Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bulanık mantık, bulanık eseme ya da puslu mantık, 1965 yılında Lütfü Aliasker Zade'nin yayınladığı bir makalenin sonucu oluşmuş bir mantık yapısıdır.
Bulanık mantığın temeli bulanık küme ve alt kümelere dayanır. Klasik yaklaşımda bir nesne ya kümenin elemanıdır ya da değildir. Matematiksel olarak ifade edildiğinde nesne küme ile olan üyelik ilişkisi bakımından kümenin elemanı ise "1", kümenin elemanı değilse "0" değerini alır. Bulanık mantık klasik küme teorisinin genişletilmesidir. Bulanık kümede her bir nesnenin bir üyelik derecesi vardır. Nesnenin üyelik derecesi, (0, 1) aralığında herhangi bir değer olabilir ve üyelik fonksiyonu M(x) ile gösterilir.
Örneğin; normal oda sıcaklığını 23 derece olarak kabul edersek klasik küme kuramına göre 23 derecenin üzerindeki sıcaklık derecelerini sıcak olarak kabul ederiz ve bu derecelerin sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "1" olur. 23 altındaki sıcaklık dereceleri ise soğuktur ve sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "0" olur. Soğuk kümesini temel aldığımızda bu değerler tersine döner. Bulanık küme yaklaşımında üyelik değerleri [0,1] aralığında değerler almaktadır. Örneğin 14 derecelik sıcaklık için üyelik derecesi "0", 23 sıcaklık derecesi için üyelik değeri "0,25" olabilir.
Klasik kümelerin aksine bulanık kümelerde elemanların (nesnelerin) üyelik dereceleri [0, 1] aralığında sonsuz sayıda değişebilir. Bunlar üyelik derecelerinin devamlı ve aralıksız bütünüyle bir kümedir. Kesin kümelerdeki soğuk-sıcak, hızlı-yavaş, aydınlık-karanlık gibi ikili değişkenler, bulanık kümelerde biraz soğuk, biraz sıcak, biraz karanlık gibi esnek niteleyicilerle genişletilerek gerçek dünya problemlerine benzetilir. Kesin kümelerden farkı ise böyle bir çatıda bilginin kaynağındaki küme üyeliğinin, kesin tanımlanmış ön koşullarının olmayışı ve değişkenlerin belli bir aralıkta bulunmasıdır.
Bir şeyin varlığı kendisine ait bir isimle doğar. Evrendekilerin tamamı hem (ya) tek (1) hem de (ya da) sonsuz eksi tektir (sonsuz - 1).
Klasik mantık ile bulanık mantık arasındaki temel farklılıklar:
| Klasik Mantık | Bulanık Mantık |
|---|---|
| A veya A Değil | A ve A Değil |
| Kesin | Kısmi |
| Hepsi veya Hiçbiri | Belirli Derecelerde |
| 0 veya 1 | 0 ve 1 Arasında Süreklilik |
| İkili Birimler | Bulanık Birimler |
Yapay zekâ uygulaması olarak bulanık mantık
Bulanık mantık bir yapay zekâ uygulaması oluşturma prensibidir. Bulanık mantıkta temel olan bir sonuca varmaktır. Normal bir programın yapısı:
- Temel girdiler → Program → Sabit bir sonuç şeklindedir. Oysaki bir bulanık mantık uygulaması:
- Sayısı belli olmayan veri yığını → Program → Girdilere ve varsayıma göre değişken bir veya birden fazla sonuç şeklindedir. Bir bulanık mantık uygulamasındaki sonuç, aynı girdiler olsa bile değişik bir sonuç döndürebilir ve bir öbek halinde veriyi alabilir. Bulanık mantıktaki özellik bunun haricinde verilen verilerin örnekleme mantığı ile alınması ve tümü simgelediği varsayımı yapılması ve buna göre bir olasılık değerinin elde edilmesidir.
Yapay zekâda bulanık mantık uygulamaları
Bulanık mantık, kesin çıktıyı elde etmek için girdi olasılıklarının seviyeleri üzerinde çalışır. Küçük mikro denetleyicilerden büyük, ağa bağlı, iş istasyonu tabanlı denetim sistemlerine kadar çeşitli boyut ve yeteneklere sahip sistemlerde uygulanabilir. Bulanık mantık, donanım, yazılım veya her ikisinin bir kombinasyonunda uygulanabilir. Bulanık mantık ticari ve pratik amaçlar için kullanışlıdır; makineleri ve tüketici ürünlerini kontrol edebilir, doğru akıl yürütmeyebilir, ancak kabul edilebilir mantık yürütebilir. Bulanık mantık, ayrıca mühendislikteki belirsizlikle başa çıkmaya yardımcı olur.
Bulanık mantığın kullanıldığı alanlar
Bulanık mantık için temel uygulama alanları aşağıdaki gibidir:
Otomotiv sistemleri
- Otomatik şanzımanlar
- Dört tekerli taşıtlar
- Araç ortam kontrolü
Tüketici elektroniği ürünleri
- Hi-Fi sistemleri
- Fotokopi makineleri
- Fotoğraf makineleri ve video kameralar
- Televizyonlar
Beyaz eşyalar ve ev aletleri
İklimlendirme ürünleri
- Klimalar / Kurutucular / Isıtıcılar
- Hava nemlendiriciler
Bulanık mantık sistemlerinin avantajları
- Bulanık akıl yürütme içindeki matematiksel kavramlar çok basittir.
- Bulanık mantığın esnekliğinden dolayı, sadece kurallar ekleyerek veya silerek bir FLS’yi (bulanık mantık sistemi) değiştirebilirsiniz.
- Bulanık Mantık Sistemleri kesin olmayan, bozuk, gürültülü giriş bilgileri alabilir.
- FLS’lerin oluşturulması ve anlaşılması kolaydır.
Bulanık mantık sistemlerinin dezavantajları
- Bulanık sistem tasarımına sistematik bir yaklaşım yoktur.
- Sadece basit olduklarında anlaşılabilirler.
- Yüksek doğruluk gerektirmeyen problemler için uygundurlar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Aydın, Şamil Emre (2017). Yapay Zekâ Teknolojisi (Yapay Zekâların Dünü Bugünü Yarını). s. 14-15. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021.
- İBRAHİM, Ahmad M. (2006), Gömülü Sistemlerde Bulanık Mantık, Bileşim Yayınları, 198 s.
- ÖZLEM, Doğan (2000), Mantık Klasik/Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 398 s.
- ŞEN, Zekai (2003), Modern Mantık, Bilge Kültür Sanat, 168 s.
- ŞEN, Zekai (2004), Mühendislikte Bulanık Mantık ile Modelleme Prensipleri, Su Vakfı, 190 s.
Dış bağlantılar
- Bulanık Mantık ve Bulanık Kontrol11 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İngilizce
- İnternet Ortamında Mantık Araştırmaları Kaynakları15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kutadgubilig, İstanbul, sayı 2
- Puslu Mantık ve Teknoloji6 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bulanık Mantık (Fuzzy Logic) nedir, nasıl çalışır, tarihi 24 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Wikimedia Commons'ta Fuzzy logic ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bulanik mantik bulanik eseme ya da puslu mantik 1965 yilinda Lutfu Aliasker Zade nin yayinladigi bir makalenin sonucu olusmus bir mantik yapisidir Bulanik mantigin temeli bulanik kume ve alt kumelere dayanir Klasik yaklasimda bir nesne ya kumenin elemanidir ya da degildir Matematiksel olarak ifade edildiginde nesne kume ile olan uyelik iliskisi bakimindan kumenin elemani ise 1 kumenin elemani degilse 0 degerini alir Bulanik mantik klasik kume teorisinin genisletilmesidir Bulanik kumede her bir nesnenin bir uyelik derecesi vardir Nesnenin uyelik derecesi 0 1 araliginda herhangi bir deger olabilir ve uyelik fonksiyonu M x ile gosterilir Ornegin normal oda sicakligini 23 derece olarak kabul edersek klasik kume kuramina gore 23 derecenin uzerindeki sicaklik derecelerini sicak olarak kabul ederiz ve bu derecelerin sicak kumesindeki uyelik dereceleri 1 olur 23 altindaki sicaklik dereceleri ise soguktur ve sicak kumesindeki uyelik dereceleri 0 olur Soguk kumesini temel aldigimizda bu degerler tersine doner Bulanik kume yaklasiminda uyelik degerleri 0 1 araliginda degerler almaktadir Ornegin 14 derecelik sicaklik icin uyelik derecesi 0 23 sicaklik derecesi icin uyelik degeri 0 25 olabilir Klasik kumelerin aksine bulanik kumelerde elemanlarin nesnelerin uyelik dereceleri 0 1 araliginda sonsuz sayida degisebilir Bunlar uyelik derecelerinin devamli ve araliksiz butunuyle bir kumedir Kesin kumelerdeki soguk sicak hizli yavas aydinlik karanlik gibi ikili degiskenler bulanik kumelerde biraz soguk biraz sicak biraz karanlik gibi esnek niteleyicilerle genisletilerek gercek dunya problemlerine benzetilir Kesin kumelerden farki ise boyle bir catida bilginin kaynagindaki kume uyeliginin kesin tanimlanmis on kosullarinin olmayisi ve degiskenlerin belli bir aralikta bulunmasidir Bir seyin varligi kendisine ait bir isimle dogar Evrendekilerin tamami hem ya tek 1 hem de ya da sonsuz eksi tektir sonsuz 1 Klasik mantik ile bulanik mantik arasindaki temel farkliliklar Klasik Mantik Bulanik MantikA veya A Degil A ve A DegilKesin KismiHepsi veya Hicbiri Belirli Derecelerde0 veya 1 0 ve 1 Arasinda SureklilikIkili Birimler Bulanik BirimlerYapay zeka uygulamasi olarak bulanik mantikBulanik mantik bir yapay zeka uygulamasi olusturma prensibidir Bulanik mantikta temel olan bir sonuca varmaktir Normal bir programin yapisi Temel girdiler Program Sabit bir sonuc seklindedir Oysaki bir bulanik mantik uygulamasi Sayisi belli olmayan veri yigini Program Girdilere ve varsayima gore degisken bir veya birden fazla sonuc seklindedir Bir bulanik mantik uygulamasindaki sonuc ayni girdiler olsa bile degisik bir sonuc dondurebilir ve bir obek halinde veriyi alabilir Bulanik mantiktaki ozellik bunun haricinde verilen verilerin ornekleme mantigi ile alinmasi ve tumu simgeledigi varsayimi yapilmasi ve buna gore bir olasilik degerinin elde edilmesidir Yapay zekada bulanik mantik uygulamalariBulanik mantik kesin ciktiyi elde etmek icin girdi olasiliklarinin seviyeleri uzerinde calisir Kucuk mikro denetleyicilerden buyuk aga bagli is istasyonu tabanli denetim sistemlerine kadar cesitli boyut ve yeteneklere sahip sistemlerde uygulanabilir Bulanik mantik donanim yazilim veya her ikisinin bir kombinasyonunda uygulanabilir Bulanik mantik ticari ve pratik amaclar icin kullanislidir makineleri ve tuketici urunlerini kontrol edebilir dogru akil yurutmeyebilir ancak kabul edilebilir mantik yurutebilir Bulanik mantik ayrica muhendislikteki belirsizlikle basa cikmaya yardimci olur Bulanik mantigin kullanildigi alanlarBulanik mantik icin temel uygulama alanlari asagidaki gibidir Otomotiv sistemleri Otomatik sanzimanlar Dort tekerli tasitlar Arac ortam kontroluTuketici elektronigi urunleri Hi Fi sistemleri Fotokopi makineleri Fotograf makineleri ve video kameralar TelevizyonlarBeyaz esyalar ve ev aletleri Mikrodalga firinlar Buzdolaplari Tost makineleri Elektrikli supurgeler Camasir makineleriIklimlendirme urunleri Klimalar Kurutucular Isiticilar Hava nemlendiricilerBulanik mantik sistemlerinin avantajlariBulanik akil yurutme icindeki matematiksel kavramlar cok basittir Bulanik mantigin esnekliginden dolayi sadece kurallar ekleyerek veya silerek bir FLS yi bulanik mantik sistemi degistirebilirsiniz Bulanik Mantik Sistemleri kesin olmayan bozuk gurultulu giris bilgileri alabilir FLS lerin olusturulmasi ve anlasilmasi kolaydir Bulanik mantik sistemlerinin dezavantajlariBulanik sistem tasarimina sistematik bir yaklasim yoktur Sadece basit olduklarinda anlasilabilirler Yuksek dogruluk gerektirmeyen problemler icin uygundurlar Ayrica bakinizBulanik Kume Mantik Matematiksel Mantik Semantik Yapay zeka Bulanik mimari mekan analiziKaynakca Aydin Samil Emre 2017 Yapay Zeka Teknolojisi Yapay Zekalarin Dunu Bugunu Yarini s 14 15 8 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2021 IBRAHIM Ahmad M 2006 Gomulu Sistemlerde Bulanik Mantik Bilesim Yayinlari 198 s OZLEM Dogan 2000 Mantik Klasik Sembolik Mantik Mantik Felsefesi Inkilap Kitabevi Istanbul 398 s SEN Zekai 2003 Modern Mantik Bilge Kultur Sanat 168 s SEN Zekai 2004 Muhendislikte Bulanik Mantik ile Modelleme Prensipleri Su Vakfi 190 s Dis baglantilarBulanik Mantik ve Bulanik Kontrol11 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Internet Ortaminda Mantik Arastirmalari Kaynaklari15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kutadgubilig Istanbul sayi 2 Puslu Mantik ve Teknoloji6 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bulanik Mantik Fuzzy Logic nedir nasil calisir tarihi 24 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Fuzzy logic ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur