Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Düşünce tarihi, tarih içerisinde düşüncelerin nasıl farklılıklar göstererek karşımıza çeşitli şekillerde çıktığının bir kaydıdır.
Eski Taş Çağı'nda düşünce biçimleri
Somut düşünüş
Bu çağda insanlar örneğin ormanda yürürken bir aslan görür ve aslanın kendisini yemek istediği düşüncesiyle edilgin düşünce, kendini koruma altına almak için silah yapmayı düşünürken etkin düşünce, bu silahı yapmak için gerekli odun parçalarını ve taşları birleştirmeye çalışırken sentezci düşünce söz konusudur. Parçalara bölündüğünde farklı düşünce biçimleri olsa da bunların hepsi somut düşünüştür.
Analojik düşünüş
Ortak özelliği bulunan iki şey arasında bir benzerlik kurmaktır. Basitçe bir örnek vermek gerekirse, bir kompozisyon yazısının giriş bölümünün bel kemiğine benzetilmesi gibi. İlk insanlarda benzetmeci, sınıflandırmacı, simgeci yaklaşımlarla düşünmüşlerdir. Ava giderken doğada gördükleri canlıları ya da etkenleri işaretlerle anlatmaya çalışmışlardır. Yaptıkları bu yöntem simgeci yaklaşımdır. Daha sonra kamp yaşamının ortaya çıkması ile sesli iletişim gelişmiş ve sözlerde birer simge olmuştur. Bunları yaparken doğada gördükleri canlıları taklit etme, işaretlerle onları anımsatma" benzetmeci düşünüşün" temellerini atmıştır. Mesela ava giderken mağara duvarlarına avlamak istedikleri hayvanların ya da canlıların figürlerini resmetmeleri işaretlerle anlatmaya örnek olarak verilebilir. İlkel insan doğada karşısına çıkan nesneleri benzerliklerine ya da farklılıklarına göre sınıflandırarak kavrayabilecek bir yapıya sahiptir. Bu yüzden benzer nesneleri sınıflandırma yoluna gitmiştir.
Sihirsel düşünüş
İlkellerin sihirsel düşünüş biçimlerine sahip olduklarını görürüz. Sihirsel düşünüş, gerçeklerle değilde gölge nedenlerle ilgilenir. Doğada bulunan hayvan sayısı artırılamazken avlanan hayvan sayısı artırılabilir. İlkellerde ava çıkmadan önce yaptıkları av sihiri töreni ile kendilerini fiziksel ve psikolojik olarak ava hazırlar. Ve tören ile kendilerine olan inançları artarak azim duyguları güçlenir, bu da korkularından arınmalarını sağlar. Yapılan bu sihirsel eylem topluluk üyeleri arasındaki birliktelik duygusunu geliştirir. Kısacası sihirsel düşünüş somut olaylar yanında kendilerini yaşayacakları durum karşısında manevi olarak hazırlamaktır.
Orta Taş Çağı'nda düşünce biçimleri
Ortataş çağı avcı toplayıcılık konusunda insanın düşünüşü eskitaş çağı düşünüşünün ardından kaldığı yerden devam etmiştir. Ortataş çağında düşünüş gelişme göstermiştir. Bunlar ise;
Sorun çözücü düşünüş
Bir somut düşünce biçimi olan sentezci düşünüş avlama tekniğinde kullanılmıştır. Avlama sırasında oluşabilecek tehlikelerin önlenmesi için birden çok parçanın bir araya getirilmesiyle oluşan yay araç olarak kullanılmıştır. Oluşabilecek tehlikelere çözüm getirdiği için " sorun çözücü düşünüş" olarak yorumlanabilir. Birden çok parçanın bir araya getirilmesiyle yay oluşturulması ise sentezci düşünüştür.
Totemci düşünüş
Varlığını sürdüren sihirsel düşünüş, totemci düşünüş biçimine bürünmüştür. Totemci düşünüş ise uzman avcılarda başlayan kendisini bir totem ile öz deştirerek, o totemin soyundan geldiğine inanan, başka kabileleri de farklı totemlerin soylarından geldiğine inanarak sınıflandırma şeklidir. Kendi topluluk üyelerinden olanları kardeş gibi görerek paylaşımcı yaklaşım sergilerken farklı kabileleri düşman olarak görmüşlerdir.
Yeni Taş Çağı'nda düşünce biçimleri
Düşüncenin odağı insan
Yenitaş çağında üretimi etkileyen doğa güçleri; yer, gök, güne, toprak insanın düşünce konusunu oluşturdu. Bu zaman diliminde insan, olayların neden olduğunu değil, onları kimin yaptığı ile ilgilendi. Doğa güçlerini insan biçiminde düşündükleri için, düşünce odakları da insan olmaya başladı.
İnsan ve bitki yaşamlarının benzetilmesi
Üretim beraberinde insanın ilgi alanı hayvanlardan bitkilere kaymıştır. İnsan uzman avcılık zamanlarından yaşamını hayvana benzetirken çiftçilik döneminde bitkilere benzetmeye başlamıştır. Bitkilerin topraktan var olup sonbahar geldiğinde yaşamının bitmesi ile birlikte tohumlarının toprak altında başka bir yaşam bir yaşam sürdükten sonra yeniden doğduğu düşünülmüştür. Bu da insan yaşamına benzetilerek insanında öldükten sonra farklı bir yaşam sürüp yeniden doğacağına inanılmıştır.
Kadınların önem kazanması
Üretimle birlikte kadınlar başrol olmaya başlamıştır. Sebebi ise insanlar bu dönemde bitkileri hayvanları ve insanları yaratan irade sahibi kudretli varlığı " ana tanrıça" olarak adlandırmışlardır. Ve adlandırılan bu ana tanrıça kadındır. Her şeyin başı olarak görülür. Çiftçi topluluklarında tanrı birden çok ise baş tanrı, ana tanrıçadır.
Kısacası dönemi özetlemek gerekirse Yeni Taş Çağı, ilkel topluluktan uygar topluma geçiş çağı olarak adlandırılabilir. Uygar topluma geçiş sırasında tamamen yok olmasa da önemini kaybeden sihirsel düşünüşün yerini dinsel düşünüş alacaktır. Dinsel düşünüşün oluşması ile "yalvarma, yakarma, diz çökme, tapınma" kavramları yöneten ve yönetilen farklılaşmasının ortaya çıktığı eşitsiz, sınıflı uygar toplumlarda görülecektir.
Kaynakça
- ^ Büyü Bilim ve Din, Malinowski,Kabalcı Yayınları, 1.baskı. 2000.
- ^ İnsanın Ataları, L.S.B. Leakey,Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. 1988.
- ^ Siyasal Düşünceler Tarihi, Alaeddin Şenel, Bilim ve Sanat Yayınları, 7. baskı, Ankara. 2019.
- ^ Siyasal Düşünceler Tarihi, Prof. Dr. Emine Yavaşgel, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde bir Vikipedi editorunun kisisel duygularini bildiren ve kisisel bir dusunme kisisel deneme veya tartismali deneme gibi yazilmistir Lutfen maddeyi ansiklopedik bir tarzda yeniden yazarak gelismesine yardimci olun Haziran 2020 Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dusunce tarihi haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddenin veya bolumun ozgun arastirma dogrulanamaz veya yoruma dayali ifadeler icerdigi dusunulmektedir Lutfen iddialari kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek gelistirin Ozgun arastirmadan olusmus ifadeler kaldirilabilir Ayrintilar maddenin tartisma sayfasinda bulunabilir Dusunce tarihi tarih icerisinde dusuncelerin nasil farkliliklar gostererek karsimiza cesitli sekillerde ciktiginin bir kaydidir Eski Tas Cagi nda dusunce bicimleriSomut dusunus Bu cagda insanlar ornegin ormanda yururken bir aslan gorur ve aslanin kendisini yemek istedigi dusuncesiyle edilgin dusunce kendini koruma altina almak icin silah yapmayi dusunurken etkin dusunce bu silahi yapmak icin gerekli odun parcalarini ve taslari birlestirmeye calisirken sentezci dusunce soz konusudur Parcalara bolundugunde farkli dusunce bicimleri olsa da bunlarin hepsi somut dusunustur Analojik dusunus Ortak ozelligi bulunan iki sey arasinda bir benzerlik kurmaktir Basitce bir ornek vermek gerekirse bir kompozisyon yazisinin giris bolumunun bel kemigine benzetilmesi gibi Ilk insanlarda benzetmeci siniflandirmaci simgeci yaklasimlarla dusunmuslerdir Ava giderken dogada gordukleri canlilari ya da etkenleri isaretlerle anlatmaya calismislardir Yaptiklari bu yontem simgeci yaklasimdir Daha sonra kamp yasaminin ortaya cikmasi ile sesli iletisim gelismis ve sozlerde birer simge olmustur Bunlari yaparken dogada gordukleri canlilari taklit etme isaretlerle onlari animsatma benzetmeci dusunusun temellerini atmistir Mesela ava giderken magara duvarlarina avlamak istedikleri hayvanlarin ya da canlilarin figurlerini resmetmeleri isaretlerle anlatmaya ornek olarak verilebilir Ilkel insan dogada karsisina cikan nesneleri benzerliklerine ya da farkliliklarina gore siniflandirarak kavrayabilecek bir yapiya sahiptir Bu yuzden benzer nesneleri siniflandirma yoluna gitmistir Sihirsel dusunus Ilkellerin sihirsel dusunus bicimlerine sahip olduklarini goruruz Sihirsel dusunus gerceklerle degilde golge nedenlerle ilgilenir Dogada bulunan hayvan sayisi artirilamazken avlanan hayvan sayisi artirilabilir Ilkellerde ava cikmadan once yaptiklari av sihiri toreni ile kendilerini fiziksel ve psikolojik olarak ava hazirlar Ve toren ile kendilerine olan inanclari artarak azim duygulari guclenir bu da korkularindan arinmalarini saglar Yapilan bu sihirsel eylem topluluk uyeleri arasindaki birliktelik duygusunu gelistirir Kisacasi sihirsel dusunus somut olaylar yaninda kendilerini yasayacaklari durum karsisinda manevi olarak hazirlamaktir Orta Tas Cagi nda dusunce bicimleriOrtatas cagi avci toplayicilik konusunda insanin dusunusu eskitas cagi dusunusunun ardindan kaldigi yerden devam etmistir Ortatas caginda dusunus gelisme gostermistir Bunlar ise Sorun cozucu dusunus Bir somut dusunce bicimi olan sentezci dusunus avlama tekniginde kullanilmistir Avlama sirasinda olusabilecek tehlikelerin onlenmesi icin birden cok parcanin bir araya getirilmesiyle olusan yay arac olarak kullanilmistir Olusabilecek tehlikelere cozum getirdigi icin sorun cozucu dusunus olarak yorumlanabilir Birden cok parcanin bir araya getirilmesiyle yay olusturulmasi ise sentezci dusunustur Totemci dusunus Varligini surduren sihirsel dusunus totemci dusunus bicimine burunmustur Totemci dusunus ise uzman avcilarda baslayan kendisini bir totem ile oz destirerek o totemin soyundan geldigine inanan baska kabileleri de farkli totemlerin soylarindan geldigine inanarak siniflandirma seklidir Kendi topluluk uyelerinden olanlari kardes gibi gorerek paylasimci yaklasim sergilerken farkli kabileleri dusman olarak gormuslerdir Yeni Tas Cagi nda dusunce bicimleriDusuncenin odagi insan Yenitas caginda uretimi etkileyen doga gucleri yer gok gune toprak insanin dusunce konusunu olusturdu Bu zaman diliminde insan olaylarin neden oldugunu degil onlari kimin yaptigi ile ilgilendi Doga guclerini insan biciminde dusundukleri icin dusunce odaklari da insan olmaya basladi Insan ve bitki yasamlarinin benzetilmesi Uretim beraberinde insanin ilgi alani hayvanlardan bitkilere kaymistir Insan uzman avcilik zamanlarindan yasamini hayvana benzetirken ciftcilik doneminde bitkilere benzetmeye baslamistir Bitkilerin topraktan var olup sonbahar geldiginde yasaminin bitmesi ile birlikte tohumlarinin toprak altinda baska bir yasam bir yasam surdukten sonra yeniden dogdugu dusunulmustur Bu da insan yasamina benzetilerek insaninda oldukten sonra farkli bir yasam surup yeniden dogacagina inanilmistir Kadinlarin onem kazanmasi Uretimle birlikte kadinlar basrol olmaya baslamistir Sebebi ise insanlar bu donemde bitkileri hayvanlari ve insanlari yaratan irade sahibi kudretli varligi ana tanrica olarak adlandirmislardir Ve adlandirilan bu ana tanrica kadindir Her seyin basi olarak gorulur Ciftci topluluklarinda tanri birden cok ise bas tanri ana tanricadir Kisacasi donemi ozetlemek gerekirse Yeni Tas Cagi ilkel topluluktan uygar topluma gecis cagi olarak adlandirilabilir Uygar topluma gecis sirasinda tamamen yok olmasa da onemini kaybeden sihirsel dusunusun yerini dinsel dusunus alacaktir Dinsel dusunusun olusmasi ile yalvarma yakarma diz cokme tapinma kavramlari yoneten ve yonetilen farklilasmasinin ortaya ciktigi esitsiz sinifli uygar toplumlarda gorulecektir Kaynakca Buyu Bilim ve Din Malinowski Kabalci Yayinlari 1 baski 2000 Insanin Atalari L S B Leakey Turk Tarih Kurumu Yayinlari Ankara 1988 Siyasal Dusunceler Tarihi Alaeddin Senel Bilim ve Sanat Yayinlari 7 baski Ankara 2019 Siyasal Dusunceler Tarihi Prof Dr Emine Yavasgel Istanbul Universitesi Istanbul 2015