Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Soğuk, özellikle atmosferdeki düşük sıcaklığın varlığıdır. Yaygın kullanımda, soğuk genellikle öznel bir algıdır. Sıcaklığın alt sınırı, mutlak bir termodinamik sıcaklık ölçeği olan Kelvin ölçeğinde 0,00K olarak tanımlanan mutlak sıfırdır. Bu, Celsius ölçeğinde -273,15 °C'ye, Fahrenheit ölçeğinde -459,67 °F'ye ve Rankine ölçeğinde 0,00°R'ye karşılık gelmektedir.
Sıcaklık, bir nesne veya bir madde numunesi tarafından tutulan termal enerjiyle, yani maddenin parçacık bileşenlerinin rastgele hareketinin kinetik enerjisi ile ilgili olduğundan, bir nesne daha soğuk olduğunda daha az ve daha sıcak olduğunda daha fazla termal enerjiye sahip olmaktadır. Bir sistemi mutlak sıfıra soğutmak mümkün olsaydı, bir madde örneğindeki parçacıkların tüm hareketleri durur ve bu klasik anlamda tam hareketsiz kalırlardı. Nesne sıfır termal enerjiye sahip olarak tarif edilmektedir. Bununla birlikte, kuantum mekaniğinin mikroskobik tanımında, belirsizlik ilkesi nedeniyle, maddenin mutlak sıfırda bile sıfır noktası enerjisi vardır.
Soğutma
Soğutma, soğuma veya sıcaklığı düşürme sürecini ifade etmektedir. Bu, bir sistemden ısıyı uzaklaştırarak veya sistemi daha düşük sıcaklığa sahip bir ortama maruz bırakarak gerçekleşebilmektedir.
Soğutma sıvıları, nesneleri soğutmak, donmayı önlemek ve makinelerde erozyonu önlemek için kullanılan sıvılardır.
, bir nesneyi havaya maruz bırakarak soğutma işlemidir. Bu, yalnızca hava nesneden daha düşük bir sıcaklıktaysa işe yaramaktadır. İşlem yüzey alanını artırarak, soğutucu akış hızını artırarak veya nesnenin kütlesini azaltarak geliştirilmektedir.
Bir başka yaygın soğutma yöntemi, bir nesneyi buza, kuru buza veya sıvı nitrojene maruz bırakmaktır. Bu, ısı iletimi ile çalışmaktadır. Isı nispeten sıcak nesneden nispeten soğuk soğutucuya aktarılmaktadır.
Lazer soğutma ve , çok düşük sıcaklıklara ulaşmak için kullanılan tekniklerdir.
Geçmişi
İlk zamanlar
Antik çağda buz, yiyecekleri muhafaza etmek için değil, Romalıların da yaptığı gibi şarabı soğutmak için kullanılmaktaydı. Pliny'ye göre, İmparator Nero, buz kovasını şarapları seyrelteceği için soğuk hale getirmek için şaraba eklemek yerine soğutmak için icat etmiştir.
MÖ 1700 civarında bir zamanda, Irak'ın kuzeybatısındaki Mari Krallığı kralı Zimri-Lim, Fırat kıyısında, başkentine yakın bir yerde "bit shurpin" adlı bir "buzhane" yaratmıştır. MÖ 7. yüzyılda Çinliler sebze ve meyveleri korumak için buz evlerini kullanmışlardır. Çin'deki Tang hanedanlığı yönetimi sırasında (MS 618 -907) bir belge, Doğu Chou Hanedanlığı döneminde (MÖ 770 -256) moda olan buzu, şaraptan cesetlere kadar her şeyi dondurmak için "Buz Hizmeti" için istihdam edilen 94 işçi tarafından kullanma pratiğine atıfta bulunmaktadır.
"Mutlak Sıfır ve Soğuğun Fethi" (2000) kitabının yazarı Shachtman, MS 4. yüzyılda Japon imparatoru Nintoku'nun kardeşinin kendisine bir dağdan buz hediye ettiğini söylemiştir. İmparator hediyeden o kadar memnun kalmıştır ki, 1 Haziran'ı "Buz Günü" olarak adlandırmıştır. Ayrıca törenle görevlilerine buz blokları verilmiştir.
Shachtman, eski zamanlarda bile, Mısır ve Hindistan'da, suyun buharlaşması ve ısı radyasyonu ile gece soğutmasının ve tuzların suyun donma sıcaklığını düşürme yeteneğinin uygulandığını söylemektedir. Roma ve Yunanistan'ın eski insanları, kaynamış suyun sıradan sudan daha hızlı soğuduğunun farkında oldukları bilinmektedir.[] Bunun nedeni suyun kaynatılmasıyla soğumaya engel olan karbondioksit ve diğer gazların ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Ancak bu gerçek 17. yüzyıldan sonra öğrenilmiştir.
17. yüzyıldan itibaren
Shachtman'ın iddiasına göre, Cornelis Jacobszoon Drebbel, 1608'de, sihirbazların yıldırım, aslan, kuş, titreyen yapraklar ve benzeri gibi sihirli numaralar yaptığına inanan Kral I. James (ve VI) tarafından atanmıştır. 1620'de Westminster Abbey'de krala ve saraylılarına soğuğun gücü hakkında bir gösteri yapmştır. Shachtman, bir yaz gününde, Drebbel'in Manastırın salonunda bir ürperti yarattığını (sıcaklığı birkaç derece düşürdüğünü) ve bunun da kralın titremesine ve maiyetiyle birlikte salondan çıkmasına neden olduğunu söylemektedir. Birkaç yıl önce, Giambattista della Porta, Abbey'de "buz fantezi bahçeleri, karmaşık buz heykelleri" ve ayrıca Floransa'daki ziyafetler için buzlu içecekler göstermiştir. Drebbel tarafından yaratılan yapay dondurmaya tek referans Francis Bacon'a aittir. O zamanlar pratik bir uygulaması olmadığı için yaptığı gösteri, sihirbazlık numaralarından biri olarak kabul edildiğinden ciddiye alınmamıştır. Drebbel sırlarını açıklamamıştır.
Shachtman, deneysel bilimin bir savunucusu olan Lord Chancellor Bacon'un 1620'lerin sonlarında yayınlanan Navum Organum'da gösteri sırasında orada olmamasına rağmen Westminster Abbey'deki yapay dondurma deneyini açıklamaya çalıştığını şu şekilde söylemektedir: "Nitre çok soğuktur ve bu nedenle, kara veya buza eklendiğinde nitre veya tuz, ikincisinin soğuğu, nitre kendi soğuğuna ekleyerek, tuzu ise soğuk kara aktivite sağlayarak yoğunlaştırır." Nitre (şimdi potasyum nitrat olarak bilinmektedir) ve tuzun soğuğu tetikleyen yönleri hakkındaki bu açıklama, o zamanlar birçok bilim adamı tarafından denenmiştir.
Shachtman, 17. yüzyılda dini görüşlerde köklü bir değişime kadar buzun faydalı kullanımındaki ilerlemeyi engelleyen şeyin fizik ve kimyadaki bilimsel bilgi eksikliği olduğunu söylemektedir. Entelektüel engel, onu soğuk bilgi arayışında takip eden Francis Bacon ve Robert Boyle tarafından kırılmıştır. Boyle, 17. yüzyılda soğuk disiplininde kapsamlı deneyler yapmıştır. Basınç ve hacim üzerine yaptığı araştırma, 19. yüzyılda soğuk alanındaki araştırmaların öncüsü olmuştur. Yaklaşımını "Bacon'un sıcağı ve soğuğu doğanın sağ ve sol elleri olarak tanımlaması" olarak açıklamıştır. Boyle, 17. yüzyılda soğuk disiplininde kapsamlı deneyler yapmıştır. Ayrıca basınç ve hacim üzerine yaptığı araştırma, 19. yüzyılda soğuk alanındaki araştırmaların öncüsü olmuştur. Yaklaşımını "Bacon'un sıcağı ve soğuğu doğanın sağ ve sol elleri olarak tanımlaması" olarak açıklamıştır.
19. yüzyıl
Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 1850'den 19. yüzyılın sonuna kadar buz ihracatı pamuktan sonra ikinci sırada yer almıştır. İlk buz kutusu, 1810'da Maryland'li bir çiftçi olan Thomas Moore tarafından oval şekilli ahşap bir küvet içinde tereyağı taşımak için geliştirilmiştir. Küvetin içi metal bir kaplama ve etrafı bir buz torbasıyla çevrilmiştir. Yalıtım olarak tavşan derisi kullanılmıştır. Moore ayrıca, buzla doldurulmuş 6 fit küp (0,17m³) bir alan üzerine inşa edilen kap ile ev içi kullanım için bir buz kutusu geliştirmiştir. 1825 yılında, Nathaniel J. Wyeth tarafından atlı bir buz kesme cihazı kullanılarak buz hasadı icat edilmiştir. Tek tip boyutta buzdan kesilmiş bloklar, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygın olarak uygulanan ucuz bir gıda muhafaza yöntemidir. Ayrıca 1855'te saatte 600 ton buzu çeken buharla çalışan bir cihaz geliştirildi. Daha fazla yenilik ortaya çıktı. Soğutucu olarak basınçlı hava kullanan cihazlar icat edilmiştir.
20. yüzyıl
Buz kutuları, buzdolabının eve girdiği 19. yüzyılın ortalarından 1930'lara kadar yaygın olarak kullanılmıştır. Belediye tarafından tüketilen buzların çoğu, kışın karla kaplı alanlardan veya donmuş göllerden hasat edilmiştir ve buz evlerinde saklanmıştır. Buz kutuları daha yaygın hale geldikçe yurt içine teslim edilmiştir.
1913 yılında ev tipi buzdolapları icat edilmiştir. 1923'te Frigidaire, ilk bağımsız birimi tanıtmıştır. 1920'lerde Freon piyasaya sürülmesi ile 1930'larda buzdolabı pazarını genişlemiştir. Ayrı bölmeler olarak ev tipi dondurucular (sadece buz küpleri için gerekenden daha büyük) 1940'ta tanıtılmıştır. Dondurulmuş gıdalar, önceki 1913'te ev kullanımı için buzdolapları icat edilmiştir. 1923'te Frigidaire ilk bağımsız birimi tanıtmıştır. 1920'lerde Freon'un piyasaya sürülmesi ile 1930'larda buzdolabı pazarını genişletmiştir. 1940'larda ev tipi dondurucular (sadece buz küpleri için olandan daha büyük olanlar) piyasaya girdi. Daha önce lüks bir ürün olan dondurulmuş gıdalar yaygınlaştı.
Fizyolojik etkiler
Soğuğun insan vücudu ve diğer organizmalar üzerinde sayısız fizyolojik ve patolojik etkisi bulunmaktadır. Soğuk ortamlar, belirli psikolojik özelliklerin yanı sıra hareket etme yeteneği üzerinde doğrudan etkilere sahiptir. Titreme, soğuğa verilen ilk fizyolojik tepkilerden biridir. Düşük sıcaklıklarda, soğuk nedeniyle kan dolaşımını büyük ölçüde bozulabilir. Soğukta, hücre dışı su donar ve doku tahrip olur. Soğuk, özellikle parmakları, ayak parmaklarını, burnu, kulakları ve yanakları etkilemektedir. Soğuğun etkisiyle vücudun bu bölümleri renk değiştirir, şişer, kabarır ve kanar Bölgesel soğuk ısırığı, kızarıklıklara ve hatta söz konusu vücut bölümlerinin tamamen ölümüne yol açmaktadır. Yalnızca cildin geçici soğuğa tepkileri ciddi sonuçlar vermez. Kan damarları kasıldıkça, dokuya daha az oksijen girerek serin ve solgun hale gelirler. Sıcaklık, kan dolaşımını yeniden uyarır ve acı verir ama zararsızdır. Soğuğa karşı iyi korunma, özellikle çocuklar ve spor için önemlidir. Aşırı soğuk havalar soğuk ısırmasına, sepsis ve hipotermiye neden olmakta ve bu da ölümle sonuçlanabilmektedir.
Önemli soğuk yerler ve nesneler
- ABD'de, Colorado eyaletine bağlı Boulder'daki Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, yeni bir teknik kullanarak, mikroskobik bir mekanik tamburu 360 mikrokelvin'e soğutmayı başararak onu kayıtlardaki en soğuk nesne haline getirmiştir. Teorik olarak, bu teknik kullanılarak bir nesne mutlak sıfıra soğutulur.
- Şimdiye kadar elde edilen bilinen en düşük sıcaklık, var olduğuna dair hipotezi 1924'te Satyendra Nath Bose 'in ortaya attığı ve ilk olarak 5 Haziran 1995'te Eric Cornell, Carl Wieman ve Colorado Boulder Ünivesitesi içindeki Astrofizik Enstitüsü Ortak Laboratuvarı'ndaki (JILA) çalışma arkadaşları tarafından yaratılan Bose-Einstein yoğunlaşması adı verilen bir madde halidir. Bunu, yaklaşık iki bin rubidyum-87 atomundan oluşan seyreltik bir buharı, bir lazer soğutma kombinasyonunu kullanarak 170 nK'nin altına (bir nK veya nanokelvin bir kelvin milyarda biri (10−9) soğutarak yapmıştır
- 1 K (−272.15 °C, −457.87 °F) olarak tahmin edilen bir sıcaklığa sahip Bumerang Bulutsusu, evrendeki bilinen en soğuk doğal konumdur.
- Planck uzay aracının aletleri, pasif ve aktif soğutma yoluyla 0,1 K (−273,05 °C, −459,49 °F) sıcaklıkta tutulmaktadır.
- Başka bir ısı kaynağı olmadığında, Büyük Patlama'nın bir kalıntısı olan Kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu nedeniyle Evrenin sıcaklığı kabaca 2.725 kelvin'dir.
- Neptün'ün uydusu Triton 38,15 K (−235 °C, −391 °F) yüzey sıcaklığına sahiptir.
- Uranüsün kara cisim sıcaklığı 58,2 K (−215.0 °C, −354.9 °F)tür.
- Satürn, 81,1 K (−192,0 °C, −313.7 °F) kara cisim sıcaklığına sahiptir.
- Merkür, Güneş'e yakın olmasına rağmen, yaklaşık 93,15 K (−180 °C, -290 °F) sıcaklıkla, aslında geceleri soğuktur. Merkür geceleri soğuktur çünkü Güneş'ten gelen ısıyı hapsedecek bir atmosferi yoktur.
- 110.0 K (−163.2 °C, −261.67 °F) kara cisim sıcaklığına sahip Jüpiter.
- 210.1 K (−63.05 °C, −81.49 °F) kara cisim sıcaklığına sahip Mars.
- Dünyanın en soğuk kıtası Antarktika'dır. Dünya üzerindeki en soğuk yer, Antarktika Platosu'dur, Antarktika'nın Güney Kutbu çevresinde yer alan ve yüksekliği yaklaşık 3.000 metre (9.800 ft) olan bir bölgedir. 183.9 K (−89.2 °C, −128.6 °F) ile Dünya'da güvenilir olarak ölçülen en düşük sıcaklık, 21 Temmuz 1983'te orada Vostok İstasyonu'nda kaydedilmiştir. Soğuk Kutuplar, Güney ve Kuzey Yarımküre'de en düşük hava sıcaklıklarının kaydedildiği yerlerdir. (Bkz. Hava durumu kayıtları listesi).
- Kuzey Kutbu'nun tundra bölgesi olarak bilinen soğuk çöllerinde, yıllık birkaç inçlik kar yağışı görülür ve kaydedilen sıcaklıklar 203.15 K (−70 °C, -94 °F) kadar düşüktür. Genelde donmuş toprakta sadece birkaç küçük bitki hayatta kalmaktadır.
- Himalayaların soğuk çölleri, Pamir Knot'tan Tibet platosunun güney sınırına kadar uzanan Himalaya sıradağlarının dağ zirvelerinin yarattığı bir yağmur gölgesi bölgesinin bir özelliğidir. Ancak bu dağ silsilesi aynı zamanda Hindistan alt kıtasındaki muson yağmurlarının da sebebidir. Bu bölge yaklaşık 3.000 m yükseklikte yer almaktadır. Ladakh, Lahaul, Spiti ve Pooh bölgelerini kapsar. Buna ek olarak, Chamoli, Kinnaur'un bazı bölgeleri, Pithoragarh ve kuzey Sikkim gibi ana Himalayalar içinde soğuk çöller olarak da sınıflandırılan iç vadiler vardır.
-
![image]()
-
![image]()
Ladakh'taki Himalayaların soğuk çölü -
![image]()
-
![image]()
Donmuş Saint Lawrence Nehri -
![image]()
Kış deniz buzu -
![image]()
buz tırmanışı
Mitoloji ve kültür
- Niflheim, İskandinav Mitolojisinde dokuz donmuş nehir ile ilkel bir buz ve soğuk diyarıdır.
- "Dante'nin Cehennemindeki Cehennem", Cocytus'un Virgil ve Dante'nin bırakıldığı donmuş bir göl olarak belirtilmiştir.
Kaynakça
- ^ Portal "Argonaut" 2013-11-04 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Sygnały ręczne
- ^ Scuba Diving – Hand Signals 2009-04-14 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Diving Hand Signals (Additional signals) 2009-04-14 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Pamuk, Onur; Aslan, Zafer. "Rüzgar enerji potansiyelinin uydu ve yüzey verilerine dayali olarak belirlenmesi ve analizi". Journal of Aeronautics and Space Technologies (Havacilik ve Uzay Teknolojileri Dergisi). 7 (1). doi:10.7603/s40690-014-0007-z. ISSN 2148-1059.
- ^ "An Introduction to Coolant Technology". coolantexperts.com. 23 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ "Air Cooling". techopedia.com. 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ "When you add energy to an object and the object warms, what exactly is happening inside the object?". atmo.arizona.edu. 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ "Laser Cooling". hyperphysics.phy-astr.gsu.edu. 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ "The basic idea of the evaporative cooling is simple". cold-atoms.physics.lsa.umich.edu. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ a b c Shachtman 2000, s. 17.
- ^ Shachtman 2000, s. 4.
- ^ Shachtman 2000, ss. 8-9.
- ^ Shachtman 2000, ss. 12-13.
- ^ Shachtman 2000, ss. 18-25.
- ^ Shachtman 2000, s. 28.
- ^ Flynn 2004, s. 23.
- ^ . aham.org. Association of Home Appliance Manufacturers. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
- ^ Mayo Clinic staff. "Hypothermia: Symptoms". Mayo Clinic. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ Ellen Goldbaum (2 Şubat 2016). . UB Reporter. 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ "This is how cold protection works in winter (German) - Alpin 01/2007". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Clark, Jeremy B.; Lecocq, Florent; Simmonds, Raymond W.; Aumentado, José; Teufel, John D. (11 Ocak 2017). "Sideband cooling beyond the quantum backaction limit with squeezed light". Nature. 541 (7636): 191-195. arXiv:1606.08795 $2. Bibcode:2017Natur.541..191C. doi:10.1038/nature20604. (PMID) 28079081.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1997". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ "Boomerang Nebula boasts the coolest spot in the Universe". NASA's Jet Propulsion Laboratory. 20 Haziran 1997. 27 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
- ^ Staff (7 Temmuz 2009). "Coldest Known Object in Space Is Very Unnatural". Space.com. 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013.
- ^ Hinshaw, Gary (15 Aralık 2005). "Tests of the Big Bang: The CMB". NASA WMAP. 20 March 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 January 2007.
- ^ . NASA: Jet Propulsion Laboratory, California Institute of Technology. 20 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ . 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.
- ^ . 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.
- ^ "Mercury: In Depth". NASA. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2016.
- ^ . 13 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.
- ^ "Mars Fact Sheet". 23 Kasım 2013 tarihinde kaynağından .
- ^ "Melting Ice in Antarctica : Image of the Day". 19 Ocak 2009 tarihinde kaynağından .
- ^ Bignell, Paul (21 Ocak 2007). . The Independent. Londra. 8 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2010.
- ^ Budretsky, A.B. (1984). . Bulletin of the Soviet Antarctic Expedition (Rusça). Leningrad (105). 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Negi, Sharad Singh (2002). Cold deserts of India. 2. ed. New Dehli: Indus. ISBN . OCLC 179744804. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Toole, S. J. (23 Haziran 2015). Origin Myth of Me: Reflections of Our Origins Creation of the Lulu (İngilizce). Lulu.com. ISBN . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Fowlie, Wallace (1981). A reading of Dante's Inferno. Dante Alighieri. Chicago: University of Chicago Press. ISBN . OCLC 6532941.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Soguk ozellikle atmosferdeki dusuk sicakligin varligidir Yaygin kullanimda soguk genellikle oznel bir algidir Sicakligin alt siniri mutlak bir termodinamik sicaklik olcegi olan Kelvin olceginde 0 00K olarak tanimlanan mutlak sifirdir Bu Celsius olceginde 273 15 C ye Fahrenheit olceginde 459 67 F ye ve Rankine olceginde 0 00 R ye karsilik gelmektedir Buzdagi genellikle soguk ile iliskilendirilirr Soguk sinyali CMAS tavsiyesi disinda resmi olmasa da bircok dalis okulu tarafindan kullanilmakta ve kullanisli ek sinyallerden biri olarak dalis web siteleri araciligiyla yayginlasmaktadir Soguk bir ortamda vucut isisinin kaybini azaltmak uzere soguga karsi ortak bir fizyolojik tepki olarak killar diklesir Antarktika da soguguyla unlu Polar Platosu nun bir parcasi Dome C Istasyonu ndaki kar yuzeyinin bir fotografi Kita yuzeyinin cogunlugunu temsil eder Sicaklik bir nesne veya bir madde numunesi tarafindan tutulan termal enerjiyle yani maddenin parcacik bilesenlerinin rastgele hareketinin kinetik enerjisi ile ilgili oldugundan bir nesne daha soguk oldugunda daha az ve daha sicak oldugunda daha fazla termal enerjiye sahip olmaktadir Bir sistemi mutlak sifira sogutmak mumkun olsaydi bir madde ornegindeki parcaciklarin tum hareketleri durur ve bu klasik anlamda tam hareketsiz kalirlardi Nesne sifir termal enerjiye sahip olarak tarif edilmektedir Bununla birlikte kuantum mekaniginin mikroskobik taniminda belirsizlik ilkesi nedeniyle maddenin mutlak sifirda bile sifir noktasi enerjisi vardir SogutmaSogutma soguma veya sicakligi dusurme surecini ifade etmektedir Bu bir sistemden isiyi uzaklastirarak veya sistemi daha dusuk sicakliga sahip bir ortama maruz birakarak gerceklesebilmektedir Sogutma sivilari nesneleri sogutmak donmayi onlemek ve makinelerde erozyonu onlemek icin kullanilan sivilardir bir nesneyi havaya maruz birakarak sogutma islemidir Bu yalnizca hava nesneden daha dusuk bir sicakliktaysa ise yaramaktadir Islem yuzey alanini artirarak sogutucu akis hizini artirarak veya nesnenin kutlesini azaltarak gelistirilmektedir Bir baska yaygin sogutma yontemi bir nesneyi buza kuru buza veya sivi nitrojene maruz birakmaktir Bu isi iletimi ile calismaktadir Isi nispeten sicak nesneden nispeten soguk sogutucuya aktarilmaktadir Lazer sogutma ve cok dusuk sicakliklara ulasmak icin kullanilan tekniklerdir GecmisiIlk zamanlar Antik cagda buz yiyecekleri muhafaza etmek icin degil Romalilarin da yaptigi gibi sarabi sogutmak icin kullanilmaktaydi Pliny ye gore Imparator Nero buz kovasini saraplari seyreltecegi icin soguk hale getirmek icin saraba eklemek yerine sogutmak icin icat etmistir MO 1700 civarinda bir zamanda Irak in kuzeybatisindaki Mari Kralligi krali Zimri Lim Firat kiyisinda baskentine yakin bir yerde bit shurpin adli bir buzhane yaratmistir MO 7 yuzyilda Cinliler sebze ve meyveleri korumak icin buz evlerini kullanmislardir Cin deki Tang hanedanligi yonetimi sirasinda MS 618 907 bir belge Dogu Chou Hanedanligi doneminde MO 770 256 moda olan buzu saraptan cesetlere kadar her seyi dondurmak icin Buz Hizmeti icin istihdam edilen 94 isci tarafindan kullanma pratigine atifta bulunmaktadir Mutlak Sifir ve Sogugun Fethi 2000 kitabinin yazari Shachtman MS 4 yuzyilda Japon imparatoru Nintoku nun kardesinin kendisine bir dagdan buz hediye ettigini soylemistir Imparator hediyeden o kadar memnun kalmistir ki 1 Haziran i Buz Gunu olarak adlandirmistir Ayrica torenle gorevlilerine buz bloklari verilmistir Shachtman eski zamanlarda bile Misir ve Hindistan da suyun buharlasmasi ve isi radyasyonu ile gece sogutmasinin ve tuzlarin suyun donma sicakligini dusurme yeteneginin uygulandigini soylemektedir Roma ve Yunanistan in eski insanlari kaynamis suyun siradan sudan daha hizli sogudugunun farkinda olduklari bilinmektedir kaynak belirtilmeli Bunun nedeni suyun kaynatilmasiyla sogumaya engel olan karbondioksit ve diger gazlarin ortamdan uzaklastirilmasidir Ancak bu gercek 17 yuzyildan sonra ogrenilmistir 17 yuzyildan itibaren Shachtman in iddiasina gore Cornelis Jacobszoon Drebbel 1608 de sihirbazlarin yildirim aslan kus titreyen yapraklar ve benzeri gibi sihirli numaralar yaptigina inanan Kral I James ve VI tarafindan atanmistir 1620 de Westminster Abbey de krala ve saraylilarina sogugun gucu hakkinda bir gosteri yapmstir Shachtman bir yaz gununde Drebbel in Manastirin salonunda bir urperti yarattigini sicakligi birkac derece dusurdugunu ve bunun da kralin titremesine ve maiyetiyle birlikte salondan cikmasina neden oldugunu soylemektedir Birkac yil once Giambattista della Porta Abbey de buz fantezi bahceleri karmasik buz heykelleri ve ayrica Floransa daki ziyafetler icin buzlu icecekler gostermistir Drebbel tarafindan yaratilan yapay dondurmaya tek referans Francis Bacon a aittir O zamanlar pratik bir uygulamasi olmadigi icin yaptigi gosteri sihirbazlik numaralarindan biri olarak kabul edildiginden ciddiye alinmamistir Drebbel sirlarini aciklamamistir Shachtman deneysel bilimin bir savunucusu olan Lord Chancellor Bacon un 1620 lerin sonlarinda yayinlanan Navum Organum da gosteri sirasinda orada olmamasina ragmen Westminster Abbey deki yapay dondurma deneyini aciklamaya calistigini su sekilde soylemektedir Nitre cok soguktur ve bu nedenle kara veya buza eklendiginde nitre veya tuz ikincisinin sogugu nitre kendi soguguna ekleyerek tuzu ise soguk kara aktivite saglayarak yogunlastirir Nitre simdi potasyum nitrat olarak bilinmektedir ve tuzun sogugu tetikleyen yonleri hakkindaki bu aciklama o zamanlar bircok bilim adami tarafindan denenmistir Shachtman 17 yuzyilda dini goruslerde koklu bir degisime kadar buzun faydali kullanimindaki ilerlemeyi engelleyen seyin fizik ve kimyadaki bilimsel bilgi eksikligi oldugunu soylemektedir Entelektuel engel onu soguk bilgi arayisinda takip eden Francis Bacon ve Robert Boyle tarafindan kirilmistir Boyle 17 yuzyilda soguk disiplininde kapsamli deneyler yapmistir Basinc ve hacim uzerine yaptigi arastirma 19 yuzyilda soguk alanindaki arastirmalarin oncusu olmustur Yaklasimini Bacon un sicagi ve sogugu doganin sag ve sol elleri olarak tanimlamasi olarak aciklamistir Boyle 17 yuzyilda soguk disiplininde kapsamli deneyler yapmistir Ayrica basinc ve hacim uzerine yaptigi arastirma 19 yuzyilda soguk alanindaki arastirmalarin oncusu olmustur Yaklasimini Bacon un sicagi ve sogugu doganin sag ve sol elleri olarak tanimlamasi olarak aciklamistir 19 yuzyil Sogukta Disarida Leon Bazille Perrault Amerika Birlesik Devletleri nde yaklasik 1850 den 19 yuzyilin sonuna kadar buz ihracati pamuktan sonra ikinci sirada yer almistir Ilk buz kutusu 1810 da Maryland li bir ciftci olan Thomas Moore tarafindan oval sekilli ahsap bir kuvet icinde tereyagi tasimak icin gelistirilmistir Kuvetin ici metal bir kaplama ve etrafi bir buz torbasiyla cevrilmistir Yalitim olarak tavsan derisi kullanilmistir Moore ayrica buzla doldurulmus 6 fit kup 0 17m bir alan uzerine insa edilen kap ile ev ici kullanim icin bir buz kutusu gelistirmistir 1825 yilinda Nathaniel J Wyeth tarafindan atli bir buz kesme cihazi kullanilarak buz hasadi icat edilmistir Tek tip boyutta buzdan kesilmis bloklar Amerika Birlesik Devletleri nde yaygin olarak uygulanan ucuz bir gida muhafaza yontemidir Ayrica 1855 te saatte 600 ton buzu ceken buharla calisan bir cihaz gelistirildi Daha fazla yenilik ortaya cikti Sogutucu olarak basincli hava kullanan cihazlar icat edilmistir 20 yuzyil Buz kutulari buzdolabinin eve girdigi 19 yuzyilin ortalarindan 1930 lara kadar yaygin olarak kullanilmistir Belediye tarafindan tuketilen buzlarin cogu kisin karla kapli alanlardan veya donmus gollerden hasat edilmistir ve buz evlerinde saklanmistir Buz kutulari daha yaygin hale geldikce yurt icine teslim edilmistir 1913 yilinda ev tipi buzdolaplari icat edilmistir 1923 te Frigidaire ilk bagimsiz birimi tanitmistir 1920 lerde Freon piyasaya surulmesi ile 1930 larda buzdolabi pazarini genislemistir Ayri bolmeler olarak ev tipi dondurucular sadece buz kupleri icin gerekenden daha buyuk 1940 ta tanitilmistir