Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bâyezid-i Bistâmî ya da Ebu Yezid Tayfur bin İsa bin Sürûşân (Farsça بايزيد بسطامى), İranlı mutasavvıf.
Tayfûr Ebû Yezîd el-Bistâmî | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 804 Bistam, Semnan Eyaleti, İran |
| Ölüm | 874 - 877/878 Bistam |
Yaşam öyküsü
Günümüzde İran'ın Semnan Eyaleti'nde bulunan Bistam şehrinde 804 yılında doğmuştur. Künyesi, Ebû Yezîd'dir. İsmi Tayfûr, babasının adı Îsâ'dır. Kabri yine Bistam'da bulunmaktadır. Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde de bir türbesi bulunmaktadır. Dedesi İslâmiyeti sonradan kabul etmiş olan bir Zerdüşt idi. Dedesinin Adem, Tayfur ve Ali isminde üç oğlu vardı. Hepsi de zühd (zâhid) hayâtı yaşamayı seçmiş kişiler olarak tanınıyorlardı. Bayezid, Tayfur'un oğlu olarak dünyaya geldi. Çocukluğunun çoğunu evde ve camiide tek başına geçirmekteydi. Yalnız bir yaşantısı olmasına rağmen evine sık sık Sufilik üzerinde tartışmak maksadıyla ziyaretçileri kabul etmekteydi. Allah ile başbaşa kalmak amacıyla tüm Dünyevî arzularını terk etmiş (Melamilik-Kalenderîlik) bir şekilde zühd hayatı sürdürmekteydi.
Sufilik'teki "Fenâ Fî’Allah" ve "Bekâ Bî’Allah" mertebeleri
Neticede bu yaşam tarzı Bayezid'in "Kendinde Yok Olma" hâli olarak ifâde edilebilecek olan bir ruh haline bürünmesiyle sonuçlandı. Bu durum sufilikte "Kişinin Allah'a en yakın olduğu ruh hâli" olan "Fenâ Fî’Allah" yâni (Allah’ta yok olma) mertebesi olarak tanımlanmaktadır. Allah'a karşı olan hislerini çok sâmîmi ve açık yüreklilikle dile getirmesinden dolayı "Beyâzıd" tarihte ilk kez "Sarhôş Sûfî" lâkabı ile anılan kişi oldu. Kendisi tarihteki en etkin mistiklerden biri olarak tanınmaktadır. Allah'a olan aşırı sevgisinden dolayı da Allah aşkından başka tüm Dünya nimetlerini terk etmek suretiyle de "Bekâ Bî’Allah" yâni (Allah’la var olma/Allah’la bir olma) kavramlarını ortaya atan sufi olarak hatırlanmaktadır.
Etkinliği
Kendisinden önce sufilik sadece "sofuluk" ve "itaat" üzerine dayanmaktaydı. İlâhî Aşk’ın sufiliğe kazandırılması onun sâyesinde gerçekleşti.
On İki İmamlardan olan Musa el-Kâzım ile Ali er-Rıza'ya karşı sâmimîyyet ve muhabbet beslemekteydi. Ali er-Rıza tarafından talebeliğe kabul edildi. 874/878 tarihinde vefât ettiğinden, aynı devirde yaşamış olduğu İmam Muhammed el-Takî‘yyî’l Cevâd (ö.835 CE), İmam Ali Naki (ö.868 CE) ve İmam Hasan el-Askerî (ö.874 CE) ile de muhtemelen tanışmıştı. On İki İmâmlara karşı beslenen saygı ve sevginin kendisinden sonra gelen Ebû’l Hassan Harakânî, Hace Abdullah el-Ensari ve Ebû’l Kâsım Gûrganî gibi halefleri sayesinde muhafaza edilmesinde de etkin payının olduğunu bu şâhsiyetlerin yaptırmış oldukları ibâdethanelerde On İki İmamların isimlerinin de yazılmış olmasından anlaşılmaktadır.
