Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bazilika, eski Roma kentlerinde forumun yanında bulunan, içinde mahkemelerin görüldüğü veya diğer resmi hizmetlerin görüldüğü büyük çatılı kamusal binalara; Erken Hristiyanlık ve Orta Çağ dönemlerinde ise yan geçitleri bulunan (yan nef), galerili veya galerisiz olabilen kiliselere verilen isim.
İlk olarak Atina pazar yerinde baş yargıç Basile'nin adli davalara baktığı yapı bazilika (Yunanca basilike) olarak adlandırılmış, bu ad eski Roma kentlerinde yönetsel ve adli işlerin görüldüğü tüm binalara genellenmiştir. Roma Döneminde, yargıçların davalara bakabilmesi, davacıların sıra beklemesi ve halkın mahkemeleri izleyebilmesi için geniş kamusal kapalı alanların yapılmasına ihtiyaç duyulması üzerine bazilikalar tasarlanmıştır. Bu yapılar, iki ucunda yargıçların oturması için tasarlanmış yarım daire şeklindeki çıkıntıları olan ince uzun dikdörtgen bir biçime sahiptir. Yarım dairenin merkezinde, imparatorun tinsel varlığını temsil eden bir sunak bulunur. Bu sunakların varlığı, davaların simgesel olarak imparatorun huzurunda görülmesini sağlardı. Hristiyanlığa geçildiğinde, bazilikalar dinsel amaçla kullanılmaya başlamıştır. Paganlık dönemindeki dini yapılar, geniş kitlelerin birlikte ibadet etmesine uygun değildi ve içleri pagan tanrılarına ve Roma İmparatoruna ait simgelerle doluydu. Bu nedenle ibadet için bazilikalar kullanılmaya başlandı.
Bazilika planlı kiliselerde ölçü birimi genellikle transept karesidir. Pek çok romanesk kilise bu ilke üzerine kurulmuştur. Transept karesinin ölçülerine -bazen küçük sapmalarla- koronun, transept kollarının, naos (orta nefin), kemer gözlerinin ölçülerinde rastlanır. Bazilika plan tipi, Gotik sanat döneminde doruk noktasına ulaşmıştır.
Bazilika planlı kiliselerde, uzun dikdörtgen yapı, iki sütun dizisi ile 3 nefe ayrılmıştır. Bazilikaların ortasında uzun ve yüksek bir koridor, yanlarında ise daha alçak iki koridor vardır. Batı ucunda narteks denilen bir giriş, doğu uzunda ise yarım yuvarlak şeklinde dışarı taşan bir apsis vardır. Bazilika planlı kliliselerin çatıları kiremit kaplı ve ahşaptandır. Türkiye'de bazilika planlı kiliselerin başlıca örnekleri: İstanbul'da bulunan, Justinianus devri yapıtı Aya İrini kilisesi, İstanbul Studios Manastır Kilisesi (İmrahor İlyas Bey Camii). Demre (Antalya) Aziz Nikolas Kilisesi, Efes (İzmir) Meryem Ana Kilisesi.
Bazilika Tipleri:
- Merkezi Plan Tipli Bazilikalar: Kare ce çokgen planlı bazilikalardır. Yuvarlak bir ana mekan oluşturacak şekilde tasarlanmıştır ve yapının tamamını örten bir kubbesi vardır. İstanbul'daki Küçük Ayasofya Camii, bu tip bazilikalara örnektir.
- Kubbeli Bazilikalar: Orta nefin üzerinin kubbe ile kapalı olduğu bazilikalardır. İstanbul'daki Aya Sofya (Hagia Sophia) ve Aya İrini Kiliseleri kubbeli bazilikalardır.
- Haç Planlı Bazilikalar: Orta nefin üzeri, dört ayaklı bir kubbe ile örtülüdür. Kubbenin dört tarafında haç şeklinde tonozlarla örtülü birbirine eşit mekanlar vardır. Kariye Camii (Khora Manastırı) ve Atik Mustafa Paşa Camii (Hagia Thekla Manastırı)
- Düzme Baizlikalar: Orta nefi doğrudan ışıklnadıran penceresi olmayan bazilikalardır.
Kaynakça
- ^ DeCombo (15 Ocak 2023). . DeCombo. 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023.
Ayrıca bakınız
 | Hristiyanlık ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bazilika eski Roma kentlerinde forumun yaninda bulunan icinde mahkemelerin goruldugu veya diger resmi hizmetlerin goruldugu buyuk catili kamusal binalara Erken Hristiyanlik ve Orta Cag donemlerinde ise yan gecitleri bulunan yan nef galerili veya galerisiz olabilen kiliselere verilen isim Bir bazilika plani RomaSalta daki Bazilika Arjantin Aziz Petrus Bazilikasi Vatikan Ilk olarak Atina pazar yerinde bas yargic Basile nin adli davalara baktigi yapi bazilika Yunanca basilike olarak adlandirilmis bu ad eski Roma kentlerinde yonetsel ve adli islerin goruldugu tum binalara genellenmistir Roma Doneminde yargiclarin davalara bakabilmesi davacilarin sira beklemesi ve halkin mahkemeleri izleyebilmesi icin genis kamusal kapali alanlarin yapilmasina ihtiyac duyulmasi uzerine bazilikalar tasarlanmistir Bu yapilar iki ucunda yargiclarin oturmasi icin tasarlanmis yarim daire seklindeki cikintilari olan ince uzun dikdortgen bir bicime sahiptir Yarim dairenin merkezinde imparatorun tinsel varligini temsil eden bir sunak bulunur Bu sunaklarin varligi davalarin simgesel olarak imparatorun huzurunda gorulmesini saglardi Hristiyanliga gecildiginde bazilikalar dinsel amacla kullanilmaya baslamistir Paganlik donemindeki dini yapilar genis kitlelerin birlikte ibadet etmesine uygun degildi ve icleri pagan tanrilarina ve Roma Imparatoruna ait simgelerle doluydu Bu nedenle ibadet icin bazilikalar kullanilmaya baslandi Bazilika planli kiliselerde olcu birimi genellikle transept karesidir Pek cok romanesk kilise bu ilke uzerine kurulmustur Transept karesinin olculerine bazen kucuk sapmalarla koronun transept kollarinin naos orta nefin kemer gozlerinin olculerinde rastlanir Bazilika plan tipi Gotik sanat doneminde doruk noktasina ulasmistir Bazilika planli kiliselerde uzun dikdortgen yapi iki sutun dizisi ile 3 nefe ayrilmistir Bazilikalarin ortasinda uzun ve yuksek bir koridor yanlarinda ise daha alcak iki koridor vardir Bati ucunda narteks denilen bir giris dogu uzunda ise yarim yuvarlak seklinde disari tasan bir apsis vardir Bazilika planli kliliselerin catilari kiremit kapli ve ahsaptandir Turkiye de bazilika planli kiliselerin baslica ornekleri Istanbul da bulunan Justinianus devri yapiti Aya Irini kilisesi Istanbul Studios Manastir Kilisesi Imrahor Ilyas Bey Camii Demre Antalya Aziz Nikolas Kilisesi Efes Izmir Meryem Ana Kilisesi Bazilika Tipleri Merkezi Plan Tipli Bazilikalar Kare ce cokgen planli bazilikalardir Yuvarlak bir ana mekan olusturacak sekilde tasarlanmistir ve yapinin tamamini orten bir kubbesi vardir Istanbul daki Kucuk Ayasofya Camii bu tip bazilikalara ornektir Kubbeli Bazilikalar Orta nefin uzerinin kubbe ile kapali oldugu bazilikalardir Istanbul daki Aya Sofya Hagia Sophia ve Aya Irini Kiliseleri kubbeli bazilikalardir Hac Planli Bazilikalar Orta nefin uzeri dort ayakli bir kubbe ile ortuludur Kubbenin dort tarafinda hac seklinde tonozlarla ortulu birbirine esit mekanlar vardir Kariye Camii Khora Manastiri ve Atik Mustafa Pasa Camii Hagia Thekla Manastiri Duzme Baizlikalar Orta nefi dogrudan isiklnadiran penceresi olmayan bazilikalardir Kaynakca DeCombo 15 Ocak 2023 DeCombo 4 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2023 Ayrica bakinizCevre koridorlu bazilikaHristiyanlik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz