Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Buridan'ın eşeği felsefede özgür irade teması ile ilgili olarak kurulmuş bir paradokstur.
Fabl ismini Fransız nominalist filozof Jean Buridan’dan almaktadır. Hikâye şöyledir:
- Hem aç hem susuz olan bir eşek, kendisinden eşit uzaklıkta bir yere konulmuş olan su ve saman balyası arasında bir türlü karar veremeyip hem açlıktan hem susuzluktan ölür.
Tarihçe
Hikâye'nin en eski versiyonu Aristoteles'e aittir ve kahraman bir köpektir. Buridan'ın öyküsü Spinoza'nın Cogitata Metaphysica'sında da geçer. Ancak burada "iki balya saman" biçimindedir. Benzer bir başka örnek de üç ağaçtan oluşan iki koruluk arasında bir türlü karar veremeyen bir deve biçiminde Gazali tarafından kullanılmıştır.
Aynı özelliklere sahip alternatiflerle karşı karşıya kalındığında birinin yerine diğerini seçememe durumu için felsefe ve politikada sık sık kullanılır.
Türk edebiyatında Buridan'ın eşeği
Behçet Necatigil'in KTL adlı şiirinde Buridan'ın eşeğinden bahsedilir. Hilmi Yavuz'a göre şiir Divan Edebiyatındaki "muamma" tarzında yazılmıştır. Ancak şair bu tarz şiirlerde kullanılan ebced hesabını tersine çevirerek kullanmıştır. Yani harflerden rakamlara gidilmesini sağlamak yerine şiire direkt olarak rakamları yerleştirmiştir.
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Huzur" adlı romanının ikinci bölümünde geçer: "Rum garson bir müddet Buridan'ın merkebi oldu ve şinitselin nefasetiyle bonfilenin asaleti arasında sallandı."
Kaynakça
- ^ Uludağ Üniversitesi[] Hakan Gündoğdu, Corliss Lamont’ta “Seçme Özgürlüğü ve Belirlenimcilik (24 Mayıs 2012'de erişildi)” Problemi
- ^ Kane, Robert (2005). A Contemporary Introduction to Free Will. New York: Oxford. pp. 37.
- ^ Zaman Gazetesi[] Hilmi Yavuz, Necatigil'in KTL şiirini bir modern 'Muamma' olarak okuma denemesi (24 Mayıs 2012'de erişildi)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buridan in esegi felsefede ozgur irade temasi ile ilgili olarak kurulmus bir paradokstur 1900 lerden politik bir karikatur Atlantik ile Pasifik arasinda yapilacak kanal icin Panama yi mi Nikaragua yi mi secmek gerektigine karar veremeyen ABD Senatosu nu hicvediyor Fabl ismini Fransiz nominalist filozof Jean Buridan dan almaktadir Hikaye soyledir Hem ac hem susuz olan bir esek kendisinden esit uzaklikta bir yere konulmus olan su ve saman balyasi arasinda bir turlu karar veremeyip hem acliktan hem susuzluktan olur TarihceHikaye nin en eski versiyonu Aristoteles e aittir ve kahraman bir kopektir Buridan in oykusu Spinoza nin Cogitata Metaphysica sinda da gecer Ancak burada iki balya saman bicimindedir Benzer bir baska ornek de uc agactan olusan iki koruluk arasinda bir turlu karar veremeyen bir deve biciminde Gazali tarafindan kullanilmistir Ayni ozelliklere sahip alternatiflerle karsi karsiya kalindiginda birinin yerine digerini secememe durumu icin felsefe ve politikada sik sik kullanilir Turk edebiyatinda Buridan in esegiBehcet Necatigil in KTL adli siirinde Buridan in eseginden bahsedilir Hilmi Yavuz a gore siir Divan Edebiyatindaki muamma tarzinda yazilmistir Ancak sair bu tarz siirlerde kullanilan ebced hesabini tersine cevirerek kullanmistir Yani harflerden rakamlara gidilmesini saglamak yerine siire direkt olarak rakamlari yerlestirmistir Ahmet Hamdi Tanpinar in Huzur adli romaninin ikinci bolumunde gecer Rum garson bir muddet Buridan in merkebi oldu ve sinitselin nefasetiyle bonfilenin asaleti arasinda sallandi Kaynakca Uludag Universitesi olu kirik baglanti Hakan Gundogdu Corliss Lamont ta Secme Ozgurlugu ve Belirlenimcilik 24 Mayis 2012 de erisildi Problemi Kane Robert 2005 A Contemporary Introduction to Free Will New York Oxford pp 37 Zaman Gazetesi olu kirik baglanti Hilmi Yavuz Necatigil in KTL siirini bir modern Muamma olarak okuma denemesi 24 Mayis 2012 de erisildi