Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diş uzmanları, yazarken ya da konuşurken, belirli bir diş hakkında bahsetmek için birkaç farklı diş numaralandırma sistemi kullanırlar. En yaygın olan sistemler ISO Sistemi, Üniversal Numaralandırma Sistemi ve Palmer numaralandırma yöntemi. ISO sistemi tüm dünya genelinde kullanılırken üniversal sistem Birleşik Devletler genelinde kullanılır. ISO sistem bilgisayarlı işlemlere kolayca adapte olabilir.
Paleoantropologlar diğer bir sistem kullanılır.
Tarih
(ADA) komitesi 1947'de Palmer numaralandırma yönteminin kullanılmasını önerdi. Ancak bu yöntem sembol kullanımı gerektirdiğinden klavyelerde kullanımı zordu. Nihayetinde, dernek resmî olarak 1968 yılında Üniversal sistem destekledi. Dünya Sağlık Örgütü ve (FDI) resmî olarak iki-rakamlı numaralandırma sistemi olan FDI sistemini kullanır. Ancak, 1996'da ADA üniversal sisteme bir alternatif olarak ISO sistemi belirledi.
Dünya Sağlık Örgütü - ISO Sistemi
Dünya Sağlık Örgütü'nün Uluslararası Standartlar Örgütü Tayin Sistemi (ISO Sistemi) belirli bir diş hakkında bilgi vermek için uluslararası diş uzmanları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünya Diş Hekimleri Birliği'ne (FDI) dayanır ve ISO 3950 olarak da bilinir. Nitekim iki rakamlı bir numaralandırma sistemi olan ISO Sisteminde ilk rakam dişin çeyreğini ve ikinci rakam yüzün orta yarısından itibaren kaçıncı diş olduğunu temsil eder. Kalıcı dişler için, üst sağ dişler "1" rakamıyla, üst sol dişler "2" rakamıyla, alt sol dişler "3" rakamıyla, alt sağ dişler "4" rakamıyla başlar. Süt dişler için üst sağ, süt sol, alt sol, alt sağ çeyreklerine karşılık gelen rakamlar sırasıyla 5, 6, 7, 8 şeklinde gider. Üniversal sistemin kullanıldığı yerlerde karışıklığa sebep olmaması için belirli bir dişten bahsedilirken örneğin kalıcı sağ maksiller orta kesici diş "bir, bir" şeklinde söylenir. Çünkü üniversal sistemde de bazı dişler 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 şeklinde gösterilir ve sayı olarak okunur. Ancak Türkiye'de kabul gören kullanım, üniversal sistemin neredeyse hiç kullanılmamasının ve sayıların her bir hanesi için bir kelime kullanılmasının etkisi ile karşılık gelen numarayı sayı gibi okumaktır. Örnek olarak, sol mandibular ikinci küçük azı dişinden bahsederken "otuz beş" denilir.
Örneğin: 5 numaralı konumda bulunan beklenenden farklı normal tam bir alt sağ çenede görülen bir süt dişi retansiyonu (düşmemesi) şöyle gösterilir: 41, 42, 43, 44, 85, 46, 47, 48.
-
![image]()
üst çene için ISO numaralandırma -
![image]()
alt çene için ISO numaralandırma -
![image]()
süt dişler için ISO numaralandırma
Kalıcı Dentisyon üst sağ - 1 üst sol - 2 18 17 16 15 14 13 12 11 | 21 22 23 24 25 26 27 28 R --------------------------------------------------- L 48 47 46 45 44 43 42 41 | 31 32 33 34 35 36 37 38 alt sağ - 4 alt sol - 3 Süt Dentisyon üst sağ - 5 üst sol - 6 55 54 53 52 51 | 61 62 63 64 65 R --------------------------------- L 85 84 83 82 81 | 71 72 73 74 75 alt sağ - 8 alt sol - 7 I - Kesici C - Köpek P - Küçük azı M - Azı |
Palmer numaralandırma yöntemi
Palmer numaralandırması diş hekimleri tarafından belirli bir dişten bahsederken kullanılır. Her ne kadar FDI Dünya Diş Hekimleri Birliği numaralandırması yerini alsa da, Birleşik Krallık'ta diş hekimliği öğrencileri ve pratisyenler tarafından çoğunlukla tercih edilen yöntem olmaya devam ediyor. 1861'de Zsigmondy köşeleri kullanılarak dişlerin hangi çeyrekte olduklarını kaydeden Macar diş hekimi tarafından geliştirilmesine ithafen aslında "Zsigmondy sistemi" denilir. Orta hattan uzaklaşan sırayla, kalıcı dişler (yetişkin) 1'den 8'e kadar rakamlarla numaralandırılır ve süt dentisyon (geçici, dökülen, bebek, primer de denir) önce roma rakamları I, II, III, IV, V kullanılarak bulunduğu çeyreğin sembolü ile gösterilmiş daha sonra Palmer roma rakamlarını A, B, C, D, E gösterimine çevirmiştir.
Palmer numaralandırması dişin hangi çeyrekte olduğunu gösteren sembolleri (┘└ ┐┌) ve orta hattan uzaklığını gösteren sayıları içerir. Yetişkin dişleri 1-8 arasındaki rakamlarla, süt dişleri A-E arasındaki harflerle gösterilir. Her sol ve sağ maksiller orta kesici de 1 sayısı ile gösterildiğinden sağdakinin gösteriminde sayının alt tarafında "┘", soldakinin ise "└" sembolü vardır.
Kalıcı Dentisyon üst sağ - 1x üst sol - 2x 8 7 6 5 4 3 2 1 | 1 2 3 4 5 6 7 8 R --------------------------------------------------- L 8 7 6 5 4 3 2 1 | 1 2 3 4 5 6 7 8 alt sağ - 4x alt sol - 3x Süt Dentisyon üst sağ - 5x üst sol - 6x E D C B A | A B C D E R --------------------------------- L E D C B A | A B C D E alt sağ - 8x alt sol - 7x I - Kesici C - Köpek P - Küçük azı M - Azı |
Üniversal numaralandırma sistemi
Üniversal veya evrensel numaralandırma sistemi dense de yalnızca Birleşik Devletler'de yaygın olarak kullanılır. Bu sebeple Türkçede çoğu zaman evrensel yerine üniversal tabiri tercih edilir. "Amerikan sistemi" de denir. A-T arası harfler süt dişleri için 1-32 arasındaki sayılar ise kalıcı dişler için kullanılır. "1" sayısının gösterdiği diş maksiller sağ üçüncü azı dişidir ("yirmi yaş dişi") ve böylece üst dişler üzerinden sol tarafa doğru sayılır. Ardından 17 ile gösterilen mandibular sol üçüncü azı dişi ile sayma başlar ve alt dişler üzerinden sağ tarafa doğru sayılır. Her bir diş klavyede kullanımı kolaylaştıran eşsiz bir sayıyla ya da harfle temsil edilir.
| Kalıcı Dentisyon | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| üst sağ | üst sol | ||||||||||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | ||
| 31 | 30 | 29 | 28 | 27 | 26 | 25 | 24 | 23 | 22 | 21 | 20 | 19 | 18 | ||
| alt sağ | alt sol | ||||||||||||||
| Süt Dentisyon | |||||||||||||||
| üst sağ | üst sol | ||||||||||||||
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | ||||||
| T | S | R | Q | P | O | N | M | L | K | ||||||
| alt sağ | alt sol | ||||||||||||||
| Süt Dentisyon için Alternatif Sistem | |||||||||||||||
| üst sağ | üst sol | ||||||||||||||
| 1d | 2d | 3d | 4d | 5d | 6d | 7d | 8d | 9d | 10d | ||||||
| 20d | 19d | 18d | 17d | 16d | 15d | 14d | 13d | 12d | 11d | ||||||
| alt sağ | alt sol | ||||||||||||||
Paleoantropologlarca kullanılan numaralandırma
Paleoantropologlar diğer primatlara da uygun bir sistem kullanırlar. Üst dişler sırasıyla şu şekilde gösterilir; I1, I2, C−, Pm3, Pm4, M1, M2, and M4. Sağ veya sol belirtilmelidir. Alt dişler sırasıyla şu şekilde gösterilir; I1, I2, C−, Pm3, Pm4, M1, M2, and M3. 3. ve 4. küçük azıların gösterilmesinin sebebi, daha önceki primatlarda küçük azılarla köpek dişi arasında iki farklı küçük azı dişi daha olmasıdır.
Harf sayı sistemi
4 çeyrek şöyle gösterilir:
- UR - üst sağ
- UL - üst sol
- LR - alt sağ
- LL - alt sol
Her bir çeyrek için orta hattan başlayacak şekilde dişler Palmer numaralandırmasına göre kalıcı dişler için 1-8 rakamları ve süt dişleri için A-E harfleri kullanılarak gösterilir.
Örneğin: kalıcı üst sol birinci azı dişi: UL6
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dis uzmanlari yazarken ya da konusurken belirli bir dis hakkinda bahsetmek icin birkac farkli dis numaralandirma sistemi kullanirlar En yaygin olan sistemler ISO Sistemi Universal Numaralandirma Sistemi ve Palmer numaralandirma yontemi ISO sistemi tum dunya genelinde kullanilirken universal sistem Birlesik Devletler genelinde kullanilir ISO sistem bilgisayarli islemlere kolayca adapte olabilir Paleoantropologlar diger bir sistem kullanilir Tarih ADA komitesi 1947 de Palmer numaralandirma yonteminin kullanilmasini onerdi Ancak bu yontem sembol kullanimi gerektirdiginden klavyelerde kullanimi zordu Nihayetinde dernek resmi olarak 1968 yilinda Universal sistem destekledi Dunya Saglik Orgutu ve FDI resmi olarak iki rakamli numaralandirma sistemi olan FDI sistemini kullanir Ancak 1996 da ADA universal sisteme bir alternatif olarak ISO sistemi belirledi Dunya Saglik Orgutu ISO SistemiFDI numaralandirmasi dislerin ceyreklere ayrilmasi Dunya Saglik Orgutu nun Uluslararasi Standartlar Orgutu Tayin Sistemi ISO Sistemi belirli bir dis hakkinda bilgi vermek icin uluslararasi dis uzmanlari tarafindan yaygin olarak kullanilmaktadir Dunya Dis Hekimleri Birligi ne FDI dayanir ve ISO 3950 olarak da bilinir Nitekim iki rakamli bir numaralandirma sistemi olan ISO Sisteminde ilk rakam disin ceyregini ve ikinci rakam yuzun orta yarisindan itibaren kacinci dis oldugunu temsil eder Kalici disler icin ust sag disler 1 rakamiyla ust sol disler 2 rakamiyla alt sol disler 3 rakamiyla alt sag disler 4 rakamiyla baslar Sut disler icin ust sag sut sol alt sol alt sag ceyreklerine karsilik gelen rakamlar sirasiyla 5 6 7 8 seklinde gider Universal sistemin kullanildigi yerlerde karisikliga sebep olmamasi icin belirli bir disten bahsedilirken ornegin kalici sag maksiller orta kesici dis bir bir seklinde soylenir Cunku universal sistemde de bazi disler 11 12 13 14 15 16 17 18 seklinde gosterilir ve sayi olarak okunur Ancak Turkiye de kabul goren kullanim universal sistemin neredeyse hic kullanilmamasinin ve sayilarin her bir hanesi icin bir kelime kullanilmasinin etkisi ile karsilik gelen numarayi sayi gibi okumaktir Ornek olarak sol mandibular ikinci kucuk azi disinden bahsederken otuz bes denilir Ornegin 5 numarali konumda bulunan beklenenden farkli normal tam bir alt sag cenede gorulen bir sut disi retansiyonu dusmemesi soyle gosterilir 41 42 43 44 85 46 47 48 ust cene icin ISO numaralandirma alt cene icin ISO numaralandirma sut disler icin ISO numaralandirmaKalici Dentisyon ust sag 1 ust sol 2 18 17 16 15 14 13 12 11 21 22 23 24 25 26 27 28 R L 48 47 46 45 44 43 42 41 31 32 33 34 35 36 37 38 alt sag 4 alt sol 3 Sut Dentisyon ust sag 5 ust sol 6 55 54 53 52 51 61 62 63 64 65 R L 85 84 83 82 81 71 72 73 74 75 alt sag 8 alt sol 7 I Kesici C Kopek P Kucuk azi M AziPalmer numaralandirma yontemiPalmer numaralandirmasi dis hekimleri tarafindan belirli bir disten bahsederken kullanilir Her ne kadar FDI Dunya Dis Hekimleri Birligi numaralandirmasi yerini alsa da Birlesik Krallik ta dis hekimligi ogrencileri ve pratisyenler tarafindan cogunlukla tercih edilen yontem olmaya devam ediyor 1861 de Zsigmondy koseleri kullanilarak dislerin hangi ceyrekte olduklarini kaydeden Macar dis hekimi tarafindan gelistirilmesine ithafen aslinda Zsigmondy sistemi denilir Orta hattan uzaklasan sirayla kalici disler yetiskin 1 den 8 e kadar rakamlarla numaralandirilir ve sut dentisyon gecici dokulen bebek primer de denir once roma rakamlari I II III IV V kullanilarak bulundugu ceyregin sembolu ile gosterilmis daha sonra Palmer roma rakamlarini A B C D E gosterimine cevirmistir Palmer numaralandirmasi disin hangi ceyrekte oldugunu gosteren sembolleri ve orta hattan uzakligini gosteren sayilari icerir Yetiskin disleri 1 8 arasindaki rakamlarla sut disleri A E arasindaki harflerle gosterilir Her sol ve sag maksiller orta kesici de 1 sayisi ile gosterildiginden sagdakinin gosteriminde sayinin alt tarafinda soldakinin ise sembolu vardir Kalici Dentisyon ust sag 1x ust sol 2x 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 R L 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 alt sag 4x alt sol 3x Sut Dentisyon ust sag 5x ust sol 6x E D C B A A B C D E R L E D C B A A B C D E alt sag 8x alt sol 7x I Kesici C Kopek P Kucuk azi M AziUniversal numaralandirma sistemiUniversal veya evrensel numaralandirma sistemi dense de yalnizca Birlesik Devletler de yaygin olarak kullanilir Bu sebeple Turkcede cogu zaman evrensel yerine universal tabiri tercih edilir Amerikan sistemi de denir A T arasi harfler sut disleri icin 1 32 arasindaki sayilar ise kalici disler icin kullanilir 1 sayisinin gosterdigi dis maksiller sag ucuncu azi disidir yirmi yas disi ve boylece ust disler uzerinden sol tarafa dogru sayilir Ardindan 17 ile gosterilen mandibular sol ucuncu azi disi ile sayma baslar ve alt disler uzerinden sag tarafa dogru sayilir Her bir dis klavyede kullanimi kolaylastiran essiz bir sayiyla ya da harfle temsil edilir Universal numaralandirma sistemi tablosu Kalici Dentisyonust sag ust sol2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1531 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18alt sag alt solSut Dentisyonust sag ust solA B C D E F G H I JT S R Q P O N M L Kalt sag alt solSut Dentisyon icin Alternatif Sistemust sag ust sol1d 2d 3d 4d 5d 6d 7d 8d 9d 10d20d 19d 18d 17d 16d 15d 14d 13d 12d 11dalt sag alt solPaleoantropologlarca kullanilan numaralandirmaPaleoantropologlar diger primatlara da uygun bir sistem kullanirlar Ust disler sirasiyla su sekilde gosterilir I1 I2 C Pm3 Pm4 M1 M2 and M4 Sag veya sol belirtilmelidir Alt disler sirasiyla su sekilde gosterilir I1 I2 C Pm3 Pm4 M1 M2 and M3 3 ve 4 kucuk azilarin gosterilmesinin sebebi daha onceki primatlarda kucuk azilarla kopek disi arasinda iki farkli kucuk azi disi daha olmasidir Harf sayi sistemi4 ceyrek soyle gosterilir UR ust sag UL ust sol LR alt sag LL alt sol Her bir ceyrek icin orta hattan baslayacak sekilde disler Palmer numaralandirmasina gore kalici disler icin 1 8 rakamlari ve sut disleri icin A E harfleri kullanilarak gosterilir Ornegin kalici ust sol birinci azi disi UL6