Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Colossus bilgisayarı, II. Dünya Savaşı sırasında yapılan şifreli Alman yazışmalarını çözmek için kullanılan erken dönem bilgisayarlardan biri. Colossus, dünyanın ilk kısmen programlanabilen dijital elektronik bilgisayarıydı.
Colossus, mühendis Tommy Flowers tarafından 'deki İngiliz Posta Ofisi Araştırma İstasyonu'nda 1944 yılında tasarlandı.
Prototip "Colossus Mark I", Şubat 1944 yılında Bletchley Park'ta çalışmaya hazırdı. Geliştirilmiş modeli olan "Colossus Mark II", Haziran 1944'te Alman (Lorenz SZ40/42) şifre makinesinin yazışmalarını çözmek üzere çalıştırılmaya başlandı. Ayrıca Alman şifre makinelerini de taklit edebiliyordu. Savaşın sonuna kadar 10 adet Colossus Mark II bilgisayarı yapılmıştı.
Colossus, iki veri dizisini programlanabilir bir Boole fonksiyonu ile kıyaslamaktaydı. Şifreli mesaj kâğıt bir banttan yüksek hızda okunuyordu. İkinci veri dizisini Collosus kendi kendine, Lorenz makinesine elektronik olarak benzetim yaparak yaratmaktaydı. Collosus her denemede Lorenz'in farklı bir ayarını taklit ediyordu. Eğer şifreli mesajla Collosus'un deneme verileri belli bir eşiğiğin üzerinde çakışırsa, sonuç elektrikli bir daktiloda basılıyordu.
Bugünkü dijital bilgisayarlarımızın ve dijital elektroniğin temelin de Collosus'ta kullanılan Boole cebirine dayanmaktadır.
Üretilme amacı
Colossus bilgisayarları müttefikler tarafından Lorenz SZ 40/42 şifre makinesinin şifrelediği yüksek seviyeli Alman iletişimini çözümlemek için kullanıldı. Bu şifre makinesi, aynı çalışma sistemine sahip olmasına karşın, ünlü Enigma makinesinden daha karmaşık bir şifreleme yapabiliyordu. 3 ya da 4 rotorlu olan Enigma makinesinden farklı olarak Lorenz makinesi 12 rotora ve 501 bağlantı iğnesine sahipti. Bu da şifreleme algoritmasını çok karmaşık bir hale getiriyordu. Enigma makinesi şifreleri üzerinde zor da olsa elle hesaplama yapan matematikçiler, Lorenz SZ 40/42 şifreleri üzerinde aynı başarıyı gösteremediler ve olasılıkları hesaplamak için bir bilgisayar yapma zorunluluğu doğdu.
Enigma makinesine göre hantal olan Lorenz makinesinin şifreleri iki aşamada çözülüyordu. Önce rotor tekerleklerini çözümlemek, sonra bu tekerleklerin ayarlarına benzetim yapmak gerekiyordu. Rotor tekerleklerini çözümlemek, rotorların üzerindeki iğnelerin dizilimini bulmak demekti. Rotorun dizlimi bulununca, Colossus bilgisayarı ile tekerlek ayarları hesaplanıyordu.
Colossus, Bletchley Park'ın bir bölümü olan Newmanry'de matematikçi Max Newman başkanlığındaki Lorenz makinesi çözümleme metotları bölümü tarafından çalıştırılmaktaydı.
Dış bağlantılar
- Colossus, Şifre Çözümlemede Devrim6 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Lorenz şifreleyicisi ve Colossus 7 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Colossus Yeniden Yapım Projesi22 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Colossus Yeniden Yapımı ile ilgili BBC haberi 9 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
İngilizce Wikipedia Colossus Machine makalesinden geliştirilmiş çeviri. 29 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Colossus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Colossus bilgisayari II Dunya Savasi sirasinda yapilan sifreli Alman yazismalarini cozmek icin kullanilan erken donem bilgisayarlardan biri Colossus dunyanin ilk kismen programlanabilen dijital elektronik bilgisayariydi Colossus Mark II bilgisayari Colossus muhendis Tommy Flowers tarafindan deki Ingiliz Posta Ofisi Arastirma Istasyonu nda 1944 yilinda tasarlandi Prototip Colossus Mark I Subat 1944 yilinda Bletchley Park ta calismaya hazirdi Gelistirilmis modeli olan Colossus Mark II Haziran 1944 te Alman Lorenz SZ40 42 sifre makinesinin yazismalarini cozmek uzere calistirilmaya baslandi Ayrica Alman sifre makinelerini de taklit edebiliyordu Savasin sonuna kadar 10 adet Colossus Mark II bilgisayari yapilmisti Colossus iki veri dizisini programlanabilir bir Boole fonksiyonu ile kiyaslamaktaydi Sifreli mesaj kagit bir banttan yuksek hizda okunuyordu Ikinci veri dizisini Collosus kendi kendine Lorenz makinesine elektronik olarak benzetim yaparak yaratmaktaydi Collosus her denemede Lorenz in farkli bir ayarini taklit ediyordu Eger sifreli mesajla Collosus un deneme verileri belli bir esigigin uzerinde cakisirsa sonuc elektrikli bir daktiloda basiliyordu Bugunku dijital bilgisayarlarimizin ve dijital elektronigin temelin de Collosus ta kullanilan Boole cebirine dayanmaktadir Uretilme amaciColossus bilgisayari hakkinda yazilan bir kitabin kapagi Colossus bilgisayarlari muttefikler tarafindan Lorenz SZ 40 42 sifre makinesinin sifreledigi yuksek seviyeli Alman iletisimini cozumlemek icin kullanildi Bu sifre makinesi ayni calisma sistemine sahip olmasina karsin unlu Enigma makinesinden daha karmasik bir sifreleme yapabiliyordu 3 ya da 4 rotorlu olan Enigma makinesinden farkli olarak Lorenz makinesi 12 rotora ve 501 baglanti ignesine sahipti Bu da sifreleme algoritmasini cok karmasik bir hale getiriyordu Enigma makinesi sifreleri uzerinde zor da olsa elle hesaplama yapan matematikciler Lorenz SZ 40 42 sifreleri uzerinde ayni basariyi gosteremediler ve olasiliklari hesaplamak icin bir bilgisayar yapma zorunlulugu dogdu Enigma makinesine gore hantal olan Lorenz makinesinin sifreleri iki asamada cozuluyordu Once rotor tekerleklerini cozumlemek sonra bu tekerleklerin ayarlarina benzetim yapmak gerekiyordu Rotor tekerleklerini cozumlemek rotorlarin uzerindeki ignelerin dizilimini bulmak demekti Rotorun dizlimi bulununca Colossus bilgisayari ile tekerlek ayarlari hesaplaniyordu Colossus Bletchley Park in bir bolumu olan Newmanry de matematikci Max Newman baskanligindaki Lorenz makinesi cozumleme metotlari bolumu tarafindan calistirilmaktaydi Dis baglantilarColossus Sifre Cozumlemede Devrim6 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lorenz sifreleyicisi ve Colossus 7 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Colossus Yeniden Yapim Projesi22 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Colossus Yeniden Yapimi ile ilgili BBC haberi 9 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaIngilizce Wikipedia Colossus Machine makalesinden gelistirilmis ceviri 29 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wikimedia Commons ta Colossus ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur