Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dilhan Eryurt (29 Kasım 1926, İzmir - 13 Eylül 2012, Ankara), Türk astrofizikçiydi. Araştırmaları ile Güneş'in ve yıldızların evrimi çalışmalarına katkıda bulunmuş bir bilim insanıdır.
Dilhan Eryurt | |
|---|---|
 Bodrum Belediyesi önündeki heykeli | |
| Doğum | 29 Kasım 1926 İzmir, Türkiye |
| Ölüm | 13 Eylül 2012 (85 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp krizi |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Mezun olduğu okul(lar) | İstanbul Üniversitesi Michigan Üniversitesi Ankara Üniversitesi |
| Ödüller | Apollo Başarı Ödülü TÜBİTAK Bilim Ödülü |
| Kariyeri | |
| Dalı | Astrofizik (Helioloji |
| Çalıştığı kurumlar | Indiana Üniversitesi Goethe Link Gözlemevi Goddard Uzay Uçuş Merkezi Orta Doğu Teknik Üniversitesi NASA |
| Tez | Some results of a spectroscopic study of the atmosphere of 31 Cygni (1959) |
| Doktora danışmanı | Egbert Adriaan Kreiken |
| Doktora öğrencileri | Aysel Ihrahim Karafistan |
1961-1973 yıllarında NASA’da görev alarak bu kurumdaki ilk Türk bilim insanı olan Eryurt, ODTÜ'de astrofizik anabilim dalını kurmuş ve 1988-1993 yıllarında ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığını yürütmüştür. Çalışmaları, 1969 yılında Ay’a İniş Projesi’ne olan katkılarını temsil eden Apollo Ödülü ile, 1977 yılında ise TÜBİTAK Bilim Ödülü ile onurlandırılmıştır.
Yaşamı
29 Kasım 1926’da İzmir'de doğdu. Babası, 1944'te Denizli milletvekili olarak TBMM'ye giren Abidin Ege’dir.
Babasının Yüksek Ziraat Mektebi kuruluşu nedeniyle bulunduğu İzmir'de dünyaya gelişinden kısa bir süre sonra ailesi önce İstanbul'a, birkaç yıl sonra da Ankara'ya taşınmıştı. İlköğrenimini Ankara'da tamamladıktan sonra Ankara Kız Lisesi'ne devam etti. Lise yıllarında matematiğe özel bir ilgisi vardı. Bu nedenle liseden mezuniyetinin ardından İstanbul Üniversitesi Yüksek Matematik ve Astronomi Bölümü'ne girdi. Astronomi merakı üniversite öğrenimi sırasında ortaya çıktı.
1946 yılında İstanbul Üniversitesi Yüksek Matematik ve Astronomi Bölümü'nden mezun olduktan sonra Ankara Üniversitesi'nde astronomi bölümü açmak üzere görevlendirilen Tevfik Okyay Kabakçıoğlu'nun yanında iki yıl boyunca fahri asistanlık yaptı. Lisansüstü çalışmalarına bir süre Michigan Üniversitesi'nde devam etti ve 1953'te Ankara Üniversitesi Astrofizik Anabilim Dalı'nda doktorasını ve ardından doçentlik çalışmalarını tamamladı.
1959'da Uluslararası Atom Enerji Ajansı'nın bursuyla iki yıllığına Kanada'ya gitti. Deep River Atom Enerjisi Laboratuvarı'nda Alastair G. W. Cameron ile çalıştı. Hidrojen yıldızları üzerine çalıştı ve yıldızların yapı modelleri üzerine birçok başarılı program yazdı. Ardından ABD’ye giderek önce Amerikan Soroptimist Federasyonu bursuyla ABD'de Indiana Üniversitesi'nde görev aldı. Üniversiteye bağlı Goethe Link Gözlemevi'nde yıldız modelleri yapmakla tanımış Prof. Dr. Marshall Wrubel ile çalıştı. Bu deneyimden sonra Ulusal Bilimler Akademisi bursunu alarak NASA'ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü'nde görev aldı. Uzay uçuşlarıyla ilgili kuramsal araştırmalar yapan Goddard Uzay Araştırma Ensitütüsü’ndeki görevi sırasında kurumda çalışan tek kadın astronomdu. Alastair G. W. Cameron ile güneşin yapısı, evrimi ve güneşten gelen nötrinoların hesaplanması üzerine araştırmalar yapan Dilhan Eryurt'un Goddard Enstitüsü'nde yaptığı çalışmalar, Güneş hakkında o zamana kadar yanlış bilinen bazı gerçekleri ortaya çıkardı. Güneş'in parlaklığının oluşumundan bu yana gittikçe artmadığını, geçmişte çok daha parlak ve sıcak olduğunu ortaya koydu. Çalışmaları o dönemde yeni başlayan uzay uçuşlarının gidişatını etkileyecek önemdeydi. Aya ilk iniş için yaptığı başarılı çalışmalar nedeniyle 1969'da Apollo Başarı Ödülü ile ödüllendirildi. Eryurt, Goddard Enstitüsü’nde iki yıllık çalışmasını tamamladıktan sonra kendisine yabancılara sıklıkla tanınmayan bir ayrıcalık gösterildi ve kıdemli araştırmacı olarak enstitüde çalışmaya devam etti. Enstitü, kendisini yıldızların oluşumu ve gelişimi üzerine araştırmaları için yeni bilgiler edinmek üzere California Üniversitesi'ne gönderdi. Yıldızların evriminde kütlelerinin etkisi konusuyla ilgili olarak A.G.W. Cameron ile birlikte 1967’de yazdıkları bir makale astrofizikte çok atıf aldı.
1968'de Türkiye'ye geldi. Ankara Üniversitesi Astrofizik Anabilim Dalında asistanlık yaptı. Egbert Adriaan Kreiken ile önce doktora, sonrasında doçentlik çalışmalarını tamamladı. 1956’te yayımlanan doktora tezinin başlığı, “Some results of a spectroscopic study of the atmosphere of 31 Cygni” dir. 1961’de yayımlanan doçentlik tezinin başlığı ise “The density gradient in the atmosphere of the K-type component of the Cygni 31” dir. Bunlar Türkiye'de astrofizik alanında yapılan ilk yayınlar arasındadır. ODTÜ’de bir yıl misafir profesör olarak görev yapan Eryurt, üniversitede astrofizik derslerini başlattı. Türkiye'deki astronomların fikir alışverişinin yetersizliğini görerek, Ulusal Astronomi Kongresi'ni kurmak adına çalışmalara başlattı ve TÜBİTAK’ın desteğiyle ilk Ulusal Astronomi Toplantısı'nı düzenledi.
1969-1973 arasında ODTÜ'deki görevine ara vererek NASA'da bilimsel araştırmalarını sürdürdü. 1973 yılında ODTÜ Fizik Bölümü'ne döndü ve astrofizik ana bilim dalını kurdu. 1977 yılında Tübitak Bilim Hizmet ve Teşvik Ödülü ile ödüllendirildi. 1988’de altı ay kadar fizik bölümünün başkanlığını yürüttükten sonra beş yıl süreyle Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığı yaptı. 1991 yılında ODTÜ'de bir yıldız gözlemevi kurulmasında rol oynadı. 1956 ile 2009 yılları arasında yayımlanmış 46’sı İngilizce, 13’ü Türkçe 59 yayını bulunan Eryurt, 1993 yılında emekliye ayrıldı. 1997 yılında Türkiye Bilimler Akademisi'ne şeref üyesi seçildi.
13 Eylül 2012’de geçirdiği bir kalp krizi sonucu Ankara’da ölmüştür.
Eski Erzurum milletvekillerinden Sabahattin Eryurt'un eşidir.
Kaynakça
- ^ a b Mathematics Genealogy Project'te Dilhan Eryurt
- ^ a b c Akoğlu, Alp (Kasım 1997). (PDF). Bilim ve Teknik, 360. 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2012.
- ^ a b Güner, Halime. "NASA'daki İlk Türk Kadını Dilhan Eryurt". Ya Da Eğitim Dergisi. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ a b Unutmaz, İrfan. . Focus Dergisi. 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2012.
- ^ a b c Bahadır, Osman (15 Ekim 2018). "Astrofizikte Öncü Dilhan Eryurt". sarkac.org. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ . Türkiye Bilimler Akademisi. 27 Aralık 2007. 27 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2012.
- ^ "TÜBA'ya yeni üye". Milliyet gazetesi. 15 Ocak 1997. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ Krieklo, Gül (19 Kasım 2012). "NASA'daki ilk Türk bilim kadını sessizce veda etti". Sabah gazetesi. 27 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
Dış bağlantılar
- Early and Main Sequence Evolution of Stars in the Range 0.5 to 100 Solar Masses, Dilhan Ezer ve A. G. W. Camero, 1967 21 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dilhan Eryurt 29 Kasim 1926 Izmir 13 Eylul 2012 Ankara Turk astrofizikciydi Arastirmalari ile Gunes in ve yildizlarin evrimi calismalarina katkida bulunmus bir bilim insanidir Dilhan EryurtBodrum Belediyesi onundeki heykeliDogum29 Kasim 1926 1926 11 29 Izmir TurkiyeOlum13 Eylul 2012 85 yasinda Ankara TurkiyeOlum sebebiKalp kriziDefin yeriCebeci Asri Mezarligi AnkaraVatandaslikTurkiyeMezun oldugu okul lar Istanbul Universitesi Michigan Universitesi Ankara UniversitesiOdullerApollo Basari Odulu TUBITAK Bilim OduluKariyeriDaliAstrofizik HeliolojiCalistigi kurumlarIndiana Universitesi Goethe Link Gozlemevi Goddard Uzay Ucus Merkezi Orta Dogu Teknik Universitesi NASATezSome results of a spectroscopic study of the atmosphere of 31 Cygni 1959 Doktora danismaniEgbert Adriaan KreikenDoktora ogrencileriAysel Ihrahim Karafistan 1961 1973 yillarinda NASA da gorev alarak bu kurumdaki ilk Turk bilim insani olan Eryurt ODTU de astrofizik anabilim dalini kurmus ve 1988 1993 yillarinda ODTU Fen Edebiyat Fakultesi dekanligini yurutmustur Calismalari 1969 yilinda Ay a Inis Projesi ne olan katkilarini temsil eden Apollo Odulu ile 1977 yilinda ise TUBITAK Bilim Odulu ile onurlandirilmistir Yasami29 Kasim 1926 da Izmir de dogdu Babasi 1944 te Denizli milletvekili olarak TBMM ye giren Abidin Ege dir Babasinin Yuksek Ziraat Mektebi kurulusu nedeniyle bulundugu Izmir de dunyaya gelisinden kisa bir sure sonra ailesi once Istanbul a birkac yil sonra da Ankara ya tasinmisti Ilkogrenimini Ankara da tamamladiktan sonra Ankara Kiz Lisesi ne devam etti Lise yillarinda matematige ozel bir ilgisi vardi Bu nedenle liseden mezuniyetinin ardindan Istanbul Universitesi Yuksek Matematik ve Astronomi Bolumu ne girdi Astronomi meraki universite ogrenimi sirasinda ortaya cikti 1946 yilinda Istanbul Universitesi Yuksek Matematik ve Astronomi Bolumu nden mezun olduktan sonra Ankara Universitesi nde astronomi bolumu acmak uzere gorevlendirilen Tevfik Okyay Kabakcioglu nun yaninda iki yil boyunca fahri asistanlik yapti Lisansustu calismalarina bir sure Michigan Universitesi nde devam etti ve 1953 te Ankara Universitesi Astrofizik Anabilim Dali nda doktorasini ve ardindan docentlik calismalarini tamamladi 1959 da Uluslararasi Atom Enerji Ajansi nin bursuyla iki yilligina Kanada ya gitti Deep River Atom Enerjisi Laboratuvari nda Alastair G W Cameron ile calisti Hidrojen yildizlari uzerine calisti ve yildizlarin yapi modelleri uzerine bircok basarili program yazdi Ardindan ABD ye giderek once Amerikan Soroptimist Federasyonu bursuyla ABD de Indiana Universitesi nde gorev aldi Universiteye bagli Goethe Link Gozlemevi nde yildiz modelleri yapmakla tanimis Prof Dr Marshall Wrubel ile calisti Bu deneyimden sonra Ulusal Bilimler Akademisi bursunu alarak NASA ya bagli Goddard Uzay Arastirma Enstitusu nde gorev aldi Uzay ucuslariyla ilgili kuramsal arastirmalar yapan Goddard Uzay Arastirma Ensitutusu ndeki gorevi sirasinda kurumda calisan tek kadin astronomdu Alastair G W Cameron ile gunesin yapisi evrimi ve gunesten gelen notrinolarin hesaplanmasi uzerine arastirmalar yapan Dilhan Eryurt un Goddard Enstitusu nde yaptigi calismalar Gunes hakkinda o zamana kadar yanlis bilinen bazi gercekleri ortaya cikardi Gunes in parlakliginin olusumundan bu yana gittikce artmadigini gecmiste cok daha parlak ve sicak oldugunu ortaya koydu Calismalari o donemde yeni baslayan uzay ucuslarinin gidisatini etkileyecek onemdeydi Aya ilk inis icin yaptigi basarili calismalar nedeniyle 1969 da Apollo Basari Odulu ile odullendirildi Eryurt Goddard Enstitusu nde iki yillik calismasini tamamladiktan sonra kendisine yabancilara siklikla taninmayan bir ayricalik gosterildi ve kidemli arastirmaci olarak enstitude calismaya devam etti Enstitu kendisini yildizlarin olusumu ve gelisimi uzerine arastirmalari icin yeni bilgiler edinmek uzere California Universitesi ne gonderdi Yildizlarin evriminde kutlelerinin etkisi konusuyla ilgili olarak A G W Cameron ile birlikte 1967 de yazdiklari bir makale astrofizikte cok atif aldi 1968 de Turkiye ye geldi Ankara Universitesi Astrofizik Anabilim Dalinda asistanlik yapti Egbert Adriaan Kreiken ile once doktora sonrasinda docentlik calismalarini tamamladi 1956 te yayimlanan doktora tezinin basligi Some results of a spectroscopic study of the atmosphere of 31 Cygni dir 1961 de yayimlanan docentlik tezinin basligi ise The density gradient in the atmosphere of the K type component of the Cygni 31 dir Bunlar Turkiye de astrofizik alaninda yapilan ilk yayinlar arasindadir ODTU de bir yil misafir profesor olarak gorev yapan Eryurt universitede astrofizik derslerini baslatti Turkiye deki astronomlarin fikir alisverisinin yetersizligini gorerek Ulusal Astronomi Kongresi ni kurmak adina calismalara baslatti ve TUBITAK in destegiyle ilk Ulusal Astronomi Toplantisi ni duzenledi 1969 1973 arasinda ODTU deki gorevine ara vererek NASA da bilimsel arastirmalarini surdurdu 1973 yilinda ODTU Fizik Bolumu ne dondu ve astrofizik ana bilim dalini kurdu 1977 yilinda Tubitak Bilim Hizmet ve Tesvik Odulu ile odullendirildi 1988 de alti ay kadar fizik bolumunun baskanligini yuruttukten sonra bes yil sureyle Fen Edebiyat Fakultesi dekanligi yapti 1991 yilinda ODTU de bir yildiz gozlemevi kurulmasinda rol oynadi 1956 ile 2009 yillari arasinda yayimlanmis 46 si Ingilizce 13 u Turkce 59 yayini bulunan Eryurt 1993 yilinda emekliye ayrildi 1997 yilinda Turkiye Bilimler Akademisi ne seref uyesi secildi 13 Eylul 2012 de gecirdigi bir kalp krizi sonucu Ankara da olmustur Eski Erzurum milletvekillerinden Sabahattin Eryurt un esidir Kaynakca a b Mathematics Genealogy Project te Dilhan Eryurt a b c Akoglu Alp Kasim 1997 PDF Bilim ve Teknik 360 28 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2012 a b Guner Halime NASA daki Ilk Turk Kadini Dilhan Eryurt Ya Da Egitim Dergisi 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2020 a b Unutmaz Irfan Focus Dergisi 1 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2012 a b c Bahadir Osman 15 Ekim 2018 Astrofizikte Oncu Dilhan Eryurt sarkac org 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2020 Turkiye Bilimler Akademisi 27 Aralik 2007 27 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2012 TUBA ya yeni uye Milliyet gazetesi 15 Ocak 1997 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2020 Krieklo Gul 19 Kasim 2012 NASA daki ilk Turk bilim kadini sessizce veda etti Sabah gazetesi 27 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2020 Dis baglantilarEarly and Main Sequence Evolution of Stars in the Range 0 5 to 100 Solar Masses Dilhan Ezer ve A G W Camero 1967 21 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde