Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor. (Mayıs 2020) |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2022) () |
Beyin ölümü, tüm beyin fonksiyonlarının geri dönüşsüz kaybıdır. İlk olarak 1968 yılında Harvard'da tanımlanmış ve beyin ölümü kriterleri Harvard Kriterleri olarak yerleşmiştir. Bu nedenle Beyin ölümü tanısı dünyanın her yerinde aynı standartlarda konur.
Travma ya da hastalık nedeniyle, beyin ödemi ya da hipoksi (dokuların oksijensiz kalması) sonucu beyninin nekrozu (hücre ölümü) halinde, beyin fonskiyonlarını yapamaz hale gelir.
Bu durumda bilinç kaybolur, refleksler büyük oranda kaybolur ve ek olarak beyin sapının da hasarı ile kendiliğinden solunum durur, göz bebekleri büyür ve EEG aktivite kaybı görülür. Genel olarak baş ya da kalp gibi hayati organlara gelen ağır darbeler, yaralanmalar, kan kaybı, şok, oksijensizlik, ödem vb. durumlarda gerçekleşir.
Beyin ölümü tanısını esas olarak 4 branştan oluşan beyin ölümü tespit kurulu koyar. Kurul nöroloji, nöroşirürji, anestezi ve kardiyoloji uzmanlarından oluşur. Bu tanının konması, geri dönüşü mümkün olmayan bir ölüm sürecinin başladığı anlamına gelir. O sırada kalp çarpıyor, solunum makineler yardımıyla sürdürülüyor olsa bile beynin kalıcı hasar gördüğü ve kişinin yaşama geri dönme olasılığının kalmadığı kabul edilmiş olur. Eğer yakınlarının da itirazı yoksa organları başka bir insana nakledilebilir.Ayrıca beyin ölümü esnasında lazarus refleksi görülür.
Beyin ölümü tanısı ve buna bağlı olarak organ bağışı birçok ülkede yasalarla standardize edilmiş, kesin kurallara kanıtlara dayalı kurul kararlarına bağlanmıştır. Fakat halk arasında konu iyi bilinmedigi için birçok spekülasyon ortaya çıkmaktadır. Oysa tamamen bilim dünyasının, bilim adamlarının belirledigi prensiplere bağlı olarak işleyen bir tanı süreci söz konusudur. Beyin ölümü kişinin artık yaşama dair neredeyse hiç fonksiyonunun kalmadığına dair bir belirteçtir. Kalp durmasa bile kişinin tekrar hayata döndürülmesi imkânsızdır.
Türkiye’de beyin ölümü tanısı
Türkiye’de organ ve doku nakli hizmetleri yönetmeliğine göre beyin ölümü tanısı;
- Komanın nedeninin belirlenmiş olması
- Beyin hasarının yaygın ve geri dönüşüsüz olduğunun belirlenmiş olması,
- Santral vücut sıcaklığının ≥ 32 °C olması,
- Hipotansif şok tablosu olmaması,
- Komadan geriye dönüşüm sağlanabilecek ilaç etkileri ve intoksikasyonların dışlanmış olması,
- Beyin hasarından bağımsız şekilde klinik tabloyu açıklayabilecek metabolik, elektrolit ve asit-baz bozukluklarının olmaması.
Birinci fıkrada yer alan tüm koşulların tespiti halinde beyin ölümü tanısı için aşağıdaki hususlar aranır:
- Derin komanın olması (Tam yanıtsızlık hali; Santral ağrılı uyaranlara motor cevap alınamaması),
- Beyin sapı reflekslerinin alınmaması;
- Pupiller parlak ışığa yanıtsız, orta hatta ve dilatedir (4–9 mm),
- Okülosefalik ve okülovestibuler refleks muayenesinde göz hareketlerinin yokluğu,
- Kornea refleksi yokluğu,
- Faringeal ve trakeal reflekslerin yokluğu.
- Spontan solunum çabasının bulunmaması ve apne testinin pozitif olması.
Apne testi yapılabilmesi için normotermi, normotansiyon ve normovolemi ön koşulları sağlanır. Bu koşullarda hastaya uygun mekanik ventilasyon yaklaşımı ile PaCO2’nin 35-45mmHg ve PaO2’nin 200mmHg üzerinde olması sağlanmalıdır. Bu koşullar sağlandıktan sonra hasta mekanik solunum desteğinden ayrılarak intratrakeal oksijen uygulanmalıdır. Test sonunda PaCO2 ≥60mmHg ve/veya PaCO2 bazal değerine göre 20mmHg veya daha fazla yükselmesine rağmen spontan solunumu yoksa apne testi pozitiftir.
Pnömotoraks, pnömomediastinum gibi apne testinin yapılmasının mümkün olmadığı tıbbi durumlarda, hekimler kurulunun belirleyeceği beyin dolaşımının durduğunu değerlendiren bir destekleyici test yapılır ve test sonucu beyin ölümü tanısı ile uyumlu ise beyin ölümü tespiti tamamlanır.
Destekleyici testler
- Elektrofizyolojik testler: EEG, Uyarılmış potansiyeller (BAEP, SEP)
- Serebral kan akımına yönelik testler: Transkranialdopler, Sintigrafi, Konvansiyonel anjiografi, MR anjiografi, BT anjiografi.
Beyin ölümü tanısını engellemeyen bulgular
- Derin tendon reflekslerinin alınması,
- Yüzeyel reflekslerin alınması,
- Babinski işaretinin bulunması,
- Spinal refleks ve otomatizmaların olması,
- Terleme, kızarma, ateş ve taşikardi bulunması,
- Diabetesinsipitus olmaması.
Beyin ölümü tanısı ve yaş ilişkisi
- Beyin ölümü tanısının konulduğu birinci nörolojik muayenedeki klinik tablonun; yeni doğanda (2 aydan küçük) 48 saat, 2 ay-1 yaş arası 24 saat, 1 yaş ve üzerindeki çocuklarda ve yetişkinlerde 12 saat ve anoksik beyin ölümlerinde 24 saat sonra yapılan ikinci nörolojik muayenede de değişmeden devam ettiği gözlenmelidir.
- Klinik beyin ölümü tanısı almış vakalarda, yeni doğan (2 aydan küçük) grubunda iki adet destekleyici test, 2 ay ve üzerindeki diğer vakalarda ise hekimler kurulunun uygun göreceği bir laboratuvar yöntemi ile beyin ölümü tanısı teyit edilir.
- Klinik olarak beyin ölümü tanısı konulan vakalar için beyin dolaşımını değerlendiren bir destekleyici test yapılmış ve yapılan bu test beyin ölümü ile uyumlu ise ikinci nörolojik muayene için beklemeye gerek kalmaz.
Kaynakça
- ^ Adıyaman Üniv Sağlık Bilim Derg, 2015; 1(1):34-38
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Mayis 2020 Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Beyin olumu haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Beyin olumu tum beyin fonksiyonlarinin geri donussuz kaybidir Ilk olarak 1968 yilinda Harvard da tanimlanmis ve beyin olumu kriterleri Harvard Kriterleri olarak yerlesmistir Bu nedenle Beyin olumu tanisi dunyanin her yerinde ayni standartlarda konur Travma ya da hastalik nedeniyle beyin odemi ya da hipoksi dokularin oksijensiz kalmasi sonucu beyninin nekrozu hucre olumu halinde beyin fonskiyonlarini yapamaz hale gelir Bu durumda bilinc kaybolur refleksler buyuk oranda kaybolur ve ek olarak beyin sapinin da hasari ile kendiliginden solunum durur goz bebekleri buyur ve EEG aktivite kaybi gorulur Genel olarak bas ya da kalp gibi hayati organlara gelen agir darbeler yaralanmalar kan kaybi sok oksijensizlik odem vb durumlarda gerceklesir Beyin olumu tanisini esas olarak 4 branstan olusan beyin olumu tespit kurulu koyar Kurul noroloji norosirurji anestezi ve kardiyoloji uzmanlarindan olusur Bu taninin konmasi geri donusu mumkun olmayan bir olum surecinin basladigi anlamina gelir O sirada kalp carpiyor solunum makineler yardimiyla surduruluyor olsa bile beynin kalici hasar gordugu ve kisinin yasama geri donme olasiliginin kalmadigi kabul edilmis olur Eger yakinlarinin da itirazi yoksa organlari baska bir insana nakledilebilir Ayrica beyin olumu esnasinda lazarus refleksi gorulur Beyin olumu tanisi ve buna bagli olarak organ bagisi bircok ulkede yasalarla standardize edilmis kesin kurallara kanitlara dayali kurul kararlarina baglanmistir Fakat halk arasinda konu iyi bilinmedigi icin bircok spekulasyon ortaya cikmaktadir Oysa tamamen bilim dunyasinin bilim adamlarinin belirledigi prensiplere bagli olarak isleyen bir tani sureci soz konusudur Beyin olumu kisinin artik yasama dair neredeyse hic fonksiyonunun kalmadigina dair bir belirtectir Kalp durmasa bile kisinin tekrar hayata dondurulmesi imkansizdir Turkiye de beyin olumu tanisiTurkiye de organ ve doku nakli hizmetleri yonetmeligine gore beyin olumu tanisi Komanin nedeninin belirlenmis olmasi Beyin hasarinin yaygin ve geri donususuz oldugunun belirlenmis olmasi Santral vucut sicakliginin 32 C olmasi Hipotansif sok tablosu olmamasi Komadan geriye donusum saglanabilecek ilac etkileri ve intoksikasyonlarin dislanmis olmasi Beyin hasarindan bagimsiz sekilde klinik tabloyu aciklayabilecek metabolik elektrolit ve asit baz bozukluklarinin olmamasi Birinci fikrada yer alan tum kosullarin tespiti halinde beyin olumu tanisi icin asagidaki hususlar aranir Derin komanin olmasi Tam yanitsizlik hali Santral agrili uyaranlara motor cevap alinamamasi Beyin sapi reflekslerinin alinmamasi Pupiller parlak isiga yanitsiz orta hatta ve dilatedir 4 9 mm Okulosefalik ve okulovestibuler refleks muayenesinde goz hareketlerinin yoklugu Kornea refleksi yoklugu Faringeal ve trakeal reflekslerin yoklugu Spontan solunum cabasinin bulunmamasi ve apne testinin pozitif olmasi Apne testi yapilabilmesi icin normotermi normotansiyon ve normovolemi on kosullari saglanir Bu kosullarda hastaya uygun mekanik ventilasyon yaklasimi ile PaCO2 nin 35 45mmHg ve PaO2 nin 200mmHg uzerinde olmasi saglanmalidir Bu kosullar saglandiktan sonra hasta mekanik solunum desteginden ayrilarak intratrakeal oksijen uygulanmalidir Test sonunda PaCO2 60mmHg ve veya PaCO2 bazal degerine gore 20mmHg veya daha fazla yukselmesine ragmen spontan solunumu yoksa apne testi pozitiftir Pnomotoraks pnomomediastinum gibi apne testinin yapilmasinin mumkun olmadigi tibbi durumlarda hekimler kurulunun belirleyecegi beyin dolasiminin durdugunu degerlendiren bir destekleyici test yapilir ve test sonucu beyin olumu tanisi ile uyumlu ise beyin olumu tespiti tamamlanir Destekleyici testler Elektrofizyolojik testler EEG Uyarilmis potansiyeller BAEP SEP Serebral kan akimina yonelik testler Transkranialdopler Sintigrafi Konvansiyonel anjiografi MR anjiografi BT anjiografi Beyin olumu tanisini engellemeyen bulgular Derin tendon reflekslerinin alinmasi Yuzeyel reflekslerin alinmasi Babinski isaretinin bulunmasi Spinal refleks ve otomatizmalarin olmasi Terleme kizarma ates ve tasikardi bulunmasi Diabetesinsipitus olmamasi Beyin olumu tanisi ve yas iliskisi Beyin olumu tanisinin konuldugu birinci norolojik muayenedeki klinik tablonun yeni doganda 2 aydan kucuk 48 saat 2 ay 1 yas arasi 24 saat 1 yas ve uzerindeki cocuklarda ve yetiskinlerde 12 saat ve anoksik beyin olumlerinde 24 saat sonra yapilan ikinci norolojik muayenede de degismeden devam ettigi gozlenmelidir Klinik beyin olumu tanisi almis vakalarda yeni dogan 2 aydan kucuk grubunda iki adet destekleyici test 2 ay ve uzerindeki diger vakalarda ise hekimler kurulunun uygun gorecegi bir laboratuvar yontemi ile beyin olumu tanisi teyit edilir Klinik olarak beyin olumu tanisi konulan vakalar icin beyin dolasimini degerlendiren bir destekleyici test yapilmis ve yapilan bu test beyin olumu ile uyumlu ise ikinci norolojik muayene icin beklemeye gerek kalmaz Kaynakca Adiyaman Univ Saglik Bilim Derg 2015 1 1 34 38