Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2023) () |
Dayanım ya da mukavemet, cisimlerin çeşitli dış etkiler ve bu dış etkilerin neden olduğu iç kuvvetler karşısında gösterecekleri davranış biçimini inceleyen bilim dalıdır. Mekanik biliminin bir alt kolu olan mukavemet bilimi rijit olmayan (şekil değiştirebilen) cisimlerin mekaniği olarak da tanımlanabilir. Rijit cisimler mekaniği, cisimlerin üzerlerine etkiyen dış tesirler ile şekillerini değiştirmediğini kabul ederken, rijit olmayan cisimler mekaniği şekil değiştirmeleri de göz önüne alır. Teori, yapının bir ya da iki boyutlu öğelerinin incelenip, sonra bunların gerilim düzeylerinin iki boyutlu ve üç boyutlu olarak varsayılıp üç boyuta genelleştirilmesi ve maddelerin elastik ve plastik davranışları hakkında daha tam bir teori geliştirilmesiyle başlamıştır. Maddelerin mekaniğinin önemli kurucu ve öncülerinden biri ’dur.
Cisimlerin mukavemeti üzerine çalışma sıklıkla; kiriş, sütun, mil gibi yapısal öğelerdeki gerilim ve zorlamaları hesaplamak için çeşitli yöntemlerden yararlanır. Kullanılan modeller; uzunluk, genişlik, kalınlık makroskobik (geometrik) özellikleri yanında; akma dayanımı, maksimum mukavemet, Young Katsayısı, Poisson Oranı gibi özellikleri de dikkate alarak, bir yapının yüklenmeye verdiği tepkiyi ve bozulmaya karşı hassaslığını öngörmeye çalışır.
Mukavemet bilimi birçok mühendislik dalının temel konularındandır. Uygulamada; İnşaat, makine, maden, gemi inşaat, havacılık mühendisliği gibi alanlarda yaygın olarak kullanılır. Bir bina kolonunun, uçak kanadının, makine dişlisinin veya bir maden galerisinin maruz kalacakları tesirlere dayanabilecek şekilde tasarlanması mukavemet biliminin uygulamalarına örnek olarak verilebilir.
Kökeni
Mukavemet sözcüğü dilimize Arapçadan geçmiştir. Dayanma, karşı durma, karşı koyma, direnme, direniş, dayanırlık, direnç olarak Türkçeye çevrilebilir. Bir bilim dalı olarak Türkiye'de önceleri ‘’Cisimlerin Mukavemeti’’ olarak adlandırılmış, sonraları ise sadece ‘’Mukavemet’’ olarak adlandırılması yaygın kabul görmüştür. Günümüzde mühendislik dallarında okutulan bu bilim dalı dersleri ‘’Mukavemet’’ olarak adlandırılmaktadır.
Tanım
Madde biliminde, cismin mukavemeti, uygulanan yüke bozulmadan direnebilme yetisidir. Cisimlerin mukavemeti alanı, kuvvetlerle ve onların maddeler üzerinde yarattığı bozulmalarla ilgilenir. Bir mekanik öğeye yüklenen yük, kuvvetler birim temelinde ele alındığında, öğenin içinde gerilim kuvveti denen bir iç kuvvetin oluşmasına sebep olur. Cisimdeki gerilimler çeşitli şekillerde deformasyona sebep olur. Cisimdeki deformasyon, yine deformasyon birim temelinde ele alındığında, zorlanma olarak tanımlanır. Uygulanan yükler aksiyal (çekme ya da basma) ya da makaslama (shear) şeklinde olabilir. Bir mekanik öğenin yükleme kapasitesini bulmak için, o öğedeki gerilim ve zorlanmalar hesaplanmalıdır. Bu, öğenin geometrisinin, öğeye uygulanan yüklerin ve öğenin yapıldığı malzemenin özelliklerinin tam bilgisini gerektirir. Yükün ve öğenin geometrisinin tam bilgisiyle, öğenin herhangi bir noktasındaki gerilim düzeyi ve zorlanma düzeyi hesaplanabilir. Gerilim düzeyi ve zorlanma düzeyi bilindikten sonra, öğenin mukavemeti (yük taşıma kapasitesi), sertliği, deformasyonları, kararlılığı (orijinal halini koruma yetisi) hesaplanabilir. Hesaplanan gerilimler, öğenin akma dayanımı, maksimum mukavemet gibi mukavemet ölçüleriyle karşılaştırılabilir. Bunun sonucunda ortaya çıkan sapma, öğenin kullanım amacına bağlı sapma kriteriyle karşılaştırılabilir. Öğenin hesaplanan bükülme yüklemesi, uygulanan yükle karşılaştırılabilir. Öğenin hesaplanan sertliği ve kütle dağılımı, öğenin dinamik tepkisini hesaplamakta kullanılabilir ve bu, kullanılacak akustik çevreyle karşılaştırılabilir.
Cismin mukavemeti, gerilim – zorlanma eğrisi (akma dayanımı) üzerindeki, ötesine gidildiğinde, uygulanan yük kaldırılsa bile oluşan deformasyonların geri döndürülemediği ve kalıcı bükülmeye uğradığı noktayı ifade eder. Maksimum mukavemet, gerilim – zorlanma eğrisi (stress – strain curve) nde, gerilimin parçalanma yarattığı noktayı ifade eder.
Yüklenme Türleri
- Enlemesine yükleme: Uygulanan kuvvetler, öğenin boylam eksenine dik açıdadır. Enlemesine yükleme öğenin eğilmesine ve orijinal konumundan sapmasına sebep olur
- Eksenel yükleme: Uygulanan kuvvetler öğenin boylam ekseniyle yöndeştir. Kuvvetler öğenin uzamasına ya da kısalmasına neden olur.
- Burgu yüklemesi: Paralel yüzeyler üzerine, ters yönlerde uygulanan eşdeğer kuvvetler sonucunda oluşan burkulmalardır.
Gerilim Terimleri
Tek eksenli gerilim şu şekilde ifade edilir:
burada F, bir A [m2] alanına etki eden kuvvet [N]'dir. Alan, mühendislik geriliminin mi yoksa gerçek gerilimin mi ilgi çekici olduğuna bağlı olarak deforme olmamış alan veya deforme olmuş alan olabilir.
- veya sıkıştırma, uygulanan yükün ekseni boyunca malzemenin uzunluğunu (sıkıştırma elemanı) azaltmak için hareket eden uygulanan bir yükün neden olduğu gerilme durumudur, başka bir deyişle, malzemenin sıkışmasına neden olan bir gerilme durumudur. Basit bir sıkıştırma durumu, zıt, itme kuvvetlerinin etkisiyle indüklenen tek eksenli sıkıştırmadır. Malzemeler için basınç dayanımı genellikle çekme dayanımlarından daha yüksektir. Bununla birlikte, sıkıştırmada yüklenen yapılar, üyenin geometrisine bağlı olarak burkulma gibi ek hata modlarına tabidir.
- , malzemeyi uygulanan yükün ekseni boyunca uzama eğiliminde olan uygulanan bir yükün neden olduğu gerilme durumudur, başka bir deyişle, malzemenin çekilmesinden kaynaklanan gerilmedir. Gerilime yüklenen eşit kesit alanına sahip yapıların mukavemeti, kesitin şeklinden bağımsızdır. Gerilime yüklenen malzemeler, malzeme kusurları veya geometrideki ani değişiklikler gibi gerilim konsantrasyonlarına karşı hassastır. Bununla birlikte, sünek davranış sergileyen malzemeler (örneğin çoğu metal) bazı kusurları tolere edebilirken, gevrek malzemeler (seramikler gibi) nihai akma mukavemetlerinin çok altında kopma gerçekleşir.
- kayma gerilimi veya makaslama gerilimi, malzeme boyunca paralel etki çizgileri boyunca hareket eden bir çift karşıt kuvvetin birleşik enerjisinin, başka bir deyişle, malzemenin birbirine göre kayan yüzlerinin neden olduğu gerilimdir. Bir örnek, kağıdın makasla kesilmesi veya burulma yükünden kaynaklanan gerilmelerdir.
Mukavemet terimleri
- , cisimde kalıcı deformasyon yaratan en düşük gerilimdir. Alüminyum alaşımları gibi bazı maddelerde, akma noktası tanımlamak zordur, bu yüzden 0.2% plastik zorlanma meydan getiren kuvvet olarak tanımlanır.
- Çekme mukavemeti cisimde bükülme ya da çatlak meydana getiren çekme geriliminin sınır değeridir. Çekme mukavemeti, gerçek mukavemet ya da görünen mukavemet şeklinde de isimlendirilir, ama görünen mukavemet daha yaygın kullanılır.
- , cisimde bükülme ya da çatlak meydana getiren sıkıştırıcı gerilimin sınır değeridir.
- Yorulma mukavemeti: Cismin ya da bileşeninin periyodik yükleme altındaki mukavemetinin ölçüsüdür ve belirlemek genelde durağan mukavemete göre daha zordur. Gerilim aralığı olarak ifade edilir.
- : Cismin aniden uygulanan yüke dayanabilme yetisinin enerji terimleriyle ifade edilen halidir. Izod ve Charpy darbe deneyleriyle malzemenin kırılma tokluğu değeri ölçülür.
Zorlanma (deformasyon) terimleri
Deformasyon cisimde kuvvetlerin yarattığı gerilim sonucu oluşan geometrik değişimlerdir. Deformasyon cismin yerdeğiştirme alanıyla ifade edilir. Zorlanma (ya da azaltılmış deformasyon): Cisim alanı doğrultusundaki deformasyon değişimini açıklayan matematiksel bir terimdir. Zorlanma, birim uzunluk başına deformasyondur. Çökme uygulanan yük sonucu yer değiştiren yapısal elementin değerini açıklayan bir terimdir.
Gerilim – birim şekil değişimi ilişkisi
- , bir malzemenin stres serbest bırakıldıktan sonra önceki şekline geri dönme yeteneğidir. Birçok malzemede, uygulanan gerilim arasındaki ilişki, ortaya çıkan gerinimle (belirli bir sınıra kadar) doğru orantılıdır ve bu iki miktarı temsil eden bir grafik düz bir çizgidir.
Bu çizginin eğimi Young modülü veya "elastikiyet modülü" olarak bilinir. Elastikiyet modülü, gerilim-gerinim eğrisinin doğrusal-elastik kısmındaki gerilim-gerinim ilişkisini belirlemek için kullanılabilir. Doğrusal-elastik bölge ya akma noktasının altındadır ya da gerilme-gerinim grafiğinde bir akma noktası kolayca tanımlanamıyorsa,% 0 ila 0,2 gerinim arasında olacak şekilde tanımlanır ve hiçbir verim (kalıcı deformasyon) meydana gelmeyen gerinim bölgesi olarak tanımlanır.
- veya plastik deformasyon, elastik deformasyonun tam tersidir ve geri kazanılamayan kalıcı değişiklik bırakan gerinim olarak tanımlanır. Plastik deformasyon, uygulanan stresin serbest bırakılmasından sonra korunur. Doğrusal-elastik kategorideki çoğu malzeme genellikle plastik deformasyon yeteneğine sahiptir. Seramikler gibi gevrek malzemeler herhangi bir plastik deformasyon yaşamaz ve nispeten düşük gerinim altında kırılırken, metalik, kurşun veya polimerler gibi sünek malzemeler kırılma başlamadan önce plastik olarak çok daha fazla deforme olur.
Bir havuç ve çiğnenmiş kabarcık sakızı arasındaki farkı düşünün. Havuç kırılmadan önce çok az gerilir. Öte yandan, çiğnenmiş kabarcık sakızı, nihayet kırılmadan önce plastik olarak büyük ölçüde deforme olacaktır.
Mikroyapısal özellikler
Bir cismin mukavemeti mikroyapısına bağlıdır. Mühendislik işlemleri bu mikroyapıyı geliştirmeye yöneliktir. cismin mukavemetini arttıran güçlendirme mekanizması çeşitleri; işleme sertleşmesi (work hardening), çökeltme sertleştirmesi (precipitation hardening) ve tane sınırı güçlendirmesi (grain boundarry strengthing) dir ve nicel ve nitel olarak açıklanabilir. Güçlendirme mekanizmalarına, maddenin diğer başka özelliklerinin güçlendirme çabaları sonucunda dejenere olması tehlikesi eşlik eder.
Örneğin, tane sınırı güçlendirmesinde, akma dayanımı azalan tane boyutuyla maksimum düzeye çıkmasına rağmen çok düşük tane boyutu maddeyi kırılgan yapar. Genel olarak, akma dayanımı maddenin mekanik mukavemeti için yeterli bir ölçüttür. Akma mukavemetinin, plastik deformasyonu bulmayı sağlayan bir parametre olması dolayısıyla, maddenin mikroyapısına ve arzu edilen sonuçlara göre cismin mukavemetinin nasıl arttırılacağı konusunda bilgi sahibi olunabilir. Mukavemet, bozulmaya neden olan sıkıştırıcı gerilim, kopma gerilimi ve kayma gerilimlerinin sınır değerleri cinsinden ifade edilebilir. Dinamik yüklemenin etkileri, özellikle de yorulma problemi, muhtemelen maddelerin mukavemetinin en önemli pratik konusudur. Yineleyen yüklenme çoğunlukla, sonunda bozulmaya yol açan çatlaklara sebep olur. Çatlaklar her zaman gerilme yığılması sırasında başlar, özellikle deliklerin çevresinde ve köşelerde.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Mukavemet Teori ve Problemler, Prof. A. Zafer Öztürk - Prof. Sinan Çağdaş
- ^ . 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- ^ (PDF). DENEY FÖYÜ. Prof. Dr. Harun MİNDİVAN, Arş. Gör. Onur ERKAN, Prof. Dr. Harun MİNDİVAN. 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dayanim haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Dayanim ya da mukavemet cisimlerin cesitli dis etkiler ve bu dis etkilerin neden oldugu ic kuvvetler karsisinda gosterecekleri davranis bicimini inceleyen bilim dalidir Mekanik biliminin bir alt kolu olan mukavemet bilimi rijit olmayan sekil degistirebilen cisimlerin mekanigi olarak da tanimlanabilir Rijit cisimler mekanigi cisimlerin uzerlerine etkiyen dis tesirler ile sekillerini degistirmedigini kabul ederken rijit olmayan cisimler mekanigi sekil degistirmeleri de goz onune alir Teori yapinin bir ya da iki boyutlu ogelerinin incelenip sonra bunlarin gerilim duzeylerinin iki boyutlu ve uc boyutlu olarak varsayilip uc boyuta genellestirilmesi ve maddelerin elastik ve plastik davranislari hakkinda daha tam bir teori gelistirilmesiyle baslamistir Maddelerin mekaniginin onemli kurucu ve onculerinden biri dur Ortak basinc altinda bir boslugun etrafinda dahili kuvvet cizgileri yogunlasir Cisimlerin mukavemeti uzerine calisma siklikla kiris sutun mil gibi yapisal ogelerdeki gerilim ve zorlamalari hesaplamak icin cesitli yontemlerden yararlanir Kullanilan modeller uzunluk genislik kalinlik makroskobik geometrik ozellikleri yaninda akma dayanimi maksimum mukavemet Young Katsayisi Poisson Orani gibi ozellikleri de dikkate alarak bir yapinin yuklenmeye verdigi tepkiyi ve bozulmaya karsi hassasligini ongormeye calisir Mukavemet bilimi bircok muhendislik dalinin temel konularindandir Uygulamada Insaat makine maden gemi insaat havacilik muhendisligi gibi alanlarda yaygin olarak kullanilir Bir bina kolonunun ucak kanadinin makine dislisinin veya bir maden galerisinin maruz kalacaklari tesirlere dayanabilecek sekilde tasarlanmasi mukavemet biliminin uygulamalarina ornek olarak verilebilir KokeniMukavemet sozcugu dilimize Arapcadan gecmistir Dayanma karsi durma karsi koyma direnme direnis dayanirlik direnc olarak Turkceye cevrilebilir Bir bilim dali olarak Turkiye de onceleri Cisimlerin Mukavemeti olarak adlandirilmis sonralari ise sadece Mukavemet olarak adlandirilmasi yaygin kabul gormustur Gunumuzde muhendislik dallarinda okutulan bu bilim dali dersleri Mukavemet olarak adlandirilmaktadir TanimMadde biliminde cismin mukavemeti uygulanan yuke bozulmadan direnebilme yetisidir Cisimlerin mukavemeti alani kuvvetlerle ve onlarin maddeler uzerinde yarattigi bozulmalarla ilgilenir Bir mekanik ogeye yuklenen yuk kuvvetler birim temelinde ele alindiginda ogenin icinde gerilim kuvveti denen bir ic kuvvetin olusmasina sebep olur Cisimdeki gerilimler cesitli sekillerde deformasyona sebep olur Cisimdeki deformasyon yine deformasyon birim temelinde ele alindiginda zorlanma olarak tanimlanir Uygulanan yukler aksiyal cekme ya da basma ya da makaslama shear seklinde olabilir Bir mekanik ogenin yukleme kapasitesini bulmak icin o ogedeki gerilim ve zorlanmalar hesaplanmalidir Bu ogenin geometrisinin ogeye uygulanan yuklerin ve ogenin yapildigi malzemenin ozelliklerinin tam bilgisini gerektirir Yukun ve ogenin geometrisinin tam bilgisiyle ogenin herhangi bir noktasindaki gerilim duzeyi ve zorlanma duzeyi hesaplanabilir Gerilim duzeyi ve zorlanma duzeyi bilindikten sonra ogenin mukavemeti yuk tasima kapasitesi sertligi deformasyonlari kararliligi orijinal halini koruma yetisi hesaplanabilir Hesaplanan gerilimler ogenin akma dayanimi maksimum mukavemet gibi mukavemet olculeriyle karsilastirilabilir Bunun sonucunda ortaya cikan sapma ogenin kullanim amacina bagli sapma kriteriyle karsilastirilabilir Ogenin hesaplanan bukulme yuklemesi uygulanan yukle karsilastirilabilir Ogenin hesaplanan sertligi ve kutle dagilimi ogenin dinamik tepkisini hesaplamakta kullanilabilir ve bu kullanilacak akustik cevreyle karsilastirilabilir Cismin mukavemeti gerilim zorlanma egrisi akma dayanimi uzerindeki otesine gidildiginde uygulanan yuk kaldirilsa bile olusan deformasyonlarin geri dondurulemedigi ve kalici bukulmeye ugradigi noktayi ifade eder Maksimum mukavemet gerilim zorlanma egrisi stress strain curve nde gerilimin parcalanma yarattigi noktayi ifade eder Yuklenme Turleri Enlemesine yukleme Uygulanan kuvvetler ogenin boylam eksenine dik acidadir Enlemesine yukleme ogenin egilmesine ve orijinal konumundan sapmasina sebep olur Eksenel yukleme Uygulanan kuvvetler ogenin boylam ekseniyle yondestir Kuvvetler ogenin uzamasina ya da kisalmasina neden olur Burgu yuklemesi Paralel yuzeyler uzerine ters yonlerde uygulanan esdeger kuvvetler sonucunda olusan