yerini almıştır.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra devletler bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleştiler. Bunun bir nedeni de, insanlara özgürlük tanınmasının, devam ederse uygarlıkların sonu olabilecek savaşları da önleyebileceği düşüncesidir.
Bildirinin hazırlanması ve imzalanması
Bildiri, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonunca Haziran 1948'de hazırlandı. Yapılan kimi değişikliklerin ardından, 10 Aralık 1948'de Genel Kurulun Paris'te yapılan oturumunda kabul edildi. Oturumda, 6 sosyalist ülke çekimser kaldı. Bildiri, bu ülkeler ile Suudi Arabistan ve Güney Afrika Birliği dışında kalan ülkelerin oylarıyla kabul edildi.
Önemi ve içeriği
Bu bildiriyle, yalnızca demokratik anayasalarla tanınan temel, medeni ve siyasi haklar değil; ekonomik, toplumsal, kültürel haklar da genel tanımlarla belirli hale gelmiştir. İlk grup haklar arasında yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği gibi haklarla birlikte keyfi tutuklama, hapis ve sürgünden korunma, bağımsız ve tarafsız mahkemelerde adil ve kamuya açık olarak yargılanma hakkı ile düşünce, vicdan, din, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri bulunur.
Sosyal güvenlik, çalışma, eğitim, toplumun kültürel yaşamına katılma haklarıyla bilimsel ilerlemenin ürünlerinden yararlanma hakkı ise, bildiriyle getirilen yeniliklerdendir.
Hükümetler, Bildirge'de belirtilen insan haklarının evrensel ve etkili bir şekilde tanınmasını ve gözetilmesini güvence altına alan ilerici tedbirlere kendilerini ve insanlarını taahhüt ederler. Yasal olarak bağlayıcı olmasa da Bildiri, 1948'den bu yana çoğu ulusal anayasada kabul edilmiştir veya etkilidir. Ayrıca, artan sayıda ulusal yasa, uluslararası yasa ve antlaşmanın yanı sıra büyüyen bir ulusal kurumun da temelini oluşturmuştur.
Bir anlaşma olmasa da Bildirge, tüm üye devletleri bağlayan Birleşmiş Milletler Şartı'nda yer alan "temel özgürlükler" ve "insan hakları" kelimelerinin anlamını tanımlamak amacıyla açıkça kabul edilmiştir. Bu nedenle, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Birleşmiş Milletler'in temel kurucu bir belgesidir. Bildirge hükûmetler, akademisyenler, savunucular ve anayasa mahkemeleri ve tanınmış insan haklarının korunmasına ilişkin ilkelerine itiraz eden kişiler tarafından geniş bir biçimde atıfta bulunulmaya devam etmektedir. Ayrıca bu bildirgede uluslararası hukukta ilk kez, bildirgenin önsözünde "hukukun üstünlüğü" terimi kullanılmıştır.
Uluslararası İnsan Hakları Günü
İnsan Hakları Günü, her yıl 10 Aralık'ta kutlanır. Gün normalde hem üst düzey siyasi konferanslar ve toplantılar hem de insan hakları konularında kültürel etkinlikler ve sergilerle gerçekleştirilir. İnsan hakları alanında faaliyet gösteren pek çok hükûmet ve sivil toplum kuruluşu, günü anmak için özel etkinlikler de planlamaktadır. Ayrıca geleneksel olarak Nobel Barış Ödülü de her yıl 10 Aralık'ta verilir.[]
Genel hatları
İnsan: Bütün insanlar özgür, onur ve hakları yönünden eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler. (Madde 1)
İnsan Haklarının Özellikleri: Herkes ırk, renk, cins, dil, din, siyasal ya da herhangi bir başka inanç, ulusal ya da toplumsal köken, varlıklılık, doğuş ya da herhangi bir başka ayrım gözetilmeksizin bu bildiride açıklanan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir. Bundan başka, ister bağımsız ülke uyruğu olsun, isterse bağımlı, özerk olmayan ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke uyruğu olsun, bir kişi hakkında, uyruğu bulunduğu devlet ya da ülkenin siyasal, adli ya da uluslararası durumu bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir. (Madde 2)
Ayrıca bu haklar hiçbir şekilde başkalarına ya da kurumlara aktarılamaz.
İnsan Hakları: En başta yaşam ve özgürlük olmak üzere sağlık, eğitim, yiyecek, barınma ve toplumsal hizmetler de içinde olmak üzere sağlığına ve esenliğine uygun bir yaşam düzeyine kavuşma; yasanın koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma; barışçıl amaçlar için toplanma ve dernek kurma; evlenme, mal ve mülk edinme; çalışma, işini seçme özgürlüğü; din, vicdan, düşünce ve anlatma özgürlüğü hakları İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin temellerini oluşturur.
Maddelerde Kesinlik: Bu bildirinin hiçbir unsuru, içinde açıklanan hak ve özgürlüklerin bir devlet, topluluk ya da bireyce ortadan kaldırılmasını amaçlayan bir etkinlik ya da girişime hak verir biçimde yorumlanamaz. (Madde 30)
1948 sonrası
İnsan Hakları Bildirisi kabul edildikten sonra insan haklarını geliştirme, koruma ve uygulama konusunda yeni anlaşmalar yapılmış ve bildiriler yayımlanmıştır. Bunlardan belli başlı olanlar:
- Birleşmiş Milletler, Kadınların Siyasi Haklarına İlişkin Sözleşme, 20 Aralık 1952
- Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi, 20 Kasım 1959
- Avrupa Sosyal Şartı, 18 Ekim 1961
- Afrika İnsan ve Halklarının Halkları Şartı, 26 Haziran 1981
- Birleşmiş Milletler, , 29 Kasım 1985
Kaynakça
- ^ "Universal Declaration of Human Rights (Özgün metne pdf linki)" (İngilizce). Birleşmiş Milletler. 10 Aralık 1948. ss. 71-77. 24 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2017.
- Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt 11, s. 580.
Dış bağlantılar
- İnsan hakları evrensel beyannamesi27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Haklarımızın ne kadar farkındayız8 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İnsan hakları konulu makaleler24 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İnsan haklarını korumak (Hüsnü Öndül)9 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vikikaynak ta Insan Haklari Evrensel Beyannamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz Insan Haklari Evrensel Bildirisi Ingilizce Universal Declaration of Human Rights ya da kisaca UDHR Birlesmis Milletler Insan Haklari Komisyonu nun Haziran 1948 de hazirladigi ve birkac degisiklik yapildiktan sonra 10 Aralik 1948 de BM Genel Kurulu nun Paris te yapilan 183 oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir Eleanor Roosevelt bu bildiriyi Butun insanligin Magna Carta si olarak tanimladi Bildirinin imzalanmasinda II Dunya Savasi ndan sonra devletlerin bireylere taninan hak ve ozgurluklerin guvence altina alinmasi konusunda birlesmesi de etkili olmustur Eleanor Roosevelt bu bildiriyi Butun insanlik icin bir Magna Carta Magna Karta olarak tanimlamistir Bildirinin imzalandigi 10 Aralik Dunya Insan Haklari Gunu olarak kutlanir TarihiDevletler onceleri baskiya dayanan bir anlayisla yonetilmekteydi Bu anlayisa son vermek amaciyla 1215 yilinda Ingiltere Krali na kabul ettirilen bildiri olan Magna Carta insan haklari kavraminin ilk belgesi sayilir Insan haklari konusunda yayimlanan bir diger onemli bildiri ise Amerika da yayimlanan Bagimsizlik Bildirgesi dir Ozgurluk esitlik ve kardeslik gibi kavramlar 1789 yilinda gerceklesen Fransiz Devrimi nden sonra yayimlanan Insan Haklari Bildirisi nde gercek yerini almistir II Dunya Savasi ndan sonra devletler bireylere taninan hak ve ozgurluklerin guvence altina alinmasi konusunda birlestiler Bunun bir nedeni de insanlara ozgurluk taninmasinin devam ederse uygarliklarin sonu olabilecek savaslari da onleyebilecegi dusuncesidir Bildirinin hazirlanmasi ve imzalanmasiYesil ulkeler lehte oy kullandi Turuncu ulkeler cekimser kaldi Siyah ulkeler cekimser kalamadi veya oy kullanamadi Gri ulkeler oylama sirasinda BM nin bir parcasi degildi Bildiri Birlesmis Milletler Insan Haklari Komisyonunca Haziran 1948 de hazirlandi Yapilan kimi degisikliklerin ardindan 10 Aralik 1948 de Genel Kurulun Paris te yapilan oturumunda kabul edildi Oturumda 6 sosyalist ulke cekimser kaldi Bildiri bu ulkeler ile Suudi Arabistan ve Guney Afrika Birligi disinda kalan ulkelerin oylariyla kabul edildi Onemi ve icerigiBeyanname metni Bu bildiriyle yalnizca demokratik anayasalarla taninan temel medeni ve siyasi haklar degil ekonomik toplumsal kulturel haklar da genel tanimlarla belirli hale gelmistir Ilk grup haklar arasinda yasama ozgurluk ve kisi guvenligi gibi haklarla birlikte keyfi tutuklama hapis ve surgunden korunma bagimsiz ve tarafsiz mahkemelerde adil ve kamuya acik olarak yargilanma hakki ile dusunce vicdan din toplanma ve orgutlenme ozgurlukleri bulunur Sosyal guvenlik calisma egitim toplumun kulturel yasamina katilma haklariyla bilimsel ilerlemenin urunlerinden yararlanma hakki ise bildiriyle getirilen yeniliklerdendir Hukumetler Bildirge de belirtilen insan haklarinin evrensel ve etkili bir sekilde taninmasini ve gozetilmesini guvence altina alan ilerici tedbirlere kendilerini ve insanlarini taahhut ederler Yasal olarak baglayici olmasa da Bildiri 1948 den bu yana cogu ulusal anayasada kabul edilmistir veya etkilidir Ayrica artan sayida ulusal yasa uluslararasi yasa ve antlasmanin yani sira buyuyen bir ulusal kurumun da temelini olusturmustur Bir anlasma olmasa da Bildirge tum uye devletleri baglayan Birlesmis Milletler Sarti nda yer alan temel ozgurlukler ve insan haklari kelimelerinin anlamini tanimlamak amaciyla acikca kabul edilmistir Bu nedenle Insan Haklari Evrensel Beyannamesi Birlesmis Milletler in temel kurucu bir belgesidir Bildirge hukumetler akademisyenler savunucular ve anayasa mahkemeleri ve taninmis insan haklarinin korunmasina iliskin ilkelerine itiraz eden kisiler tarafindan genis bir bicimde atifta bulunulmaya devam etmektedir Ayrica bu bildirgede uluslararasi hukukta ilk kez bildirgenin onsozunde hukukun ustunlugu terimi kullanilmistir Uluslararasi Insan Haklari GunuInsan Haklari Gunu her yil 10 Aralik ta kutlanir Gun normalde hem ust duzey siyasi konferanslar ve toplantilar hem de insan haklari konularinda kulturel etkinlikler ve sergilerle gerceklestirilir Insan haklari alaninda faaliyet gosteren pek cok hukumet ve sivil toplum kurulusu gunu anmak icin ozel etkinlikler de planlamaktadir Ayrica geleneksel olarak Nobel Baris Odulu de her yil 10 Aralik ta verilir kaynak belirtilmeli Genel hatlariInsan Butun insanlar ozgur onur ve haklari yonunden esit dogarlar Akil ve vicdana sahiptirler Madde 1 Insan Haklarinin Ozellikleri Herkes irk renk cins dil din siyasal ya da herhangi bir baska inanc ulusal ya da toplumsal koken varliklilik dogus ya da herhangi bir baska ayrim gozetilmeksizin bu bildiride aciklanan butun haklardan ve butun ozgurluklerden yararlanabilir Bundan baska ister bagimsiz ulke uyrugu olsun isterse bagimli ozerk olmayan ya da baska bir egemenlik kisitlamasina bagli ulke uyrugu olsun bir kisi hakkinda uyrugu bulundugu devlet ya da ulkenin siyasal adli ya da uluslararasi durumu bakimindan hicbir ayrim gozetilmeyecektir Madde 2 Ayrica bu haklar hicbir sekilde baskalarina ya da kurumlara aktarilamaz Insan Haklari En basta yasam ve ozgurluk olmak uzere saglik egitim yiyecek barinma ve toplumsal hizmetler de icinde olmak uzere sagligina ve esenligine uygun bir yasam duzeyine kavusma yasanin koruyuculugundan esit olarak yararlanma bariscil amaclar icin toplanma ve dernek kurma evlenme mal ve mulk edinme calisma isini secme ozgurlugu din vicdan dusunce ve anlatma ozgurlugu haklari Insan Haklari Evrensel Bildirisi nin temellerini olusturur Maddelerde Kesinlik Bu bildirinin hicbir unsuru icinde aciklanan hak ve ozgurluklerin bir devlet topluluk ya da bireyce ortadan kaldirilmasini amaclayan bir etkinlik ya da girisime hak verir bicimde yorumlanamaz Madde 30 1948 sonrasiInsan Haklari Bildirisi kabul edildikten sonra insan haklarini gelistirme koruma ve uygulama konusunda yeni anlasmalar yapilmis ve bildiriler yayimlanmistir Bunlardan belli basli olanlar Birlesmis Milletler Kadinlarin Siyasi Haklarina Iliskin Sozlesme 20 Aralik 1952 Birlesmis Milletler Cocuk Haklari Bildirisi 20 Kasim 1959 Avrupa Sosyal Sarti 18 Ekim 1961 Afrika Insan ve Halklarinin Halklari Sarti 26 Haziran 1981 Birlesmis Milletler 29 Kasim 1985Kaynakca Universal Declaration of Human Rights Ozgun metne pdf linki Ingilizce Birlesmis Milletler 10 Aralik 1948 ss 71 77 24 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2017 Ana Britannica Genel Kultur Ansiklopedisi Cilt 11 s 580 Dis baglantilarInsan haklari evrensel beyannamesi27 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haklarimizin ne kadar farkindayiz8 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Insan haklari konulu makaleler24 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Insan haklarini korumak Husnu Ondul 9 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde