İsim, özel-genel (cins), canlı-cansız, somut-soyut tüm varlık, kavram ve olayları karşılayan sözcüklerdir. Sıfat, zarf, zamir gibi kelime grupları isim soylu kelimeler olarak kabul edilir. Türkçede isimler genel olarak kabul edilen dört farklı şekilde sınıflandırılır:
- Oluşlarına (maddelerine) göre
- Verilişlerine (adlandırmalarına) göre
- Kelime yapısına göre
- Sayılarına göre
Oluşlarına göre
Var oluşa göre isimler iki ayrı ana grupta incelenir: soyut ve somut.
Soyut isim
veya soyut isimleri, klasik tanımla, beş duyu organıyla algılanamayan kavramlara verilen isimlerdir: sevgi, saygı, inanç, korku, yiğitlik, cesaret, sevinç, aşk, vs.
Somut isim
Beş duyudan herhangi biriyle algılayabildiğimiz, kavrayabildiğimiz varlık ve kavramların isimleridir. Yani somut varlıkları karşılayan isimlere somut isimler denir. Bu isimler, herkes tarafından görülen, bilinen, hissedilen, cismi olan, varlığı kişiden kişiye değişmeyen varlıkları karşılarlar. Su, toprak, ağaç, ses, televizyon, rüzgâr, sarı, mavi, duman, koku gibi.
Verilişlerine göre
Varlıklara verilişlerine göre isimler iki farklı grupta incelenirler; bunlar özel ve cins isimlerdir.
Özel isim
Sadece tek bir varlığı karşılayan ve bu varlığın benzer diğer varlıklardan ayrılmasını sağlayan kelimelerdir: Aysel, Tekir, Ankara, Karadeniz, vs.
Cins isim
Cins isimler, aynı cinsten olan varlık, kavram veya olguların birini, bir bölümünü veya tamamını karşılayan isimlerdir. Odun, ağaç,kereste, masa, saat gibi. Cins isimler özel isimlerin aksine; çoğu kişinin aklında aynı görüntüyü (imaj) canlandırır; Örneğin Merve ismi Merve adında birini tanımayan bir kişi için anlam ifade etmezken, koyun ifadesi çoğu kişinin zihninde aynı varlığa karşılık gelir. Bu anlamda cins isimler daha genel bir anlam belirtirler. Cins isimlerin görevleri şunlardır:
- Canlıların genel tanımlarını karşılar: insan, kuş, sürüngen, amip, vs.
- Eşyaların tanımlarını karşılar: masa, sandalye, vs.
- Mekân ve yön tanımlarını karşılar: oda, sınıf, kuzey, odunluk, sol, vs.
- Sayıların tanımlarını karşılar: on, yedi, otuz, vs.
- Akrabalık belirtir: teyze, nine, amca, vs.
- Soyut kavramları karşılar: saygı, ihtiras, cesaret, vs.
Yapılarına göre
Yapılarına göre isimler üç ayrı grupta incelenir; basit isim, türemiş isim, bileşik isim
Basit isim
Yapı olarak hâlinde bulunan isimlerdir: un, sıra, kına, ağaç, saat gibi.
Türemiş isim
Yapım eki almış isimlerdir: tuz+luk, odun+cu, vs.
Bileşik isim
Birden fazla ismin birleşip kalıplaşması ve yeni anlam kazanmasıyla oluşan isimlerdir:
Pamuk+kale, açık+göz, kuş+burnu, kara+fatma, ana+yasa, uyur+gezer, can+kurtaran, beşi+bir+yerde, hanım+eli
Sayılarına göre
Tekil isim
İsimlerin -lar, -ler çoğul eki almamış hâlidir: elma, çocuk, sevgi, vs.
Çoğul isim
İsimlerin ünlü uyumuna göre -ler, -lar çoğul eki almasıyla yapılır: bulut+lar, keçi+ler, melek+ler, çocuk+lar, insan+lar
Topluluk ismi
Şekil bakımından tekil göründüğü halde çokluk ya da topluluk anlamı veren isimlerdir: ordu, alay, sürü, kurultay, meclis, takım, aile, grup, orman, vs.
Dilbilim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Isim ozel genel cins canli cansiz somut soyut tum varlik kavram ve olaylari karsilayan sozcuklerdir Sifat zarf zamir gibi kelime gruplari isim soylu kelimeler olarak kabul edilir Turkcede isimler genel olarak kabul edilen dort farkli sekilde siniflandirilir Oluslarina maddelerine gore Verilislerine adlandirmalarina gore Kelime yapisina gore Sayilarina goreOluslarina goreVar olusa gore isimler iki ayri ana grupta incelenir soyut ve somut Soyut isim veya soyut isimleri klasik tanimla bes duyu organiyla algilanamayan kavramlara verilen isimlerdir sevgi saygi inanc korku yigitlik cesaret sevinc ask vs Somut isim Bes duyudan herhangi biriyle algilayabildigimiz kavrayabildigimiz varlik ve kavramlarin isimleridir Yani somut varliklari karsilayan isimlere somut isimler denir Bu isimler herkes tarafindan gorulen bilinen hissedilen cismi olan varligi kisiden kisiye degismeyen varliklari karsilarlar Su toprak agac ses televizyon ruzgar sari mavi duman koku gibi Verilislerine goreVarliklara verilislerine gore isimler iki farkli grupta incelenirler bunlar ozel ve cins isimlerdir Ozel isim Sadece tek bir varligi karsilayan ve bu varligin benzer diger varliklardan ayrilmasini saglayan kelimelerdir Aysel Tekir Ankara Karadeniz vs Cins isim Cins isimler ayni cinsten olan varlik kavram veya olgularin birini bir bolumunu veya tamamini karsilayan isimlerdir Odun agac kereste masa saat gibi Cins isimler ozel isimlerin aksine cogu kisinin aklinda ayni goruntuyu imaj canlandirir Ornegin Merve ismi Merve adinda birini tanimayan bir kisi icin anlam ifade etmezken koyun ifadesi cogu kisinin zihninde ayni varliga karsilik gelir Bu anlamda cins isimler daha genel bir anlam belirtirler Cins isimlerin gorevleri sunlardir Canlilarin genel tanimlarini karsilar insan kus surungen amip vs Esyalarin tanimlarini karsilar masa sandalye vs Mekan ve yon tanimlarini karsilar oda sinif kuzey odunluk sol vs Sayilarin tanimlarini karsilar on yedi otuz vs Akrabalik belirtir teyze nine amca vs Soyut kavramlari karsilar saygi ihtiras cesaret vs Yapilarina goreYapilarina gore isimler uc ayri grupta incelenir basit isim turemis isim bilesik isim Basit isim Yapi olarak halinde bulunan isimlerdir un sira kina agac saat gibi Turemis isim Yapim eki almis isimlerdir tuz luk odun cu vs Bilesik isim Birden fazla ismin birlesip kaliplasmasi ve yeni anlam kazanmasiyla olusan isimlerdir Pamuk kale acik goz kus burnu kara fatma ana yasa uyur gezer can kurtaran besi bir yerde hanim eliSayilarina goreTekil isim Isimlerin lar ler cogul eki almamis halidir elma cocuk sevgi vs Cogul isim Isimlerin unlu uyumuna gore ler lar cogul eki almasiyla yapilir bulut lar keci ler melek ler cocuk lar insan lar Topluluk ismi Sekil bakimindan tekil gorundugu halde cokluk ya da topluluk anlami veren isimlerdir ordu alay suru kurultay meclis takim aile grup orman vs Dilbilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz