Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cui Xuanwei (崔玄暐; 638-706), Cui Ye (崔曄), resmi adıyla Boling Prensi Wenxian (博陵文獻王),Çin Tang Hanedanlığı ve Wu Zetian'ın Zhou Hanedanlığı'nda Wu Zetian ve oğlu İmparator Zhongzong dönemlerinde olarak görev yapan bir yetkiliydi. Wu Zetian'ı deviren ve 705 yılında İmparator Zhongzong'u yeniden tahta çıkaran darbenin kilit isimlerinden biriydi. Daha sonra Wu Zetian'ın yeğeni tarafından kışkırtılan sahte suçlamalar nedeniyle sürgüne gönderildi ve sürgünde öldü.
Arka plan
Cui Chu, İmparator Taizong'un hükümdarlığının sonlarında doğdu. Boling'in önde gelen Cui klanının "Boling'in yaşlı evinden" geliyordu. Babası Cui Xingjin (崔行謹) Husu İlçesinin (胡蘇, modern Dezhou, Shandong'da) sulh hakimi olarak görev yaptı ve amcası Cui Xinggong (崔行功) başındaydı. İmparator Taizong'un oğlu İmparator Gaozong'un Longshuo döneminde imparatorluk sınavlarını geçti ve hazine bakanlığında (庫部, Kubu) düşük seviyeli bir memur oldu. Annesi Leydi Lu onu sık sık dürüst ve temiz bir memur olması için teşvik etti. Annesinin öğretilerine kulak verdi ve dürüstlüğü ve dikkatliliği ile tanındı. Bir noktada, isminin karakteri Ye (曄) görünüşe göre İmparator Gaozong'un karısı İmparatoriçe Wu'nun (daha sonra Wu Zetian olarak bilinir) atalarından birinin ismiyle benzer bir görünüme sahip olduğu için, adını Xuanwei olarak değiştirdi. Sonunda hükûmetin yasama bürosunda (鳳閣, Fengge) orta düzey bir memur olan Fengge Sheren (鳳閣舍人) olarak görev yaptı.
Wu Zetian'ın saltanatı sırasında
İmparatoriçe Wu'nun Tang Hanedanlığı'nı kesintiye uğratan yeni Zhou Hanedanlığı'nın "imparatoru" olarak tahta geçtiği 701 yılında, Cui Xuanwei kamu hizmeti işlerinden sorumlu bakan yardımcısı (天官侍郎, Tianguan Shilang) yapıldı ve dürüst olduğu ve güçlü kişilerin uygunsuz etkilerine açık olmadığı söylendi. Aynı yılın sonlarına doğru, yürütme bürosunun genel sekreterlerinden (文昌臺, Wenchang Tai) biri olan Wenchang Zuo Cheng (文昌左丞) oldu. Bir ay sonra Wu Zetian onu çağırdı ve ona, "Ofisin değiştiğinden beri, memurların sık sık ziyafet çektiklerini duydum çünkü artık yeniden yolsuzluk yapabiliyorlardı. Seni eski görevine geri getireceğim." Böylece onu yeniden kamu hizmeti bakan yardımcısı yaptı ve ona ipekten bir ödül verdi.
704 yılında, Cui hala kamu hizmeti işlerinden sorumlu bakan yardımcısı olarak görev yaparken, kendisine Tong Fengge Luantai Pingzhangshi (同鳳閣鸞臺平章事) unvanı verildi ve fiilen oldu. O yılın sonlarına doğru, Wu Zetian hastalandığında ve sık sık sadece sevgilileri ve tarafından ziyaret edildiğinde, Cui ona oğulları Veliaht Prens Li Xian ve Xiang Prensi Li Dan'ın -diğer klanların üyeleri değil (yani Zhang kardeşler değil)- ona bakması önerisinde bulundu. Wu Zetian, katkıları için teşekkür etse de onu dikkate almadı. Cui daha sonra Song'un Zhang Changzong'u yolsuzluk ve ihanet planları yapmaktan soruşturma girişiminde imparatorluk sansürcüsü 'i destekledi, ancak Wu Zetian soruşturmaya izin vermedi. Bununla birlikte, kendisi ve tarafından ortaklaşa sunulan ve tarafından desteklenen, saltanatının başlarında gizli polis memurlarının suçlamaları nedeniyle suçlu bulunan ve idam edilen kişilerin ( ve gibi) ölümünden sonra onurlarının iade edilmesine ilişkin bir dilekçeyi onayladı.
Wu Zetian'ın hastalığının devam ettiği 705 baharında Cui, , Huan, ve 'nin de aralarında bulunduğu bir dizi memur ve generalle Zhang kardeşleri öldürmek için bir komplo kurar. Li Xian'ın da onayıyla 20 Şubat'ta harekete geçerek Zhang Yizhi ve Zhang Changzong'u öldürdüler ve ardından Wu Zetian'ı kuşattılar. Wu Zetian'ın "imparator" unvanını korumasına izin vermekle birlikte, onu ikinci saray olan Shangyang Sarayı'nda (上陽宮) ev hapsine aldılar ve tahtı daha önce imparator olan Li Xian'a bırakmaya zorladılar ve o da (İmparator Zhongzong olarak) tahta geri döndü. Komplocularla yüzleşirken Cui'ye şöyle dedi: "Diğerlerinin hepsi başkalarının tavsiyeleri sayesinde kilit görevlere geldi. Sadece sen bizzat benim tarafımdan seçildin ve yine de burada onlarla birlikte duruyorsun." Cui, "Bugün yaptığım şey, Majestelerinin bana olan büyük lütfunun karşılığını ödemektir" diye cevap verdi.
İmparator Zhongzong'un ikinci hükümdarlığı sırasında
Cui Xuanwei, Zhang Jianzhi, Huan Yanfan, Jing Hui ve Yuan Shuji ile birlikte İmparator Zhongzong'un restorasyonunda lider olarak kabul edildi ve kilit pozisyonlara getirilerek dük yapıldılar; Cui, yasama bürosunun başı ve bir şansölye için düşünülen görevlerden biri olan Neishi (內史) oldu ve Boling Dükü unvanını taşıdı. Ancak kısa süre sonra İmparator Zhongzong, güçlü karısı ve onun sevgilisi Liang Prensi 'nin (Wu Zetian'ın yeğeni ve İmparator Zhongzong'un kuzeni) ağır ve derin etkisi altına girdi. Zhang, Wu Sansi'nin gücünün artmasına karşı hararetle mücadele etti ancak bu konuda hiçbir şey yapamadı. Ayrıca, İmparator Zhongzong büyücüler Zheng Pusi (鄭普思) ve Ye Jingneng'e (葉靜能) güvenmeye başladığında ve Zheng ve Ye'ye onurlu pozisyonlar vermek istediğinde, Cui ve Huan buna karşı çıktılar ancak dinlenmediler. 705 yazında, o zamana kadar İmparator Zhongzong'un Cui ve meslektaşlarına olan güveni tamamen kaybolmuştu, İmparator Zhongzong, Wu Sansi'nin tavsiyesine uyarak beş darbe liderini prens yaptı - Cui'nin durumunda Boling Prensi - ancak şansölye pozisyonlarını ellerinden aldı. Cui kısa süre sonra Yi Eyaleti'nin (益州, kabaca modern Chengdu, Sichuan) genel sekreteri ve Yi Eyaleti'nin vekil komutanı yapıldı.
706 baharında, darbe liderlerinin beşi de başkent dışındayken, Wu Sansi ve İmparatoriçe Wei onlara karşı suçlamalarda bulundu ve Cui'nin durumunda olduğu gibi daha uzak vilayetlere, Jun Vilayeti'nin (均州, kabaca modern Shiyan, Hubei) valiliğine atandılar. Wu Sansi daha sonra stratejisti 'e beşini de İmparator Zhongzong'un damadı Wang Tongjiao'nun (王同皎) komplosuna katılmakla suçlattı - Wang, Wu Sansi'yi öldürmeyi ve İmparatoriçe Wei'yi tahttan indirmeyi planlamakla suçlandıktan sonra 706 yılının başlarında idam edildi. Beşinin de rütbeleri, başkent Chang'an'a dönmelerine asla izin verilmeyeceği hükmüyle düşürüldü ve Cui, Bai İli (白州, kabaca modern Yulin, Guangxi) valisinin askeri danışmanı oldu. Wu Sansi daha sonra İmparatoriçe Wei'nin ilişkileri olduğuna dair suçlamaları İmparator Zhongzong'u kızdırmak amacıyla doğudaki başkent Luoyang'da alenen yayınlattı ve ardından beş darbe liderini bu aleni aşağılamanın arkasında olmakla suçladı. Ardından arkadaşlarına beşinin öldürülmesini teklif ettirdi. İmparator Zhongzong, beşinin daha önce katkılarından dolayı idam edilmeyeceklerini garanti eden demir sertifikalarla ödüllendirildiğini gerekçe göstererek, halk rütbesine indirilmelerini ve aileleriyle birlikte bölgesine -Cui'nin durumunda Gu İli'ne (古州, kabaca modern Lạng Sơn Eyaleti, Vietnam) kalıcı olarak sürgün edilmelerini emretti. Bunun üzerine Wu Sansi, Cui Shi'nin önerisiyle sansürcü Zhou Lizhen'i (周利貞) bölgenin işlerini gözden geçirme bahanesiyle ama beşliyi öldürme talimatıyla Lingnan bölgesine gönderdi. Ancak Zhou bölgeye ulaştığında Cui Xuanwei çoktan ölmüştü. İmparator Zhongzong'un 710 yılında ölümünden ve kendisi de eski bir imparator olan Li Dan'ın (İmparator Ruizong olarak) yeniden tahta geçmesinden sonra, Cui ve meslektaşları ölümlerinden sonra onurlandırıldı ve oğlu Cui Qu (崔璩) Boling Dükü unvanını aldı.
Notlar ve Kaynaklar
- ^ Historical accounts about Cui and his fellow coup leaders generally referred to them as the "five princes". As their titles were restored after Emperor Ruizong's ascension, they were generally considered to have been restored to their princely ranks. Because Cui's biography in the Old Book of Tang quoted an edict of Emperor Xuanzong's honoring him as the Duke of Boling, it is not completely clear whether Cui, posthumously, was formally referred to as a duke or a prince. See Old Book of Tang, vol. 91.. 10 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2008.
- ^ Cui Xuanwei's biographies in the and the both indicated that this change occurred "during the time of Empress Wu," which could mean either during her reign as "emperor" or the first reigns of her sons and . See Old Book of Tang, vol. 91 and New Book of Tang, vol. 120.. 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2008. The Old Book of Tang further implied that the ancestor in question was Empress Wu's grandfather, but as Empress Wu's grandfather was named Wu Hua (武華) (see New Book of Tang, vol. 74, part 1 . 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2008.), and "Hua" did not appear to have any real resemblance to the character "Chu", it is unclear which ancestor was actually involved.
- ^ This promotion probably occurred during Wu Zetian's reign, but could have occurred during Emperor Ruizong's first reign.
- ^ "兩千年中西曆轉換". 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2023.
- , vol. 91.
- Zizhi Tongjian, vols. 207, 208.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cui Xuanwei 崔玄暐 638 706 Cui Ye 崔曄 resmi adiyla Boling Prensi Wenxian 博陵文獻王 Cin Tang Hanedanligi ve Wu Zetian in Zhou Hanedanligi nda Wu Zetian ve oglu Imparator Zhongzong donemlerinde olarak gorev yapan bir yetkiliydi Wu Zetian i deviren ve 705 yilinda Imparator Zhongzong u yeniden tahta cikaran darbenin kilit isimlerinden biriydi Daha sonra Wu Zetian in yegeni tarafindan kiskirtilan sahte suclamalar nedeniyle surgune gonderildi ve surgunde oldu Arka planCui Chu Imparator Taizong un hukumdarliginin sonlarinda dogdu Boling in onde gelen Cui klaninin Boling in yasli evinden geliyordu Babasi Cui Xingjin 崔行謹 Husu Ilcesinin 胡蘇 modern Dezhou Shandong da sulh hakimi olarak gorev yapti ve amcasi Cui Xinggong 崔行功 basindaydi Imparator Taizong un oglu Imparator Gaozong un Longshuo doneminde imparatorluk sinavlarini gecti ve hazine bakanliginda 庫部 Kubu dusuk seviyeli bir memur oldu Annesi Leydi Lu onu sik sik durust ve temiz bir memur olmasi icin tesvik etti Annesinin ogretilerine kulak verdi ve durustlugu ve dikkatliligi ile tanindi Bir noktada isminin karakteri Ye 曄 gorunuse gore Imparator Gaozong un karisi Imparatorice Wu nun daha sonra Wu Zetian olarak bilinir atalarindan birinin ismiyle benzer bir gorunume sahip oldugu icin adini Xuanwei olarak degistirdi Sonunda hukumetin yasama burosunda 鳳閣 Fengge orta duzey bir memur olan Fengge Sheren 鳳閣舍人 olarak gorev yapti Wu Zetian in saltanati sirasindaImparatorice Wu nun Tang Hanedanligi ni kesintiye ugratan yeni Zhou Hanedanligi nin imparatoru olarak tahta gectigi 701 yilinda Cui Xuanwei kamu hizmeti islerinden sorumlu bakan yardimcisi 天官侍郎 Tianguan Shilang yapildi ve durust oldugu ve guclu kisilerin uygunsuz etkilerine acik olmadigi soylendi Ayni yilin sonlarina dogru yurutme burosunun genel sekreterlerinden 文昌臺 Wenchang Tai biri olan Wenchang Zuo Cheng 文昌左丞 oldu Bir ay sonra Wu Zetian onu cagirdi ve ona Ofisin degistiginden beri memurlarin sik sik ziyafet cektiklerini duydum cunku artik yeniden yolsuzluk yapabiliyorlardi Seni eski gorevine geri getirecegim Boylece onu yeniden kamu hizmeti bakan yardimcisi yapti ve ona ipekten bir odul verdi 704 yilinda Cui hala kamu hizmeti islerinden sorumlu bakan yardimcisi olarak gorev yaparken kendisine Tong Fengge Luantai Pingzhangshi 同鳳閣鸞臺平章事 unvani verildi ve fiilen oldu O yilin sonlarina dogru Wu Zetian hastalandiginda ve sik sik sadece sevgilileri ve tarafindan ziyaret edildiginde Cui ona ogullari Veliaht Prens Li Xian ve Xiang Prensi Li Dan in diger klanlarin uyeleri degil yani Zhang kardesler degil ona bakmasi onerisinde bulundu Wu Zetian katkilari icin tesekkur etse de onu dikkate almadi Cui daha sonra Song un Zhang Changzong u yolsuzluk ve ihanet planlari yapmaktan sorusturma girisiminde imparatorluk sansurcusu i destekledi ancak Wu Zetian sorusturmaya izin vermedi Bununla birlikte kendisi ve tarafindan ortaklasa sunulan ve tarafindan desteklenen saltanatinin baslarinda gizli polis memurlarinin suclamalari nedeniyle suclu bulunan ve idam edilen kisilerin ve gibi olumunden sonra onurlarinin iade edilmesine iliskin bir dilekceyi onayladi Wu Zetian in hastaliginin devam ettigi 705 baharinda Cui Huan ve nin de aralarinda bulundugu bir dizi memur ve generalle Zhang kardesleri oldurmek icin bir komplo kurar Li Xian in da onayiyla 20 Subat ta harekete gecerek Zhang Yizhi ve Zhang Changzong u oldurduler ve ardindan Wu Zetian i kusattilar Wu Zetian in imparator unvanini korumasina izin vermekle birlikte onu ikinci saray olan Shangyang Sarayi nda 上陽宮 ev hapsine aldilar ve tahti daha once imparator olan Li Xian a birakmaya zorladilar ve o da Imparator Zhongzong olarak tahta geri dondu Komplocularla yuzlesirken Cui ye soyle dedi Digerlerinin hepsi baskalarinin tavsiyeleri sayesinde kilit gorevlere geldi Sadece sen bizzat benim tarafimdan secildin ve yine de burada onlarla birlikte duruyorsun Cui Bugun yaptigim sey Majestelerinin bana olan buyuk lutfunun karsiligini odemektir diye cevap verdi Imparator Zhongzong un ikinci hukumdarligi sirasindaCui Xuanwei Zhang Jianzhi Huan Yanfan Jing Hui ve Yuan Shuji ile birlikte Imparator Zhongzong un restorasyonunda lider olarak kabul edildi ve kilit pozisyonlara getirilerek duk yapildilar Cui yasama burosunun basi ve bir sansolye icin dusunulen gorevlerden biri olan Neishi 內史 oldu ve Boling Duku unvanini tasidi Ancak kisa sure sonra Imparator Zhongzong guclu karisi ve onun sevgilisi Liang Prensi nin Wu Zetian in yegeni ve Imparator Zhongzong un kuzeni agir ve derin etkisi altina girdi Zhang Wu Sansi nin gucunun artmasina karsi hararetle mucadele etti ancak bu konuda hicbir sey yapamadi Ayrica Imparator Zhongzong buyuculer Zheng Pusi 鄭普思 ve Ye Jingneng e 葉靜能 guvenmeye basladiginda ve Zheng ve Ye ye onurlu pozisyonlar vermek istediginde Cui ve Huan buna karsi ciktilar ancak dinlenmediler 705 yazinda o zamana kadar Imparator Zhongzong un Cui ve meslektaslarina olan guveni tamamen kaybolmustu Imparator Zhongzong Wu Sansi nin tavsiyesine uyarak bes darbe liderini prens yapti Cui nin durumunda Boling Prensi ancak sansolye pozisyonlarini ellerinden aldi Cui kisa sure sonra Yi Eyaleti nin 益州 kabaca modern Chengdu Sichuan genel sekreteri ve Yi Eyaleti nin vekil komutani yapildi 706 baharinda darbe liderlerinin besi de baskent disindayken Wu Sansi ve Imparatorice Wei onlara karsi suclamalarda bulundu ve Cui nin durumunda oldugu gibi daha uzak vilayetlere Jun Vilayeti nin 均州 kabaca modern Shiyan Hubei valiligine atandilar Wu Sansi daha sonra stratejisti e besini de Imparator Zhongzong un damadi Wang Tongjiao nun 王同皎 komplosuna katilmakla suclatti Wang Wu Sansi yi oldurmeyi ve Imparatorice Wei yi tahttan indirmeyi planlamakla suclandiktan sonra 706 yilinin baslarinda idam edildi Besinin de rutbeleri baskent Chang an a donmelerine asla izin verilmeyecegi hukmuyle dusuruldu ve Cui Bai Ili 白州 kabaca modern Yulin Guangxi valisinin askeri danismani oldu Wu Sansi daha sonra Imparatorice Wei nin iliskileri olduguna dair suclamalari Imparator Zhongzong u kizdirmak amaciyla dogudaki baskent Luoyang da alenen yayinlatti ve ardindan bes darbe liderini bu aleni asagilamanin arkasinda olmakla sucladi Ardindan arkadaslarina besinin oldurulmesini teklif ettirdi Imparator Zhongzong besinin daha once katkilarindan dolayi idam edilmeyeceklerini garanti eden demir sertifikalarla odullendirildigini gerekce gostererek halk rutbesine indirilmelerini ve aileleriyle birlikte bolgesine Cui nin durumunda Gu Ili ne 古州 kabaca modern Lạng Sơn Eyaleti Vietnam kalici olarak surgun edilmelerini emretti Bunun uzerine Wu Sansi Cui Shi nin onerisiyle sansurcu Zhou Lizhen i 周利貞 bolgenin islerini gozden gecirme bahanesiyle ama besliyi oldurme talimatiyla Lingnan bolgesine gonderdi Ancak Zhou bolgeye ulastiginda Cui Xuanwei coktan olmustu Imparator Zhongzong un 710 yilinda olumunden ve kendisi de eski bir imparator olan Li Dan in Imparator Ruizong olarak yeniden tahta gecmesinden sonra Cui ve meslektaslari olumlerinden sonra onurlandirildi ve oglu Cui Qu 崔璩 Boling Duku unvanini aldi Notlar ve Kaynaklar Historical accounts about Cui and his fellow coup leaders generally referred to them as the five princes As their titles were restored after Emperor Ruizong s ascension they were generally considered to have been restored to their princely ranks Because Cui s biography in the Old Book of Tang quoted an edict of Emperor Xuanzong s honoring him as the Duke of Boling it is not completely clear whether Cui posthumously was formally referred to as a duke or a prince See Old Book of Tang vol 91 10 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2008 Cui Xuanwei s biographies in the and the both indicated that this change occurred during the time of Empress Wu which could mean either during her reign as emperor or the first reigns of her sons and See Old Book of Tang vol 91 and New Book of Tang vol 120 26 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2008 The Old Book of Tang further implied that the ancestor in question was Empress Wu s grandfather but as Empress Wu s grandfather was named Wu Hua 武華 see New Book of Tang vol 74 part 1 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2008 and Hua did not appear to have any real resemblance to the character Chu it is unclear which ancestor was actually involved This promotion probably occurred during Wu Zetian s reign but could have occurred during Emperor Ruizong s first reign 兩千年中西曆轉換 23 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2023 vol 91 Zizhi Tongjian vols 207 208