Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Büyük İstanbul Yangınları, İstanbul'da 1569, 1633, 1660, 1755, 1756 ve 1782 yıllarında yaşanan büyük çaplı yangınlar için kullanılan addır. 1782 yılında İstanbul'da 3 büyük yangın çıkmıştır.
I. yangın (10 Temmuz 1782)
Ahmet Cevdet Paşa'nın aktardığı üzere yangın Samatya'daki harabeler civarında bir kerestecide başlamıştır. Sultan I. Abdülhamid ve Sadrazam İzzet Mehmed Paşa bölgeye kısa sürede gitmiş ve yangın söndürme işlemlerine gecikilmeden başlansa da yangın hızlıca etki alanını arttırmıştır. Yangın sonrasında 1.000'den fazla ev kullanılamaz duruma gelmiştir.
Hollanda elçisi ise yangının Yedikule'de bir mahallede çıktığını ve yangın sonrasında 3.000 evin kullanılamaz duruma geldiğini yazmıştır.
II. yangın (24 Temmuz 1782)
İlk yangından 2 hafta sonra başlamıştır. Yangın Balat Fenerkapı’daki ’nde Ermeni bir ailenin evinde başlamıştır. Yangın Sultan Selim Cami çevresi, Karagümrük ve Hırka-i Şerif mahallelerini etkilemiştir. Yangında de zarar görmüştür. Yangında 7.000 ev yanmış ve sayısı belli olmayan kişi ölmüştür.
Derviş Mustafa durumunu şöyle açıklar:
| Bazısı canın dahi halâs eylemeyüp nâçâr feda etmekle eşyası muhterik olanların hâli anlara nisbetle ehven oldu. | |
–Derviş Mustafa Efendi |
Bir Hollanda elçiliği çalışanı olan J. P. Panchaud ise bir mektubunda, yangının yirmi altı saat sürdüğünü, 10.000 evin yandığını, ekonominin iyi olmadığı yangının bir dönemde halkı daha da yoksul düşürdüğünü iletmektedir. Sultan I. Abdülhamid, yangın çıktıktan itibaren yangının seyrine göre sürekli olarak yer değiştirmiş ve söndürme faaliyetlerini izlemiştir. Van Haeften ise yangının çevresinin bir saatlik yürüyüşle çizilecek daire çapında olduğunu söylemektedir.
Tepkiler
Yangın sonrasında yeniçeriler bazı devlet adamlarının görevden alınmalarını istemiştir. Fakat yeniçerilerin bu isteği kabul edilmemiş ve sadece bir yeniçeri ağası olan Ali Ağa görevinden alınarak yerine daha önce de bu görevde bulunmuş olan Kürt Mehmed getirilmiştir. Ayrıca van Haeften Osmanlı Alman konsolosluğunun kundaklanacağı haberini alır ve bütün elçiliklerin birbirine yakın olmasından dolayı endişe duyduklarını 9 Ağustos 1782 tarihli mektubunda aktarmaktadır.
III. yangın (Harîk-i Kebîr, 22 Ağustos 1782)
22 Ağustos 1782’de Perşembe gecesi saat üçten sonra Cibali Ayakapı’daki Gül Camii civarındaki Çıngıraklı Mahallesi’nde bir evden başlamıştır. Yangının tamamen söndürülmesi 65 saat sürmüştür. Mart ayından itibaren su kıtlığından dolayı yangına müdahale edilememiştir. Yangın sonrasında devlet kabinesinde karışıklıklar yaşanmış ve 4 ayda 2 defa sadrazam değiştirilmiştir. Osmanlı yangın sürecinde oruç tutulmayacağı fetvasını duyurmuştur.
Cevdet Paşa yangında 20000 evin yandığını söylerken van Haeften 80.000 evden bahseder.Aksaray, Cerrahpaşa, Avretpazarı, Molla Gürani, Davudpaşa Camii etrafı, Koca Mustafa Paşa, Topkapı, Mevlânakapı, Narlıkapı, Samatya, Silivrikapı ve Yedikule yangından zarar gören yerlerdir..
J. P. Panchaud, yangının üç gün sürdüğünü ve şehrin yarısından fazlasının yandığını zaten fakir olan halkın daha da yoksullaştığını iletmektedir. Bu yangınla ilgili olarak, 1756 Cibali ve 1758 Sultanahmet yangınlarıyla benzerlik kuran van Haeften, diğer taraftan en az 5.000 - 6.000 kişinin öldüğünü belirtir ve İstanbul’un, Türk tarihi boyunca böyle dehşetlisini yaşamadığını söyler. 80.000 ev ve dükkân dışında 30 tanesi taş yapılı 200 cami ve mescit, 60 hamam, 130 değirmen, 400 fırın ve Ermenilere ait bir ve Rumlara ait altı kilise yanmıştır. Başka bir belgede ise, 300’den fazla mescit, 36 tekke, 264 hamam ve sayısız evin yok olduğu zikredilir.
Evsiz kalanlardan 15.000 - 20.000 kadar kişi Silivri, Çorlu, Edirne, İzmit, Karamürsel, Kartal ve Şile’ye iskân edilmişlerdir.
Bu yangınlar sonrasında ortaya çıkan aç, evsiz kalan ve isyan etmelerinden korkulan yeniçerilerin yeni yangınlar çıkarabilecekleri korkusuyla Sultan I. Abdülhamid, Sadrazam İzzet Mehmed Paşa’yı 25 Ağustos 1782’de görevden alarak yerine daha önce yeniçeri ağalığı yapmış olan Yeğen Seyyid Mehmed Paşa’yı atamıştır. İsyan korkusunun hakim olduğu şehirde 26 Ağustos günü bütün dükkânlar kapalıdır ve sadrazam değişikliğini yeterli bulmayan yeniçerilerin, daha köklü bir hamle yapılarak padişahın da değişmesi gerektiği şeklindeki söylentiler etrafta yankılanmaktadır.
Van Haeften ise 26 Ağustos 1782 tarihli mektubunda, 25 Ağustos’ta Galata’da yabancıların evleri civarında bazı kundakçıların bulunduğu, birkaç yerde bilinçli olarak çıkarıldığı anlaşılan küçük çaplı yangınlar olduğunu ve siyahi bir kişinin tutuklandığını aktarmaktadır.
Dış bağlantılar
- 1782 İstanbul Yangını: Kadı Sicillerinden Tespit, Çıkarım ve Yorumlar 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İstanbul Yangınları - İstanbul İtfaiyesi 4 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ . İstanbul İtfaiyesi. 1 Ağustos 2022. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ İstanbul İtfaiyesi 1774-1959. İstanbul Belediye. 1959.
- ^ İstanbul’da Kırk Gün Kırk Gece. İstanbul Belediyesi.
- ^ Banoğlu, Niyazi Ahmet. Tarihte Büyük Yangınlar.
- ^ a b Ahmed Cevdet Paşa (1309). Târih-i Cevdet (Osmanlıca). 2. Matbaa-i Osmaniye.
- ^ "The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 According to Maps and Reports by Dutch Diplomatic Representatives", 4, 5. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. 1975. s. 53.
- ^ a b Derviş Efendi-zâde, Cevdet Paşa. 1782 Yılı Yangınları. Târih-i Cevdet. s. 173.
- ^ Semavi Eyice. . TDV İslam Ansiklopedisi. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ . İstanbul İtfaiye. 4 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022.
- ^ The Fires in Istanbul of 1782 and 1784. Slot. s. 54.
- ^ Derviş Efendi-zâde, 1782 Yılı Yangınları, s. 21-24; Cevdet Paşa, Târih-i Cevdet, s. 173.
- ^ a b Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 54.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 53-54.
- ^ Cevdet Paşa, Târih-i Cevdet, s. 174.
- ^ Derviş Efendi-zâde, 1782 Yılı Yangınları, s. 25-26.
- ^ 4 Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 50 ve 55.
- ^ Derviş Efendi-zâde, 1782 Yılı Yangınları, s. 44.
- ^ Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), nr. E-723.
- ^ Cevdet Paşa, Târih-i Cevdet, s. 174-75.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 59
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 54-55.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 55; 1758 yangını Nahılbend mahallesinde başlamış ve Çatladıkapı, Küçük Ayasofya, Sultanahmet ve Kadırga civarını etkilemiştir. Bk. Cezar, “Osmanlı Devrinde,” s. 361; Büyük yangın olarak anılan ve otuz altı saat süren 1756 Cibali yangınında Bahçekapı, Paşakapısı, Defterdar-kapısı, Çadır Mehterhanesi, Çuhacılar hanı, Mahmud Paşa Çarşısı, Mahmud Paşa Camii ve birçok yer yanmıştır. Bk. Şem’dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi, Mür’i’t-Tevârih, I, haz. Münir Aktepe (İstanbul: İÜ Edebiyat Fak. Yay., 1976), s. 182; Bu süreçteki yangınların küçük ölçekte bir değerlendirmesi için bk. Kenan Yıldız, “Üsküdar Şeriye Sicilleri Işığında Yangınların Sosyo-Ekonomik Sonuçları (1724-1756),” Uluslararası Üsküdar Sempozyumu V, 1-5 Kasım 2007, II (İstanbul: Üsküdar Belediyesi: 2007), s. 667-78.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 59.
- ^ TSMA, nr. E-723.
- ^ Derviş Efendi-zâde, 1782 Yılı Yangınları, s. 44-45.
- ^ Fikret Sarıcaoğlu, “İzzet Mehmed Paşa,” DİA, 23, 558; Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 50.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 56.
- ^ Slot, “The Fires in Istanbul of 1782 and 1784,” s. 56-57
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buyuk Istanbul Yanginlari Istanbul da 1569 1633 1660 1755 1756 ve 1782 yillarinda yasanan buyuk capli yanginlar icin kullanilan addir 1782 yilinda Istanbul da 3 buyuk yangin cikmistir I yangin 10 Temmuz 1782 Ahmet Cevdet Pasa nin aktardigi uzere yangin Samatya daki harabeler civarinda bir kerestecide baslamistir Sultan I Abdulhamid ve Sadrazam Izzet Mehmed Pasa bolgeye kisa surede gitmis ve yangin sondurme islemlerine gecikilmeden baslansa da yangin hizlica etki alanini arttirmistir Yangin sonrasinda 1 000 den fazla ev kullanilamaz duruma gelmistir Hollanda elcisi ise yanginin Yedikule de bir mahallede ciktigini ve yangin sonrasinda 3 000 evin kullanilamaz duruma geldigini yazmistir II yangin 24 Temmuz 1782 Ilk yangindan 2 hafta sonra baslamistir Yangin Balat Fenerkapi daki nde Ermeni bir ailenin evinde baslamistir Yangin Sultan Selim Cami cevresi Karagumruk ve Hirka i Serif mahallelerini etkilemistir Yanginda de zarar gormustur Yanginda 7 000 ev yanmis ve sayisi belli olmayan kisi olmustur Dervis Mustafa durumunu soyle aciklar Bazisi canin dahi halas eylemeyup nacar feda etmekle esyasi muhterik olanlarin hali anlara nisbetle ehven oldu Dervis Mustafa Efendi Bir Hollanda elciligi calisani olan J P Panchaud ise bir mektubunda yanginin yirmi alti saat surdugunu 10 000 evin yandigini ekonominin iyi olmadigi yanginin bir donemde halki daha da yoksul dusurdugunu iletmektedir Sultan I Abdulhamid yangin ciktiktan itibaren yanginin seyrine gore surekli olarak yer degistirmis ve sondurme faaliyetlerini izlemistir Van Haeften ise yanginin cevresinin bir saatlik yuruyusle cizilecek daire capinda oldugunu soylemektedir Tepkiler Yangin sonrasinda yeniceriler bazi devlet adamlarinin gorevden alinmalarini istemistir Fakat yenicerilerin bu istegi kabul edilmemis ve sadece bir yeniceri agasi olan Ali Aga gorevinden alinarak yerine daha once de bu gorevde bulunmus olan Kurt Mehmed getirilmistir Ayrica van Haeften Osmanli Alman konsoloslugunun kundaklanacagi haberini alir ve butun elciliklerin birbirine yakin olmasindan dolayi endise duyduklarini 9 Agustos 1782 tarihli mektubunda aktarmaktadir III yangin Harik i Kebir 22 Agustos 1782 22 Agustos 1782 de Persembe gecesi saat ucten sonra Cibali Ayakapi daki Gul Camii civarindaki Cingirakli Mahallesi nde bir evden baslamistir Yanginin tamamen sondurulmesi 65 saat surmustur Mart ayindan itibaren su kitligindan dolayi yangina mudahale edilememistir Yangin sonrasinda devlet kabinesinde karisikliklar yasanmis ve 4 ayda 2 defa sadrazam degistirilmistir Osmanli yangin surecinde oruc tutulmayacagi fetvasini duyurmustur Cevdet Pasa yanginda 20000 evin yandigini soylerken van Haeften 80 000 evden bahseder Aksaray Cerrahpasa Avretpazari Molla Gurani Davudpasa Camii etrafi Koca Mustafa Pasa Topkapi Mevlanakapi Narlikapi Samatya Silivrikapi ve Yedikule yangindan zarar goren yerlerdir J P Panchaud yanginin uc gun surdugunu ve sehrin yarisindan fazlasinin yandigini zaten fakir olan halkin daha da yoksullastigini iletmektedir Bu yanginla ilgili olarak 1756 Cibali ve 1758 Sultanahmet yanginlariyla benzerlik kuran van Haeften diger taraftan en az 5 000 6 000 kisinin oldugunu belirtir ve Istanbul un Turk tarihi boyunca boyle dehsetlisini yasamadigini soyler 80 000 ev ve dukkan disinda 30 tanesi tas yapili 200 cami ve mescit 60 hamam 130 degirmen 400 firin ve Ermenilere ait bir ve Rumlara ait alti kilise yanmistir Baska bir belgede ise 300 den fazla mescit 36 tekke 264 hamam ve sayisiz evin yok oldugu zikredilir 1782 yili yanginlarinin yerlerini gosteren harita Evsiz kalanlardan 15 000 20 000 kadar kisi Silivri Corlu Edirne Izmit Karamursel Kartal ve Sile ye iskan edilmislerdir Bu yanginlar sonrasinda ortaya cikan ac evsiz kalan ve isyan etmelerinden korkulan yenicerilerin yeni yanginlar cikarabilecekleri korkusuyla Sultan I Abdulhamid Sadrazam Izzet Mehmed Pasa yi 25 Agustos 1782 de gorevden alarak yerine daha once yeniceri agaligi yapmis olan Yegen Seyyid Mehmed Pasa yi atamistir Isyan korkusunun hakim oldugu sehirde 26 Agustos gunu butun dukkanlar kapalidir ve sadrazam degisikligini yeterli bulmayan yenicerilerin daha koklu bir hamle yapilarak padisahin da degismesi gerektigi seklindeki soylentiler etrafta yankilanmaktadir Van Haeften ise 26 Agustos 1782 tarihli mektubunda 25 Agustos ta Galata da yabancilarin evleri civarinda bazi kundakcilarin bulundugu birkac yerde bilincli olarak cikarildigi anlasilan kucuk capli yanginlar oldugunu ve siyahi bir kisinin tutuklandigini aktarmaktadir Dis baglantilar1782 Istanbul Yangini Kadi Sicillerinden Tespit Cikarim ve Yorumlar 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istanbul Yanginlari Istanbul Itfaiyesi 4 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Istanbul Itfaiyesi 1 Agustos 2022 4 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2022 Istanbul Itfaiyesi 1774 1959 Istanbul Belediye 1959 Istanbul da Kirk Gun Kirk Gece Istanbul Belediyesi Banoglu Niyazi Ahmet Tarihte Buyuk Yanginlar a b Ahmed Cevdet Pasa 1309 Tarih i Cevdet Osmanlica 2 Matbaa i Osmaniye The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 According to Maps and Reports by Dutch Diplomatic Representatives 4 5 Guneydogu Avrupa Arastirmalari Dergisi 1975 s 53 a b Dervis Efendi zade Cevdet Pasa 1782 Yili Yanginlari Tarih i Cevdet s 173 Semavi Eyice TDV Islam Ansiklopedisi 28 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2022 Istanbul Itfaiye 4 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2022 The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 Slot s 54 Dervis Efendi zade 1782 Yili Yanginlari s 21 24 Cevdet Pasa Tarih i Cevdet s 173 a b Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 54 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 53 54 Cevdet Pasa Tarih i Cevdet s 174 Dervis Efendi zade 1782 Yili Yanginlari s 25 26 4 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 50 ve 55 Dervis Efendi zade 1782 Yili Yanginlari s 44 Topkapi Sarayi Muzesi Arsivi TSMA nr E 723 Cevdet Pasa Tarih i Cevdet s 174 75 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 59 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 54 55 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 55 1758 yangini Nahilbend mahallesinde baslamis ve Catladikapi Kucuk Ayasofya Sultanahmet ve Kadirga civarini etkilemistir Bk Cezar Osmanli Devrinde s 361 Buyuk yangin olarak anilan ve otuz alti saat suren 1756 Cibali yangininda Bahcekapi Pasakapisi Defterdar kapisi Cadir Mehterhanesi Cuhacilar hani Mahmud Pasa Carsisi Mahmud Pasa Camii ve bircok yer yanmistir Bk Sem dani zade Findiklili Suleyman Efendi Mur i t Tevarih I haz Munir Aktepe Istanbul IU Edebiyat Fak Yay 1976 s 182 Bu surecteki yanginlarin kucuk olcekte bir degerlendirmesi icin bk Kenan Yildiz Uskudar Seriye Sicilleri Isiginda Yanginlarin Sosyo Ekonomik Sonuclari 1724 1756 Uluslararasi Uskudar Sempozyumu V 1 5 Kasim 2007 II Istanbul Uskudar Belediyesi 2007 s 667 78 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 59 TSMA nr E 723 Dervis Efendi zade 1782 Yili Yanginlari s 44 45 Fikret Saricaoglu Izzet Mehmed Pasa DIA 23 558 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 50 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 56 Slot The Fires in Istanbul of 1782 and 1784 s 56 57