Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2021) () |
Dev panda (Ailuropoda Melanoleuca) veya sadece panda, ayıgiller familyasından, beyaz postu üzerinde bölge bölge siyah büyük benekleri olan, iri, nesli tehlikede olan bir ayı türü. Küçük pandadan ayrıt edebilinmesi için büyük panda veya sadece bambu ile beslendiğine dikkati çekmek için bambu ayısı da denilir. Çin'in dev pandaları dünyada en çok soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan hayvan türlerinden birisidir.
| Dev Panda | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Berlin hayvanat bahçesinin bir yıldızı: Bao Bao. | ||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
Ailuropoda melanoleuca David, 1869 | ||||||||||||
 |
Özellikler
Dev pandalar siyah beyaz çok özel bir kürke sahiptirler. Yetişkin pandalar yaklaşık 1,5 m uzunluğundadır. Erkek pandalar 115 kg ağırlığına ulaşabilirler. Dişi pandalar genellikle erkek pandalardan daha küçük olup, arada sırada 100 kg'a ulaştıkları olur. Dev pandalar Sichuan, Gansu, Shaanxi ve Tibet gibi dağlık bölgelerde yaşarlar. Çin Ejderhaları, Çin’in tarihsel bir sembolüyken, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dev pandalar da Çin’in resmi olmayan ulusal bir sembolü olmuşlardır.
Bir dev panda bir başparmak ve beş parmak olmak üzere alışılmadık bir pençeye sahiptir. Bu başparmak aslında sesamoid kemiğinin (anatomide bir kemiğin bir kiriş içine iyice yerleşmesi ile oluşan kemik) değişmesiyle oluşmuştur ve pandanın bambuları rahatça yemesine yardımcı olur. Dev pandanın yaklaşık olarak 25 cm uzunluğunda bir kuyruğu vardır. Dev pandalar 20-30 yaşlarına kadar esir hayatı yaşarlar. Pandalar eski çin ve japon uygarlıklarına göre kutsal hayvanlardır.
Dev pandalar, bilimsel sınıflandırmada bir etçil olarak sayılmasına rağmen, pandanın günlük besini hemen hemen sadece bambudan oluştuğu için aslında bir otçuldur. Bununla birlikte, pandalar hareketsiz bir etçilin sindirim sistemleri varken, selülozu sindirmeye çalışan enzimlere sahip değillerdir. Böylece bambunun tüketiminden, az miktarda enerji ve az miktarda protein alırlar. Dev panda bir günde 12-14 saatini beslenmeye ayırır ve 12 ila 38 kg kadar bambu filizi ve yaprağı yer. Pandalar, bir günlük besinlerinde bu kadar az miktarda enerji ve protein aldıkları için, dopdolu sindirim sistemlerini korumaları pandalar için son derece önemlidir.
Pandalar çok yüksek dağlık alanlarda yaşadığından mevcut alanlar sınırlı ve sıkışıktır. Ayrıca yaşadıkları bölgelerin ortalama sıcaklıkları da artmıştır. Tüm bunların başlangıcı bambu hasatından kazanılan kereste kazancının atması ve buna bağlı olarak da yabani pandaların yiyeceği olan mevcut bambuların yok olmasıdır. 1973'ten 1984 yılına kadarki süreçte Asya’nın 6 bölgesindeki yabani pandaların nüfusu %50 civarında azalmıştır. Dev pandalar bir otçulun günlük besini ile idare ettikleri halde, bir etçilin basit sindirim özelliklerini yitirmemişlerdir. Dev pandanın yuvarlak yüzü dev pandanın günlük besini bambuya olan adaptasyonu ile oluşmuştur. Dev pandaların güçlü pençe kasları kafasından pençesine bitişir. Büyük azı dişleri lifli bitki parçalarını ezmeye ve öğütmeye yarar.
Yabani pandalar bambunun var olan 25 türüyle beslenirken, engebeli kırlarda ölü bitkilerle ve ormanın artıklarıyla beslenmek zorundalar. Yalnız yaygın birkaç bambu türü sayesinde şimdi pandalar yüksek dağlık alanlarda yaşıyor. Bambu yaprakları en yüksek derecede protein içerir, ancak gövdesi içermez.
Eş zamanlı çiçekçiliğin ve bazı bambu türlerinin neslinin yok olması nedeni ile ortaya çıkan pandaların şiddetli açlığı, pandaların bölgelerindeki mevcut en az iki farklı tür bambuyla önlenmelidir. Aslında otçul olan dev panda, mevcut olan et, balık ve yumurtayla beslenmesine rağmen kesinlikle bir ayıya özgü dişlerini yitirmeyecektir.
Hayvanat bahçeleri, pandaların esaretlerinde, pandaların günlük besini olan bambunun tipik bakımını yapsalar bile, pandalara özellikle ek besin olarak bisküvi vb. yiyeceklerde vereceklerini açık ve kesin bir biçimde belirtmişlerdir.
Yavru Panda
Erkek panda dişi pandanın kalbini kazanır ve çiftleşme başarılı olursa yaklaşık 120 ila 160 gün sonra bir veya iki panda bebeği dünyaya gelir. Yeni doğan panda ancak bir fare büyüklüğünde ve 100-150 gr ağırlığındadır. Bebek panda küçük ve savunmasız olur. Doğduğunda gözleri kapalıdır. Birkaç hafta sonra gözleri açılır, fakat bebek panda hala göremez. Bununla birlikte, yetişkin pandalardan daha iyi işitir. Gözleri açıldıktan sonra bu durum değişir ve dengelenir. Bu dönemle ilgili en önemli ayrıntı pandanın çok şefkatli ve sevecen bir anne olmasıdır. Anne panda bebeğine çok düşkündür, onu kollarının arasında insanların bebeklerini salladıkları gibi sallar ve sabırla emzirir. Hayvanlar aleminde yavrularına karşı en sevecen hayvan pandalardır. Ama bazen iki yavrudan zayıf olanı ölüme terk ettiği görülür.
Bebek pandanın gözlerinin görmeye başlaması 6 hafta sürer. 3 aylık olduğunda tek başına yürümeye, 5 aylık olduğunda ise koşmaya ve bambunun tadına bakmaya başlar. Bebek panda bir buçuk seneden uzun bir süre annesinin yanında kalır. Ancak bu uzun dönemin sonunda tek başına yaşamaya hazırdır. Bir buçuk yaşına gelen panda 50 kg ağırlığa erişir.
Korunma
Pandalar üzerinde araştırma yapmak çok zor olduğundan onlar hakkında çok az bilgi vardır. Nesilleri tükenmek üzere olduğundan bu değerli hayvanlar koruma altındadır ve bu yüzden kış uykusuna yatıp yatmadıkları bile bugün kesin olarak bilinmemektedir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) pandaların nesillerinin tükenmesini engellemek için çalışmalarına devam ediyor. Dev pandalar, Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) için ayrı bir anlam taşır, çünkü bu sevimli hayvan 1961 yılından beri vakfın sembolüdür.
Dev panda Çin’in 'ndaki bambu ormanlarında yaşar. Bu havza, bioçeşitlilik açısından dünyanın en zengin bölgelerinden biridir. Burada nesli tehlike altında olan pek çok hayvan ve bitki türü barınır. Bu açıdan Yangtze Havzası’nın mutlaka korunması gerekmektedir. Çin’de doğal ortamda yaşayan pandaların sayıları sadece 1000 civarındadır. Çin’deki bambu ormanlarının giderek yok olması, pandaların hayatını da tehdit etmektedir. Özellikle Çin hükûmetinden yardım çağrısı alan WWF, 1980 yılından bu yana pandaların korunması için önemli çalışmalara imza atıyor. Pandalar bugüne kadar 50 doğal rezerv kurularak korumaya alınmıştır.
Çin dağlarında dünyadaki dev pandaların üçte birini barındıran panda sığınağı Birleşmiş Milletler’in kültürel konularla ilgili örgütü UNESCO tarafından tıpkı piramitler ya da Çin Seddi gibi Dünya Mirası Alanları listesine alındı. Çin'deki Şiçuan eyaletinde dağlık arazide, 9 bin kilometre kareyi aşkın bir alan üzerinde kurulu dev panda sığınağı artık kazandığı yeni statü sayesinde uluslararası yardıma da hak kazanmış oluyor.
Koruma altındaki hayvanat bahçelerinde de 100 kadar Dev panda yaşamaktadır.
UNESCO, Litvanya’nın başkenti Vilnius'da yaptığı son toplantıda Dünya Mirası listesine katılması önerilen yerleri değerlendirdi. Listede hazır durumda 800 yer bulunuyor.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Wang (SLN), Da Jun; Wei, Fuwen; Global), Ronald Ray Swaisgood (Institute for Conservation Research San Diego Zoo (11 Nisan 2016). . IUCN Red List of Threatened Species. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Großer Panda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- WWF17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- National Zoo, İngilizce18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dev panda haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Dev panda Ailuropoda Melanoleuca veya sadece panda ayigiller familyasindan beyaz postu uzerinde bolge bolge siyah buyuk benekleri olan iri nesli tehlikede olan bir ayi turu Kucuk pandadan ayrit edebilinmesi icin buyuk panda veya sadece bambu ile beslendigine dikkati cekmek icin bambu ayisi da denilir Cin in dev pandalari dunyada en cok soyu tukenme tehlikesiyle karsi karsiya olan hayvan turlerinden birisidir Dev PandaBerlin hayvanat bahcesinin bir yildizi Bao Bao Korunma durumuHassas IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CarnivoraFamilya UrsidaeCins AiluropodaIkili adlandirmaAiluropoda melanoleuca David 1869OzelliklerDev pandalar siyah beyaz cok ozel bir kurke sahiptirler Yetiskin pandalar yaklasik 1 5 m uzunlugundadir Erkek pandalar 115 kg agirligina ulasabilirler Disi pandalar genellikle erkek pandalardan daha kucuk olup arada sirada 100 kg a ulastiklari olur Dev pandalar Sichuan Gansu Shaanxi ve Tibet gibi daglik bolgelerde yasarlar Cin Ejderhalari Cin in tarihsel bir semboluyken 20 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren dev pandalar da Cin in resmi olmayan ulusal bir sembolu olmuslardir Bir dev panda bir basparmak ve bes parmak olmak uzere alisilmadik bir penceye sahiptir Bu basparmak aslinda sesamoid kemiginin anatomide bir kemigin bir kiris icine iyice yerlesmesi ile olusan kemik degismesiyle olusmustur ve pandanin bambulari rahatca yemesine yardimci olur Dev pandanin yaklasik olarak 25 cm uzunlugunda bir kuyrugu vardir Dev pandalar 20 30 yaslarina kadar esir hayati yasarlar Pandalar eski cin ve japon uygarliklarina gore kutsal hayvanlardir Dev pandalar bilimsel siniflandirmada bir etcil olarak sayilmasina ragmen pandanin gunluk besini hemen hemen sadece bambudan olustugu icin aslinda bir otculdur Bununla birlikte pandalar hareketsiz bir etcilin sindirim sistemleri varken selulozu sindirmeye calisan enzimlere sahip degillerdir Boylece bambunun tuketiminden az miktarda enerji ve az miktarda protein alirlar Dev panda bir gunde 12 14 saatini beslenmeye ayirir ve 12 ila 38 kg kadar bambu filizi ve yapragi yer Pandalar bir gunluk besinlerinde bu kadar az miktarda enerji ve protein aldiklari icin dopdolu sindirim sistemlerini korumalari pandalar icin son derece onemlidir Pandalar cok yuksek daglik alanlarda yasadigindan mevcut alanlar sinirli ve sikisiktir Ayrica yasadiklari bolgelerin ortalama sicakliklari da artmistir Tum bunlarin baslangici bambu hasatindan kazanilan kereste kazancinin atmasi ve buna bagli olarak da yabani pandalarin yiyecegi olan mevcut bambularin yok olmasidir 1973 ten 1984 yilina kadarki surecte Asya nin 6 bolgesindeki yabani pandalarin nufusu 50 civarinda azalmistir Dev pandalar bir otculun gunluk besini ile idare ettikleri halde bir etcilin basit sindirim ozelliklerini yitirmemislerdir Dev pandanin yuvarlak yuzu dev pandanin gunluk besini bambuya olan adaptasyonu ile olusmustur Dev pandalarin guclu pence kaslari kafasindan pencesine bitisir Buyuk azi disleri lifli bitki parcalarini ezmeye ve ogutmeye yarar Yabani pandalar bambunun var olan 25 turuyle beslenirken engebeli kirlarda olu bitkilerle ve ormanin artiklariyla beslenmek zorundalar Yalniz yaygin birkac bambu turu sayesinde simdi pandalar yuksek daglik alanlarda yasiyor Bambu yapraklari en yuksek derecede protein icerir ancak govdesi icermez Es zamanli cicekciligin ve bazi bambu turlerinin neslinin yok olmasi nedeni ile ortaya cikan pandalarin siddetli acligi pandalarin bolgelerindeki mevcut en az iki farkli tur bambuyla onlenmelidir Aslinda otcul olan dev panda mevcut olan et balik ve yumurtayla beslenmesine ragmen kesinlikle bir ayiya ozgu dislerini yitirmeyecektir Hayvanat bahceleri pandalarin esaretlerinde pandalarin gunluk besini olan bambunun tipik bakimini yapsalar bile pandalara ozellikle ek besin olarak biskuvi vb yiyeceklerde vereceklerini acik ve kesin bir bicimde belirtmislerdir Yavru Panda Erkek panda disi pandanin kalbini kazanir ve ciftlesme basarili olursa yaklasik 120 ila 160 gun sonra bir veya iki panda bebegi dunyaya gelir Yeni dogan panda ancak bir fare buyuklugunde ve 100 150 gr agirligindadir Bebek panda kucuk ve savunmasiz olur Dogdugunda gozleri kapalidir Birkac hafta sonra gozleri acilir fakat bebek panda hala goremez Bununla birlikte yetiskin pandalardan daha iyi isitir Gozleri acildiktan sonra bu durum degisir ve dengelenir Bu donemle ilgili en onemli ayrinti pandanin cok sefkatli ve sevecen bir anne olmasidir Anne panda bebegine cok duskundur onu kollarinin arasinda insanlarin bebeklerini salladiklari gibi sallar ve sabirla emzirir Hayvanlar aleminde yavrularina karsi en sevecen hayvan pandalardir Ama bazen iki yavrudan zayif olani olume terk ettigi gorulur Bebek pandanin gozlerinin gormeye baslamasi 6 hafta surer 3 aylik oldugunda tek basina yurumeye 5 aylik oldugunda ise kosmaya ve bambunun tadina bakmaya baslar Bebek panda bir bucuk seneden uzun bir sure annesinin yaninda kalir Ancak bu uzun donemin sonunda tek basina yasamaya hazirdir Bir bucuk yasina gelen panda 50 kg agirliga erisir KorunmaPandalar uzerinde arastirma yapmak cok zor oldugundan onlar hakkinda cok az bilgi vardir Nesilleri tukenmek uzere oldugundan bu degerli hayvanlar koruma altindadir ve bu yuzden kis uykusuna yatip yatmadiklari bile bugun kesin olarak bilinmemektedir Dunya Dogayi Koruma Vakfi WWF pandalarin nesillerinin tukenmesini engellemek icin calismalarina devam ediyor Dev pandalar Dunya Dogayi Koruma Vakfi WWF icin ayri bir anlam tasir cunku bu sevimli hayvan 1961 yilindan beri vakfin semboludur Dev panda Cin in ndaki bambu ormanlarinda yasar Bu havza biocesitlilik acisindan dunyanin en zengin bolgelerinden biridir Burada nesli tehlike altinda olan pek cok hayvan ve bitki turu barinir Bu acidan Yangtze Havzasi nin mutlaka korunmasi gerekmektedir Cin de dogal ortamda yasayan pandalarin sayilari sadece 1000 civarindadir Cin deki bambu ormanlarinin giderek yok olmasi pandalarin hayatini da tehdit etmektedir Ozellikle Cin hukumetinden yardim cagrisi alan WWF 1980 yilindan bu yana pandalarin korunmasi icin onemli calismalara imza atiyor Pandalar bugune kadar 50 dogal rezerv kurularak korumaya alinmistir Cin daglarinda dunyadaki dev pandalarin ucte birini barindiran panda siginagi Birlesmis Milletler in kulturel konularla ilgili orgutu UNESCO tarafindan tipki piramitler ya da Cin Seddi gibi Dunya Mirasi Alanlari listesine alindi Cin deki Sicuan eyaletinde daglik arazide 9 bin kilometre kareyi askin bir alan uzerinde kurulu dev panda siginagi artik kazandigi yeni statu sayesinde uluslararasi yardima da hak kazanmis oluyor Koruma altindaki hayvanat bahcelerinde de 100 kadar Dev panda yasamaktadir UNESCO Litvanya nin baskenti Vilnius da yaptigi son toplantida Dunya Mirasi listesine katilmasi onerilen yerleri degerlendirdi Listede hazir durumda 800 yer bulunuyor Ayrica bakinizKucuk pandaKaynakca Wang SLN Da Jun Wei Fuwen Global Ronald Ray Swaisgood Institute for Conservation Research San Diego Zoo 11 Nisan 2016 IUCN Red List of Threatened Species 28 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2021 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Grosser Panda ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir WWF17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde National Zoo Ingilizce18 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde