Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bayçar - Türk, Altay ve özellikle Balkar halk kültüründe kurban. Türkçedeki "kurban" sözcüğünün içerdiği anlamdan daha geniş kapsamlıdır. İlahi bir amaçla kesilen veya doğaya salınan hayvan ya da doğaya saçılan yiyecek, içecekler ile tahılları da içerir.
Anlam ve İçerik
Bayçarmak (Kurban Etmek) fiili ile de kullanılır. Kereh (Kergek) sözcüğü de eşanlamlı olarak kullanılmıştır.
Kurban yeryüzündeki bütün inanç sistemlerinde rastlanan bir olgudur. İlkel topluluklarda gökten gelen bir yıldırımın kurbanı yakması, Tanrı tarafından kabul edildiği anlamına gelir. Ateşe verilen kurbana Vot Çüke (Vut Şüke) denilir. Türklerde ve Moğollarda ve bağlantılı kavimler olan Ural-Ugor boylarında hiçbir zaman insan kurbanına rastlanmadığı için İbrahim peygamberin oğlunu kurban etme girişiminin Tanrı tarafından ödüllendirilmesi ama bu ödülün ise oğul kurbanının engellenmesi ve hatta yasaklanması şeklinde verilmesi merhamet ve bağışlama duygularını yansıttığı için büyük ilgi görmüştür. Kurban rastgele seçilmez, üstün ve seçkin bir özelliği olmalıdır. İslam dini ile daha da önem kazanan Kurban kavramı İbrahim peygamberin oğlunu kurban etmeye niyetlenmesi ama karşılığında ona bir koç gönderilmesi çok bilinen olaydır. Öteki dünya ile iletişim kurmanın bir yolu olarak algılanır. Türklerde dört tür kurban uygulaması vardır.
- Tayılga (Tayığ): Boğarak kurban. At veyâ sığırın kan dökmeden boğularak öldürülmesi.
- Boğuzlaga (Bogızlığ): Kanlı kurban. Hayvanların boğazlanarak (kesilerek) kurban edilmesi.
- Itıga (Iyığ/Idık): Azat kurbanı. Hayvanların özgür bırakılarak doğaya salınması.
- Saçılga (Saçığ/Saçı): Cansız kurban. Doğaya veyâ suya saçılarak sunulan nesneler.
Kurumsak sözcüğü yine kurban anlamında kullanılan başka bir kelimedir. Aynı zamanda kurban törenini de ifade eder. Moğolcada "Kurım/Hurım" sözcüğü şölen, şenlik, düğün anlamlarına gelmektedir. Kurum şekliyle Tunguz ve Macar dillerine de geçmiştir. Büyüklük ve görkem anlamı olduğu kadar, kurum sözcüğü is, kül demektir. Ve eski çağlarda kurbanın yakılması ile de bağlantılıdır.
Saçılga
Saçılga – Türk, Altay ve Moğol halk inancında ve Orta Asya şamanizminde Kansız Kurban. Saçu veya Saçıl da denir. Moğollar Saçulı olarak söylerler. Saçmak fiilinden gelir. Saçılan şey demektir. Genel olarak iki anlamı vardır:
- Doğaya dökülerek verilen yiyecek ve içecek şeklindeki kurban.
- Gelinin başından dökülen hediyeler.
Bu terim neredeyse bütün Türk boylarında ortak bir kavramdır. Moğollar'da "Saçu" olarak da bilinmektedir. "Saçulga" yahut "Çaçılga" adı da verilir. Yapılan uygulamaya göre bâzen değişik türlere ayrılabilir. Örneğin Moğollar Tahıl Saçısı’nı Tahılga/Takılga olarak ifâde ederler. Ayrıca yiyeceklerin, tahılların veyâ kimi zaman kurban etinin yakılmasına Yakığ/Yakış/Yagış/Yağışga adı verilir.
Itıga
Itıga veya Idık - Türk ve Altay halk inacında ve halk kültüründe azat kurbanı. Iduk, Itık, Iyık olarak da söylenir. Doğaya salarak başıboş bırakma şeklinde gerçekleşen kurbandır. Böylesi hayvanlar doğuya doğru sürülür, üzerine bir işaret koyulur. Ve bir daha kimse elini süremez. Ayrıca Tanrı’ya aitlik ve Tanrı tarafından gönderilmişlik anlamlarına da gelir. Macarcada İtsen sözü Tanrı demektir. Türkçede Idı/İdi/İzi/ sözcükleri de Tanrı anlamı içerir. İye/İçe/İse/İsi/İçi ve hatta İne/İni tabirleri de koruyucu ruh demektir. Idukut; Kut sahibi, Tanrıdan gelen, Tanrıya yakın, Tanrıya benzer, Tanrı tarafından görevlendirilmiş vb. anlamları içeren ve Uygur kağanlarının büyük çoğunluğunun kullandığı bir unvandır. Idımak (azat etmek) fiilinden türemiştir. Kutluluk ve tanrısallık anlamlarını da içerir.
Boguzlaga
Boguzlaga – Türk ve Altay halk inancında Kanlı Kurban. Tanrısal veya dini bir amaçla kesilecek hayvan. Hayvanın boğazlanarak (boğazından kesilerek) kurban edilmesidir. Boğazlamak fiili ile de ifâde edilir. Sözcük anlamı boğazın kesilmesi demektir. "Bozlamak" fiili hayvanın böğürmesi anlamı taşır.
Tayılga
Tayılga - Türk, Altay ve Yakut halk inancında ve şamanizminde hayvanın boğularak (kesilmeden) öldürülmesi suretiyle gerçekleştirilen kurbandır. Altaylılar ve Yakutlar (bugün bile) kurban olarak kestikleri atın derisini uzun bir sırığa geçirip tıpkı at şekline sokarak asarlar. Bu kurban merasimin yapıldığı bu yere de tayılga derler.
Etimoloji
- Bayçar: (Bay/Pay/May) kökünden türemiştir. Geçim, zenginlik, rızk ve kutsallık anlamları vardır. Bayçarmak sözü kurban kesmek anlamına gelir. Moğolca ve Türkçede Bay, Mançu ve Evenk dillerinde Bayan kelimeleri zengin, soylu manası taşır.
- Kereh: Sözcük ölmek anlamı içerir. Ayrıca gereklilik bildirir. Germek fiili ve gereklilik (farz) sözcüğü ile de ilgilidir. Moğolca Hereg/Kereg sözcüğü de gereklilik (farz) anlamı taşır.
Kaynakça
- ^ (PDF). 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (PDF). 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ . 1 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.
- ^ (PDF). 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2012.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Baycar Turk Altay ve ozellikle Balkar halk kulturunde kurban Turkcedeki kurban sozcugunun icerdigi anlamdan daha genis kapsamlidir Ilahi bir amacla kesilen veya dogaya salinan hayvan ya da dogaya sacilan yiyecek icecekler ile tahillari da icerir Anlam ve IcerikBaycarmak Kurban Etmek fiili ile de kullanilir Kereh Kergek sozcugu de esanlamli olarak kullanilmistir Kurban yeryuzundeki butun inanc sistemlerinde rastlanan bir olgudur Ilkel topluluklarda gokten gelen bir yildirimin kurbani yakmasi Tanri tarafindan kabul edildigi anlamina gelir Atese verilen kurbana Vot Cuke Vut Suke denilir Turklerde ve Mogollarda ve baglantili kavimler olan Ural Ugor boylarinda hicbir zaman insan kurbanina rastlanmadigi icin Ibrahim peygamberin oglunu kurban etme girisiminin Tanri tarafindan odullendirilmesi ama bu odulun ise ogul kurbaninin engellenmesi ve hatta yasaklanmasi seklinde verilmesi merhamet ve bagislama duygularini yansittigi icin buyuk ilgi gormustur Kurban rastgele secilmez ustun ve seckin bir ozelligi olmalidir Islam dini ile daha da onem kazanan Kurban kavrami Ibrahim peygamberin oglunu kurban etmeye niyetlenmesi ama karsiliginda ona bir koc gonderilmesi cok bilinen olaydir Oteki dunya ile iletisim kurmanin bir yolu olarak algilanir Turklerde dort tur kurban uygulamasi vardir Tayilga Tayig Bogarak kurban At veya sigirin kan dokmeden bogularak oldurulmesi Boguzlaga Bogizlig Kanli kurban Hayvanlarin bogazlanarak kesilerek kurban edilmesi Itiga Iyig Idik Azat kurbani Hayvanlarin ozgur birakilarak dogaya salinmasi Sacilga Sacig Saci Cansiz kurban Dogaya veya suya sacilarak sunulan nesneler Kurumsak sozcugu yine kurban anlaminda kullanilan baska bir kelimedir Ayni zamanda kurban torenini de ifade eder Mogolcada Kurim Hurim sozcugu solen senlik dugun anlamlarina gelmektedir Kurum sekliyle Tunguz ve Macar dillerine de gecmistir Buyukluk ve gorkem anlami oldugu kadar kurum sozcugu is kul demektir Ve eski caglarda kurbanin yakilmasi ile de baglantilidir SacilgaSacilga Turk Altay ve Mogol halk inancinda ve Orta Asya samanizminde Kansiz Kurban Sacu veya Sacil da denir Mogollar Saculi olarak soylerler Sacmak fiilinden gelir Sacilan sey demektir Genel olarak iki anlami vardir Dogaya dokulerek verilen yiyecek ve icecek seklindeki kurban Gelinin basindan dokulen hediyeler Bu terim neredeyse butun Turk boylarinda ortak bir kavramdir Mogollar da Sacu olarak da bilinmektedir Saculga yahut Cacilga adi da verilir Yapilan uygulamaya gore bazen degisik turlere ayrilabilir Ornegin Mogollar Tahil Sacisi ni Tahilga Takilga olarak ifade ederler Ayrica yiyeceklerin tahillarin veya kimi zaman kurban etinin yakilmasina Yakig Yakis Yagis Yagisga adi verilir ItigaItiga veya Idik Turk ve Altay halk inacinda ve halk kulturunde azat kurbani Iduk Itik Iyik olarak da soylenir Dogaya salarak basibos birakma seklinde gerceklesen kurbandir Boylesi hayvanlar doguya dogru surulur uzerine bir isaret koyulur Ve bir daha kimse elini suremez Ayrica Tanri ya aitlik ve Tanri tarafindan gonderilmislik anlamlarina da gelir Macarcada Itsen sozu Tanri demektir Turkcede Idi Idi Izi sozcukleri de Tanri anlami icerir Iye Ice Ise Isi Ici ve hatta Ine Ini tabirleri de koruyucu ruh demektir Idukut Kut sahibi Tanridan gelen Tanriya yakin Tanriya benzer Tanri tarafindan gorevlendirilmis vb anlamlari iceren ve Uygur kaganlarinin buyuk cogunlugunun kullandigi bir unvandir Idimak azat etmek fiilinden turemistir Kutluluk ve tanrisallik anlamlarini da icerir BoguzlagaBoguzlaga Turk ve Altay halk inancinda Kanli Kurban Tanrisal veya dini bir amacla kesilecek hayvan Hayvanin bogazlanarak bogazindan kesilerek kurban edilmesidir Bogazlamak fiili ile de ifade edilir Sozcuk anlami bogazin kesilmesi demektir Bozlamak fiili hayvanin bogurmesi anlami tasir TayilgaTayilga Turk Altay ve Yakut halk inancinda ve samanizminde hayvanin bogularak kesilmeden oldurulmesi suretiyle gerceklestirilen kurbandir Altaylilar ve Yakutlar bugun bile kurban olarak kestikleri atin derisini uzun bir siriga gecirip tipki at sekline sokarak asarlar Bu kurban merasimin yapildigi bu yere de tayilga derler EtimolojiBaycar Bay Pay May kokunden turemistir Gecim zenginlik rizk ve kutsallik anlamlari vardir Baycarmak sozu kurban kesmek anlamina gelir Mogolca ve Turkcede Bay Mancu ve Evenk dillerinde Bayan kelimeleri zengin soylu manasi tasir Kereh Sozcuk olmek anlami icerir Ayrica gereklilik bildirir Germek fiili ve gereklilik farz sozcugu ile de ilgilidir Mogolca Hereg Kereg sozcugu de gereklilik farz anlami tasir Kaynakca PDF 26 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2012 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi PDF 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2012 1 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2012 PDF 7 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2012 Ayrica bakinizTayilga