Cygnus X 1 kısaca Cyg X 1 Kuğu takımyıldızı bölgesinde bulunan ve içinde kara delik olduğu düşünülen tanın

Cygnus X-1 (kısaca Cyg X-1),Kuğu takımyıldızı bölgesinde bulunan ve içinde kara delik olduğu düşünülen tanınmış bir galaktik X-ışını kaynağıdır. Bir roket uçuşu sırasında 1964 yılında keşfedilmiştir ve Dünya'dan görülen en güçlü x-ışını kaynaklarından birisidir. Cygnus X-1, geniş ölçüde bir kara delik olduğu kabul edilen ilk X-ışını kaynağıdır ve kendi sınıfında en çok incelenen astronomik nesneler arasındadır. Güneş'in 14,8 katı bir kütleye sahip olduğu tahmin edilmektedir ve bu tür bilinen diğer yıldızlara veya kara deliklere göre çok küçük olduğu gösterilmiştir. Şayet öyleyse, olay ufkunun yarıçapı yaklaşık olarak 44 km olmalıdır.

Cygnus X-1/HDE 226868
Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
'nin hemen solunda Cygnus X-1'in konumu (kırmızı daire içinde)
Takımyıldız	Kuğu
Sağ açıklık ( $α$ )	19^sa 58^d 21,67595^s
Dik açıklık ( $δ$ )	+35° 12′ 05,7783″
Görünür büyüklük (V)	8,91
Görünür büyüklük (B)	9,72
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	O9.7Iab
U−B renk ölçeği	−0,30
B−V renk ölçeği	+0,81
Değişen yıldız tipi	Eliptik değişen
Astrometri
Dikey hız ( $v_{r}$ )	-2,70 km/s
Özdevinim ( $μ$ )	RA: −3,37 mys/y Dec.: −7,15 mys/y
Iraklık açısı ( $π$ )	0,539 ± 0,033 mys
Uzaklık	6.100 ± 400 Iy (1.900 ± 100 pc)
Mutlak büyüklük (V)	-6,5 ± 0,2
Özellikler
Kütle ( $m$ )	14-16 `M`_☉
Yarıçap ( $r$ )	20–22 `R`_☉
Aydınlatma gücü	3–4×10⁵ L_⊙
Yüzey kütle çekimi (log $g$ )	3,31 ± 0,07 cgs
Sıcaklık	31000 K
Yaş	5 milyon
Katalog belirtmeleri
AG (veya AGK2)+35 1910 • BD+34 3815 • HD (veya HDE) 226868 • HIP 98298 • AO 69181 • V1357 Cyg

Cygnus X-1, Güneş'ten 6.070 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve HDE 226868 olarak gösterilen mavi üstdev değişen yıldızı da içeren (Yüksek kütleli X-ışını ikilisidir). Yıldız rüzgarı, X-ışını kaynağının çevresindeki Toplanma diski için gerekli maddeyi sağlamaktadır. İç diskte milyonlarca derece ısıtılan madde, gözlemlenen x-ışınını üretir.

Ayrıca bakınız

Yıldız Kaynaklı Kara Delikler

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357
^ ^a ^b ^c ^d Staff (3 Mart 2003), V* V1357 Cyg -- High Mass X-ray Binary, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 3 Mart 2008
^ ^a ^b Bregman, J.; Butler, D.; Kemper, E.; Koski, A.; Kraft, R. P.; Stone, R. P. S. (1973), "Colors, magnitudes, spectral types and distances for stars in the field of the X-ray source Cyg X-1", Lick Observatory Bulletin, cilt 647, s. 1, Bibcode:1973LicOB..24....1B
^ ^a ^b ^c Reid, Mark J.; McClintock, Jeffrey E.; Narayan, Ramesh; Gou, Lijun; Remillard, Ronald A.; Orosz, Jerome A. (Aralık 2011), "The Trigonometric Parallax of Cygnus X-1", The Astrophysical Journal, 742 (2), s. 83, arXiv:1106.3688 $2, Bibcode:2011ApJ...742...83R, doi:10.1088/0004-637X/742/2/83
^ Ninkov, Z.; Walker, G. A. H.; Yang, S. (1987), "The primary orbit and the absorption lines of HDE 226868 (Cygnus X-1)", Astrophysical Journal, cilt 321, ss. 425-437, Bibcode:1987ApJ...321..425N, doi:10.1086/165641
^ ^a ^b Orosz, Jerome (1 Aralık 2011), "The Mass of the Black Hole In Cygnux X-1", E-print, erişim tarihi: 24 Mart 2012
^ ^a ^b Ziółkowski, J. (2005), "Evolutionary constraints on the masses of the components of HDE 226868/Cyg X-1 binary system", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 358 (3), ss. 851-859, arXiv:astro-ph/0501102 $2, Bibcode:2005MNRAS.358..851Z, doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x Note: for radius and luminosity, see Table 1 with d=2 kpc.
^ Hadrava, Petr (Eylül 15–21, 2007), "Optical spectroscopy of Cyg X-1", Proceedings of RAGtime 8/9: Workshops on black holes and neutron stars, Opava, Czech Republic, s. 71, arXiv:0710.0758 $2, Bibcode:2007ragt.meet...71H
^ Staff (10 Haziran 2003), Integral's view of Cygnus X-1, ESA, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 20 Mart 2008
^ Mirabel, I. Félix; Rodrigues, Irapuan (2003), "Formation of a Black Hole in the Dark", Science, 300 (5622), ss. 1119-1120, arXiv:astro-ph/0305205 $2, Bibcode:2003Sci...300.1119M, doi:10.1126/science.1083451, (PMID) 12714674
^ Bowyer, S.; Byram, E. T.; Chubb, T. A.; Friedman, H. (1965), "Cosmic X-ray Sources", Science, 147 (3656), ss. 394-398, Bibcode:1965Sci...147..394B, doi:10.1126/science.147.3656.394, (PMID) 17832788
^ Lewin, Walter; Van Der Klis, Michiel (2006), Compact Stellar X-ray Sources, Cambridge University Press, s. 159, ISBN
^ "2010 X-Ray Sources", The Astronomical Almanac, U.S. Naval Observatory, 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 4 Ağustos 2009 gives a range of 235–1320 μJy at energies of 2–10 kEv, where a Jansky (Jy) is 10^-26 Wm⁻² Hz⁻¹.
^ Harko, T. (28 Haziran 2006), , University of Hong Kong, 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mart 2008
^ 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160605131108/http://arxiv.org/abs/1401.1035 arşivlendi. [1401.1035] Masses of the components of the HDE 226868/Cyg X-1 binary system]
^ Gies, D. R.; Bolton, C. T. (1986), "The optical spectrum of HDE 226868 = Cygnus X-1. II — Spectrophotometry and mass estimates", The Astrophysical Journal, Part 1, cilt 304, ss. 371-393, Bibcode:1986ApJ...304..371G, doi:10.1086/164171
^ Nayakshin, Sergei; Dove, James B. (3 Kasım 1998), X-rays From Magnetic Flares In Cygnus X-1: The Role Of A Transition Layer, arXiv:astro-ph/9811059 $2, Bibcode:1998astro.ph.11059N
^ Young, A. J.; Fabian, A. C.; Ross, R. R.; Tanaka, Y. (2001), "A Complete Relativistic Ionized Accretion Disc in Cygnus X-1", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 325 (3), ss. 1045-1052, arXiv:astro-ph/0103214 $2, Bibcode:2001MNRAS.325.1045Y, doi:10.1046/j.1365-8711.2001.04498.x

Dış bağlantılar

Staff (10 Haziran 2005). "Artist's impression of Cygnus X-1". ESA. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2008.
Staff (1 Nisan 1996). "Cygnus X-1, the black hole". Astronomical Observatory of the Jagiellonian University. 4 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2008.
Cyrmon, W.; Aigner, C.; Bruckmueller, E.; Kernegger, R. (18 Aralık 2002). "Black Hole in Cygnus". ESA. 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2008.
Cullen, Steve (8 Haziran 2009). "Possible Jet Blown Shells Near Microquasar Cygnus X-1". APOD. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2009.
Cyg X-1 (optik görünüm)
WikiSky'da Cygnus X-1: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hidrojen α, X-Ray, Astrofoto, Gök Haritası
Cygnus X-123 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
NuSTAR and Suzaku observations of the hard state in Cygnus X-1: locating the inner accretion disk16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Michael Parker, 29 Mayıs 2015 Pdf20 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
NuSTAR's First View of High-Energy X-ray Universe14 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NASA/JPL-Caltech 28 Haziran 2012

[aaa474_2_653-1] van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357

[SIMBAD-2] Staff (3 Mart 2003), V* V1357 Cyg -- High Mass X-ray Binary, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 3 Mart 2008

[lob647-3] Bregman, J.; Butler, D.; Kemper, E.; Koski, A.; Kraft, R. P.; Stone, R. P. S. (1973), "Colors, magnitudes, spectral types and distances for stars in the field of the X-ray source Cyg X-1", Lick Observatory Bulletin, cilt 647, s. 1, Bibcode:1973LicOB..24....1B

[apj742_2-4] Reid, Mark J.; McClintock, Jeffrey E.; Narayan, Ramesh; Gou, Lijun; Remillard, Ronald A.; Orosz, Jerome A. (Aralık 2011), "The Trigonometric Parallax of Cygnus X-1", The Astrophysical Journal, 742 (2), s. 83, arXiv:1106.3688 $2, Bibcode:2011ApJ...742...83R, doi:10.1088/0004-637X/742/2/83

[apj321-5] Ninkov, Z.; Walker, G. A. H.; Yang, S. (1987), "The primary orbit and the absorption lines of HDE 226868 (Cygnus X-1)", Astrophysical Journal, cilt 321, ss. 425-437, Bibcode:1987ApJ...321..425N, doi:10.1086/165641

[orosz2011-6] Orosz, Jerome (1 Aralık 2011), "The Mass of the Black Hole In Cygnux X-1", E-print, erişim tarihi: 24 Mart 2012

[MNRAS358_3_851-7] Ziółkowski, J. (2005), "Evolutionary constraints on the masses of the components of HDE 226868/Cyg X-1 binary system", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 358 (3), ss. 851-859, arXiv:astro-ph/0501102 $2, Bibcode:2005MNRAS.358..851Z, doi:10.1111/j.1365-2966.2005.08796.x Note: for radius and luminosity, see Table 1 with d=2 kpc.

[hadrava-8] Hadrava, Petr (Eylül 15–21, 2007), "Optical spectroscopy of Cyg X-1", Proceedings of RAGtime 8/9: Workshops on black holes and neutron stars, Opava, Czech Republic, s. 71, arXiv:0710.0758 $2, Bibcode:2007ragt.meet...71H

[eas030610-9] Staff (10 Haziran 2003), Integral's view of Cygnus X-1, ESA, 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 20 Mart 2008

[science300_5622_1119-10] Mirabel, I. Félix; Rodrigues, Irapuan (2003), "Formation of a Black Hole in the Dark", Science, 300 (5622), ss. 1119-1120, arXiv:astro-ph/0305205 $2, Bibcode:2003Sci...300.1119M, doi:10.1126/science.1083451, (PMID) 12714674

[science3656-11] Bowyer, S.; Byram, E. T.; Chubb, T. A.; Friedman, H. (1965), "Cosmic X-ray Sources", Science, 147 (3656), ss. 394-398, Bibcode:1965Sci...147..394B, doi:10.1126/science.147.3656.394, (PMID) 17832788

[lewin_vanderklis2006-12] Lewin, Walter; Van Der Klis, Michiel (2006), Compact Stellar X-ray Sources, Cambridge University Press, s. 159, ISBN

[usno2010-13] "2010 X-Ray Sources", The Astronomical Almanac, U.S. Naval Observatory, 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 4 Ağustos 2009 gives a range of 235–1320 μJy at energies of 2–10 kEv, where a Jansky (Jy) is 10^-26 Wm⁻² Hz⁻¹.

[harko20060628-14] Harko, T. (28 Haziran 2006), , University of Hong Kong, 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mart 2008

[15] 5 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160605131108/http://arxiv.org/abs/1401.1035 arşivlendi. [1401.1035] Masses of the components of the HDE 226868/Cyg X-1 binary system]

[apj304_371-16] Gies, D. R.; Bolton, C. T. (1986), "The optical spectrum of HDE 226868 = Cygnus X-1. II — Spectrophotometry and mass estimates", The Astrophysical Journal, Part 1, cilt 304, ss. 371-393, Bibcode:1986ApJ...304..371G, doi:10.1086/164171

[nayashin_dove1998-17] Nayakshin, Sergei; Dove, James B. (3 Kasım 1998), X-rays From Magnetic Flares In Cygnus X-1: The Role Of A Transition Layer, arXiv:astro-ph/9811059 $2, Bibcode:1998astro.ph.11059N

[mnras325_3_1045-18] Young, A. J.; Fabian, A. C.; Ross, R. R.; Tanaka, Y. (2001), "A Complete Relativistic Ionized Accretion Disc in Cygnus X-1", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 325 (3), ss. 1045-1052, arXiv:astro-ph/0103214 $2, Bibcode:2001MNRAS.325.1045Y, doi:10.1046/j.1365-8711.2001.04498.x