Neslinden Anadolu'ya göç edenler ve Horasan erenleri
Torunlarından İsa ve Musa, İran Horasanı'ndan Anadolu'ya göç etmişlerdir. İlk önceleri Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde ikamet etmişler, sonraları kendilerine verilen vazife gereği Anadolu'nun iç taraflarına göç etmek istemişler ve Kırıkhan'dan iki kardeş ayrılmışlardır. Kırıkhan halkı kardeşlerin gitmelerini istemedikleri için kardeşlerden İsa'yı orada şehit etmişlerdir. Şeyh İsa Türbesi Kırıkhan'ın Alabeyli Köyünün kuzeyinde, ilçe merkezine dört kilometre uzaklıkta bir tepe üzerindedir. Diğer kardeş (Şeyh Musa) Tokat'ın, Zile ilçesine gelerek burada irşadına devam etmiştir, burada yatmaktadır ve torunlarının Zile'de yaşamakta olduğu kanısı yaygındır.
Bayezid-i Bestami ve 'nın türbesi, Hatay'da Kırıkhan-Hassa yolunun kuzey tarafında küçük bir tepe üzerinde Darb-ı Sak Kalesi içindedir.
Halk arasında Beyazıbesten () adı ile bilinen ziyaret yeri, Zile merkezinde Ali Kadı Mahallesi'nde olup çevre halkı tarafından baş ve göz ağrıları ile çeşitli dilekler için ziyaret edilen yerlerdendir. Zile'de Şeyh Ethem Çelebi Camii'nde bulunan Muhammed'in hırka-i şerifi, Veysel Karani'den Bâyezid-î Bistâmî'ye geçmiş, Cumhuriyet'in ilk yıllarında muhafaza edilemeyeceği gerekçesi ve Zilelilerin de yeterince sahip çıkmamaları sebebiyle önce Tokat'a, 17 Eylül 1944 tarihinde ise Ankara Etnografya Müzesi'ne intikal etmiştir.
Kaynakça
- ^ a b . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ . 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ Abu'l-Qasim Al-Qushayri, "Al-qushayri's Epistle on Sufism: Al-risala Al-qushayriyya Fi 'ilm Al-tasawwuf", Translated by Alexander D. Knysh, Garnet & Ithaca Press, 2007. pg 32
- ^ The Heirs of the Prophet: Charisma and Religious Authority in Shi'ite Islam By Liyakat N. Takim, p.69
- ^ “Hacegan Hanedani”, by H. L. Shushud, Istanbul 1958. Originally published in “Systematics”Volume 6, No. 4 March 1969 by J. G. Bennett
- ^ Abdullah Ansari Shrine Complex, Herat, Afghanistan Abdullah Ansari Shrine Complex, Herat, Afghanistan 19 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ . 29 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ "Bayezid-i Bestami Hazretleri'nin türbesi restore edildi". 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
Bibliyografya
- Ritter, H. "Abū Yazīd (Bāyazīd) Tayfūr B. Īsā B. Surūshān al- Bistāmī." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online. Augustana. 28 September 2009 Brill Online[]
- Quasem, Muhammad Abul. "Al-Ghazali's evaluation of Abu Yazid al-Bistami and his disapproval of the mystical concepts of..." Asian Philosophy 3.2 (Oct. 1993): 143. Academic Search Premier. EBSCO. Augustana College, Rock Island, IL. 28 Sep. 2009 EBSCO Support Site 1 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Majaddedi, Jawid A. "Getting Drunk with Abu Yazid or Staying Sober with Junayd: The Creation of Popular Typology of Sufism" bulletin of the School of Oriental and African Studies (Nov. 2003): pg 1-13.
- Sells, Michael A., ed. Early Islamic Mysticism. New Jersey: Paulist, 1996. Print.
- Böwering,Gerhard. BESṬĀMĪ BĀYAZĪD. "Encyclopædia Iranica Online, 2005, available at www.iranicaonline.org.
| Wikimedia Commons'ta Bâyezid-i Bistâmî ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Biography of Bayazid al-Bistami in Urdu 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bayazid's Tomb in Iran 17 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bayazidian Sufism: Annihilation without Ritual - Article by Alireza Nurbakhsh in SUFI: a journal of Sufism 3 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Naqshbandiya Khalidiya Haqqaniya Tariqa in Italy 18 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bayezid i Bistami ya da Ebu Yezid Tayfur bin Isa bin Surusan Farsca بايزيد بسطامى Iranli mutasavvif Tayfur Ebu Yezid el BistamiBayezid i Bistami nin Sahrud yakinlarinda Bistam daki turbesiDogum804 Bistam Semnan Eyaleti IranOlum874 877 878 BistamYasam oykusuGunumuzde Iran in Semnan Eyaleti nde bulunan Bistam sehrinde 804 yilinda dogmustur Kunyesi Ebu Yezid dir Ismi Tayfur babasinin adi Isa dir Kabri yine Bistam da bulunmaktadir Hatay in Kirikhan ilcesinde de bir turbesi bulunmaktadir Dedesi Islamiyeti sonradan kabul etmis olan bir Zerdust idi Dedesinin Adem Tayfur ve Ali isminde uc oglu vardi Hepsi de zuhd zahid hayati yasamayi secmis kisiler olarak taniniyorlardi Bayezid Tayfur un oglu olarak dunyaya geldi Cocuklugunun cogunu evde ve camiide tek basina gecirmekteydi Yalniz bir yasantisi olmasina ragmen evine sik sik Sufilik uzerinde tartismak maksadiyla ziyaretcileri kabul etmekteydi Allah ile basbasa kalmak amaciyla tum Dunyevi arzularini terk etmis Melamilik Kalenderilik bir sekilde zuhd hayati surdurmekteydi Sufilik teki Fena Fi Allah ve Beka Bi Allah mertebeleri Neticede bu yasam tarzi Bayezid in Kendinde Yok Olma hali olarak ifade edilebilecek olan bir ruh haline burunmesiyle sonuclandi Bu durum sufilikte Kisinin Allah a en yakin oldugu ruh hali olan Fena Fi Allah yani Allah ta yok olma mertebesi olarak tanimlanmaktadir Allah a karsi olan hislerini cok samimi ve acik yureklilikle dile getirmesinden dolayi Beyazid tarihte ilk kez Sarhos Sufi lakabi ile anilan kisi oldu Kendisi tarihteki en etkin mistiklerden biri olarak taninmaktadir Allah a olan asiri sevgisinden dolayi da Allah askindan baska tum Dunya nimetlerini terk etmek suretiyle de Beka Bi Allah yani Allah la var olma Allah la bir olma kavramlarini ortaya atan sufi olarak hatirlanmaktadir EtkinligiKendisinden once sufilik sadece sofuluk ve itaat uzerine dayanmaktaydi Ilahi Ask in sufilige kazandirilmasi onun sayesinde gerceklesti On Iki Imamlardan olan Musa el Kazim ile Ali er Riza ya karsi samimiyyet ve muhabbet beslemekteydi Ali er Riza tarafindan talebelige kabul edildi 874 878 tarihinde vefat ettiginden ayni devirde yasamis oldugu Imam Muhammed el Taki yyi l Cevad o 835 CE Imam Ali Naki o 868 CE ve Imam Hasan el Askeri o 874 CE ile de muhtemelen tanismisti On Iki Imamlara karsi beslenen saygi ve sevginin kendisinden sonra gelen Ebu l Hassan Harakani Hace Abdullah el Ensari ve Ebu l Kasim Gurgani gibi halefleri sayesinde muhafaza edilmesinde de etkin payinin oldugunu bu sahsiyetlerin yaptirmis olduklari ibadethanelerde On Iki Imamlarin isimlerinin de yazilmis olmasindan anlasilmaktadir Bayezid i Bistami Turbesi Neslinden Anadolu ya goc edenler ve Horasan erenleri Torunlarindan Isa ve Musa Iran Horasani ndan Anadolu ya goc etmislerdir Ilk onceleri Hatay in Kirikhan ilcesinde ikamet etmisler sonralari kendilerine verilen vazife geregi Anadolu nun ic taraflarina goc etmek istemisler ve Kirikhan dan iki kardes ayrilmislardir Kirikhan halki kardeslerin gitmelerini istemedikleri icin kardeslerden Isa yi orada sehit etmislerdir Seyh Isa Turbesi Kirikhan in Alabeyli Koyunun kuzeyinde ilce merkezine dort kilometre uzaklikta bir tepe uzerindedir Diger kardes Seyh Musa Tokat in Zile ilcesine gelerek burada irsadina devam etmistir burada yatmaktadir ve torunlarinin Zile de yasamakta oldugu kanisi yaygindir Bayezid i Bestami ve nin turbesi Hatay da Kirikhan Hassa yolunun kuzey tarafinda kucuk bir tepe uzerinde Darb i Sak Kalesi icindedir Halk arasinda Beyazibesten adi ile bilinen ziyaret yeri Zile merkezinde Ali Kadi Mahallesi nde olup cevre halki tarafindan bas ve goz agrilari ile cesitli dilekler icin ziyaret edilen yerlerdendir Zile de Seyh Ethem Celebi Camii nde bulunan Muhammed in hirka i serifi Veysel Karani den Bayezid i Bistami ye gecmis Cumhuriyet in ilk yillarinda muhafaza edilemeyecegi gerekcesi ve Zilelilerin de yeterince sahip cikmamalari sebebiyle once Tokat a 17 Eylul 1944 tarihinde ise Ankara Etnografya Muzesi ne intikal etmistir Kaynakca a b 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2015 20 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2015 Abu l Qasim Al Qushayri Al qushayri s Epistle on Sufism Al risala Al qushayriyya Fi ilm Al tasawwuf Translated by Alexander D Knysh Garnet amp Ithaca Press 2007 pg 32 The Heirs of the Prophet Charisma and Religious Authority in Shi ite Islam By Liyakat N Takim p 69 Hacegan Hanedani by H L Shushud Istanbul 1958 Originally published in Systematics Volume 6 No 4 March 1969 by J G Bennett Abdullah Ansari Shrine Complex Herat Afghanistan Abdullah Ansari Shrine Complex Herat Afghanistan 19 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2015 29 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2015 Bayezid i Bestami Hazretleri nin turbesi restore edildi 22 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2015 BibliyografyaRitter H Abu Yazid Bayazid Tayfur B isa B Surushan al Bistami Encyclopaedia of Islam Second Edition Edited by P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel and W P Heinrichs Brill 2009 Brill Online Augustana 28 September 2009 Brill Online olu kirik baglanti Quasem Muhammad Abul Al Ghazali s evaluation of Abu Yazid al Bistami and his disapproval of the mystical concepts of Asian Philosophy 3 2 Oct 1993 143 Academic Search Premier EBSCO Augustana College Rock Island IL 28 Sep 2009 EBSCO Support Site 1 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Majaddedi Jawid A Getting Drunk with Abu Yazid or Staying Sober with Junayd The Creation of Popular Typology of Sufism bulletin of the School of Oriental and African Studies Nov 2003 pg 1 13 Sells Michael A ed Early Islamic Mysticism New Jersey Paulist 1996 Print Bowering Gerhard BESṬAMi BAYAZiD Encyclopaedia Iranica Online 2005 available at www iranicaonline org Wikimedia Commons ta Bayezid i Bistami ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarBiography of Bayazid al Bistami in Urdu 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bayazid s Tomb in Iran 17 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bayazidian Sufism Annihilation without Ritual Article by Alireza Nurbakhsh in SUFI a journal of Sufism 3 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Naqshbandiya Khalidiya Haqqaniya Tariqa in Italy 18 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde