Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin daha erişilebilir olması için konusuna göre başlıklara bölünmesi gerekmektedir. |
Bediüzzaman Mirza (1469 - 12 Ağustos 1515), Herat'ta Timurlar Devleti hükümdarı Hüseyin Baykara'nın oğlu ve son Timurlular Devleti hükümdarı.
Hüseyin Baykara 1457'de Horasan'da ortaya çıkan karmaşık durumda uzun süren bir dönem biraz istikrar kazandırmak için büyük çabalar harcadıktan sonra 1469'da Horasan'ın merkezi Herat'ı eline geçirerek tüm Horasan'da tek Timurlar Devleti kurarak bu devlet hükümdarı olmuştu. Fakat 1490'lı yıllarda kendi oğullarının giderek bağımsız bir tutuma yönelmesi bu devletin egemenliğini sarsmaya başladı. Sultan Hüseyin Baykara büyük oğlu Bediüzzaman Mirza'yı (modern Gurgan'da bulunan) Asterabad valiliğinden alıp onu Belh valisi yaptı. Fakat Hüseyin Baykara torunu ve Bediüzzaman Mirza'nın oğlu olan Muhammad Mumin'i geleneklere göre Asterabad valisi yapması beklenmekte iken bu atanma yapılmadı. Bundan gocunan Bediüzzaman Mirza 1490'da babasına karşı bir ayaklanma çıkarttı. Ama Bediüzzaman Mirza'nin bu ayaklanması da başarısız kaldı ve ayaklanma bastırıldı. Fakat aynı zamanda oğlu Muhammad Mumin Herat'ta tutuklu olarak hapiste idi ve dedesi Hüseyin Baykara emri ile idam edildi. Bundan sonra Hüseyin Baykara ile oğlu Bediüzzaman Mirza arasında bir barış anlaşması imzalandı ama baba-oğul arasındaki gerginlik ve husumet devam etti, Hatta 1499'da Bediüzzaman Mirza Herat'a saldırıp kaleyi kuşattı.
1506;da Hüseyin Baykara öldükten sonra Herat merkezli Timurlar Devleti hükümdarlığı onun en büyük yaşayan oğlu olan Bediüzzaman Mirza'ya geçti. Bediüzzaman Mirza Herat'taki Timurlar Devleti hükümdarı oldu. Fakat Bediüzzaman Mirza'nın küçük kardeşi olan Muzaffer Hüseyin kardeşine karşı isyan çıkarttı.
Bediüzzaman Mirza bu isyanla uğraşmakta iken idaresi altına olan topraklara göz diken Muhammed Şeybani idaresindeki Özbekler tehdidi altında kaldı. Kabul'da hüküm süren Babür Şah Muzaffer Hüseyin tarafını tuttu . Babür bu desteği sağlamak üzere Kabil'den ordusu ile Herat üzerine yürüdü. Babür Şah burada Hüseyin Baykara oğullarının Horasan hükümdarlığını idare edecek yetenekleri ve Özbeklerle savaşacak nitelikte asker kaynakları bulunmadığını anladı. Babür Şah Özbeklerle hiç çatışmaya geçmeden Herat'tan ayrıldı.
Ertesi yıl Muhammed Şeybani komutasındaki Özbekler Horasan ve Herat'a saldırıya geçtiler. Herat'ı ellerine geçirerek Herat ve Horasan'da hüküm sürmekte olan Horasan'daki Herat merkezli Timurlar Devleti'ne son verdiler. Horasan ve Herat Şeybani Hanlığı'nin bir parçası oldu.
Bediüzzaman Mirza ise, Kandehar'a geçti. Orada yeni bir ordu topladı ve bu ordu ile Özbekler üzerine yürüdü. Fakat Özbekler ordusu ile yaptığı muharebeyi kaybetti ve yeni ordusu da dağıldı.
Bundan sonra Bediüzzaman Mirza Tebriz merkezli Safeviler Devleti'ne sığındı ve bu devletin kurucusu olan Şah I. İsmail tarafından gayet iyi karşılandı ve Bediüzzaman Mirza I. İsmail 'in sarayında önemli bir danışman oldu. Şah İsmail Bediüzzaman Mirza'ya. yıllık 3630 altın dinar gelir bağladı ve Tebriz etrafında bulunan epeyce büyük arazinin sahipliliği de Bediüzzaman Mirza'ya ihdas olundu. Bediüzzaman Mirza 1510'da Şah İsmail'in Horasan'a Özbekler üstüne açtığı seferde ona danışmalık yaptı ve Şah İsmail'in başarısının bir kısmının Bediüzzaman tavsiyeleri nedeni olduğu kabul edilmektedir.
Bediüzzaman Mirza Şah İsmail Safevi'ye yanında Tebriz'de yedi yıl kaldı. Yavuz Sultan Selim Safevi Şahı İ. İsmail'i Çaldıran Muharebesi'nde yenip Tebriz'i eline geçirmesinden sonra oradan ayrılıp İstanbul'a geldi.
Yavuz Sultan Selim'in misafiri oldu. Bediüzzaman'ın atası Timur, Bayezid'i vaktiyle esir almıştı. Ama Yavuz; Timur'un torununa saygı gösterdi, ona Büyük Türk Hakanı muamelesi yaptı ve yanına kurdurduğu bir tahta oturttu. Bediüzzaman, babası gibi Türkçe şiirler yazan şairdi. 12 Ağustos 1515'te, henüz 46 yaşında iken İstanbul'da taun hastalığından öldü ve Eyüp Sultan'daki türbesine gömüldü.
Kaynakca
Dış kaynaklar
- Lütfi Paşa, (ed. Ali)(1923/23/Hic. 1341} Tevârih-i 'Al-i Osman, Istanbul, . {Osmanlica)
- Atik, Kayhan, (2001) Lütfi Paşa ve Tevârıh-i Âl-i Osman, Ankara:Başbakanlık Basımevi.
- Gazi Zahireddin Babur Şah, Baburname
- (Tr. ed.: Reşit Rahmeti Arat)) Baburname: Babur'un Hatıratı Ankara: Kültür Bakanlığı 1000 Temel Eser Dizisi isbn:975-17-2404-X
- (Tr.ed.) Baburname Istanbul: Kabalcı Yayınevi isbn: 9789759970741
- (Ing. caev,: A. S. Beveridge), Bābor-nāma, Leiden, 1905. (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Subtelny, M.E. (1988 rev.:2011), "Badi-al-Zaman", Encyclopaedia Iranica, Cilt:3, NO: 4, sayfa:377 On-line:[1] 17 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Bediüzzaman Mirza Doğumu: 469 Ölümü: 1515 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Sultan Hüseyin Baykara | (Timur Sultanı (Herat'ta)) 1506-1507 | Sonra gelen Buhara Hanlığı ( Şibanoğulları Hanlığı) hükümdarı olarak |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin daha erisilebilir olmasi icin konusuna gore basliklara bolunmesi gerekmektedir Lutfen Bicem el kitabina uygun bir sekilde bolum baslik ve alt basliklari ekleyerek maddeyi duzenleyin Bediuzzaman Mirza 1469 12 Agustos 1515 Herat ta Timurlar Devleti hukumdari Huseyin Baykara nin oglu ve son Timurlular Devleti hukumdari Huseyin Baykara 1457 de Horasan da ortaya cikan karmasik durumda uzun suren bir donem biraz istikrar kazandirmak icin buyuk cabalar harcadiktan sonra 1469 da Horasan in merkezi Herat i eline gecirerek tum Horasan da tek Timurlar Devleti kurarak bu devlet hukumdari olmustu Fakat 1490 li yillarda kendi ogullarinin giderek bagimsiz bir tutuma yonelmesi bu devletin egemenligini sarsmaya basladi Sultan Huseyin Baykara buyuk oglu Bediuzzaman Mirza yi modern Gurgan da bulunan Asterabad valiliginden alip onu Belh valisi yapti Fakat Huseyin Baykara torunu ve Bediuzzaman Mirza nin oglu olan Muhammad Mumin i geleneklere gore Asterabad valisi yapmasi beklenmekte iken bu atanma yapilmadi Bundan gocunan Bediuzzaman Mirza 1490 da babasina karsi bir ayaklanma cikartti Ama Bediuzzaman Mirza nin bu ayaklanmasi da basarisiz kaldi ve ayaklanma bastirildi Fakat ayni zamanda oglu Muhammad Mumin Herat ta tutuklu olarak hapiste idi ve dedesi Huseyin Baykara emri ile idam edildi Bundan sonra Huseyin Baykara ile oglu Bediuzzaman Mirza arasinda bir baris anlasmasi imzalandi ama baba ogul arasindaki gerginlik ve husumet devam etti Hatta 1499 da Bediuzzaman Mirza Herat a saldirip kaleyi kusatti 1506 da Huseyin Baykara oldukten sonra Herat merkezli Timurlar Devleti hukumdarligi onun en buyuk yasayan oglu olan Bediuzzaman Mirza ya gecti Bediuzzaman Mirza Herat taki Timurlar Devleti hukumdari oldu Fakat Bediuzzaman Mirza nin kucuk kardesi olan Muzaffer Huseyin kardesine karsi isyan cikartti Bediuzzaman Mirza bu isyanla ugrasmakta iken idaresi altina olan topraklara goz diken Muhammed Seybani idaresindeki Ozbekler tehdidi altinda kaldi Kabul da hukum suren Babur Sah Muzaffer Huseyin tarafini tuttu Babur bu destegi saglamak uzere Kabil den ordusu ile Herat uzerine yurudu Babur Sah burada Huseyin Baykara ogullarinin Horasan hukumdarligini idare edecek yetenekleri ve Ozbeklerle savasacak nitelikte asker kaynaklari bulunmadigini anladi Babur Sah Ozbeklerle hic catismaya gecmeden Herat tan ayrildi Ertesi yil Muhammed Seybani komutasindaki Ozbekler Horasan ve Herat a saldiriya gectiler Herat i ellerine gecirerek Herat ve Horasan da hukum surmekte olan Horasan daki Herat merkezli Timurlar Devleti ne son verdiler Horasan ve Herat Seybani Hanligi nin bir parcasi oldu Bediuzzaman Mirza ise Kandehar a gecti Orada yeni bir ordu topladi ve bu ordu ile Ozbekler uzerine yurudu Fakat Ozbekler ordusu ile yaptigi muharebeyi kaybetti ve yeni ordusu da dagildi Bundan sonra Bediuzzaman Mirza Tebriz merkezli Safeviler Devleti ne sigindi ve bu devletin kurucusu olan Sah I Ismail tarafindan gayet iyi karsilandi ve Bediuzzaman Mirza I Ismail in sarayinda onemli bir danisman oldu Sah Ismail Bediuzzaman Mirza ya yillik 3630 altin dinar gelir bagladi ve Tebriz etrafinda bulunan epeyce buyuk arazinin sahipliligi de Bediuzzaman Mirza ya ihdas olundu Bediuzzaman Mirza 1510 da Sah Ismail in Horasan a Ozbekler ustune actigi seferde ona danismalik yapti ve Sah Ismail in basarisinin bir kisminin Bediuzzaman tavsiyeleri nedeni oldugu kabul edilmektedir Bediuzzaman Mirza Sah Ismail Safevi ye yaninda Tebriz de yedi yil kaldi Yavuz Sultan Selim Safevi Sahi I Ismail i Caldiran Muharebesi nde yenip Tebriz i eline gecirmesinden sonra oradan ayrilip Istanbul a geldi Yavuz Sultan Selim in misafiri oldu Bediuzzaman in atasi Timur Bayezid i vaktiyle esir almisti Ama Yavuz Timur un torununa saygi gosterdi ona Buyuk Turk Hakani muamelesi yapti ve yanina kurdurdugu bir tahta oturttu Bediuzzaman babasi gibi Turkce siirler yazan sairdi 12 Agustos 1515 te henuz 46 yasinda iken Istanbul da taun hastaligindan oldu ve Eyup Sultan daki turbesine gomuldu KaynakcaDis kaynaklarLutfi Pasa ed Ali 1923 23 Hic 1341 Tevarih i Al i Osman Istanbul Osmanlica Atik Kayhan 2001 Lutfi Pasa ve Tevarih i Al i Osman Ankara Basbakanlik Basimevi Gazi Zahireddin Babur Sah Baburname Tr ed Resit Rahmeti Arat Baburname Babur un Hatirati Ankara Kultur Bakanligi 1000 Temel Eser Dizisi isbn 975 17 2404 X Tr ed Baburname Istanbul Kabalci Yayinevi isbn 9789759970741 Ing caev A S Beveridge Babor nama Leiden 1905 Ingilizce Dis baglantilarSubtelny M E 1988 rev 2011 Badi al Zaman Encyclopaedia Iranica Cilt 3 NO 4 sayfa 377 On line 1 17 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Bediuzzaman MirzaTimurlar Devleti Dogumu 469 Olumu 1515Resmi unvanlarOnce gelen Sultan Huseyin Baykara Timur Sultani Herat ta 1506 1507 Sonra gelen Buhara Hanligi Sibanogullari Hanligi hukumdari olarak