Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi) 2. Olağan Kongresi, 15-23 Ekim 1927 tarihlerindeII. Meclis'te toplanmış bir CHF (günümüzdeki adıyla CHP) kongresidir. Kongrede; fırkanın (partinin) genel başkanı Gazi Mustafa Kemal (Atatürk); 1919-1927 yılları arasında yaşanan gelişmeleri millete hesap vermek amacıyla hazırladığı Nutku okumuştur ve fırkanın 1923 tarihinde hazırlanan nizamnamesi (tüzüğü) değiştirilmiştir. Nutuk'un okunması altı gün (15-20 Ekim) sürmüş ve okunması bittikten sonra nizamname değişiklikleri yapılmıştır.
| ||
|
Nizamnamedeki pek çok alt başlık ve konu 1923 yılında hazırlanan nizamnameye göre farklılık göstermiştir.
Gazi Mustafa Kemal'in (Atatürk) Nutku
Gazi Mustafa Kemal, kongrenin birinci gününde (15 Ekim) 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ayak basmasından CHF'nin ilk kongresi olduğunu söylediği Sivas Kongresi'ne kadar olan bölümü, ikinci gününde Sivas Kongresiyle Son Osmanlı Mebusan Meclisi seçimlerine kadar olan aralığı, üçüncü gününde Son Osmanlı Meclisi ile Büyük Millet Meclisi'nin açılışını kapsayan aralığı, dördüncü gün 23 Nisan 1920 BMM açılışından İnönü zaferlerine kadar yaşanan askerî ve siyasî olayları, beşinci gün İnönü Savaşlarından Lozan Antlaşması sürecini ve son gün (20 Ekim) Lozan Antlaşması sonrasından 2. Kongre gününe kadar yaşanan gelişmeler ve yapılmaya çalışılan kökten yenilikleri anlatmıştır. 6 gün süren konuşmasının sonunda Gazi Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti'ni gençlere emanet ettiğini belirttiği Gençliğe Hitabıyla söylevini nihayete erdirmiştir.
Nizamname (Tüzük) değişikliği
Kongrede yapılan nizamname (tüzük) değişikliğinin en önemli yanı Cumhuriyet Halk Fırkası'nın siyasal niteliklerini ilk kez net olarak tarif etmesiydi. Bu tarif edilen nitelikleri ise yeni nizamnamenin ilk maddesinde Cumhuriyetçi, Milliyetçi ve Halkçı şeklindeydi. Yeni nizamnamenin 3. maddesinde ise o dönem hayata geçmemiş olan Laiklikten isim zikredilmeksizin söz ediliyordu. O dönem fırka nizamnamesinde yer almayan Devletçilik ve Devrimcilik ise 1931 yılında düzenlenen kongrede fırkanın programına eklenmiş, böylece Atatürk'ün Altı İlkesi oluşmuştur. Buradan yola çıkıldığında 1927 kongresinin ve bu kongrede hazırlanan nizamnamenin, Türkiye'nin kurucu ideolojisi olan Kemalizmin şekillenmesinde önemli bir kilometre taşı olduğu söylenebilir.
Kurultayda hazırlanıp kabul edilen yeni nizamnamenin yaptığı en önemli değişiklik kongrenin toplanması hakkındaki hükümlerde yapılan değişiklikler olmuştur. 9 Eylül 1923 tarihinde yürürlüğe giren nizamnamede fırkanın büyük kongresinin (kurultay) fırka divanı (parti meclisi) tarafından belirlenecek bir yerde ve her yılın 23 Nisanında toplanacağı belirtilmiştir. Yeni nizamnamedeyse bu kural dört yılda bir defa ve genel başkanın belirlediği yerde toplanma olarak değiştirilmiştir. Buna ek olarak genel başkanın istediği takdirde de kongrenin toplanabileceği maddesi eklenmiştir. 1923 nizamnamesinde bulunan genel başkanın seçilmesi ile alakalı hükümler kaldırılmış ve Gazi Mustafa Kemal'e doğrudan "fırkanın genel başkanı" sıfatı verilmiştir. Ayrıca yine nizamnamede oluşturulan ve genel başkan, genel başkan vekili ve genel sekreterden ibaret olan genel başkanlık divanının alacağı kararlara tüm fırka azaları (partililer) tarafından kayıtsız şartsız uyulacağı hükmü konulmuştur. Başkanlık divanındaki diğer iki yetkili makam, genel başkanın atamasına bırakılmıştır. Tüm bu yeni hükümlerde görüldüğü üzere Gazi Mustafa Kemal'in fırka içerisindeki gücü ve ağırlığı, 1927 Kongresinin hazırlayıp kabul etmiş olduğu bu nizamnameyle birlikte artmıştır.
Değerlendirme
Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi) 1927 kongresi, genel başkan Gazi Mustafa Kemal'in Nutuk'unu okumaya başlamadan önce yapmış olduğu kongre açılış konuşmasında belirttiği üzere fırkanın yapılan 2. kongresidir. Gazi Mustafa Kemal, bu açıklamasıyla fırkasına Kurtuluş Savaşı ve Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti'nin devamı vasfını vermiş ve ona meşruiyet kazandırmıştır. Nitekim Söylevini Samsun'a çıkışıyla başlatarak ve bu kongreyle bitirerek bu meşruiyeti perçinlemiştir. Kongrenin 20-23 Ekim tarihlerinde hazırlanarak nihayete erdirilen yeni nizamnamesiyle (tüzük) hem CHF'nin siyasal konumu belirlenmiş hem de genel başkan olarak Gazi Mustafa Kemal'in fırkadaki gücü ve ağırlığı artmıştır. Bu yön tayini ve Mustafa Kemal'in fırkadaki yerinin belirlenmesi süreçleri ise devam etmiş ve 1931'de düzenlenen kongrede hazırlanan fırka programında daha da netleşmiştir. Bu iki kongrede yapılan bu gibi değişiklik ve eklemeler sayesinde kurucu ideoloji Kemalizm'in ana hatlarının oluşumu tamamlanmıştır.
Dolayısıyla hem Cumhuriyet Halk Partisi hem de anayasasında Atatürk İlkeleri yer alan modern Türkiye için Cumhuriyet Halk Fırkası 2. Olağan Kongresi son derece önemli bir dönüm noktasıdır.
Kaynakça
- ^ Tuncay Dursun, Tek Parti Dönemindeki Cumhuriyet Halk Partisi Büyük Kurultayları, Kültür Bakanlığı yay., Ankara, 2002, s.11-33.
- ^ a b "Atatürk'ün Nutuk Adlı Eseri". Atatürk Ansiklopedisi. 31 Aralık 2020. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ a b c d Uzun, Hakan. “Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm Ve Milli Şef Kavramları”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 9, sy. 20 (Haziran 2010): 233-71.
- ^ a b Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu. 15 Ekim 1927. s. 4. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ "Yüzüncü yılda Altı Ok'tan ne anlamalıyız?". Politikyol. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ a b c d e f "Cumhuriyet Halk Fırkası (1923-1938)". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Haziran 2021. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Halk Fırkası Nizamnamesi (Osmanlı Türkçesi). TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu. 1923. s. 2. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu. 1927. s. 7. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu. 1927. s. 35. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu. 1927. s. 12. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
Dış Bağlantılar
- [1] Uzun, Hakan. “Tek Parti Döneminde Yapılan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Değişmez Genel Başkanlık, Kemalizm Ve Milli Şef Kavramları”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 9, sy. 20 (Haziran 2010): 233-71. (Dergipark)
- [2] Alacı, B. (2016). ATATÜRK DÖNEMİ CUMHURİYET HALK PARTİSİ KURULTAYLARINDA, NİZAMNAMELERİNDE VE PROGRAMLARINDA KADIN ALGISI. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3). https://doi.org/10.18026/cbusos.18378 (DergiPark)
- [3] Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi, 1927, TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu
- [4] Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi, 1923, (Osmanlı Türkçesi), TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhuriyet Halk Firkasi Partisi 2 Olagan Kongresi 15 23 Ekim 1927 tarihlerindeII Meclis te toplanmis bir CHF gunumuzdeki adiyla CHP kongresidir Kongrede firkanin partinin genel baskani Gazi Mustafa Kemal Ataturk 1919 1927 yillari arasinda yasanan gelismeleri millete hesap vermek amaciyla hazirladigi Nutku okumustur ve firkanin 1923 tarihinde hazirlanan nizamnamesi tuzugu degistirilmistir Nutuk un okunmasi alti gun 15 20 Ekim surmus ve okunmasi bittikten sonra nizamname degisiklikleri yapilmistir Cumhuriyet Halk Firkasi 2 Olagan Kongresi 1919 15 23 Ekim 1927 1931 Nizamnamedeki pek cok alt baslik ve konu 1923 yilinda hazirlanan nizamnameye gore farklilik gostermistir Gazi Mustafa Kemal in Ataturk NutkuCHF Genel Baskani Gazi Mustafa Kemal kurultayda Nutuk u okuyor Gazi Mustafa Kemal kongrenin birinci gununde 15 Ekim 19 Mayis 1919 da Samsun a ayak basmasindan CHF nin ilk kongresi oldugunu soyledigi Sivas Kongresi ne kadar olan bolumu ikinci gununde Sivas Kongresiyle Son Osmanli Mebusan Meclisi secimlerine kadar olan araligi ucuncu gununde Son Osmanli Meclisi ile Buyuk Millet Meclisi nin acilisini kapsayan araligi dorduncu gun 23 Nisan 1920 BMM acilisindan Inonu zaferlerine kadar yasanan askeri ve siyasi olaylari besinci gun Inonu Savaslarindan Lozan Antlasmasi surecini ve son gun 20 Ekim Lozan Antlasmasi sonrasindan 2 Kongre gunune kadar yasanan gelismeler ve yapilmaya calisilan kokten yenilikleri anlatmistir 6 gun suren konusmasinin sonunda Gazi Mustafa Kemal Turkiye Cumhuriyeti ni genclere emanet ettigini belirttigi Genclige Hitabiyla soylevini nihayete erdirmistir Nizamname Tuzuk degisikligiKongrede yapilan nizamname tuzuk degisikliginin en onemli yani Cumhuriyet Halk Firkasi nin siyasal niteliklerini ilk kez net olarak tarif etmesiydi Bu tarif edilen nitelikleri ise yeni nizamnamenin ilk maddesinde Cumhuriyetci Milliyetci ve Halkci seklindeydi Yeni nizamnamenin 3 maddesinde ise o donem hayata gecmemis olan Laiklikten isim zikredilmeksizin soz ediliyordu O donem firka nizamnamesinde yer almayan Devletcilik ve Devrimcilik ise 1931 yilinda duzenlenen kongrede firkanin programina eklenmis boylece Ataturk un Alti Ilkesi olusmustur Buradan yola cikildiginda 1927 kongresinin ve bu kongrede hazirlanan nizamnamenin Turkiye nin kurucu ideolojisi olan Kemalizmin sekillenmesinde onemli bir kilometre tasi oldugu soylenebilir Kurultayda hazirlanip kabul edilen yeni nizamnamenin yaptigi en onemli degisiklik kongrenin toplanmasi hakkindaki hukumlerde yapilan degisiklikler olmustur 9 Eylul 1923 tarihinde yururluge giren nizamnamede firkanin buyuk kongresinin kurultay firka divani parti meclisi tarafindan belirlenecek bir yerde ve her yilin 23 Nisaninda toplanacagi belirtilmistir Yeni nizamnamedeyse bu kural dort yilda bir defa ve genel baskanin belirledigi yerde toplanma olarak degistirilmistir Buna ek olarak genel baskanin istedigi takdirde de kongrenin toplanabilecegi maddesi eklenmistir 1923 nizamnamesinde bulunan genel baskanin secilmesi ile alakali hukumler kaldirilmis ve Gazi Mustafa Kemal e dogrudan firkanin genel baskani sifati verilmistir Ayrica yine nizamnamede olusturulan ve genel baskan genel baskan vekili ve genel sekreterden ibaret olan genel baskanlik divaninin alacagi kararlara tum firka azalari partililer tarafindan kayitsiz sartsiz uyulacagi hukmu konulmustur Baskanlik divanindaki diger iki yetkili makam genel baskanin atamasina birakilmistir Tum bu yeni hukumlerde goruldugu uzere Gazi Mustafa Kemal in firka icerisindeki gucu ve agirligi 1927 Kongresinin hazirlayip kabul etmis oldugu bu nizamnameyle birlikte artmistir DegerlendirmeCumhuriyet Halk Firkasi Partisi 1927 kongresi genel baskan Gazi Mustafa Kemal in Nutuk unu okumaya baslamadan once yapmis oldugu kongre acilis konusmasinda belirttigi uzere firkanin yapilan 2 kongresidir Gazi Mustafa Kemal bu aciklamasiyla firkasina Kurtulus Savasi ve Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti nin devami vasfini vermis ve ona mesruiyet kazandirmistir Nitekim Soylevini Samsun a cikisiyla baslatarak ve bu kongreyle bitirerek bu mesruiyeti percinlemistir Kongrenin 20 23 Ekim tarihlerinde hazirlanarak nihayete erdirilen yeni nizamnamesiyle tuzuk hem CHF nin siyasal konumu belirlenmis hem de genel baskan olarak Gazi Mustafa Kemal in firkadaki gucu ve agirligi artmistir Bu yon tayini ve Mustafa Kemal in firkadaki yerinin belirlenmesi surecleri ise devam etmis ve 1931 de duzenlenen kongrede hazirlanan firka programinda daha da netlesmistir Bu iki kongrede yapilan bu gibi degisiklik ve eklemeler sayesinde kurucu ideoloji Kemalizm in ana hatlarinin olusumu tamamlanmistir Dolayisiyla hem Cumhuriyet Halk Partisi hem de anayasasinda Ataturk Ilkeleri yer alan modern Turkiye icin Cumhuriyet Halk Firkasi 2 Olagan Kongresi son derece onemli bir donum noktasidir Kaynakca Tuncay Dursun Tek Parti Donemindeki Cumhuriyet Halk Partisi Buyuk Kurultaylari Kultur Bakanligi yay Ankara 2002 s 11 33 a b Ataturk un Nutuk Adli Eseri Ataturk Ansiklopedisi 31 Aralik 2020 23 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2024 a b c d Uzun Hakan Tek Parti Doneminde Yapilan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Degismez Genel Baskanlik Kemalizm Ve Milli Sef Kavramlari Cagdas Turkiye Tarihi Arastirmalari Dergisi 9 sy 20 Haziran 2010 233 71 a b Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 15 Ekim 1927 s 4 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Yuzuncu yilda Alti Ok tan ne anlamaliyiz Politikyol Erisim tarihi 2 Eylul 2024 a b c d e f Cumhuriyet Halk Firkasi 1923 1938 Ataturk Ansiklopedisi 17 Haziran 2021 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Halk Firkasi Nizamnamesi Osmanli Turkcesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 1923 s 2 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 1927 s 7 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 1927 s 35 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 1927 s 12 Erisim tarihi 2 Eylul 2024 Dis Baglantilar 1 Uzun Hakan Tek Parti Doneminde Yapilan Cumhuriyet Halk Partisi Kongreleri Temelinde Degismez Genel Baskanlik Kemalizm Ve Milli Sef Kavramlari Cagdas Turkiye Tarihi Arastirmalari Dergisi 9 sy 20 Haziran 2010 233 71 Dergipark 2 Alaci B 2016 ATATURK DONEMI CUMHURIYET HALK PARTISI KURULTAYLARINDA NIZAMNAMELERINDE VE PROGRAMLARINDA KADIN ALGISI Manisa Celal Bayar Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14 3 https doi org 10 18026 cbusos 18378 DergiPark 3 Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi 1927 TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu 4 Cumhuriyet Halk Firkasi Nizamnamesi 1923 Osmanli Turkcesi TBMM Kutuphanesi Acik Erisim Koleksiyonu