Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Plastik; karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementlerin oluşturduğu monomer adı verilen; basit yapıdaki moleküllü gruplardaki bağın koparılarak polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir. Plastik kelimesi, "şekillendirilebilen veya kalıplanabilen" anlamına gelen Yunanca πλαστικός (plastikos) ve "kalıplanmış" anlamına gelen πλαστός (plastos) kelimesinden türetilmiştir.
Örneğin; Etilen bir monomerdir. Bu monomerden oluşturulan polietilen ise polimerdir. En çok kullanılan plastiklerin başında gelir.
Tanımdan anlaşılacağı üzere plastikler doğada hazır bulunmaz, doğadaki elementlere insan tarafından müdahale edilmesi ile elde edilir.Elde edilmesi belli bir sıcaklık ve basınç altında, katalizör kullanılarak monomerlerin reaksiyona sokulması ile olur. Plastik ilk üretildiğinde toz, reçine veya granül hâlde olabilir.
Tanım
Dünyanın ilk tam sentetik plastiği, 1907'de Leo Hendrik Baekeland tarafından New York'ta icat edilen Bakalit idi. Birçok kimyager, plastiğin malzeme bilimine katkıda bulunmuştur. "Polimer kimyasının babası" olarak anılan Nobel ödüllü Hermann Staudinger ve "polimer fiziğinin babası" olarak bilinen Herman Francis Mark bunun bir örneğidir.
Plastikler, ana bileşen olarak polimerler kullanan çok çeşitli sentetik veya yarı sentetik malzemelerdir. Plastisiteleri, plastiklerin çeşitli şekillerde katı nesnelere kalıplanmasını, ekstrüzyon edilmesini veya 'nı mümkün kılar. Bu, esnek ve üretilmenin ucuz olması gibi çok çeşitli diğer özellikler, yaygın kullanımına yol açmıştır. Plastikler tipik olarak insan endüstriyel sistemleri aracılığıyla yapılır. Modern plastiklerin çoğu, doğal gaz veya petrol gibi fosil yakıt bazlı petrokimyasal'lardan elde edilir. Ancak son endüstriyel yöntemler, mısır veya pamuk türevleri gibi yenilenebilir malzemelerden yapılmış varyantları kullanır.
1950 ile 2017 arasında 9,2 milyar ton plastik üretildiği tahmin ediliyor. Bu plastiğin yarısından fazlası 2004'ten beri üretildi. 2020'de 400 milyon ton plastik üretildi. Plastik talebindeki küresel eğilimler devam ederse, 2050 yılına kadar yıllık küresel plastik üretiminin 1.100 milyon tonun üzerine çıkacağı tahmin ediliyor.
20. yüzyılın başlarından itibaren plastiklerin başarısı ve egemenliği, doğal ekosistemlerde yavaş parçalanma hızları nedeniyle yaygın çevre sorunlarına neden olmuştur. 20. yüzyılın sonlarına doğru , bir yandan saf plastik üretmeye devam ederken, diğer yandan çevresel kaygıları hafifletmek ve plastik kirliliği sorumluluğunu tüketiciye yüklemek için plastik atıklar'ın geri dönüşümü teşvik etti. de 21. yüzyılda en etkili sorunlardan biri olmuştur.
Gelişmiş ekonomilerde, plastiğin yaklaşık üçte biri ambalajlamada ve kabaca aynısı, boru tesisatı, sıhhi tesisat veya gibi uygulamalarda kullanılır.
Türevleri
Plastikler temel olarak 3 ana grup altında toplanmaktadır. Bunlar;
Bu plastik türlerinin yanı sıra günümüzde artan plastik kirliliği, yasal yükümlülüklerde yapılan değişiklikler ve toplumsal çevre bilincindeki artış sebebiyle, doğada güneş ışığı ve mikroorganizmalar yardımıyla parçalanabilen Biyobozunur plastik türevleride üretilmeye başlanmıştır.
Günümüzde plastikler genellikle, ham petrolün işlenmesi sonucu arta kalan malzemelerden üretilmektedir. Yapılan araştırmalara göre yeryüzündeki petrolün sadece %4'lük bir kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır.
Plastik, diğer ham maddelerle karşılaştırıldığında daha ucuz ve ürün imalatının hızlı ve kolay olması sebebiyle sıklıkla tercih edilmektedir. En başta ambalaj sektörü olmak üzere beyaz eşya, otomotiv, yapı, elektronik ve medikal gibi pek çok sektörde kullanılmaktadır.
Pek çok sektörde kullanılıyor olması beraberinde büyük bir üretim hacmi gereksinimi de getirmektedir. Bu gereksinim genellikle Plastik enjeksiyon prosesi ile yapılan üretimle karşılanmaktadır.
Yaygın olarak kullanılan plastik türleri
- Polietilen (Polyethylene) (PE): Geniş bir kullanım alanı vardır.
- Polipropilen (Polypropylene) (PP): Yaygın kullanılan plastiklerdendir. Otomobil yan sanayinde, bahçe mobilyalarında vb. yerlerde kullanılır.
- Polistiren (Polystyrene) (PS): Paketleme, elektronik ve beyaz eşyaların plastik kısımları vb. kullanım alanları vardır.
- Polietilen tereftalat (Polyethylene terephthalate) (PET veya PETE): PET, polyester ailesindeki en yaygın polimerdir. Pet şişe ismi bu malzemeden gelmektedir. Yüksek mukavemet özelliğinden dolayı sentetik kumaşlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Polyamid (Polyamide) (PA) (Nylon): Fiber, diş fırçası kılları, misina vb. kullanım alanları vardır.
- Polivinil klorür (Polyvinyl chloride) (PVC): Boru, profil vb. imalatında kullanılır.
- Polikarbonat (Polycarbonate) (PC): CD, gözlük vb. imalatında kullanılır. Alevi iletmeme ve kendini söndürme özelliğine sahiptir.
- Akrilonitril bütadien stiren (Acrylonitrile butadiene styrene) (ABS): Elektronik aletlerin plastik aksamında yaygın olarak kullanılır.
- Poliviniliden klorür (Polyvinylidene chloride) (PVDC) (Saran): Yiyecek paketlemede kullanılır.
Konu ile ilgili sivil toplum örgütleri ve kuruluşlar
- Greenpeace Akdeniz Plastik Kampanyası 18 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı - PAGEV 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Plastik Sanayicileri Derneği - PAGDER 19 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Plastik Sanayicileri Federasyonu - PLASFED 28 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Plastik Haber Portalı - PLASTONLİNE 1 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı - ÇEVKO 31 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ambalaj Sanayicileri Derneği 15 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2022.
- ^ Özgüven, C., 2020. Konvansiyonel soğutmalı plastik enjeksiyon prosesi ile hızlı ısıtma soğutmalı plastik enjeksiyon prosesinin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Mühendisliği Anabilim Dalı, Kocaeli.
- ^ PAGEV, 2019/6. Türkiye Plastik Sektör İzleme Raporu
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Plastik karbon C hidrojen H oksijen O azot N ve diger organik ya da inorganik elementlerin olusturdugu monomer adi verilen basit yapidaki molekullu gruplardaki bagin koparilarak polimer adi verilen uzun ve zincirli bir yapiya donusturulmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir Plastik kelimesi sekillendirilebilen veya kaliplanabilen anlamina gelen Yunanca plastikos plastikos ve kaliplanmis anlamina gelen plastos plastos kelimesinden turetilmistir Plastik granul hammadde Ornegin Etilen bir monomerdir Bu monomerden olusturulan polietilen ise polimerdir En cok kullanilan plastiklerin basinda gelir Tanimdan anlasilacagi uzere plastikler dogada hazir bulunmaz dogadaki elementlere insan tarafindan mudahale edilmesi ile elde edilir Elde edilmesi belli bir sicaklik ve basinc altinda katalizor kullanilarak monomerlerin reaksiyona sokulmasi ile olur Plastik ilk uretildiginde toz recine veya granul halde olabilir TanimDunyanin ilk tam sentetik plastigi 1907 de Leo Hendrik Baekeland tarafindan New York ta icat edilen Bakalit idi Bircok kimyager plastigin malzeme bilimine katkida bulunmustur Polimer kimyasinin babasi olarak anilan Nobel odullu Hermann Staudinger ve polimer fiziginin babasi olarak bilinen Herman Francis Mark bunun bir ornegidir Plastikler ana bilesen olarak polimerler kullanan cok cesitli sentetik veya yari sentetik malzemelerdir Plastisiteleri plastiklerin cesitli sekillerde kati nesnelere kaliplanmasini ekstruzyon edilmesini veya ni mumkun kilar Bu esnek ve uretilmenin ucuz olmasi gibi cok cesitli diger ozellikler yaygin kullanimina yol acmistir Plastikler tipik olarak insan endustriyel sistemleri araciligiyla yapilir Modern plastiklerin cogu dogal gaz veya petrol gibi fosil yakit bazli petrokimyasal lardan elde edilir Ancak son endustriyel yontemler misir veya pamuk turevleri gibi yenilenebilir malzemelerden yapilmis varyantlari kullanir 1950 ile 2017 arasinda 9 2 milyar ton plastik uretildigi tahmin ediliyor Bu plastigin yarisindan fazlasi 2004 ten beri uretildi 2020 de 400 milyon ton plastik uretildi Plastik talebindeki kuresel egilimler devam ederse 2050 yilina kadar yillik kuresel plastik uretiminin 1 100 milyon tonun uzerine cikacagi tahmin ediliyor 20 yuzyilin baslarindan itibaren plastiklerin basarisi ve egemenligi dogal ekosistemlerde yavas parcalanma hizlari nedeniyle yaygin cevre sorunlarina neden olmustur 20 yuzyilin sonlarina dogru bir yandan saf plastik uretmeye devam ederken diger yandan cevresel kaygilari hafifletmek ve plastik kirliligi sorumlulugunu tuketiciye yuklemek icin plastik atiklar in geri donusumu tesvik etti de 21 yuzyilda en etkili sorunlardan biri olmustur Gelismis ekonomilerde plastigin yaklasik ucte biri ambalajlamada ve kabaca aynisi boru tesisati sihhi tesisat veya gibi uygulamalarda kullanilir TurevleriPlastikler temel olarak 3 ana grup altinda toplanmaktadir Bunlar Termoplastik Termoset Elastomer Bu plastik turlerinin yani sira gunumuzde artan plastik kirliligi yasal yukumluluklerde yapilan degisiklikler ve toplumsal cevre bilincindeki artis sebebiyle dogada gunes isigi ve mikroorganizmalar yardimiyla parcalanabilen Biyobozunur plastik turevleride uretilmeye baslanmistir Gunumuzde plastikler genellikle ham petrolun islenmesi sonucu arta kalan malzemelerden uretilmektedir Yapilan arastirmalara gore yeryuzundeki petrolun sadece 4 luk bir kismi plastik uretimi icin kullanilmaktadir Plastik diger ham maddelerle karsilastirildiginda daha ucuz ve urun imalatinin hizli ve kolay olmasi sebebiyle siklikla tercih edilmektedir En basta ambalaj sektoru olmak uzere beyaz esya otomotiv yapi elektronik ve medikal gibi pek cok sektorde kullanilmaktadir Pek cok sektorde kullaniliyor olmasi beraberinde buyuk bir uretim hacmi gereksinimi de getirmektedir Bu gereksinim genellikle Plastik enjeksiyon prosesi ile yapilan uretimle karsilanmaktadir Yaygin olarak kullanilan plastik turleriPolietilen Polyethylene PE Genis bir kullanim alani vardir Polipropilen Polypropylene PP Yaygin kullanilan plastiklerdendir Otomobil yan sanayinde bahce mobilyalarinda vb yerlerde kullanilir Polistiren Polystyrene PS Paketleme elektronik ve beyaz esyalarin plastik kisimlari vb kullanim alanlari vardir Polietilen tereftalat Polyethylene terephthalate PET veya PETE PET polyester ailesindeki en yaygin polimerdir Pet sise ismi bu malzemeden gelmektedir Yuksek mukavemet ozelliginden dolayi sentetik kumaslarda da yaygin olarak kullanilmaktadir Polyamid Polyamide PA Nylon Fiber dis fircasi killari misina vb kullanim alanlari vardir Polivinil klorur Polyvinyl chloride PVC Boru profil vb imalatinda kullanilir Polikarbonat Polycarbonate PC CD gozluk vb imalatinda kullanilir Alevi iletmeme ve kendini sondurme ozelligine sahiptir Akrilonitril butadien stiren Acrylonitrile butadiene styrene ABS Elektronik aletlerin plastik aksaminda yaygin olarak kullanilir Poliviniliden klorur Polyvinylidene chloride PVDC Saran Yiyecek paketlemede kullanilir Konu ile ilgili sivil toplum orgutleri ve kuruluslarGreenpeace Akdeniz Plastik Kampanyasi 18 Mayis 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Plastik Sanayicileri Arastirma Gelistirme ve Egitim Vakfi PAGEV 16 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Plastik Sanayicileri Dernegi PAGDER 19 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Plastik Sanayicileri Federasyonu PLASFED 28 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Plastik Haber Portali PLASTONLINE 1 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cevre Koruma ve Ambalaj Atiklari Degerlendirme Vakfi CEVKO 31 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ambalaj Sanayicileri Dernegi 15 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Arsivlenmis kopya 19 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 21 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 28 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 11 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 23 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 27 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Arsivlenmis kopya 13 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2022 Ozguven C 2020 Konvansiyonel sogutmali plastik enjeksiyon prosesi ile hizli isitma sogutmali plastik enjeksiyon prosesinin karsilastirilmasi Yuksek Lisans Tezi Kocaeli Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Makine Muhendisligi Anabilim Dali Kocaeli PAGEV 2019 6 Turkiye Plastik Sektor Izleme Raporu Arsivlenmis kopya 5 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Agustos 2020 Ayrica bakinizInsanin cevre uzerindeki etkisi Plastik terimleri OXO biyobozunma Biyopolimer Biyoplastik Selofan