Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birleşmiş Milletler Yönetimindeki Doğu Timor, Doğu Timor'un bağımsızlık sürecinde 25 Ekim 1999 ile 20 Mayıs 2002 tarihleri arasındaki yönetimden sorumlu olduğu süreçtir.
Doğu Timor | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Doğu Timor haritası | |||||
| Tür | Birleşmiş Milletler himayesi | ||||
| Başkent | Dili | ||||
| Yaygın dil(ler) | Tetum Portekizce Endonezce İngilizce | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
| 15.007 km2 km2 | |||||
| Nüfus | |||||
| |||||
| Para birimi | Amerikan Doları ($) | ||||
| ISO 3166 kodu | |||||
Birleşmiş Milletler tarafından bölge koruma altına alınarak resmi olmayan bir protektora devleti kurulmuştur.
Tarihçe
İdari başlangıç
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1272 sayılı kararı ile bölgenin Birleşmiş Milletler himayesi altına verilmesi ile Birleşmiş Milletler 'i kurdu. Birlemiş Milletler bölgede yürütmeyi eline aldı.
İlk Düzenlemeler
UNTAET ilk icraatlarının başında Ulusal Danışma Konseyi kuruldu. Konsey Doğu Timorlu siyasetçiler ve topluluk liderlerinin bağımsızlığa geçiş sürecinde Birlemiş Milletler tarafından görevlendirilen Doğu Timor özel temsilcisine tavsiyeler ve politika üzerine tartışılacak ortamlar sunmaktaydı. Konseyin 11 Timorlu üyesi ve 4 uluslararası üyesi vardı.
Konseyin hemen ardından Birleşmiş Milletler bölgede Geçici Adli Hizmet Komisyonu kurdu.
Geçiş Süreci
Birleşmiş Milletler bölgeyi bağımsızlığa hazırlama sürecinde Temmuz 2000'de Ulusal Danışma Konseyi'nin üye sayısında artışa giderek 13 adet olan Doğu Timor bölgelerinden birer temsilcinin konseye girişine izin vererek üye sayısını 36'ya çıkarıldı. Ardından organ Ulusal Konsey olarak yeniden adlandırıldı. konseyin uluslararası üyeleri çıkarılarak tamamen üyeler tamamen Doğu Timorlu oldu. üyeler ana siyasi partilerini ve dini topluluklarını konseyde temsil etme hakları vardı. Ulusal Konsey, yasama organı tarzı bir organ haline geldi ve UNTAET tarafından gelecekte çıkarılacak düzenlemeleri tartışma hakkına sahip oldu.
Birleşmiş Milletler Ağustos 2000'de dört Timorlu üye ve dört uluslararası üyeden oluşan bir yürütme organı olan oluşturuldu.
Ardından bölgede Birleşmiş Milletler bölgede yargı organı oluşturmak için Başsavcılık ve Savunma Hizmetleri kurdu. Ardından bölge mahkemeleri ve Temyiz Mahkemesi kurarak bölgede yargı ağı oluşturdu. Bu dönemde seçmen kayıt süreci tamamlandı ve Doğu Timor'u 2002'de beklenen devletleştirme ve bağımsızlığa hazırlayacak Kurucu Meclis seçimlerinin hazırlıkları yapıldı.
İkinci Geçiş Süreci
Kurucu Meclis'te yer alacak 88 üye için 30 Ağustos 2001 parlamento seçimi yapıldı. 55 koltuk sayısı ile %57.37 ile meclis çoğunluğunu elde etti. Eylül 2001 tarihinde meclis Bakanlar Kurulunu atadı.
Kurucu Meclis Mart 2002 tarihinde bağımsızlığa geçiş için ilk olarak anayasa tüzüğünü hazırladı ve Nisan 2002 tarihinde ise Xanana Gusmão'u bağımsız Doğu Timor'un başkanı olarak ile yaptı.
Siyaset
Genel Sekreter Özel Temsilcisi (Geçiş Yöneticisi)
Birleşmiş Milletler yönetimindeki Doğu Timor'da en yetkili kişi Genel sekreter özel temsilcisidir. Bu Doğu Timor'un bağımsızlığını ilan edene kadar yürütülmüştür.
Siyasi Partiler
Doğu Timor'da Kurucu Meclis ile beraber partiler oluşmaya veya ortaya çıkmaya başladı dönemin parti listesi aşağıdaki gibidir. Mevcut ideolojiler o döneme aittir.
| # | Parti | Siyasi pozisyon | İdeoloji | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Fretilin | Merkez sol | Marksizm-Leninizm | ||
| 2 | PD | Merkezcilik | Sosyal liberalizm, Adem-i merkeziyetçilik | ||
| 3 | PSD | Merkezcilik | Liberalizm, Sosyal muhafazakârlık | ||
| 4 | ASDT | Merkezcilik | Sosyal demokrasi,Üçüncü Yol | ||
| 5 | UDT | Sağcılık | Muhafazakârlık | ||
| 6 | PNT | Otonomizm öğreısı | |||
| 7 | KOTA | Sağcılık | Ulusal muhafazakârlık, Kültürel muhafazakârlık | ||
| 8 | PDC | Merkez sol | Hristiyan sol | ||
| 9 | PPT | Sağcılık | Muhafazakârlık | ||
Doğu Timor Başbakanı
Doğu Timor Kurucu Konseyi tarafından Birleşmiş Milletler yönetimi sırasında seçilen başbakanların listesi aşağıda listelenmiştir.
| # | İmza - İsim (Doğum-Ölüm) | Görev süresi | Parti | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  | Mari Alkatiri (1949–) | 20 Eylül 2001 - 20 Mayıs 2002 | Fretilin | |
Seçimler
Birleşmiş Milletler yönetimindeki Doğu Timor'da iki seçim yapılmıştır seçimler aşağıda listelenmiştir.
İdari bölümler
Birleşmiş Milletler himayesinde iken Doğu Timor 3 ayrı bölüme bölmüştü. Daha sonra Doğu Timor için reformlara giden Birleşmiş Milletler bölgeyi 13 idari bölüme ayırmıştır. Bu bölgeler , , , , Dili, Aileu, , Liquiçá, , Ainaro, , , 'dir.
Her bölgeye, siyasi partiler, Katolik Kilisesi, kadın ve gençlik gruplarının temsil edildiği Bölge Danışma Konseyi tarafından desteklenen, UNTAET tarafından atanan bir Bölge Yöneticisi başkanlık ediyordu.
Güvenlik
Birleşmiş Milletlerin Doğu Timor'u himayesi altına almasının ardından Şubat 2000'de UNTAET Barış Koruma Gücü (PKF) güvenlikten sorumlu oldu. Silahlı Kuvvetler olarak Eylül 2000'de onaylanan Doğu Timor Savunma Gücü, Doğu Timor'un bağımsızlık yanlısı gerilla hareketi FALINTIL ordusundan da üyeler alarak Şubat 2001'de kuruldu.
Doğu Timor'da özel bir polis teşkilatı kurulmadan önce Birleşmiş Milletler Polisi bölgede geçici olarak hizmet vermeye başladı ardından Nisan 2000'de UNTAET tarafından yerel bir Polis Teşkilatı için eğitimler başlatıldı. Ağustos 2021'de kuruldu. Dili, ve Gleno'da hapishaneler kuruldu. insan hakları ihlallerini araştırmak için bir Ciddi Suçlar Birimi ve bölümleri kuruldu.
Kültür
Medya ve İletişim
Birleşmiş Milletler yönetimindeki Doğu Timor'da kamu bilgilendirme için UNTAET tarafından UNTAET kamuyu bilgilendirme kuruldu. Hizmet FM radyosu olarak "Radio UNTAET" olarak hizmet verdi. Ayrıca iki haftada bir İngilizce, Portekizce, Tetum ve Endonezce olarak yayınlanan "Tais Timor" haber programı hizmeti verdi.
Birleşmiş Milletler tarafından bölgede Nisan 2000'de Dili, Baucau ve Comoro Havalimanı'nda postaneler kuruldu bununla beraber Doğu Timor Posta Servisi kurdu. Timor Lorosae/UNTAET yazan iki posta pulu ilk olarak 29 Nisan 2000'de yurt içi postalar için kırmızı, uluslararası postalar için mavi olmak üzere basıldı.
Spor
Birleşmiş Milletler yönetimi sırasında Doğu Timor için Doğu Timor Olimpiyat Komitesi kuruldu. Uluslararası Olimpiyat Komitesi Yönetim Kurulu Doğu Timor'a tam tanınma hakkı verdi.
Doğu Timor'a 2000 Sidney Oyunları'na Olimpiyat bayrağı altında "Bağımsız Olimpiyat Sporcuları" olarak katılmasına izin verildi. Sembolik bir takım ile ilk kez Birleşmiş Milletler yönetimi sırasında olimpiyatlara katılma hakkı kazandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . peacekeeping.un.org. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). peacekeeping.un.org. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). peacekeeping.un.org. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). peacekeeping.un.org. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ McWilliam, Andrew; Bexley, Angie (Mart 2008). "Performing Politics: The 2007 Parliamentary Elections in Timor Leste". The Asia Pacific Journal of Anthropology (İngilizce). 9 (1): 66-82. doi:10.1080/14442210701656029. ISSN 1444-2213. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). 10 Ocak 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). peacekeeping.un.org. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ (PDF). 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . web.archive.org. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ . static.espn.go.com. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
Dış Bağlantılar
- UNTAET resmi sitesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birlesmis Milletler Yonetimindeki Dogu Timor Dogu Timor un bagimsizlik surecinde 25 Ekim 1999 ile 20 Mayis 2002 tarihleri arasindaki yonetimden sorumlu oldugu surectir Dogu TimorTimor Leste Portekizce Timor Lorosa e Tetum Bayrak ArmaDogu Timor haritasiTurBirlesmis Milletler himayesiBaskentDiliYaygin dil ler Tetum Portekizce Endonezce Ingilizce 1999 2002Tarihce Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi25 Ekim 1999 20 Mayis 2002Yuzolcumu15 007 km2 km2Nufus 947 000Para birimiAmerikan Dolari ISO 3166 kodu Birlesmis Milletler tarafindan bolge koruma altina alinarak resmi olmayan bir protektora devleti kurulmustur TarihceIdari baslangic Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyinin 1272 sayili karari ile bolgenin Birlesmis Milletler himayesi altina verilmesi ile Birlesmis Milletler i kurdu Birlemis Milletler bolgede yurutmeyi eline aldi Ilk Duzenlemeler UNTAET ilk icraatlarinin basinda Ulusal Danisma Konseyi kuruldu Konsey Dogu Timorlu siyasetciler ve topluluk liderlerinin bagimsizliga gecis surecinde Birlemis Milletler tarafindan gorevlendirilen Dogu Timor ozel temsilcisine tavsiyeler ve politika uzerine tartisilacak ortamlar sunmaktaydi Konseyin 11 Timorlu uyesi ve 4 uluslararasi uyesi vardi Konseyin hemen ardindan Birlesmis Milletler bolgede Gecici Adli Hizmet Komisyonu kurdu Gecis Sureci Birlesmis Milletler bolgeyi bagimsizliga hazirlama surecinde Temmuz 2000 de Ulusal Danisma Konseyi nin uye sayisinda artisa giderek 13 adet olan Dogu Timor bolgelerinden birer temsilcinin konseye girisine izin vererek uye sayisini 36 ya cikarildi Ardindan organ Ulusal Konsey olarak yeniden adlandirildi konseyin uluslararasi uyeleri cikarilarak tamamen uyeler tamamen Dogu Timorlu oldu uyeler ana siyasi partilerini ve dini topluluklarini konseyde temsil etme haklari vardi Ulusal Konsey yasama organi tarzi bir organ haline geldi ve UNTAET tarafindan gelecekte cikarilacak duzenlemeleri tartisma hakkina sahip oldu Birlesmis Milletler Agustos 2000 de dort Timorlu uye ve dort uluslararasi uyeden olusan bir yurutme organi olan olusturuldu Ardindan bolgede Birlesmis Milletler bolgede yargi organi olusturmak icin Bassavcilik ve Savunma Hizmetleri kurdu Ardindan bolge mahkemeleri ve Temyiz Mahkemesi kurarak bolgede yargi agi olusturdu Bu donemde secmen kayit sureci tamamlandi ve Dogu Timor u 2002 de beklenen devletlestirme ve bagimsizliga hazirlayacak Kurucu Meclis secimlerinin hazirliklari yapildi Ikinci Gecis Sureci Kurucu Meclis te yer alacak 88 uye icin 30 Agustos 2001 parlamento secimi yapildi 55 koltuk sayisi ile 57 37 ile meclis cogunlugunu elde etti Eylul 2001 tarihinde meclis Bakanlar Kurulunu atadi Kurucu Meclis Mart 2002 tarihinde bagimsizliga gecis icin ilk olarak anayasa tuzugunu hazirladi ve Nisan 2002 tarihinde ise Xanana Gusmao u bagimsiz Dogu Timor un baskani olarak ile yapti SiyasetGenel Sekreter Ozel Temsilcisi Gecis Yoneticisi Birlesmis Milletler yonetimindeki Dogu Timor da en yetkili kisi Genel sekreter ozel temsilcisidir Bu Dogu Timor un bagimsizligini ilan edene kadar yurutulmustur Siyasi Partiler Dogu Timor da Kurucu Meclis ile beraber partiler olusmaya veya ortaya cikmaya basladi donemin parti listesi asagidaki gibidir Mevcut ideolojiler o doneme aittir Parti Siyasi pozisyon Ideoloji1 Fretilin Merkez sol Marksizm Leninizm2 PD Merkezcilik Sosyal liberalizm Adem i merkeziyetcilik3 PSD Merkezcilik Liberalizm Sosyal muhafazakarlik4 ASDT Merkezcilik Sosyal demokrasi Ucuncu Yol5 UDT Sagcilik Muhafazakarlik6 PNT Otonomizm ogreisi7 KOTA Sagcilik Ulusal muhafazakarlik Kulturel muhafazakarlik8 PDC Merkez sol Hristiyan sol9 PPT Sagcilik MuhafazakarlikDogu Timor Basbakani Dogu Timor Kurucu Konseyi tarafindan Birlesmis Milletler yonetimi sirasinda secilen basbakanlarin listesi asagida listelenmistir Imza Isim Dogum Olum Gorev suresi Parti1 Mari Alkatiri 1949 20 Eylul 2001 20 Mayis 2002 FretilinSecimler Birlesmis Milletler yonetimindeki Dogu Timor da iki secim yapilmistir secimler asagida listelenmistir Idari bolumlerDogu Timor illeri Birlesmis Milletler himayesinde iken Dogu Timor 3 ayri bolume bolmustu Daha sonra Dogu Timor icin reformlara giden Birlesmis Milletler bolgeyi 13 idari bolume ayirmistir Bu bolgeler Dili Aileu Liquica Ainaro dir Her bolgeye siyasi partiler Katolik Kilisesi kadin ve genclik gruplarinin temsil edildigi Bolge Danisma Konseyi tarafindan desteklenen UNTAET tarafindan atanan bir Bolge Yoneticisi baskanlik ediyordu GuvenlikBirlesmis Milletlerin Dogu Timor u himayesi altina almasinin ardindan Subat 2000 de UNTAET Baris Koruma Gucu PKF guvenlikten sorumlu oldu Silahli Kuvvetler olarak Eylul 2000 de onaylanan Dogu Timor Savunma Gucu Dogu Timor un bagimsizlik yanlisi gerilla hareketi FALINTIL ordusundan da uyeler alarak Subat 2001 de kuruldu Dogu Timor da ozel bir polis teskilati kurulmadan once Birlesmis Milletler Polisi bolgede gecici olarak hizmet vermeye basladi ardindan Nisan 2000 de UNTAET tarafindan yerel bir Polis Teskilati icin egitimler baslatildi Agustos 2021 de kuruldu Dili ve Gleno da hapishaneler kuruldu insan haklari ihlallerini arastirmak icin bir Ciddi Suclar Birimi ve bolumleri kuruldu KulturMedya ve Iletisim Birlesmis Milletler yonetimindeki Dogu Timor da kamu bilgilendirme icin UNTAET tarafindan UNTAET kamuyu bilgilendirme kuruldu Hizmet FM radyosu olarak Radio UNTAET olarak hizmet verdi Ayrica iki haftada bir Ingilizce Portekizce Tetum ve Endonezce olarak yayinlanan Tais Timor haber programi hizmeti verdi Timor Lorosae UNTAET yazan Yerel ve Uluslararasi pullar Birlesmis Milletler tarafindan bolgede Nisan 2000 de Dili Baucau ve Comoro Havalimani nda postaneler kuruldu bununla beraber Dogu Timor Posta Servisi kurdu Timor Lorosae UNTAET yazan iki posta pulu ilk olarak 29 Nisan 2000 de yurt ici postalar icin kirmizi uluslararasi postalar icin mavi olmak uzere basildi Spor Birlesmis Milletler yonetimi sirasinda Dogu Timor icin Dogu Timor Olimpiyat Komitesi kuruldu Uluslararasi Olimpiyat Komitesi Yonetim Kurulu Dogu Timor a tam taninma hakki verdi Dogu Timor a 2000 Sidney Oyunlari na Olimpiyat bayragi altinda Bagimsiz Olimpiyat Sporculari olarak katilmasina izin verildi Sembolik bir takim ile ilk kez Birlesmis Milletler yonetimi sirasinda olimpiyatlara katilma hakki kazandi Ayrica bakinizDogu Timor Birlesmis Milletler Birlesmis Milletler Yonetimindeki KosovaKaynakca peacekeeping un org 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF peacekeeping un org 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF peacekeeping un org 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF peacekeeping un org 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF 1 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi McWilliam Andrew Bexley Angie Mart 2008 Performing Politics The 2007 Parliamentary Elections in Timor Leste The Asia Pacific Journal of Anthropology Ingilizce 9 1 66 82 doi 10 1080 14442210701656029 ISSN 1444 2213 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF 10 Ocak 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF peacekeeping un org 1 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 PDF 1 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi web archive org Erisim tarihi 4 Eylul 2023 static espn go com 15 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2023 Dis BaglantilarUNTAET resmi sitesi