Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Genel anlamı “İki kök” olan Diyagenez, kaya oluşumu sırasında veya sonrasında tortuların veya mevcut tortul kayaçların başkalaşmış kayaçların oluşumu için gerekli olandan daha az sıcaklık ve basınçta farklı bir tortul kayaca dönüşmesidir. Hava etkisiyle alakalı değişiklikler içermez. İlk tortu tabakasından, taşlamadan sonra tortu tarafından geçirilen herhangi kimyasal, fiziksel veya biyolojik değişikliklerdir. Yüzey değişimi (Hava Etkisi) ve başkalaşma bu sürecin dışında kalır. Bu değişiklikler nispeten düşük sıcaklık ve basınçlarda olur ve kayanın mineralojisinde ve özelliğinde değişiklikler ile sonuçlanır. Kaya oluşumu ve başkalaşım arasında kesin bir sınır yoktur ama ikincisi birincisinden daha yüksek sıcaklık ve basınçlarda meydana gelir. Hidrotermal çözümler, meteorik yer altı suyu, geçirgenlik, gözeneklilik, çözünürlük ve zaman etkileyici faktörler. Tortulaşma sonrası tortullar, üst üste olan tortu tabakalarının altına gömülür gibi sıkılaştırılır ve çözeltiden oluşan mineraller ile güçlendirilirler. Kayaç tanecikleri, kaya parçaları ve fosiller, kaya oluşumu sırasında diğer mineraller tarafından yenileriyle değiştirilebilirler. Gözeneklilik, kaya oluşumu sırasında dolomitizasyon ve minerallerin çözünmesi gibi nadir durumlar haricinde genellikle azalır. Kayalardaki oluşum çalışması, geçirdikleri jeolojik tarihi ve dolaşım halinde oldukları değişken türlerini anlayabilmek için kullanılır. Ticari bir bakış açısıyla bu tür çalışmalar, ekonomik olarak uygulanabilir olan çeşitli minerallerin ve hidrokarbon tortuların bulunması olasılığının hesaplanmasına yardımcı olur. Kaya oluşumu işlemi ayrıca kemik dokusu incelemesi için de önemlidir.
Kaya Oluşumunun Antropoloji ve Paleontolojideki Rolü
Kaya oluşumu terimi kapsamlı olarak jeolojide kullanılır ama bu terim iskeletsel (biyolojik) materyalde yer alan değişim ve başkalaşmayı tanımlamak adına antropoloji, paleontoloji ve arkeoloji alanına da sızmıştır. Özellikle kaya oluşumu, giderek artan fiziksel, kimyasal ve fiziksel çevredir; bu süreçler, muhafaza ve tatbikat bakımından organik maddenin asıl kimyasal ve yapısal özelliğini değiştirir ve kesin sonunu yönlendirir. Kaya oluşumunun gömülmüş lokal yerlerin yanı sıra kaplama toprağın ve kemiğin mineralojik ve temel oluşumundan başlayarak arkeolojik ve fosil kemik üzerindeki potansiyel etkisini hesaplamak için, birçok faktörün göz önüne alınması gerekli. (Jeoloji, klimatoloji, yer altı) Kemiğin üçte bir organik (başlıca protein kolajeni) ve üçte iki mineral (çoğunlukla hidroksiapatit oluşumundaki kalsiyum fosfat) içeren karma yapılışı, kaya oluşumunu daha karışık bir hale getirir. Değişim, moleküler kayıp ve yer değişimden kristalitin yeniden yapılanması, gözeneklilik, mikro yapısal değişikliklere, eksiksiz bütünün ayrışmasına kadar birçok durumda oluşur. Kemik oluşumunun 3 genel yolu tespit edilmiştir;
- Organik evrenin kimyasal bozulması
- Mineral evrenin kimyasal bozulması
- Bileşimin (mikro) biyolojik saldırısı
1.Kolajenin çözünmesi zamana, sıcaklığa ve çevresel ph’a bağlıdır. Yüksek sıcaklıklarda kolajen kaybının oranı hızlanır ve en uç ph kolajen yükselmesine ve artan hidrolize yol açabilir. Kolajen kaybı sırasındaki kemiklerin gözenekliliğindeki artış sebebiyle kemik hidrolitik hidroksiapatitin amino asitler için yakınlığı ile birlikte iç ve dış kaynak kökenli yüklenmiş çeşitlerine yerleştiği yerlerdesızmaya duyarlı hale gelir.
2.Hidrolitik aktivite kolajeni hızlanmış kimyasal ve biyolojik bozulmaya maruz bırakanmineral evre dönüşümünde anahtar bir rol oynar. Kimyasal değişimler kristalliği etkiler. F− or CO3 çıkışı gibi kimyasal değişim teknikleri, harici materyali yerine koyma işleminin birleşmesi için izin verilen hidroksiapatitin çözüldüğü ve yeniden çöktürüldüğü yerlerde yeniden kristalleşmeye neden olabilir.
3.Bir birey defnedildiğinde, mikrobik saldırı, en genel kemik bozulması tekniği çabucak oluşur. Bu evre sırasında birçok kemik kolajeni kaybolur ve gözeneklilik artar. Düşük ph’ın sebep olduğu mineral evrenin erimesi, ekstraselüler mikrobik enzimler ve mikrobik saldırılar tarafından kolejene geçişi sağlar.
Hidrokarbon Denetiminde Kaya Oluşumunun Rolü
Tortullaşma süresinde bir hayvan veya bitki gömüldüğünde, bileşen organik moleküller (lipidler, proteinler, karbonhidratlar ve lignin-humik bileşenler) ısı ve basınçtaki yükselme nedeniyle bozulurlar. Bu dönüşüm ilk olarak definin birkaç yüz metresinde meydana gelir ve iki ana bileşkenin oluşumuyla sonuçlanır; kerogenler ve bitümler. Hidrokarbonların bu kerogenlerin termal değişimiyle oluştuğu genel olarak kabul edilir (biyojenik teori). Böylelikle belli şartlarda (genellikle sıcaklık bağımlı) kerogenler, parçalanma ya da kakojenez olarak bilinen kimyasal bir süreçte hidrokarbonları oluşturmak için bozulur. Deneysel verinin baz alındığı kinetik bir model, kaya oluşumunun başlıca dönüşümünün çoğunu ele geçirir, çözünme-çökelme tekniğine model olması için geçirgen bir ortamda matematiksel bir ortam. Bu modeller üzerinde yoğun olarak çalışıldı ve gerçek jeolojik uygulamalarda kullanıldı. Kaya oluşumu, hidro karbon ve kömür oluşumu baz alınarak bölünür; eadiyojenez (erken), mezodiyajenez (orta) ve telodiyajenez (geç). Erken veya eadiyojenez süreçte, şistler boşluk suyunu kaybeder, düşük ihtimalle hidrokarbonlar oluşur ve kömür lingit ve sübbitümlü arasında değişkenlik gösterir. Mezodiyajenez sürecinde, kil minerallerinin dehidrasyonu meydana gelir. Yağ jenezinin başlıca gelişimi oluşur ve düşük ihtimalle bitümlü kömür oluşur. Telodiyajenez sürecinde organik cisim parçalanmaya uğrar ve kuru gaz üretilir, yarı antrasit kömürler gelişir. Su ile ilgili olan tortularda yeni ortaya çıkmış olan erken diyajenez, farklı elektron akseptörlerini kullanarak mikroorganizmalar tarafından yöneltilir. Oraganik madde mineralleştirilir, durumlara bağlı olarak boşluk suyundaki özgürleştirici karbondioksit (CO2(gas)) su kolonlarına dağıtılabilir. Bu evredeki mineralizasyonun çeşitli süreçler nitratlaşma, nitratını giderme, manganez oksit azalması, demir hidroksit azalması, sülfat azalması ve fermentasyondur.
Kemik Analizinde Kaya Oluşumunun Rolü
Kaya oluşumu organik koljen oranını ve kemiğin çevresel koşullara (özellikle nem) maruz kalan inorganik bileşenlerini (hidroksiapatit, kalsiyum, magnezyum) değiştirir. Bu, doğal kemik bileşenlerinin değişimiyle, tortulaşma, kemik yüzeyindeki yüzetutunma ve kemikten sızdırma ile başarılır.
Kaynakça
- Marshak, Stephen, 2009, Essentials of Geology, W. W. Norton & Company, 3rd ed.
- Hedges, R. E. M., "Bone Diagenesis: An Overview of Processes". Archaeometry, 2002. 44(3): p. 319–328.
- Wilson, L. and M. Pollard, "Here today, gone tomorrow? Integrated experimentation and geochemical modeling in studies of archaeological diagenetic change". Accounts of Chemical Research, 2002. 35 (8): p. 644–651
- Zapata, J., et al., "Diagenesis, not biogenesis: Two late Roman skeletal examples". Science of Total Environment, 2006. 369: p. 357–368.
- Nicholson, R. A., "Bone Degradation, Burial Medium and Species Representation: Debunking the Myths, and Experiment-based Approach". Journal of Archaeological Science, 1996. 23(513–533).
- Nielsen-Marsh, C. M., "Patterns of Diagenesis in Bone I: The Effects of Site Environments". Journal of Archaeological Science, 2000. 27: p. 1139–1150.
- Collins, M. J., et al., "The Survival of Organic Matter in Bone: A Review". Archaeometry, 2002. 44(3): p. 383–394.
- H. J. Abercrombie, I. E. Hutcheon, J. D. Bloch, P. Caritat, "Silica activity and the smectite-illite reaction", Geology, 22, 539–542 (1994)
- A. C. Fowler and X. S. Yang, "Dissolution/precipitation mechanisms for diagenesis in sedimentary basins", J. Geophys. Res., vol. 108, B10, 1029/2002JB002269, (2003)
- A. E. Foscolos, T. G. Powell and P. R. Gunther, "The use of clay minerals and inorganic and organic geochemical indicators for evaluating the degree of diagenesis and oil generating potential of shales", Geochimica et Cosmochimica Acta Volume 40, Issue 8, August 1976, pp. 953–966 http://dx.doi.org/10.1016/0016-7037(76)90144-7
- Lovley D. R., "Dissimilatory Fe(II) and Mn(IV) reduction". Microbiological Reviews, 1991. 55(2): p. 259-287.
- "Beyond the grave: understanding human decomposition" A. A. Vass Microbiology Today 2001
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Genel anlami Iki kok olan Diyagenez kaya olusumu sirasinda veya sonrasinda tortularin veya mevcut tortul kayaclarin baskalasmis kayaclarin olusumu icin gerekli olandan daha az sicaklik ve basincta farkli bir tortul kayaca donusmesidir Hava etkisiyle alakali degisiklikler icermez Ilk tortu tabakasindan taslamadan sonra tortu tarafindan gecirilen herhangi kimyasal fiziksel veya biyolojik degisikliklerdir Yuzey degisimi Hava Etkisi ve baskalasma bu surecin disinda kalir Bu degisiklikler nispeten dusuk sicaklik ve basinclarda olur ve kayanin mineralojisinde ve ozelliginde degisiklikler ile sonuclanir Kaya olusumu ve baskalasim arasinda kesin bir sinir yoktur ama ikincisi birincisinden daha yuksek sicaklik ve basinclarda meydana gelir Hidrotermal cozumler meteorik yer alti suyu gecirgenlik gozeneklilik cozunurluk ve zaman etkileyici faktorler Tortulasma sonrasi tortullar ust uste olan tortu tabakalarinin altina gomulur gibi sikilastirilir ve cozeltiden olusan mineraller ile guclendirilirler Kayac tanecikleri kaya parcalari ve fosiller kaya olusumu sirasinda diger mineraller tarafindan yenileriyle degistirilebilirler Gozeneklilik kaya olusumu sirasinda dolomitizasyon ve minerallerin cozunmesi gibi nadir durumlar haricinde genellikle azalir Kayalardaki olusum calismasi gecirdikleri jeolojik tarihi ve dolasim halinde olduklari degisken turlerini anlayabilmek icin kullanilir Ticari bir bakis acisiyla bu tur calismalar ekonomik olarak uygulanabilir olan cesitli minerallerin ve hidrokarbon tortularin bulunmasi olasiliginin hesaplanmasina yardimci olur Kaya olusumu islemi ayrica kemik dokusu incelemesi icin de onemlidir Tortul kayacKosta Rika nin Orosi kenti yakinlarinda yer alan sedimanter bir kayac yuzlegiKaya Olusumunun Antropoloji ve Paleontolojideki RoluKaya olusumu terimi kapsamli olarak jeolojide kullanilir ama bu terim iskeletsel biyolojik materyalde yer alan degisim ve baskalasmayi tanimlamak adina antropoloji paleontoloji ve arkeoloji alanina da sizmistir Ozellikle kaya olusumu giderek artan fiziksel kimyasal ve fiziksel cevredir bu surecler muhafaza ve tatbikat bakimindan organik maddenin asil kimyasal ve yapisal ozelligini degistirir ve kesin sonunu yonlendirir Kaya olusumunun gomulmus lokal yerlerin yani sira kaplama topragin ve kemigin mineralojik ve temel olusumundan baslayarak arkeolojik ve fosil kemik uzerindeki potansiyel etkisini hesaplamak icin bircok faktorun goz onune alinmasi gerekli Jeoloji klimatoloji yer alti Kemigin ucte bir organik baslica protein kolajeni ve ucte iki mineral cogunlukla hidroksiapatit olusumundaki kalsiyum fosfat iceren karma yapilisi kaya olusumunu daha karisik bir hale getirir Degisim molekuler kayip ve yer degisimden kristalitin yeniden yapilanmasi gozeneklilik mikro yapisal degisikliklere eksiksiz butunun ayrismasina kadar bircok durumda olusur Kemik olusumunun 3 genel yolu tespit edilmistir Organik evrenin kimyasal bozulmasi Mineral evrenin kimyasal bozulmasi Bilesimin mikro biyolojik saldirisi 1 Kolajenin cozunmesi zamana sicakliga ve cevresel ph a baglidir Yuksek sicakliklarda kolajen kaybinin orani hizlanir ve en uc ph kolajen yukselmesine ve artan hidrolize yol acabilir Kolajen kaybi sirasindaki kemiklerin gozenekliligindeki artis sebebiyle kemik hidrolitik hidroksiapatitin amino asitler icin yakinligi ile birlikte ic ve dis kaynak kokenli yuklenmis cesitlerine yerlestigi yerlerdesizmaya duyarli hale gelir 2 Hidrolitik aktivite kolajeni hizlanmis kimyasal ve biyolojik bozulmaya maruz birakanmineral evre donusumunde anahtar bir rol oynar Kimyasal degisimler kristalligi etkiler F or CO3 cikisi gibi kimyasal degisim teknikleri harici materyali yerine koyma isleminin birlesmesi icin izin verilen hidroksiapatitin cozuldugu ve yeniden cokturuldugu yerlerde yeniden kristallesmeye neden olabilir 3 Bir birey defnedildiginde mikrobik saldiri en genel kemik bozulmasi teknigi cabucak olusur Bu evre sirasinda bircok kemik kolajeni kaybolur ve gozeneklilik artar Dusuk ph in sebep oldugu mineral evrenin erimesi ekstraseluler mikrobik enzimler ve mikrobik saldirilar tarafindan kolejene gecisi saglar Hidrokarbon Denetiminde Kaya Olusumunun RoluCrossbeddingbressay Tortullasma suresinde bir hayvan veya bitki gomuldugunde bilesen organik molekuller lipidler proteinler karbonhidratlar ve lignin humik bilesenler isi ve basinctaki yukselme nedeniyle bozulurlar Bu donusum ilk olarak definin birkac yuz metresinde meydana gelir ve iki ana bileskenin olusumuyla sonuclanir kerogenler ve bitumler Hidrokarbonlarin bu kerogenlerin termal degisimiyle olustugu genel olarak kabul edilir biyojenik teori Boylelikle belli sartlarda genellikle sicaklik bagimli kerogenler parcalanma ya da kakojenez olarak bilinen kimyasal bir surecte hidrokarbonlari olusturmak icin bozulur Deneysel verinin baz alindigi kinetik bir model kaya olusumunun baslica donusumunun cogunu ele gecirir cozunme cokelme teknigine model olmasi icin gecirgen bir ortamda matematiksel bir ortam Bu modeller uzerinde yogun olarak calisildi ve gercek jeolojik uygulamalarda kullanildi Kaya olusumu hidro karbon ve komur olusumu baz alinarak bolunur eadiyojenez erken mezodiyajenez orta ve telodiyajenez gec Erken veya eadiyojenez surecte sistler bosluk suyunu kaybeder dusuk ihtimalle hidrokarbonlar olusur ve komur lingit ve subbitumlu arasinda degiskenlik gosterir Mezodiyajenez surecinde kil minerallerinin dehidrasyonu meydana gelir Yag jenezinin baslica gelisimi olusur ve dusuk ihtimalle bitumlu komur olusur Telodiyajenez surecinde organik cisim parcalanmaya ugrar ve kuru gaz uretilir yari antrasit komurler gelisir Su ile ilgili olan tortularda yeni ortaya cikmis olan erken diyajenez farkli elektron akseptorlerini kullanarak mikroorganizmalar tarafindan yoneltilir Oraganik madde minerallestirilir durumlara bagli olarak bosluk suyundaki ozgurlestirici karbondioksit CO2 gas su kolonlarina dagitilabilir Bu evredeki mineralizasyonun cesitli surecler nitratlasma nitratini giderme manganez oksit azalmasi demir hidroksit azalmasi sulfat azalmasi ve fermentasyondur Kemik Analizinde Kaya Olusumunun RoluKaya olusumu organik koljen oranini ve kemigin cevresel kosullara ozellikle nem maruz kalan inorganik bilesenlerini hidroksiapatit kalsiyum magnezyum degistirir Bu dogal kemik bilesenlerinin degisimiyle tortulasma kemik yuzeyindeki yuzetutunma ve kemikten sizdirma ile basarilir KaynakcaMarshak Stephen 2009 Essentials of Geology W W Norton amp Company 3rd ed ISBN 978 0393196566 Hedges R E M Bone Diagenesis An Overview of Processes Archaeometry 2002 44 3 p 319 328 Wilson L and M Pollard Here today gone tomorrow Integrated experimentation and geochemical modeling in studies of archaeological diagenetic change Accounts of Chemical Research 2002 35 8 p 644 651 Zapata J et al Diagenesis not biogenesis Two late Roman skeletal examples Science of Total Environment 2006 369 p 357 368 Nicholson R A Bone Degradation Burial Medium and Species Representation Debunking the Myths and Experiment based Approach Journal of Archaeological Science 1996 23 513 533 Nielsen Marsh C M Patterns of Diagenesis in Bone I The Effects of Site Environments Journal of Archaeological Science 2000 27 p 1139 1150 Collins M J et al The Survival of Organic Matter in Bone A Review Archaeometry 2002 44 3 p 383 394 H J Abercrombie I E Hutcheon J D Bloch P Caritat Silica activity and the smectite illite reaction Geology 22 539 542 1994 A C Fowler and X S Yang Dissolution precipitation mechanisms for diagenesis in sedimentary basins J Geophys Res vol 108 B10 1029 2002JB002269 2003 A E Foscolos T G Powell and P R Gunther The use of clay minerals and inorganic and organic geochemical indicators for evaluating the degree of diagenesis and oil generating potential of shales Geochimica et Cosmochimica Acta Volume 40 Issue 8 August 1976 pp 953 966 http dx doi org 10 1016 0016 7037 76 90144 7 Lovley D R Dissimilatory Fe II and Mn IV reduction Microbiological Reviews 1991 55 2 p 259 287 Beyond the grave understanding human decomposition A A Vass Microbiology Today 2001