Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Canzoniere, Francesco Petrarca'nın İtalyanca yazdığı iki yapıtından biridir (öteki Triumphi).
Öncelikle, Canzoniere adının yapıta sonradan verildiği belirtilmelidir. Petrarca'nın yapıtı için kullandığı başlık, Rerum vulgarium fragmenta ya da tam adıyla Francisci Petrarche laureati poete Rerum vulgarium fragmenta'dır. Bu başlığı aşağı yukarı şöyle çevirebiliriz: Defne Taçlı Şair (yani, Başşair; defne tacı Petrarca'ya verilen başşairlik unvanının simgesidir) Francesco Petrarca'nın İtalyanca Dağınık (Parça Parça, Fragmanlar Halindeki) Şiirleri.
Giriş Gözlemleri
Petrarca'nın Avrupa şiiri üzerindeki etkisi, Petrarca tarzıyla, yani sone geleneği, olağandışı benzetmeler, söz oyunlarıyla sınırlı tutulamaz. Petrarca'nın şiiri, Avrupa'nın önde gelen edebiyatları için Orta Çağ biçimlerinin bir yana bırakılması; sone ve öteki İtalyan biçimlerinin benimsenmesi; şiirde on, hatta on bir heceli dizenin egemenlik kazanması anlamına geliyordu. Bunun yanı sıra, şiirde müziğe nasıl ulaşılabileceğine ilişkin yeni bir anlayış; Vergilius ile Ovidius'u okumanın, yorumlamanın yeni yolları demekti. Petrarca, aristokratik uzaklık ve zarifliği, zekâyı, anıştırmalı üslubu, Vergilius'a özgü çağrışım ve duygu zenginliğini, simgesel karmaşıklığı klasik edebiyatta gördüğümüz dengeli, kusursuz biçim içinde birleştirebilen yeni bir duyarlığın temsilcisiydi. Avrupa'da Rönesans üslubunun doğuşu, Petrarca'nın etkisinden bağımsız düşünülemez. Avrupa şiiri üzerinde Petrarca dışında belki yalnızca Vergilius ile Ovidius'un bu kadar geniş çaplı bir etkisi olmuştur.
Canzoniere'nin Yazılma Süreci
Petrarca, İtalyanca yazılmış (daha doğru bir deyişle, Latince yazılmamış) şiiri küçümsemekle birlikte, kendi İtalyanca şiirleri üzerinde, aralıklarla da olsa kırk yıl boyunca büyük bir özenle durmuştur. İki İtalyanca yapıtı (Canzoniere ile Utku Şiirleri), yüzlerce sayfayı bulan Latince yapıtlarının yanında görece küçük bir yüzdeyi oluşturmakla birlikte, en büyük başarısı kabul edilir. Yapılan araştırmaların verilerine göre, Petrarca Canzoniere'yi 1330'lu yılların başlarında yazmaya başlamış, büyük bir olasılıkla 1335 yılında bunları bir derleme içinde bir araya getirmeye karar vermiş, 1350'li yılların ortalarına gelindiğinde de, 366 şiirin büyük bir bölümünü yazmıştı.
Canzoniere, iki temel kısma ayrılır: Birinci kısım, in vita (Laura yaşarken yazılmış şiirler), ikinci kısım ise in morte (Laura'nın ölümünden yazılmış şiirler olarak bilinir.
Ölçüler ve Sayılar
Canzoniere, sestina ve canzone gibi öteki koşuk biçimlerini de içermekle birlikte, yapıtın büyük bölümünü soneler oluşturur. Sone biçim olarak İtalyan canzone kıtasının biçimini temel alır. İtalyan sonesi iki kısımdan (sekiz dizelik kıta ile altı dizelik kıza) oluşur; kuramsal olarak bu iki kısmın "melodi"leri farklı olmalıdır (Orta Çağ şiirinde bestelenebilirlik özelliği önemli bir yer tutar). Sonenin iki kısmı arasındaki ayrışmayı uyak belirler ve iki kısmın uyakları örtüşmez. Kısımlar arasındaki ritim ve biçim karşıtlığı, ikili-dörtlü yapı (2 x 4 dize, iki uyaktan her birinin dört kez belirmesi) ile ikili-üçlü yapı (2 x 3) dize, üç uyaktan her birinin iki kez belirmesi) arasındaki karşıtlıktan oluşur. Genellikle sonenin sekiz dizelik kıtasında bir durum, bir olay, bir imge, altı dizelik kıtasında ise bir düşünce, bir sonuç ya da bir uygulama dile getirlir.
Canzoniere, Laura ve Aşk
Laura'yı ölümsüzleştirme, hem Canzoniere' ve Utku Şiirleri'nin, hem Petrarca'nın Latince yazdığı birçok koşuk mektup ve ekloganın açık amaçlarından biridir. Laura'nın kim olduğu, yaşayıp yaşamadığı bilinmiyor. Şiirler dışında elimizde bir veri olmadığı için, bu konuda olumlu ya da olumsuz bir yargıya varabilmek son derece güç. Petrarca, Secretum Meum'da (İç Dünyam) okura ilginç bir ipucu verir. Francesco ile ruhani rehberi Aziz Augustinus arasında geçen ve Hakikat'in tanıklık ettiği bu hayali söyleşide, Augustinus yazarı günahkâr olmakla suçlar ve bunu iki nedene bağlar: Biri, Laura'ya duyduğu aşk, öteki ölçüsüz ün arzusudur. Francesco, Augustinus'un eleştirisine karşı kendini savunmakla birlikte, onun bir savını kabul etmek zorunda kalır: Laura'ya duyduğu aşkın tensel bir yönü olması gerektiğini, onun kadar erdemli olup, çirkin bir kadın söz konusu olsa, ona âşık olmayacağını itiraf eder. Gene Secretum Meum'da Aziz Augustinus, sık sık çocuk doğurduğu için yıpranmış bir kadının fazla uzun ömürlü olamayacağını belirtir. Petrarca'nın Secretum Meum'u yayımlamayı (dolaşıma sokmayı) düşünmediği göz önünde bulundurulursa, bu sözler Laura'nın kesin varlığının delili olarak görülebilir (Petrarca'nın öteki yapıtlarında Laura'nın evli olduğuna ya da çocuğu olduğuna dair herhangi bir gönderme yoktur). Canzoniere "gerçekler"i doğrudan aktarmaz; Laura'nın gerçek yaşamına ilişkin hiçbir ayrıntı vermez. Her şey, anımsama ve düşünme düzlemine aktarılır; gerçek, yanılsama ve kurmacayı birbirinden ayırmanın güç olduğu bir alana taşınır. Laura'yla ilgili hiçbir olay doğrudan, somut olarak anlatılmaz. Bu nedenle, Petrarca'nın onu Sorgue Irmağı'nda çıplak yüzerken görüp görmediğini, ilk kez Avignon'da görüp Vaucluse'de âşık olup olmadığını kesin olarak bilemeyiz. Bu arada, kitabın odak noktasını sevgilinin (sevilen kadının) değil, âşığın (seven erkeğin) oluşturduğunu göz önünde bulundurmak gerekir.
Dönüşüm / Başkalaşım İzleği
Canzoniere'nin temel izleklerinden biri dönüşüm / başkalaşımdır. Bu nedenle, Ovidius'un Dönüşümler'i Canzoniere'nin dayandığı temel metinlerden biridir. Bilindiği gibi, Ovidius yapıtında bir durumdan ötekine geçişleri, başkalaşımları anlatır; bunlardan biri -Daphne'nin, peşindeki Apollon'dan kurtulmak için defne ağacına dönüşmesi- Petrarca için temel bir önem kazanır. Şair, sevgilisine (Laura) kavuşamayacak olsa da, onun defneye (lauro) dönüşmesi, dolaylı yoldan bir kavuşma demektir. Defne yapraklarından taç, şairliğin bir simgesidir. Üstelik, metinde kesme imi kullanılmadığı için Laura ile l'aura (meltem; esinti) ya da lauro (defne) ile l'auro (altın) kolaylıkla birbirine dönüşür.
Türkçede Canzoniere
Petrarca'nın Canzoniere'sinden tek tek şiirler, çeşitli dönemlerde, genellikle ikinci dilden Türkçeye çevrilmiş olmakla birlikte, İtalyanca aslından yapılmış iki tam çevirisi vardır:
- Dîvan, çev. Necdet Adabağ (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002).
- Canzoniere, çev. Kemal Atakay (İstanbul: YKY, 2002).
Dış bağlantılar
- : Canzoniere'nin tam metni (İtalyanca).
- Francesco Petrarca 10 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Canzoniere'nin tam metni (İtalyanca).
Vikikaynak'ta it:Canzoniere (Rerum vulgarium fragmenta) ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Canzoniere Francesco Petrarca nin Italyanca yazdigi iki yapitindan biridir oteki Triumphi Oncelikle Canzoniere adinin yapita sonradan verildigi belirtilmelidir Petrarca nin yapiti icin kullandigi baslik Rerum vulgarium fragmenta ya da tam adiyla Francisci Petrarche laureati poete Rerum vulgarium fragmenta dir Bu basligi asagi yukari soyle cevirebiliriz Defne Tacli Sair yani Bassair defne taci Petrarca ya verilen bassairlik unvaninin simgesidir Francesco Petrarca nin Italyanca Daginik Parca Parca Fragmanlar Halindeki Siirleri Francesco Petrarca Andrea di Bartolo di Bargilla nin 1421 1423 1457 Eseri Giris GozlemleriPetrarca nin Avrupa siiri uzerindeki etkisi Petrarca tarziyla yani sone gelenegi olagandisi benzetmeler soz oyunlariyla sinirli tutulamaz Petrarca nin siiri Avrupa nin onde gelen edebiyatlari icin Orta Cag bicimlerinin bir yana birakilmasi sone ve oteki Italyan bicimlerinin benimsenmesi siirde on hatta on bir heceli dizenin egemenlik kazanmasi anlamina geliyordu Bunun yani sira siirde muzige nasil ulasilabilecegine iliskin yeni bir anlayis Vergilius ile Ovidius u okumanin yorumlamanin yeni yollari demekti Petrarca aristokratik uzaklik ve zarifligi zekayi anistirmali uslubu Vergilius a ozgu cagrisim ve duygu zenginligini simgesel karmasikligi klasik edebiyatta gordugumuz dengeli kusursuz bicim icinde birlestirebilen yeni bir duyarligin temsilcisiydi Avrupa da Ronesans uslubunun dogusu Petrarca nin etkisinden bagimsiz dusunulemez Avrupa siiri uzerinde Petrarca disinda belki yalnizca Vergilius ile Ovidius un bu kadar genis capli bir etkisi olmustur Canzoniere nin Yazilma SureciPetrarca Italyanca yazilmis daha dogru bir deyisle Latince yazilmamis siiri kucumsemekle birlikte kendi Italyanca siirleri uzerinde araliklarla da olsa kirk yil boyunca buyuk bir ozenle durmustur Iki Italyanca yapiti Canzoniere ile Utku Siirleri yuzlerce sayfayi bulan Latince yapitlarinin yaninda gorece kucuk bir yuzdeyi olusturmakla birlikte en buyuk basarisi kabul edilir Yapilan arastirmalarin verilerine gore Petrarca Canzoniere yi 1330 lu yillarin baslarinda yazmaya baslamis buyuk bir olasilikla 1335 yilinda bunlari bir derleme icinde bir araya getirmeye karar vermis 1350 li yillarin ortalarina gelindiginde de 366 siirin buyuk bir bolumunu yazmisti Canzoniere iki temel kisma ayrilir Birinci kisim in vita Laura yasarken yazilmis siirler ikinci kisim ise in morte Laura nin olumunden yazilmis siirler olarak bilinir Olculer ve SayilarCanzoniere sestina ve canzone gibi oteki kosuk bicimlerini de icermekle birlikte yapitin buyuk bolumunu soneler olusturur Sone bicim olarak Italyan canzone kitasinin bicimini temel alir Italyan sonesi iki kisimdan sekiz dizelik kita ile alti dizelik kiza olusur kuramsal olarak bu iki kismin melodi leri farkli olmalidir Orta Cag siirinde bestelenebilirlik ozelligi onemli bir yer tutar Sonenin iki kismi arasindaki ayrismayi uyak belirler ve iki kismin uyaklari ortusmez Kisimlar arasindaki ritim ve bicim karsitligi ikili dortlu yapi 2 x 4 dize iki uyaktan her birinin dort kez belirmesi ile ikili uclu yapi 2 x 3 dize uc uyaktan her birinin iki kez belirmesi arasindaki karsitliktan olusur Genellikle sonenin sekiz dizelik kitasinda bir durum bir olay bir imge alti dizelik kitasinda ise bir dusunce bir sonuc ya da bir uygulama dile getirlir Canzoniere Laura ve AskAntonio Pollaiuolo nun yapiti Apollon ile Daphne 15 yuzyil sonlari Laura yi olumsuzlestirme hem Canzoniere ve Utku Siirleri nin hem Petrarca nin Latince yazdigi bircok kosuk mektup ve ekloganin acik amaclarindan biridir Laura nin kim oldugu yasayip yasamadigi bilinmiyor Siirler disinda elimizde bir veri olmadigi icin bu konuda olumlu ya da olumsuz bir yargiya varabilmek son derece guc Petrarca Secretum Meum da Ic Dunyam okura ilginc bir ipucu verir Francesco ile ruhani rehberi Aziz Augustinus arasinda gecen ve Hakikat in taniklik ettigi bu hayali soyleside Augustinus yazari gunahkar olmakla suclar ve bunu iki nedene baglar Biri Laura ya duydugu ask oteki olcusuz un arzusudur Francesco Augustinus un elestirisine karsi kendini savunmakla birlikte onun bir savini kabul etmek zorunda kalir Laura ya duydugu askin tensel bir yonu olmasi gerektigini onun kadar erdemli olup cirkin bir kadin soz konusu olsa ona asik olmayacagini itiraf eder Gene Secretum Meum da Aziz Augustinus sik sik cocuk dogurdugu icin yipranmis bir kadinin fazla uzun omurlu olamayacagini belirtir Petrarca nin Secretum Meum u yayimlamayi dolasima sokmayi dusunmedigi goz onunde bulundurulursa bu sozler Laura nin kesin varliginin delili olarak gorulebilir Petrarca nin oteki yapitlarinda Laura nin evli olduguna ya da cocugu olduguna dair herhangi bir gonderme yoktur Canzoniere gercekler i dogrudan aktarmaz Laura nin gercek yasamina iliskin hicbir ayrinti vermez Her sey animsama ve dusunme duzlemine aktarilir gercek yanilsama ve kurmacayi birbirinden ayirmanin guc oldugu bir alana tasinir Laura yla ilgili hicbir olay dogrudan somut olarak anlatilmaz Bu nedenle Petrarca nin onu Sorgue Irmagi nda ciplak yuzerken gorup gormedigini ilk kez Avignon da gorup Vaucluse de asik olup olmadigini kesin olarak bilemeyiz Bu arada kitabin odak noktasini sevgilinin sevilen kadinin degil asigin seven erkegin olusturdugunu goz onunde bulundurmak gerekir Donusum Baskalasim IzlegiCanzoniere nin temel izleklerinden biri donusum baskalasimdir Bu nedenle Ovidius un Donusumler i Canzoniere nin dayandigi temel metinlerden biridir Bilindigi gibi Ovidius yapitinda bir durumdan otekine gecisleri baskalasimlari anlatir bunlardan biri Daphne nin pesindeki Apollon dan kurtulmak icin defne agacina donusmesi Petrarca icin temel bir onem kazanir Sair sevgilisine Laura kavusamayacak olsa da onun defneye lauro donusmesi dolayli yoldan bir kavusma demektir Defne yapraklarindan tac sairligin bir simgesidir Ustelik metinde kesme imi kullanilmadigi icin Laura ile l aura meltem esinti ya da lauro defne ile l auro altin kolaylikla birbirine donusur Turkcede Canzoniere1470 Petrarca nin Canzoniere sinden tek tek siirler cesitli donemlerde genellikle ikinci dilden Turkceye cevrilmis olmakla birlikte Italyanca aslindan yapilmis iki tam cevirisi vardir Divan cev Necdet Adabag Ankara Kultur Bakanligi Yayinlari 2002 Canzoniere cev Kemal Atakay Istanbul YKY 2002 Dis baglantilar Canzoniere nin tam metni Italyanca Francesco Petrarca 10 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Canzoniere nin tam metni Italyanca Vikikaynak ta it Canzoniere Rerum vulgarium fragmenta ile ilgili metin bulabilirsiniz