Dondurulmus gidalar onceki 1913 te ev kullanimi icin buzdolaplari icat edilmistir 1923 te Frigidaire ilk bagimsiz birimi tanitmistir 1920 lerde Freon un piyasaya surulmesi ile 1930 larda buzdolabi pazarini genisletmistir 1940 larda ev tipi dondurucular sadece buz kupleri icin olandan daha buyuk olanlar piyasaya girdi Daha once luks bir urun olan dondurulmus gidalar yayginlasti Fizyolojik etkilerSogugun insan vucudu ve diger organizmalar uzerinde sayisiz fizyolojik ve patolojik etkisi bulunmaktadir Soguk ortamlar belirli psikolojik ozelliklerin yani sira hareket etme yetenegi uzerinde dogrudan etkilere sahiptir Titreme soguga verilen ilk fizyolojik tepkilerden biridir Dusuk sicakliklarda soguk nedeniyle kan dolasimini buyuk olcude bozulabilir Sogukta hucre disi su donar ve doku tahrip olur Soguk ozellikle parmaklari ayak parmaklarini burnu kulaklari ve yanaklari etkilemektedir Sogugun etkisiyle vucudun bu bolumleri renk degistirir siser kabarir ve kanar Bolgesel soguk isirigi kizarikliklara ve hatta soz konusu vucut bolumlerinin tamamen olumune yol acmaktadir Yalnizca cildin gecici soguga tepkileri ciddi sonuclar vermez Kan damarlari kasildikca dokuya daha az oksijen girerek serin ve solgun hale gelirler Sicaklik kan dolasimini yeniden uyarir ve aci verir ama zararsizdir Soguga karsi iyi korunma ozellikle cocuklar ve spor icin onemlidir Asiri soguk havalar soguk isirmasina sepsis ve hipotermiye neden olmakta ve bu da olumle sonuclanabilmektedir Onemli soguk yerler ve nesnelerBumerang BulutsusuNeptun un uydusu TritonABD de Colorado eyaletine bagli Boulder daki Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitusu yeni bir teknik kullanarak mikroskobik bir mekanik tamburu 360 mikrokelvin e sogutmayi basararak onu kayitlardaki en soguk nesne haline getirmistir Teorik olarak bu teknik kullanilarak bir nesne mutlak sifira sogutulur Simdiye kadar elde edilen bilinen en dusuk sicaklik var olduguna dair hipotezi 1924 te Satyendra Nath Bose in ortaya attigi ve ilk olarak 5 Haziran 1995 te Eric Cornell Carl Wieman ve Colorado Boulder Univesitesi icindeki Astrofizik Enstitusu Ortak Laboratuvari ndaki JILA calisma arkadaslari tarafindan yaratilan Bose Einstein yogunlasmasi adi verilen bir madde halidir Bunu yaklasik iki bin rubidyum 87 atomundan olusan seyreltik bir buhari bir lazer sogutma kombinasyonunu kullanarak 170 nK nin altina bir nK veya nanokelvin bir kelvin milyarda biri 10 9 sogutarak yapmistir 1 K 272 15 C 457 87 F olarak tahmin edilen bir sicakliga sahip Bumerang Bulutsusu evrendeki bilinen en soguk dogal konumdur Planck uzay aracinin aletleri pasif ve aktif sogutma yoluyla 0 1 K 273 05 C 459 49 F sicaklikta tutulmaktadir Baska bir isi kaynagi olmadiginda Buyuk Patlama nin bir kalintisi olan Kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu nedeniyle Evrenin sicakligi kabaca 2 725 kelvin dir Neptun un uydusu Triton 38 15 K 235 C 391 F yuzey sicakligina sahiptir Uranusun kara cisim sicakligi 58 2 K 215 0 C 354 9 F tur Saturn 81 1 K 192 0 C 313 7 F kara cisim sicakligina sahiptir Merkur Gunes e yakin olmasina ragmen yaklasik 93 15 K 180 C 290 F sicaklikla aslinda geceleri soguktur Merkur geceleri soguktur cunku Gunes ten gelen isiyi hapsedecek bir atmosferi yoktur 110 0 K 163 2 C 261 67 F kara cisim sicakligina sahip Jupiter 210 1 K 63 05 C 81 49 F kara cisim sicakligina sahip Mars Dunyanin en soguk kitasi Antarktika dir Dunya uzerindeki en soguk yer Antarktika Platosu dur Antarktika nin Guney Kutbu cevresinde yer alan ve yuksekligi yaklasik 3 000 metre 9 800 ft olan bir bolgedir 183 9 K 89 2 C 128 6 F ile Dunya da guvenilir olarak olculen en dusuk sicaklik 21 Temmuz 1983 te orada Vostok Istasyonu nda kaydedilmistir Soguk Kutuplar Guney ve Kuzey Yarimkure de en dusuk hava sicakliklarinin kaydedildigi yerlerdir Bkz Hava durumu kayitlari listesi Kuzey Kutbu nun tundra bolgesi olarak bilinen soguk collerinde yillik birkac inclik kar yagisi gorulur ve kaydedilen sicakliklar 203 15 K 70 C 94 F kadar dusuktur Genelde donmus toprakta sadece birkac kucuk bitki hayatta kalmaktadir Himalayalarin soguk colleri Pamir Knot tan Tibet platosunun guney sinirina kadar uzanan Himalaya siradaglarinin dag zirvelerinin yarattigi bir yagmur golgesi bolgesinin bir ozelligidir Ancak bu dag silsilesi ayni zamanda Hindistan alt kitasindaki muson yagmurlarinin da sebebidir Bu bolge yaklasik 3 000 m yukseklikte yer almaktadir Ladakh Lahaul Spiti ve Pooh bolgelerini kapsar Buna ek olarak Chamoli Kinnaur un bazi bolgeleri Pithoragarh ve kuzey Sikkim gibi ana Himalayalar icinde soguk coller olarak da siniflandirilan ic vadiler vardir Antarktika Ladakh taki Himalayalarin soguk colu Donmus Saint Lawrence Nehri Kis deniz buzu buz tirmanisiMitoloji ve kulturNiflheim Iskandinav Mitolojisinde dokuz donmus nehir ile ilkel bir buz ve soguk diyaridir Dante nin Cehennemindeki Cehennem Cocytus un Virgil ve Dante nin birakildigi donmus bir gol olarak belirtilmistir Kaynakca Portal Argonaut 2013 11 04 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sygnaly reczne Scuba Diving Hand Signals 2009 04 14 tarihinde Wayback Machine sitesinde Diving Hand Signals Additional signals 2009 04 14 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pamuk Onur Aslan Zafer Ruzgar enerji potansiyelinin uydu ve yuzey verilerine dayali olarak belirlenmesi ve analizi Journal of Aeronautics and Space Technologies Havacilik ve Uzay Teknolojileri Dergisi 7 1 doi 10 7603 s40690 014 0007 z ISSN 2148 1059 An Introduction to Coolant Technology coolantexperts com 23 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2016 Air Cooling techopedia com 2 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2016 When you add energy to an object and the object warms what exactly is happening inside the object atmo arizona edu 16 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2016 Laser Cooling hyperphysics phy astr gsu edu 31 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2016 The basic idea of the evaporative cooling is simple cold atoms physics lsa umich edu 9 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2016 a b c Shachtman 2000 s 17 Shachtman 2000 s 4 Shachtman 2000 ss 8 9 Shachtman 2000 ss 12 13 Shachtman 2000 ss 18 25 Shachtman 2000 s 28 Flynn 2004 s 23 aham org Association of Home Appliance Manufacturers 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2016 Mayo Clinic staff Hypothermia Symptoms Mayo Clinic 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2016 Ellen Goldbaum 2 Subat 2016 UB Reporter 4 March 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2016 This is how cold protection works in winter German Alpin 01 2007 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 Clark Jeremy B Lecocq Florent Simmonds Raymond W Aumentado Jose Teufel John D 11 Ocak 2017 Sideband cooling beyond the quantum backaction limit with squeezed light Nature 541 7636 191 195 arXiv 1606 08795 2 Bibcode 2017Natur 541 191C doi 10 1038 nature20604 PMID 28079081 The Nobel Prize in Physics 1997 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Boomerang Nebula boasts the coolest spot in the Universe NASA s Jet Propulsion Laboratory 20 Haziran 1997 27 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2009 Staff 7 Temmuz 2009 Coldest Known Object in Space Is Very Unnatural Space com 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2013 Hinshaw Gary 15 Aralik 2005 Tests of the Big Bang The CMB NASA WMAP 20 March 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 January 2007 NASA Jet Propulsion Laboratory California Institute of Technology 20 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2016 21 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2012 18 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2012 Mercury In Depth NASA 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2016 13 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2012 Mars Fact Sheet 23 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Melting Ice in Antarctica Image of the Day 19 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Bignell Paul 21 Ocak 2007 The Independent Londra 8 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2010 Budretsky A B 1984 Bulletin of the Soviet Antarctic Expedition Rusca Leningrad 105 27 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Negi Sharad Singh 2002 Cold deserts of India 2 ed New Dehli Indus ISBN 81 7387 127 2 OCLC 179744804 17 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 Toole S J 23 Haziran 2015 Origin Myth of Me Reflections of Our Origins Creation of the Lulu Ingilizce Lulu com ISBN 978 1 329 22607 4 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 Fowlie Wallace 1981 A reading of Dante s Inferno Dante Alighieri Chicago University of Chicago Press ISBN 0 226 25887 4 OCLC 6532941