Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Afalina (Tursiops truncatus), yunusgiller (Delphinidae) familyasından dünyanın bütün okyanuslarında yaygın olan bir yunus türü.
| Afalina | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Tursiops truncatus , 1821 | ||||||||||||||||||
 Dağılımı |
"Flipper" adlı dizi ile meşhur olan bu yunus türü, zekası yüzünden en çok tutulan ve eğitilen yunus türüdür. Bu yüzden dünyada "yunus" dendiği zaman insanların aklına ilk olarak bu türün görüntüsü gelir. Oysa Yunus famiyasının örnek türü tırtak'tır (Delphinus delphis)
Özellikleri
Afalinanın rengi gri renktir ve karın kısmı daha açık renktir. Boyu 190 cm 400 cm ve ağırlığı 650 kiloya kadar varabilir. Yeni doğan bir yavru afalina 65–105 cm boy ve 15–30 kg ağırlık ile dünyaya gelir. Koyu renkli ve orak şeklinde olan sırt yüzgeci sayesinde kolayca tanınabilir. Afalina, bütün diğer yunuslar gibi her iki saatte bir bütün en üst seviyede olan cilt hücrelerini kaybeder ve böylece vücudunun suda direncini daima düşük tutar.
Yaşam şekli
Afalinalar küçük gruplar oluşturarak yaşarlar. Bu grubun içindeki yunuslar birbirlerine çok bağlılardır. Bir gün içinde 60–100 km yüzerler ve 500 metre derinliğe kadar dalarlar. Bir grup 2 ila 15 yunusdan oluşur, ortalama grup büyüklüğü Atlas Okyanusu'nda 5 yunusdan, Büyük Okyanus ve Hint Okyanuslarında daha fazla yunuslardan oluşur. Denizin açıklarındaki gruplar kıyılara yakın gruplardan daha büyüklerdir.
Her grubun başında olgun bir erkek yunus bulunur. Grubun gerisi dişilerden ve yavrulardan oluşur. Genç erkek yunuslar ayrı gruplar oluştururlar. Bu grublara "Bekar-grupları" denilir.
Afalinaların dili
Afalinalar birbirleri ile yüksek frekanslı sesler ile anlaşırlar; her yunusun kendine özel kimliğini belirten bir sesi (isimi) vardır. Afalinaların dili yıllardır bilimciler tarafından araştırılmaktadır. Bazı idealist bilimciler, afalinaların dili çözüldükten sonra, insanların afalinalar ile konuşabileceklerine inanırlar. Ama diğer bilimcilerin genel görüşüne göre, afalinaların bu dili sadece birbirlerine kimliklerini ve keyiflerini belirtmek için yetmektedir ve bundan daha fazla bir şey konuşamazlar.
Afalinalar da diğer balinalar ve yunuslar gibi yüksek frekanslı sesleri avlanırken kullanırlar. Bu seslerin yankılarını belli bir organları ile yakalayarak sesin yankısını görüntü olarak algılarlar.
Doğum
Yavru yunuslar bir yıl süren bir gebelik sonunda 120 cm uzunluk ile dünyaya gelirler. Doğarken ilk önce kuyrukları ile doğarlar çünkü böylece 2 saate kadar sürebilen doğumda boğulma tehlikesi yaşamazlar. Hemen doğumdan sonra anne yavrusunu su yüzüne doğru iter ve ilk kez nefes almasını sağlar. Bütün doğum boyunca doğuran anne grubun diğer yunusları tarafından çembere alınır ve olası köpek balığı saldırılarına karşı korunur. Anne yunus yeni doğan yavrusu için ilk 2 hafta hiç uyumaz ve hatta bundan sonrasında da normal uyku süresine dönmesi haftalarca sürer.
Afalinalar ortalama 25 yaşına varırlar ama tutsak tutulan afalinalarda 35 yaşına ulaşmış olanlarıda vardır.
Afalinalarda "maddi kültür"
Sydney kentindeki New South Wales Üniversitesinin batı Avustralya açıklarında yaptıkları bir araştırmada afalinaların aletler kullandıkları tespit edilmiştir. "Shark Bay"'deki Afalinalar deniz tabanından süngerler koparıp bunları gagalarına takarlar ve böylece kumun içinde saklanmış kabuklu hayvanlar ararken gagalarının yaralanmasını önlerler; Yani süngerleri eldiven olarak kullanırlar. Toplam 3.000 Afalinadan sadece 30'unun böyle yaptığını gözetleyen bilimciler, bu yunuslardan DNA örnekleri alıp bu davranışa sahip olan afalinaların birbirleri ile akrabalığı olduğunu tespit etmişlerdir. Araştırmanın sonucu olarak dişi bir afalinanın kısa süre önce bu davranışı keşif edip daima dişi yavrularına öğrettiğini ve bu yavrular anne olduklarında kendi yavrularına öğrettikleri açıklamışlardır. Böylece deniz memelilerinde ilk kez "maddi kültür" kanıtlanmıştır.
Sınıflandırma
Afalinanın tek bir tür mü, yoksa birkaç türe ayrılması mı gerektiği konusunda bilimciler arasında farklı görüşler vardır. Bazı zoologlar 3 türden bahsederler ve onları şöyle adlandırırlar:
- Atlas afalinası (Tursiops truncatus)
- Indipasifik afalinası (Tursiops aduncus)
- Pasifik afalinası (Tursiops gillii)
Son zamanlarda bu ayrım genel olarak kabul edilmemiş olsa da, Dale W. Rice adlı zoolog yazdığı yeni bir kitabında Tursiops aduncus'u ayrı bir tür olduğunu, ama Tursiops gillii'nin sadece Tursiops truncatus'un bir alt türü olduğunu savunmuştur.
Ayrıca Karadenizin afalinaları Atlas afalinasının bir alt türü olarak görülür ve Tursiops truncatus ponticus diye adlandırılır.
Dış bağlantılar
- ARKive afalina (Tursiops truncatus) fotografları[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Afalina Tursiops truncatus yunusgiller Delphinidae familyasindan dunyanin butun okyanuslarinda yaygin olan bir yunus turu AfalinaKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Cetacea Balinalar Familya Delphinidae Yunusgiller Cins Tur T truncatusIkili adlandirmaTursiops truncatus 1821DagilimiBogaz uzerindeki dagilimiAntalya Side kiyisinda bir Yati takip ederken sudan sicrayan AfalinaMayin tarama calismalarinda kullanilan bir afalina Yunusun yuzgecinde mayinin yerini belirleyen bir alet bulunmaktadir Flipper adli dizi ile meshur olan bu yunus turu zekasi yuzunden en cok tutulan ve egitilen yunus turudur Bu yuzden dunyada yunus dendigi zaman insanlarin aklina ilk olarak bu turun goruntusu gelir Oysa Yunus famiyasinin ornek turu tirtak tir Delphinus delphis OzellikleriAfalinanin rengi gri renktir ve karin kismi daha acik renktir Boyu 190 cm 400 cm ve agirligi 650 kiloya kadar varabilir Yeni dogan bir yavru afalina 65 105 cm boy ve 15 30 kg agirlik ile dunyaya gelir Koyu renkli ve orak seklinde olan sirt yuzgeci sayesinde kolayca taninabilir Afalina butun diger yunuslar gibi her iki saatte bir butun en ust seviyede olan cilt hucrelerini kaybeder ve boylece vucudunun suda direncini daima dusuk tutar Yasam sekliAfalinalar kucuk gruplar olusturarak yasarlar Bu grubun icindeki yunuslar birbirlerine cok baglilardir Bir gun icinde 60 100 km yuzerler ve 500 metre derinlige kadar dalarlar Bir grup 2 ila 15 yunusdan olusur ortalama grup buyuklugu Atlas Okyanusu nda 5 yunusdan Buyuk Okyanus ve Hint Okyanuslarinda daha fazla yunuslardan olusur Denizin aciklarindaki gruplar kiyilara yakin gruplardan daha buyuklerdir Her grubun basinda olgun bir erkek yunus bulunur Grubun gerisi disilerden ve yavrulardan olusur Genc erkek yunuslar ayri gruplar olustururlar Bu grublara Bekar gruplari denilir Afalinalarin dili Afalinalar birbirleri ile yuksek frekansli sesler ile anlasirlar her yunusun kendine ozel kimligini belirten bir sesi isimi vardir Afalinalarin dili yillardir bilimciler tarafindan arastirilmaktadir Bazi idealist bilimciler afalinalarin dili cozuldukten sonra insanlarin afalinalar ile konusabileceklerine inanirlar Ama diger bilimcilerin genel gorusune gore afalinalarin bu dili sadece birbirlerine kimliklerini ve keyiflerini belirtmek icin yetmektedir ve bundan daha fazla bir sey konusamazlar Afalinalar da diger balinalar ve yunuslar gibi yuksek frekansli sesleri avlanirken kullanirlar Bu seslerin yankilarini belli bir organlari ile yakalayarak sesin yankisini goruntu olarak algilarlar Dogum Yavru yunuslar bir yil suren bir gebelik sonunda 120 cm uzunluk ile dunyaya gelirler Dogarken ilk once kuyruklari ile dogarlar cunku boylece 2 saate kadar surebilen dogumda bogulma tehlikesi yasamazlar Hemen dogumdan sonra anne yavrusunu su yuzune dogru iter ve ilk kez nefes almasini saglar Butun dogum boyunca doguran anne grubun diger yunuslari tarafindan cembere alinir ve olasi kopek baligi saldirilarina karsi korunur Anne yunus yeni dogan yavrusu icin ilk 2 hafta hic uyumaz ve hatta bundan sonrasinda da normal uyku suresine donmesi haftalarca surer Afalinalar ortalama 25 yasina varirlar ama tutsak tutulan afalinalarda 35 yasina ulasmis olanlarida vardir Afalinalarda maddi kultur Sydney kentindeki New South Wales Universitesinin bati Avustralya aciklarinda yaptiklari bir arastirmada afalinalarin aletler kullandiklari tespit edilmistir Shark Bay deki Afalinalar deniz tabanindan sungerler koparip bunlari gagalarina takarlar ve boylece kumun icinde saklanmis kabuklu hayvanlar ararken gagalarinin yaralanmasini onlerler Yani sungerleri eldiven olarak kullanirlar Toplam 3 000 Afalinadan sadece 30 unun boyle yaptigini gozetleyen bilimciler bu yunuslardan DNA ornekleri alip bu davranisa sahip olan afalinalarin birbirleri ile akrabaligi oldugunu tespit etmislerdir Arastirmanin sonucu olarak disi bir afalinanin kisa sure once bu davranisi kesif edip daima disi yavrularina ogrettigini ve bu yavrular anne olduklarinda kendi yavrularina ogrettikleri aciklamislardir Boylece deniz memelilerinde ilk kez maddi kultur kanitlanmistir SiniflandirmaAfalinanin tek bir tur mu yoksa birkac ture ayrilmasi mi gerektigi konusunda bilimciler arasinda farkli gorusler vardir Bazi zoologlar 3 turden bahsederler ve onlari soyle adlandirirlar Atlas afalinasi Tursiops truncatus Indipasifik afalinasi Tursiops aduncus Pasifik afalinasi Tursiops gillii Son zamanlarda bu ayrim genel olarak kabul edilmemis olsa da Dale W Rice adli zoolog yazdigi yeni bir kitabinda Tursiops aduncus u ayri bir tur oldugunu ama Tursiops gillii nin sadece Tursiops truncatus un bir alt turu oldugunu savunmustur Ayrica Karadenizin afalinalari Atlas afalinasinin bir alt turu olarak gorulur ve Tursiops truncatus ponticus diye adlandirilir Dis baglantilarARKive afalina Tursiops truncatus fotograflari olu kirik baglanti