burkulmalardir Gerilim Terimleri Tek eksenli gerilim su sekilde ifade edilir s FA displaystyle sigma frac F A burada F bir A m2 alanina etki eden kuvvet N dir Alan muhendislik geriliminin mi yoksa gercek gerilimin mi ilgi cekici olduguna bagli olarak deforme olmamis alan veya deforme olmus alan olabilir Bir cismin a basma b cekme ve c makaslama altinda yuklenmesi veya sikistirma uygulanan yukun ekseni boyunca malzemenin uzunlugunu sikistirma elemani azaltmak icin hareket eden uygulanan bir yukun neden oldugu gerilme durumudur baska bir deyisle malzemenin sikismasina neden olan bir gerilme durumudur Basit bir sikistirma durumu zit itme kuvvetlerinin etkisiyle induklenen tek eksenli sikistirmadir Malzemeler icin basinc dayanimi genellikle cekme dayanimlarindan daha yuksektir Bununla birlikte sikistirmada yuklenen yapilar uyenin geometrisine bagli olarak burkulma gibi ek hata modlarina tabidir malzemeyi uygulanan yukun ekseni boyunca uzama egiliminde olan uygulanan bir yukun neden oldugu gerilme durumudur baska bir deyisle malzemenin cekilmesinden kaynaklanan gerilmedir Gerilime yuklenen esit kesit alanina sahip yapilarin mukavemeti kesitin seklinden bagimsizdir Gerilime yuklenen malzemeler malzeme kusurlari veya geometrideki ani degisiklikler gibi gerilim konsantrasyonlarina karsi hassastir Bununla birlikte sunek davranis sergileyen malzemeler ornegin cogu metal bazi kusurlari tolere edebilirken gevrek malzemeler seramikler gibi nihai akma mukavemetlerinin cok altinda kopma gerceklesir kayma gerilimi veya makaslama gerilimi malzeme boyunca paralel etki cizgileri boyunca hareket eden bir cift karsit kuvvetin birlesik enerjisinin baska bir deyisle malzemenin birbirine gore kayan yuzlerinin neden oldugu gerilimdir Bir ornek kagidin makasla kesilmesi veya burulma yukunden kaynaklanan gerilmelerdir Mukavemet terimleri cisimde kalici deformasyon yaratan en dusuk gerilimdir Aluminyum alasimlari gibi bazi maddelerde akma noktasi tanimlamak zordur bu yuzden 0 2 plastik zorlanma meydan getiren kuvvet olarak tanimlanir Cekme mukavemeti cisimde bukulme ya da catlak meydana getiren cekme geriliminin sinir degeridir Cekme mukavemeti gercek mukavemet ya da gorunen mukavemet seklinde de isimlendirilir ama gorunen mukavemet daha yaygin kullanilir cisimde bukulme ya da catlak meydana getiren sikistirici gerilimin sinir degeridir Yorulma mukavemeti Cismin ya da bileseninin periyodik yukleme altindaki mukavemetinin olcusudur ve belirlemek genelde duragan mukavemete gore daha zordur Gerilim araligi olarak ifade edilir Cismin aniden uygulanan yuke dayanabilme yetisinin enerji terimleriyle ifade edilen halidir Izod ve Charpy darbe deneyleriyle malzemenin kirilma toklugu degeri olculur Zorlanma deformasyon terimleri Deformasyon cisimde kuvvetlerin yarattigi gerilim sonucu olusan geometrik degisimlerdir Deformasyon cismin yerdegistirme alaniyla ifade edilir Zorlanma ya da azaltilmis deformasyon Cisim alani dogrultusundaki deformasyon degisimini aciklayan matematiksel bir terimdir Zorlanma birim uzunluk basina deformasyondur Cokme uygulanan yuk sonucu yer degistiren yapisal elementin degerini aciklayan bir terimdir Gerilim birim sekil degisimi iliskisi Bir numunenin cekme gerilmesi altinda temel statik tepkisi bir malzemenin stres serbest birakildiktan sonra onceki sekline geri donme yetenegidir Bircok malzemede uygulanan gerilim arasindaki iliski ortaya cikan gerinimle belirli bir sinira kadar dogru orantilidir ve bu iki miktari temsil eden bir grafik duz bir cizgidir Bu cizginin egimi Young modulu veya elastikiyet modulu olarak bilinir Elastikiyet modulu gerilim gerinim egrisinin dogrusal elastik kismindaki gerilim gerinim iliskisini belirlemek icin kullanilabilir Dogrusal elastik bolge ya akma noktasinin altindadir ya da gerilme gerinim grafiginde bir akma noktasi kolayca tanimlanamiyorsa 0 ila 0 2 gerinim arasinda olacak sekilde tanimlanir ve hicbir verim kalici deformasyon meydana gelmeyen gerinim bolgesi olarak tanimlanir veya plastik deformasyon elastik deformasyonun tam tersidir ve geri kazanilamayan kalici degisiklik birakan gerinim olarak tanimlanir Plastik deformasyon uygulanan stresin serbest birakilmasindan sonra korunur Dogrusal elastik kategorideki cogu malzeme genellikle plastik deformasyon yetenegine sahiptir Seramikler gibi gevrek malzemeler herhangi bir plastik deformasyon yasamaz ve nispeten dusuk gerinim altinda kirilirken metalik kursun veya polimerler gibi sunek malzemeler kirilma baslamadan once plastik olarak cok daha fazla deforme olur Bir havuc ve cignenmis kabarcik sakizi arasindaki farki dusunun Havuc kirilmadan once cok az gerilir Ote yandan cignenmis kabarcik sakizi nihayet kirilmadan once plastik olarak buyuk olcude deforme olacaktir Mikroyapisal ozelliklerBir cismin mukavemeti mikroyapisina baglidir Muhendislik islemleri bu mikroyapiyi gelistirmeye yoneliktir cismin mukavemetini arttiran guclendirme mekanizmasi cesitleri isleme sertlesmesi work hardening cokeltme sertlestirmesi precipitation hardening ve tane siniri guclendirmesi grain boundarry strengthing dir ve nicel ve nitel olarak aciklanabilir Guclendirme mekanizmalarina maddenin diger baska ozelliklerinin guclendirme cabalari sonucunda dejenere olmasi tehlikesi eslik eder Ornegin tane siniri guclendirmesinde akma dayanimi azalan tane boyutuyla maksimum duzeye cikmasina ragmen cok dusuk tane boyutu maddeyi kirilgan yapar Genel olarak akma dayanimi maddenin mekanik mukavemeti icin yeterli bir olcuttur Akma mukavemetinin plastik deformasyonu bulmayi saglayan bir parametre olmasi dolayisiyla maddenin mikroyapisina ve arzu edilen sonuclara gore cismin mukavemetinin nasil arttirilacagi konusunda bilgi sahibi olunabilir Mukavemet bozulmaya neden olan sikistirici gerilim kopma gerilimi ve kayma gerilimlerinin sinir degerleri cinsinden ifade edilebilir Dinamik yuklemenin etkileri ozellikle de yorulma problemi muhtemelen maddelerin mukavemetinin en onemli pratik konusudur Yineleyen yuklenme cogunlukla sonunda bozulmaya yol acan catlaklara sebep olur Catlaklar her zaman gerilme yigilmasi sirasinda baslar ozellikle deliklerin cevresinde ve koselerde Ayrica bakinizStatik DinamikKaynakca Mukavemet Teori ve Problemler Prof A Zafer Ozturk Prof Sinan Cagdas 21 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2020 PDF DENEY FOYU Prof Dr Harun MINDIVAN Ars Gor Onur ERKAN Prof Dr Harun MINDIVAN 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi