Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İzzet Mehmed Paşa (d. 1723, - ö. Şubat 1784 Belgrad) I. Abdülhamid saltanatında, 4 Ağustos 1774 - 6 Temmuz 1775 ve 20 Şubat 1781 - 25 Ağustos 1782 tarihleri arasında toplam iki yıl beş ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| İzzet Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 20 Şubat 1781 - 25 Ağustos 1782 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Yeğen Seyyid Mehmed Paşa |
| Görev süresi 11 Ağustos 1773 - 7 Temmuz 1775 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | Muhsinzade Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Yağlıkçızade Derviş Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1723 |
| Ölüm | Şubat 1784 Belgrad |
Hayatı
Rum Mehmet Paşa torunlarından olan Hüseyin beyin oğludur. 1723'te Zonguldak nahiyelerinden Çarşamba'nın Beylik köyünde doğmuştur. I. Mahmut döneminde 1733'te, zamanına göre nispeten geç yaşında, 20 yaşında iken, İstanbul'a gelmiş ve Kızlar Ağası Hacı Beşir Ağa himayesi ile Baltacılar Ocağı'na yazılmıştır. Okuma yazma bilmesi dolayısıyla Bab-ı Ali ile saray arasında muhabereden sorumlu memur olan "kapı hasekisi" görevi verilmiştir. Sonra Kızlar Ağası yazıcı halefesi olmuş ve "Bey Halife" olarak anılmaya başlamıştır. Kasım 1757'de sadrazama ağa yazıcısı tayin olmuştur. Fakat bu görevi yapmakta iken Sadrazam Koca Ragıp Paşa tarafından hizmeti beğenilmemiş ve 25 Mart 1758'de ağa yazıcılığı görevinden atılmıştır.
Bu İzzet Mehmed Bey için çok bir güç durum ortaya çıkmıştır. Daha önce bağlı olduğu Baltacılar Ocağı sultan tarafından lahvedidiği için eski işine dönmesi imkânı olmamış ve bir müddet açıkta işsiz kalmıştır. Tam bu sırada evi de yangından harap olmuş evsiz de kalmustur. Bu durumunu habver alan Sulatan III. Mustafa onun gönlünü almak için şahsen 7.500 kuruş ihsanla onu taltif etmiştir. Kendine Hacegan rütbesi de bu işsizlik sırasında verilmiştir. Fakat yine de işsizliği 5 yıl devam etmiştır.
18 Mart 1763'te Kızlar Ağası yazıcısı olan Ahmet Efendi, kayınpederi İshak Ağa'nın yerine gümrük emini olmuş ve kızlarağası yazıcılığı açılmıştır. Eskiden kızlarağası yazıcılığı yapmış olan İzzet Mehmed Efendi bu göreve ikinci defa tayin edilmiştir. Bu işde devamda iken, Mart 1766'da Raif İsmail Efendi yerine darpahane emini görevine atanmıştır. Şubat 1774'te ise şehremini görevine terfi etmiştir. 6 Temmuz 1774'te ise vezirlik rütbesi verilerek sefere çıkan Boşnak Abdullah Paşa için Rikab-ı Humayun Kaymakamı tayin edilmiştir.
Küçük Kaynarca Antlaşması yapılıp barış sağlanması sonucu İstanbul'a ordu ile dönmekte iken yolda 11 Temmuz 1774'te ölen Muhsinzade Mehmed Paşa yerine Sadrazamlık görevi verilmiştir. İzzet Mehmet Paşa namuskarlığı ile bilinmekle beraber faal bir idareci değildi. İdare işlerinin hemen hepsini çok dirayetli olan kayınbiraderinin eline bırakmıştı.
Sadrazamlığı sırasında Temmuz 1775'te büyük bir diplomatik olay ortaya çıkmış ve İzzet Mehmed Pasa bu olaya karışmıştır. Donanmanın Karadeniz'e çıkması ve Kırım'dan gelmiş olan Kırım Hani heyetini ağırlamak için Dolamabahe'de kurulan bir büyük çadırda bir ziyafet verilmişti. Bu ziyafetten sonra verilen istirahat sırasında Sadrazam ile Şeyhülislam olan İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi arasında bir münakaşa çıkmıştı. Şeyhülislam babasının yakını olan Selim adında bir kişi için bir yıl öncesi rayici üzerine bir mukatta verilmesini Sadrazam'dan rica etmiş; ama sadarazam "istenilen mukataanın otuz kese zammıyla talibi var"yanıtını vermiştir. Bu yanıtı kendine bir hakaret kabul edip birden paralayan şeyhülislam, ziyafette bulunanlara ve özellikle Kırım Tatar heyetine hiç aldırmadan, gazaba gelip söylenerek ayakkabılerını bile giymeden ve hiç kimseden izin istemeden çadırdan çıkıp ve Dolmabhçe'den bir kayıkla ayrılmıştı. Bunun bir büyük protokol hatası ve Kırım heyeti bulunduğu için bir diplomasi skandalı olarak kabul edilmesi gerekmekteydi. Şeyhülislam'ın azli icap etmekteydi.
Fakat padişah I. Abdülhamit olayı gereğinden ciddiye alarak (ve sadrazamının faal olmadığını ve işleri kayınbiraderine bıraktığını bilerek) İzzet Mehmet Paşa'yı ertesi gün 7 Temmuz 1775'te görevinden azletmniştir ve yerine sedaret kethüdası olan Yağlıkçızade Derviş Mehmed Paşa'yı vezirliğe terfi ettirek sadarazam tayin etmiştir. Bu kez Iİzzet Mehmet Paşa'nın sadareti bir yıldan yirmi beş gün eksik sürmüştür.
Şeyhülislam İvazpaşazade İbrahim Bey Efendi halk arasında dedikodu kaynağı olduğundan, o da 22 gün sonra azledilerek yerine "Hindi Molla" denilen getirilmiştir.
İzzet Mehmet Paşa'nın azledilmesi maslahat icabı olduğundan, padişahın kendi hakkındaki tarafından hakkındaki teveccühünün devam etmesi dolayısıyla oğlu Mehmet Said Bey kendisine Gelibolu'ya refakat etmek için mübaşir tayin edilmişti.
Çok geçmeden de kendisine bir ferman gönderilerke Aydın muhasallığına tayin edildiği bildirilmiştir. İzzet Mehmet Paşa Aydın'a vardıktan az sonra Kasım 1775'te Mısır valiliğine tayin edilmiştir. Kendisini İzmir'den oraya gemi ile alıp götürmek üzere kaptan-ı derya Gazi Hasan Paşa'ya emir verilmiştir. Ekim 1778'de ise İzzet Mehmet Paşa'ya İçel sancağı verilmiş ama oraya yola çıkmadan önce görevi Sivas valiliğine naklolunmuştur. 1779 sonlarında ise Erzurum valiliğine tayin edilmiştir. Sonra Rakka valisi yapıldı 1 Eylül 1780'de ise ikinci defa Erzurum valiliğine getirildi.
20 Ocak 1781'de Sadrazam Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa'nın ölmesi üzerine ikinci defa sadrazamlığa getirildi. Birinci defaki sadaretinden birdenbire azli padişahı üzmüş olup önceki hatayı düzeltmek için ikinci defa sadrâzam yaptığı belirtilir.
İzzet Mehmet Paşa bu defa da daha önceki sedareti gibi ağır hareketi, faal olmaması, işleri yine kayın biraderinin eline bırakması ve kayınbiraderinin de rüşvetçiliği ve yolsuzlukları devlet idarecileri arasında dedikodu konuları olmuştu.
21 Ağustos 1777'de İstanbul'da sonradan "Harik-i Kebir" adı verilen çok büyük bir yangın çıktı. Bu yangın Mavnacı Ali adlı birinin Horoslu değirmeni yanındaki evinden çıkmıştı. Marmara kıyısında Narlıkapı, Samatya, Davutpaşa, Langa, Yenikapı semtlerini; sur dışından ise Topkapı, Mevlevihane kapısı, Silivri Kapısı civar semtlerini; Haliç kıyısından Aya Kapısı, Odunkapısına kadar mahalleleri; surlar içindeki Agakapısından Sultanselim'e kadar yamaçları; Hasanpaşa Hani, Sakızağacı, Emir Buharı, Koska ve Sadiler Çeşmesi cıvarlarını, Aksaray, Cerrahpaşa, Avrat Pazarı, Molla Güranı, Yüksek Kaldırım, Yeniodalar, Hekimoğlualipaşa, Kocamustafapaşa semtleri tümüyle yanıp kavruldu. Toplam ev zayiatının 20.000 haneyi geçtiği belirtilmektedir. Yüzlerce de kişi hayatlarını kaybetti. Evsizler Fatih, Laleli, Sultan Selim camilerine ve At Meydanı ve Çukur Bostan'a yerleştirildiler
Bu dedikodular ve yangın üzerine ve daha önceden de sadrazamlığığa davet edilip cephede olduğu için bunu kabul etmeyen Yeğen Mehmet Paşa'nın da İstanbul'a dönmesi üzerine 24 Ağustos 1782'de İzzet Mehmet Paşa sadrazamlıktan azledildi. Bu ikinci sdramzamlığı bir buçuk yıldan biraz fazla idi.
Vezrlikten de emekliliğe ayrıldı ve Filibe'ye sürgüne gönderildi. İzzet Mehmet Paşa dört buçuk ay Filibe'de oturdu. Ocak 1783'te affedildi ve yine vezirlik verilerek Semendire sancağıyla Belgrad muhafızlığına gönderildi. 1784 Ocak veya Şubat 1784'te Belgrad'da beklenmedik bir anda öldü.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirilmektedir:
Akîl; şuur ve güzel ahlak sahibi; ağzı sıkı; mazbut lisanlı olup halk kendisine müteşekkirdi.
Fakat daha tenkitçi bir değerlendirmeye göre
Son derece ağır, haddinden fazla derecede halim düşünceli fakat iş göremeyecek derecede tembel bir şahsiyet olup bu hali devlette ıslahat yapmak isteyen I. Abdülhamit'in hoşuna gitmemişti.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.456 [2]
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [3]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Muhsinzade Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 4 Ağustos 1773 - 6 Temmuz 1775 | Sonra gelen: Yağlıkçızade Derviş Mehmed Paşa |
| Önce gelen: Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 20 Şubat 1781 - 25 Ağustos 1782 | Sonra gelen: Yeğen Seyyid Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Izzet Mehmed Pasa d 1723 o Subat 1784 Belgrad I Abdulhamid saltanatinda 4 Agustos 1774 6 Temmuz 1775 ve 20 Subat 1781 25 Agustos 1782 tarihleri arasinda toplam iki yil bes ay alti gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Izzet Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 20 Subat 1781 25 Agustos 1782Hukumdar I AbdulhamidYerine geldigi Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed PasaYerine gelen Yegen Seyyid Mehmed PasaGorev suresi 11 Agustos 1773 7 Temmuz 1775Hukumdar I AbdulhamidYerine geldigi Muhsinzade Mehmed PasaYerine gelen Yaglikcizade Dervis Mehmed PasaKisisel bilgilerDogum 1723Olum Subat 1784 BelgradHayatiRum Mehmet Pasa torunlarindan olan Huseyin beyin ogludur 1723 te Zonguldak nahiyelerinden Carsamba nin Beylik koyunde dogmustur I Mahmut doneminde 1733 te zamanina gore nispeten gec yasinda 20 yasinda iken Istanbul a gelmis ve Kizlar Agasi Haci Besir Aga himayesi ile Baltacilar Ocagi na yazilmistir Okuma yazma bilmesi dolayisiyla Bab i Ali ile saray arasinda muhabereden sorumlu memur olan kapi hasekisi gorevi verilmistir Sonra Kizlar Agasi yazici halefesi olmus ve Bey Halife olarak anilmaya baslamistir Kasim 1757 de sadrazama aga yazicisi tayin olmustur Fakat bu gorevi yapmakta iken Sadrazam Koca Ragip Pasa tarafindan hizmeti begenilmemis ve 25 Mart 1758 de aga yaziciligi gorevinden atilmistir Bu Izzet Mehmed Bey icin cok bir guc durum ortaya cikmistir Daha once bagli oldugu Baltacilar Ocagi sultan tarafindan lahvedidigi icin eski isine donmesi imkani olmamis ve bir muddet acikta issiz kalmistir Tam bu sirada evi de yangindan harap olmus evsiz de kalmustur Bu durumunu habver alan Sulatan III Mustafa onun gonlunu almak icin sahsen 7 500 kurus ihsanla onu taltif etmistir Kendine Hacegan rutbesi de bu issizlik sirasinda verilmistir Fakat yine de issizligi 5 yil devam etmistir 18 Mart 1763 te Kizlar Agasi yazicisi olan Ahmet Efendi kayinpederi Ishak Aga nin yerine gumruk emini olmus ve kizlaragasi yaziciligi acilmistir Eskiden kizlaragasi yaziciligi yapmis olan Izzet Mehmed Efendi bu goreve ikinci defa tayin edilmistir Bu isde devamda iken Mart 1766 da Raif Ismail Efendi yerine darpahane emini gorevine atanmistir Subat 1774 te ise sehremini gorevine terfi etmistir 6 Temmuz 1774 te ise vezirlik rutbesi verilerek sefere cikan Bosnak Abdullah Pasa icin Rikab i Humayun Kaymakami tayin edilmistir Kucuk Kaynarca Antlasmasi yapilip baris saglanmasi sonucu Istanbul a ordu ile donmekte iken yolda 11 Temmuz 1774 te olen Muhsinzade Mehmed Pasa yerine Sadrazamlik gorevi verilmistir Izzet Mehmet Pasa namuskarligi ile bilinmekle beraber faal bir idareci degildi Idare islerinin hemen hepsini cok dirayetli olan kayinbiraderinin eline birakmisti Sadrazamligi sirasinda Temmuz 1775 te buyuk bir diplomatik olay ortaya cikmis ve Izzet Mehmed Pasa bu olaya karismistir Donanmanin Karadeniz e cikmasi ve Kirim dan gelmis olan Kirim Hani heyetini agirlamak icin Dolamabahe de kurulan bir buyuk cadirda bir ziyafet verilmisti Bu ziyafetten sonra verilen istirahat sirasinda Sadrazam ile Seyhulislam olan Ivazpasazade Ibrahim Bey Efendi arasinda bir munakasa cikmisti Seyhulislam babasinin yakini olan Selim adinda bir kisi icin bir yil oncesi rayici uzerine bir mukatta verilmesini Sadrazam dan rica etmis ama sadarazam istenilen mukataanin otuz kese zammiyla talibi var yanitini vermistir Bu yaniti kendine bir hakaret kabul edip birden paralayan seyhulislam ziyafette bulunanlara ve ozellikle Kirim Tatar heyetine hic aldirmadan gazaba gelip soylenerek ayakkabilerini bile giymeden ve hic kimseden izin istemeden cadirdan cikip ve Dolmabhce den bir kayikla ayrilmisti Bunun bir buyuk protokol hatasi ve Kirim heyeti bulundugu icin bir diplomasi skandali olarak kabul edilmesi gerekmekteydi Seyhulislam in azli icap etmekteydi Fakat padisah I Abdulhamit olayi gereginden ciddiye alarak ve sadrazaminin faal olmadigini ve isleri kayinbiraderine biraktigini bilerek Izzet Mehmet Pasa yi ertesi gun 7 Temmuz 1775 te gorevinden azletmnistir ve yerine sedaret kethudasi olan Yaglikcizade Dervis Mehmed Pasa yi vezirlige terfi ettirek sadarazam tayin etmistir Bu kez IIzzet Mehmet Pasa nin sadareti bir yildan yirmi bes gun eksik surmustur Seyhulislam Ivazpasazade Ibrahim Bey Efendi halk arasinda dedikodu kaynagi oldugundan o da 22 gun sonra azledilerek yerine Hindi Molla denilen getirilmistir Izzet Mehmet Pasa nin azledilmesi maslahat icabi oldugundan padisahin kendi hakkindaki tarafindan hakkindaki teveccuhunun devam etmesi dolayisiyla oglu Mehmet Said Bey kendisine Gelibolu ya refakat etmek icin mubasir tayin edilmisti Cok gecmeden de kendisine bir ferman gonderilerke Aydin muhasalligina tayin edildigi bildirilmistir Izzet Mehmet Pasa Aydin a vardiktan az sonra Kasim 1775 te Misir valiligine tayin edilmistir Kendisini Izmir den oraya gemi ile alip goturmek uzere kaptan i derya Gazi Hasan Pasa ya emir verilmistir Ekim 1778 de ise Izzet Mehmet Pasa ya Icel sancagi verilmis ama oraya yola cikmadan once gorevi Sivas valiligine naklolunmustur 1779 sonlarinda ise Erzurum valiligine tayin edilmistir Sonra Rakka valisi yapildi 1 Eylul 1780 de ise ikinci defa Erzurum valiligine getirildi 20 Ocak 1781 de Sadrazam Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa nin olmesi uzerine ikinci defa sadrazamliga getirildi Birinci defaki sadaretinden birdenbire azli padisahi uzmus olup onceki hatayi duzeltmek icin ikinci defa sadrazam yaptigi belirtilir Izzet Mehmet Pasa bu defa da daha onceki sedareti gibi agir hareketi faal olmamasi isleri yine kayin biraderinin eline birakmasi ve kayinbiraderinin de rusvetciligi ve yolsuzluklari devlet idarecileri arasinda dedikodu konulari olmustu 21 Agustos 1777 de Istanbul da sonradan Harik i Kebir adi verilen cok buyuk bir yangin cikti Bu yangin Mavnaci Ali adli birinin Horoslu degirmeni yanindaki evinden cikmisti Marmara kiyisinda Narlikapi Samatya Davutpasa Langa Yenikapi semtlerini sur disindan ise Topkapi Mevlevihane kapisi Silivri Kapisi civar semtlerini Halic kiyisindan Aya Kapisi Odunkapisina kadar mahalleleri surlar icindeki Agakapisindan Sultanselim e kadar yamaclari Hasanpasa Hani Sakizagaci Emir Buhari Koska ve Sadiler Cesmesi civarlarini Aksaray Cerrahpasa Avrat Pazari Molla Gurani Yuksek Kaldirim Yeniodalar Hekimoglualipasa Kocamustafapasa semtleri tumuyle yanip kavruldu Toplam ev zayiatinin 20 000 haneyi gectigi belirtilmektedir Yuzlerce de kisi hayatlarini kaybetti Evsizler Fatih Laleli Sultan Selim camilerine ve At Meydani ve Cukur Bostan a yerlestirildiler Bu dedikodular ve yangin uzerine ve daha onceden de sadrazamligiga davet edilip cephede oldugu icin bunu kabul etmeyen Yegen Mehmet Pasa nin da Istanbul a donmesi uzerine 24 Agustos 1782 de Izzet Mehmet Pasa sadrazamliktan azledildi Bu ikinci sdramzamligi bir bucuk yildan biraz fazla idi Vezrlikten de emeklilige ayrildi ve Filibe ye surgune gonderildi Izzet Mehmet Pasa dort bucuk ay Filibe de oturdu Ocak 1783 te affedildi ve yine vezirlik verilerek Semendire sancagiyla Belgrad muhafizligina gonderildi 1784 Ocak veya Subat 1784 te Belgrad da beklenmedik bir anda oldu DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirilmektedir Akil suur ve guzel ahlak sahibi agzi siki mazbut lisanli olup halk kendisine mutesekkirdi Fakat daha tenkitci bir degerlendirmeye gore Son derece agir haddinden fazla derecede halim dusunceli fakat is goremeyecek derecede tembel bir sahsiyet olup bu hali devlette islahat yapmak isteyen I Abdulhamit in hosuna gitmemisti Kaynakca a b c d e Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 456 1 Sakaoglu Necdet 1991 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayinlari ISBN 975 329 2996Dis baglantilarMehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 456 2 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 3 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Muhsinzade Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 4 Agustos 1773 6 Temmuz 1775 Sonra gelen Yaglikcizade Dervis Mehmed PasaOnce gelen Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 20 Subat 1781 25 Agustos 1782 Sonra gelen Yegen Seyyid Mehmed Pasa