Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | |||||||||
  | Çin içindeki Tibet Özerk Bölgesi | ||||||||
  | Sürgündeki Tibet grupları tarafından üzerinde hak iddia edilen tarihi Tibet. | ||||||||
 | Çin tarafından Tibet bölgesi olarak gösterilen bölge. | ||||||||
| | Aksai Chin eyaletinin bir parçası olarak Hindistan tarafından hak iddia edilen bölge. | ||||||||
| | Tibet Özerk Bölgesi'nin bir parçası olarak hak iddia edilen ama Çin kontrolü altında olmayan bölge. | ||||||||
 | Kültürel olarak Tibet etkisi altındaki diğer bölgeler. | ||||||||
Tibet (Tibetçe: བོད་ bod; Çince: 西藏; pinyin: Xīzàng, Köktürkçe: 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 Tüpüt) Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.
Bağımsızlık durumu
Tibet'in bağımsızlığını destekleyenler, geçmişte bağımsız bir krallık olan Tibet'in Çin tarafından 1950'de işgal edildiğini iddia etmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti ise bölgenin tarihi olarak Çin'e ait olduğunu, Tibet'in yalnızca 1913-1950 yılları arasında Çin'in politik nüfuzundan çıktığını düşünmektedir. 1950'de Çin, bu bölgeyi ele geçirerek politik bir özerklik verdiğini belirtmektedir. Tibet'in bağımsızlığını destekleyenler bölgedeki kültür ve zenginliklerinin "kültürel bir soykırım"a tabi tutulduğunu iddia ederken Çin hükûmeti bu "kültürel soykırım" iddialarının gerçek dışı olduğunu savunmaktadır.
1959'da Çin yönetimine karşı bir isyan başlatan Dalay Lama, barışın sağlanamamasının ardından Hindistan hükûmetinin daveti üzerine Hindistan'a gitmiştir. Günümüzde Çin ile Sürgündeki Tibet Hükümeti arasında Tibet'in ne zaman Çin'in bir parçası olduğu ve Çin'in Tibet'i egemenliği altına alma geçerliliği konusunda anlaşmazlıklar bulunmaktadır.
Coğrafya
Tibet dahil tüm modern Çin, Doğu Asya'nın bir parçası olarak kabul edilir. Tarihsel olarak, bazı Avrupa kaynakları Tibet'in bazı kısımlarının Orta Asya'da olduğunu düşündü.
Tibet, 'nın batısındadır ve Çin anakarası içinde, Tibet, Çince: 西部 (Xībù)'nin bir parçası olarak kabul edilir, Çin medyası tarafından genellikle "Batı Çin" anlamına gelen "Batı bölümü" olarak çevrilen bir terimdir.
Tibet, dünyanın en yüksek dağlarından bazılarına sahiptir ve bunlardan bazıları ilk on listede yer alır. Nepal sınırında bulunan Everest Dağı, 884.886 metre (2.903.169 ft)'da, dünyadaki 'dır. Bazı büyük nehirlerin kaynağı Tibet Platosu'ndadır (çoğunlukla günümüz Qinghai Eyaletinde). Bunlar arasında Yangtze, Sarı Nehir, İndus Nehri, Mekong, Ganj, ve Yarlung Tsangpo Nehri (Brahmaputra Nehri) vardır.Yarlung Tsangpo Nehri boyunca yer alan , dünyanın en derin ve en uzun kanyonları arasındadır.
Tibet, Asya'nın "Su Kulesi" olarak anılır ve Çin, Tibet'teki su projelerine büyük yatırımlar yapmaktadır.
İndus ve Brahmaputra nehirleri, Batı Tibet'teki yakınlarındaki gölünün civarından doğar. Dağ hem Hindu hem de Tibetliler için kutsal bir hac yeridir. Hindular, dağı 'nın meskeni olarak görürler. Kailash Dağı'nın Tibetçe adı Khang Rinpoche'dir. Tibet, Tibetçe'de "tso" veya "co" olarak adlandırılan çok sayıda yüksek rakımlı göle sahiptir. Bunlar arasında , Manasarovar Gölü, Namtso, , Yamdrok Gölü, , , , , , , Rakshastal Gölü, ve yer alır. Qinghai Gölü (Koko Nor), Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki en büyük göldür. Atmosfer yılın dokuz ayı aşırı derecede kurudur ve yıllık ortalama kar yağışı nedeniyle yalnızca 46 cm (18 inç)'dir. Batı geçitleri her yıl az miktarda taze kar alır ancak tüm yıl boyunca geçilebilir durumda kalır. Düşük sıcaklıklar, kasvetli ıssızlığın alçak bir çalıdan daha büyük herhangi bir bitki örtüsü tarafından giderilmediği ve rüzgarın uçsuz bucaksız kurak düzlüklerde kontrolsüzce estiği bu batı bölgelerinde yaygındır. Hindistan muson doğu Tibet üzerinde bir miktar etkiye sahiptir. Kuzey Tibet, yazın yüksek sıcaklıklara, kışın ise yoğun soğuğa maruz kalır.
Kültürel Tibet birkaç bölgeden oluşur. Bunlar, idari olarak Qinghai, Gansu ve Sichuan eyaletlerinin bir parçası olan kuzeydoğudaki Amdo'yu ("A mdo") içerir. Güneydoğudaki Kham (Khams) batı Siçuan, kuzey Yunnan, güney Qinghai ve Tibet Özerk Bölgesi'nin doğu kısmını kapsar. (dBus gTsang) (Ü ortada, Tsang orta batıda ve Ngari ('mNga' ris) uzak batıda) Tibet Özerk Bölgesinin orta ve batı kısmını kapladı. Tibet kültürel etkileri komşu eyaletler olan Bhutan, Nepal, Hindistan'ın Sikkim, Ladakh, ve , gibi Hindistan’ın bölgelerine, Kuzey Pakistan veya 'a ek olarak Çin'in komşu eyaletlerinde belirlenmiş Tibet özerk bölgelerine kadar uzanır.
Tibet'te Kültür
Budizm
Tibet'te budizm, diğer bir adıyla 'lamaizm' olarak da bilinir, la - ma (üstün) 'lük manasındadır ayrıca bir nevi rütbe belirtir. Tibet'te budizmin başlangıcı M. S. 5. yüzyıla dayanmakla beraber M. S. 7. yüzyılda Tibet Kralı Srongsten Campo ile halkın çoğunluğuna bu inanç sistemi yayılmıştır. Budizm aslında bir din değildir temel ilkeleri felsefe ve ahlak öğretileridir, herhangi bir tanrı kavramları yoktur ve özünde Brahma inanışının değiştirilmiş bir şeklidir. Tabiata tapma, nefsine hakim olma, ahlaki değerlere önem vermek Budizm sisteminin temellerini oluşturur. Tibet budizmi günümüz bilim adamlarının gruplandırmasına göre; Kuzey Budizmi (Vajrayana) olarak ele alınır ve Tibet, Moğolistan, Bhutan ve Hindistan başta olmak üzere birçok ülkede inananları vardır.
İlgili Filmler
- ', (İngilizce: Little Buddha)', (1993)
- 'Tibet'te Yedi Yıl, (İngilizce: Seven Years in Tibet)', (1997)
- '', (1997)
İlgili Belgeseller
- (İngilizce:Asian Coridor in Heaven)
İlgili Müzikler
- , 'Aidalai'.
- Rage Against the Machine Tibetan Freedom Concert (Tibet Özgürlük Konseri)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;GLOBEisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ETOPO1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "plateaus". April 1, 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2009.
- ^ . Circleofblue.org. 8 Mayıs 2008. July 2, 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: March 26, 2010.
- ^ . Futurewater.nl. April 25, 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.
- ^ "China to spend record amount on Tibetan water projects". English.people.com.cn. 16 Ağustos 2011. 27 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.
- ^ Petech, L., China and Tibet in the Early XVIIIth Century: History of the Establishment of Chinese Protectorate in Tibet 1 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., p51 & p98
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin icindeki Tibet Ozerk Bolgesi Surgundeki Tibet gruplari tarafindan uzerinde hak iddia edilen tarihi Tibet Cin tarafindan Tibet bolgesi olarak gosterilen bolge Aksai Chin eyaletinin bir parcasi olarak Hindistan tarafindan hak iddia edilen bolge Tibet Ozerk Bolgesi nin bir parcasi olarak hak iddia edilen ama Cin kontrolu altinda olmayan bolge Kulturel olarak Tibet etkisi altindaki diger bolgeler Tibet Tibetce བ ད bod Cince 西藏 pinyin Xizang Kokturkce 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 Tuput Orta Asya da Tibet halkinin anavatani olan bolge Ortalama 4 900 metrelik yukseltisiyle Dunyanin Catisi diye taninir Kuzeyinde Cin in Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ve Qinghai dogusunda Sichuan guneyinde Hindistan Nepal ve Bhutan vardir Baskenti Lhasa dir 1912 ile 1950 yillari arasinda Bu versiyon 13 Dalay Lama tarafindan 1912 de kullanilmaya baslandi Surgundeki Tibet Hukumeti tarafindan halen kullanilan bu bayrak Cin de yasadisi sayilmaktadir Bagimsizlik durumuTibet in bagimsizligini destekleyenler gecmiste bagimsiz bir krallik olan Tibet in Cin tarafindan 1950 de isgal edildigini iddia etmektedir Cin Halk Cumhuriyeti ise bolgenin tarihi olarak Cin e ait oldugunu Tibet in yalnizca 1913 1950 yillari arasinda Cin in politik nufuzundan ciktigini dusunmektedir 1950 de Cin bu bolgeyi ele gecirerek politik bir ozerklik verdigini belirtmektedir Tibet in bagimsizligini destekleyenler bolgedeki kultur ve zenginliklerinin kulturel bir soykirim a tabi tutuldugunu iddia ederken Cin hukumeti bu kulturel soykirim iddialarinin gercek disi oldugunu savunmaktadir 1959 da Cin yonetimine karsi bir isyan baslatan Dalay Lama barisin saglanamamasinin ardindan Hindistan hukumetinin daveti uzerine Hindistan a gitmistir Gunumuzde Cin ile Surgundeki Tibet Hukumeti arasinda Tibet in ne zaman Cin in bir parcasi oldugu ve Cin in Tibet i egemenligi altina alma gecerliligi konusunda anlasmazliklar bulunmaktadir CografyaTibet Platosu ve 1600 m nin uzerindeki cevre alanlar topografya Tibet e genellikle dunyanin catisi denir Tibet platosunun guney kenarinda Himalayalar Tibet dahil tum modern Cin Dogu Asya nin bir parcasi olarak kabul edilir Tarihsel olarak bazi Avrupa kaynaklari Tibet in bazi kisimlarinin Orta Asya da oldugunu dusundu Tibet nin batisindadir ve Cin anakarasi icinde Tibet Cince 西部 Xibu nin bir parcasi olarak kabul edilir Cin medyasi tarafindan genellikle Bati Cin anlamina gelen Bati bolumu olarak cevrilen bir terimdir Lhasa uzerinden bakis 1993 Tibet dunyanin en yuksek daglarindan bazilarina sahiptir ve bunlardan bazilari ilk on listede yer alir Nepal sinirinda bulunan Everest Dagi 884 886 metre 2 903 169 ft da dunyadaki dir Bazi buyuk nehirlerin kaynagi Tibet Platosu ndadir cogunlukla gunumuz Qinghai Eyaletinde Bunlar arasinda Yangtze Sari Nehir Indus Nehri Mekong Ganj ve Yarlung Tsangpo Nehri Brahmaputra Nehri vardir Yarlung Tsangpo Nehri boyunca yer alan dunyanin en derin ve en uzun kanyonlari arasindadir Tibet Asya nin Su Kulesi olarak anilir ve Cin Tibet teki su projelerine buyuk yatirimlar yapmaktadir Yamdrok Golu Indus ve Brahmaputra nehirleri Bati Tibet teki yakinlarindaki golunun civarindan dogar Dag hem Hindu hem de Tibetliler icin kutsal bir hac yeridir Hindular dagi nin meskeni olarak gorurler Kailash Dagi nin Tibetce adi Khang Rinpoche dir Tibet Tibetce de tso veya co olarak adlandirilan cok sayida yuksek rakimli gole sahiptir Bunlar arasinda Manasarovar Golu Namtso Yamdrok Golu Rakshastal Golu ve yer alir Qinghai Golu Koko Nor Cin Halk Cumhuriyeti ndeki en buyuk goldur Atmosfer yilin dokuz ayi asiri derecede kurudur ve yillik ortalama kar yagisi nedeniyle yalnizca 46 cm 18 inc dir Bati gecitleri her yil az miktarda taze kar alir ancak tum yil boyunca gecilebilir durumda kalir Dusuk sicakliklar kasvetli issizligin alcak bir calidan daha buyuk herhangi bir bitki ortusu tarafindan giderilmedigi ve ruzgarin ucsuz bucaksiz kurak duzluklerde kontrolsuzce estigi bu bati bolgelerinde yaygindir Hindistan muson dogu Tibet uzerinde bir miktar etkiye sahiptir Kuzey Tibet yazin yuksek sicakliklara kisin ise yogun soguga maruz kalir dogu Tibet te Kulturel Tibet birkac bolgeden olusur Bunlar idari olarak Qinghai Gansu ve Sichuan eyaletlerinin bir parcasi olan kuzeydogudaki Amdo yu A mdo icerir Guneydogudaki Kham Khams bati Sicuan kuzey Yunnan guney Qinghai ve Tibet Ozerk Bolgesi nin dogu kismini kapsar dBus gTsang U ortada Tsang orta batida ve Ngari mNga ris uzak batida Tibet Ozerk Bolgesinin orta ve bati kismini kapladi Tibet kulturel etkileri komsu eyaletler olan Bhutan Nepal Hindistan in Sikkim Ladakh ve gibi Hindistan in bolgelerine Kuzey Pakistan veya a ek olarak Cin in komsu eyaletlerinde belirlenmis Tibet ozerk bolgelerine kadar uzanir Tibet te KulturBudizm Iki Budist rahip Tibet Yasli bir Tibetli kadin da Lhasa haci yolunda elinde bir dua carki tutarken Jokhang Tapinagi nin cevresindeki sokaklardan olusan Barkhor hem kutsal sehrin manevi kalbi hem de Tibetlilerin ana ticari merkezidir Lhasa Tibet 2006 Tibet te budizm diger bir adiyla lamaizm olarak da bilinir la ma ustun luk manasindadir ayrica bir nevi rutbe belirtir Tibet te budizmin baslangici M S 5 yuzyila dayanmakla beraber M S 7 yuzyilda Tibet Krali Srongsten Campo ile halkin cogunluguna bu inanc sistemi yayilmistir Budizm aslinda bir din degildir temel ilkeleri felsefe ve ahlak ogretileridir herhangi bir tanri kavramlari yoktur ve ozunde Brahma inanisinin degistirilmis bir seklidir Tabiata tapma nefsine hakim olma ahlaki degerlere onem vermek Budizm sisteminin temellerini olusturur Tibet budizmi gunumuz bilim adamlarinin gruplandirmasina gore Kuzey Budizmi Vajrayana olarak ele alinir ve Tibet Mogolistan Bhutan ve Hindistan basta olmak uzere bircok ulkede inananlari vardir Ilgili Filmler Ingilizce Little Buddha 1993 Tibet te Yedi Yil Ingilizce Seven Years in Tibet 1997 1997 Ilgili Belgeseller Ingilizce Asian Coridor in Heaven Ilgili Muzikler Aidalai Rage Against the Machine Tibetan Freedom Concert Tibet Ozgurluk Konseri Ayrica bakinizTibet Ozerk Bolgesi Tibet BudizmiKaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi GLOBE isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ETOPO1 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme plateaus April 1 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2009 Circleofblue org 8 Mayis 2008 July 2 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi March 26 2010 Futurewater nl April 25 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2012 China to spend record amount on Tibetan water projects English people com cn 16 Agustos 2011 27 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2012 Petech L China and Tibet in the Early XVIIIth Century History of the Establishment of Chinese Protectorate in Tibet 1 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde p51 amp p98