Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğuştan çarpık ayak (Club foot, Clubfoot, Pes Ekinovarus, Yumru ayak) olarak bilinen tek ya da her iki ayakta görülebilen doğumsal bir deformitedir. Kısaca PEV olarak da bilinir. Etkilenen ayak ya da ayaklar bilekten içeri dönük şekildedir. Tedavi edilmez ise kişi ancak bileğinin üstünde ya da ayağının yan tarafına basarak yürüyebilir. Bununla birlikte tedaviyle hastaların çok büyük çoğunluğu çocukluk döneminin ilk yıllarında düzelir.
| Club foot | |
|---|---|
| Uzmanlık | Medikal genetik  |
Ayakta en sık rastlanan doğumsal deformitelerden biridir ve ortalama her 1000 doğumda 1 görülür. Vakaların yarısı her iki ayakta (bilateral) diğer yarısı ise tek ayakta (unilateral)görülür. Erkek bebeklerde, kızlara oranla görülme riski daha fazladır. Tek ayak deformitelerinde, söz konusu ayak diğer ayaktan daha küçük kalabilir.
Bazen tedavisi çok daha basit olan, doktor takibi eşliğinde kendiliğinden de düzelebilen, ana rahminde bebeğin duruşundan kaynaklanan geçici bir pozisyonel şekil bozukluğu olan (Postural- pozisyonel PEV ) ile karıştırılabilir.
Tarihi
Eski Mısır'da deformmiteye ait resimler bulunmakla birlikte ilk yazılı bilgiler MÖ 4. yüzyıl'da Hipokrat tarafından verilmiştir. Hipokrat'ın tedavi yöntemi hasta doğar doğmaz söz konusu deformitenin (cerrahi müdahale olmadan ) el ya da bandajlar ile seri şekilde manipülasyonlarla şeklinin düzeltilmesi şeklindeydi. Son 50 yıla gelene kadar çok çeşitli cerrahi olan ve olmayan tedavi yöntemleri uygulanmış olmasına rağmen günümüzde söz konusu deformitenin tedavisinde en yaygın olan yöntem . Bu metot Dr. Ignacio V. Ponseti tarafından 1930'lu yılından beri uygulanmış ve sonuçları 1963 yılında açıklanmış olsa da ancak 2000 yıllarda geniş çaplı kabul görerek uygulanmaya başlanmıştır. Uygulamaya ile başarı oranı tedaviye sadık kalındığında %95 oranı civarındadır.
Nedeni
Bilinen kesin bir nedeni yoktur fakat ailede daha önce bu şekilde doğmuş bir vaka var ise, diğer bireylerde karşılaşılma ihtimali yükselmektedir.
Teşhis
Doğum sonrası çıplak gözle fark edilebilir şekilde ayakta deformite mevcuttur. Bazı vakalarda bebek anne karnındayken 20. haftadan sonra yapılan ultrason muayenelerinde de tespit edilebilmektedir. Kesin tanı için daha ileriki haftalar veya bebeğin dünyaya gelmesi beklenebilir.
Tedavi Yöntemleri
Deformite anne karnında tespit edilmiş olsa dahi bebek dünyaya gelmeden yapılabilecek herhangi bir müdahale yöntemi yoktur. Bebek dünyaya geldikten sonra en kısa sürede tedaviye başlanmalıdır. Bugüne kadar uygulanmış ana tedavi yöntemleri aşağıdaki şekilde 3 ana başlıktadır. Fakat bu yöntemlerden en yaygın olanı ve tarafından da ilk uygulanacak yöntem olarak önerilen Ponseti metodudur.
Bütün bu tedavinin bu metot konusunda eğitim almış ve tecrübeli ortopedi doktorları tarafından uygulanmalıdır. Ayrıca tedavinin başarısı ailenin bu tedaviye sıkı sıkıya bağlı olması ile de direkt ilgilidir.
Cerrahi Yöntem
2000'li yıllardan önce oldukça yaygın olan tedavi yöntemi idi. Daha sonraları Ponseti metodu gibi daha yüksek başarı sağlayan tekniklerden sonra ilk uygulanan tedavi olma seçeneği oldukça azaldı. Deformitenin dirençli pev olarak da adlandırılan düzelmenin tam olarak sağlanmadığı vakalarında veya bu deformiteye başka deformitelerin de eşlik ettiği durumlarda halen uygulanmaktadır.
Ponseti metodu
Bu metot Dr. Ignacio V. Ponseti tarafından doktorluk yaptığı dönemde eski cerrahi yöntemlerin uzun vadeli başarısızlıklarına karşı olarak, var olan manipülasyon teknikleri geliştirilerek uygulanmış ve ancak emekli olduktan sonra 1996'da "Congenital Clubfoot: Fundamentals of Treatment" kitabını yayımladıktan sonra dünya çapında kabul görmüştür.
metot genel olarak bebeğin dünya da gelmesinden 1 ya da 2 hafta sonra başlar ve her hafta alçı değiştirilerek 5 ile 7 hafta arasında ayağının manipülasyonu şeklinde devam eder. Alçılar parmak uçu açıkta kalacak şekilde diz kapağının üstüne kadar yapılır. Sonrasında birçok vakada "aşilotomi" denilen ve genelde lokal anestezi ile yapılan aşil tendonunun hafif kesilmesi şeklinde bir operasyon gerçekleştirilmesi gerekir.Bu operasyon sonrasında ayak 2-3 haftalık bir alçıya alınır. Bu alçının da çıkarılması sonrasında ortez denilen ve iki ayakkabının ortasından demirle bağlı olduğu özel bir ayakkabı kullanılır.Ayakkabılar belirli bir açı ile giydirilir. Bu ayakkabı genelde ilk 3 ay boyunca günde 23 saat bebeğin ayağında kalır. 3 aylık dönem sonunda ise bu süre genelde gece-gündüz uykularında ve sonrasında ise sadece gece uykularında giyilecek şekilde 3-4 yaşlarına kadar kullanılır.
Fransiz metodu
Ponseti metodu gibi cerrahi olmayan yöntemlerden biridir.Fransız fizyoterapi metodu olarak da bilinir. Bu alanda özellikle eğitim almış bir fizyoterapist tarafından bebeğin ayağına önce masaj yapılır ve sonrasında gereken pozisyonda ayak bandajlanır.Bu masaj terapisi ve bandajlama günde bir saat şeklinde haftada 3-5 gün yapılarak 3 ay boyunca devam ettirilir. Bu süre boyunca uygulamaya göre günde 1-2 saat banyo ve derinin hava alması ihtiyacı için ayak açık bırakılır. Bu yöntemde de genelde 3 aylık dönem sonrasında aşilotomi operasyonu gerekebilir.Bebek yürümeye başladığında bandajlama bitirilse de bu süre içerisinde masaj tekniğini öğrenen aile 2-3 yaşına kadar masajları devam ettirir.
Botox
Bu tedavi son 10 yılda başlarda deneysel olarak uygulanmaya başlanmış olmak ile birlikte henüz çok fazla yaygınlaşmamıştır. Tedavide yine Ponseti metodunda olduğu gibi ayak istenen pozisyona getirilene kadar alçı ile manipüle edilir. Sonrasında ise aşilotomi operasyonu yerine baldır kasına Botox enjekte edilir. Enjekte edilen Botox bir hafta içinde aşil tendonunu yumuşatır. Bu yumuşama ortalama 3-6 hafta kalıcı olur ve bu süre içinde yine haftalık olarak 4 ila 6 arası tekrar manipülasyon uygulanır. Sonrasında yine Ponseti metodunda olduğu gibi özel ayakkabı giyidirilmeye devam edilir.
Kaynakça
- ^ "Clubfoot Overview" (PDF). The Patient Education Institute, Inc. 28 Nisan 2011. s. 1. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ . 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
|başlık=dış bağlantı () - ^ "http://www.nlm.nih.gov/". U.S. National Library ofMedicine. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
|başlık=dış bağlantı () - ^ . Ponseti International. 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
|başlık=dış bağlantı () - ^ The New York Times (23 Ekim 2009). "Ignacio Ponseti, Hero to Many With Clubfoot, Dies at 95". 26 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
- ^ a b -ClubfootClubfoot http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00255 12 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "http://www.nlm.nih.gov/". U.S. National Library of Medicine. Erişim tarihi: 14 Ekim 2014.
|başlık=dış bağlantı () - ^ (PDF). BC Children's Hospital British Columbia, Canada. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2014.
Dış bağlantılar
- Ponseti International Vakfı Sitesi 22 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Kişisel bir web sitesi 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
- Ponseti metodu Hakkında Bilgi Notu 1 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
- (1996). Congenital Clubfoot: Fundamentals of Treatment. Oxford, Oxfordshire: Oxford University Press. ISBN .
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogustan carpik ayak Club foot Clubfoot Pes Ekinovarus Yumru ayak olarak bilinen tek ya da her iki ayakta gorulebilen dogumsal bir deformitedir Kisaca PEV olarak da bilinir Etkilenen ayak ya da ayaklar bilekten iceri donuk sekildedir Tedavi edilmez ise kisi ancak bileginin ustunde ya da ayaginin yan tarafina basarak yuruyebilir Bununla birlikte tedaviyle hastalarin cok buyuk cogunlugu cocukluk doneminin ilk yillarinda duzelir Club footUzmanlikMedikal genetik Ayakta en sik rastlanan dogumsal deformitelerden biridir ve ortalama her 1000 dogumda 1 gorulur Vakalarin yarisi her iki ayakta bilateral diger yarisi ise tek ayakta unilateral gorulur Erkek bebeklerde kizlara oranla gorulme riski daha fazladir Tek ayak deformitelerinde soz konusu ayak diger ayaktan daha kucuk kalabilir Bazen tedavisi cok daha basit olan doktor takibi esliginde kendiliginden de duzelebilen ana rahminde bebegin durusundan kaynaklanan gecici bir pozisyonel sekil bozuklugu olan Postural pozisyonel PEV ile karistirilabilir TarihiEski Misir da deformmiteye ait resimler bulunmakla birlikte ilk yazili bilgiler MO 4 yuzyil da Hipokrat tarafindan verilmistir Hipokrat in tedavi yontemi hasta dogar dogmaz soz konusu deformitenin cerrahi mudahale olmadan el ya da bandajlar ile seri sekilde manipulasyonlarla seklinin duzeltilmesi seklindeydi Son 50 yila gelene kadar cok cesitli cerrahi olan ve olmayan tedavi yontemleri uygulanmis olmasina ragmen gunumuzde soz konusu deformitenin tedavisinde en yaygin olan yontem Bu metot Dr Ignacio V Ponseti tarafindan 1930 lu yilindan beri uygulanmis ve sonuclari 1963 yilinda aciklanmis olsa da ancak 2000 yillarda genis capli kabul gorerek uygulanmaya baslanmistir Uygulamaya ile basari orani tedaviye sadik kalindiginda 95 orani civarindadir NedeniBilinen kesin bir nedeni yoktur fakat ailede daha once bu sekilde dogmus bir vaka var ise diger bireylerde karsilasilma ihtimali yukselmektedir TeshisClubfoot Dogum sonrasi ciplak gozle fark edilebilir sekilde ayakta deformite mevcuttur Bazi vakalarda bebek anne karnindayken 20 haftadan sonra yapilan ultrason muayenelerinde de tespit edilebilmektedir Kesin tani icin daha ileriki haftalar veya bebegin dunyaya gelmesi beklenebilir Tedavi YontemleriDeformite anne karninda tespit edilmis olsa dahi bebek dunyaya gelmeden yapilabilecek herhangi bir mudahale yontemi yoktur Bebek dunyaya geldikten sonra en kisa surede tedaviye baslanmalidir Bugune kadar uygulanmis ana tedavi yontemleri asagidaki sekilde 3 ana basliktadir Fakat bu yontemlerden en yaygin olani ve tarafindan da ilk uygulanacak yontem olarak onerilen Ponseti metodudur Butun bu tedavinin bu metot konusunda egitim almis ve tecrubeli ortopedi doktorlari tarafindan uygulanmalidir Ayrica tedavinin basarisi ailenin bu tedaviye siki sikiya bagli olmasi ile de direkt ilgilidir Cerrahi Yontem 2000 li yillardan once oldukca yaygin olan tedavi yontemi idi Daha sonralari Ponseti metodu gibi daha yuksek basari saglayan tekniklerden sonra ilk uygulanan tedavi olma secenegi oldukca azaldi Deformitenin direncli pev olarak da adlandirilan duzelmenin tam olarak saglanmadigi vakalarinda veya bu deformiteye baska deformitelerin de eslik ettigi durumlarda halen uygulanmaktadir Ponseti metodu Clubfoot Bu metot Dr Ignacio V Ponseti tarafindan doktorluk yaptigi donemde eski cerrahi yontemlerin uzun vadeli basarisizliklarina karsi olarak var olan manipulasyon teknikleri gelistirilerek uygulanmis ve ancak emekli olduktan sonra 1996 da Congenital Clubfoot Fundamentals of Treatment kitabini yayimladiktan sonra dunya capinda kabul gormustur metot genel olarak bebegin dunya da gelmesinden 1 ya da 2 hafta sonra baslar ve her hafta alci degistirilerek 5 ile 7 hafta arasinda ayaginin manipulasyonu seklinde devam eder Alcilar parmak ucu acikta kalacak sekilde diz kapaginin ustune kadar yapilir Sonrasinda bircok vakada asilotomi denilen ve genelde lokal anestezi ile yapilan asil tendonunun hafif kesilmesi seklinde bir operasyon gerceklestirilmesi gerekir Bu operasyon sonrasinda ayak 2 3 haftalik bir alciya alinir Bu alcinin da cikarilmasi sonrasinda ortez denilen ve iki ayakkabinin ortasindan demirle bagli oldugu ozel bir ayakkabi kullanilir Ayakkabilar belirli bir aci ile giydirilir Bu ayakkabi genelde ilk 3 ay boyunca gunde 23 saat bebegin ayaginda kalir 3 aylik donem sonunda ise bu sure genelde gece gunduz uykularinda ve sonrasinda ise sadece gece uykularinda giyilecek sekilde 3 4 yaslarina kadar kullanilir Fransiz metodu Ponseti metodu gibi cerrahi olmayan yontemlerden biridir Fransiz fizyoterapi metodu olarak da bilinir Bu alanda ozellikle egitim almis bir fizyoterapist tarafindan bebegin ayagina once masaj yapilir ve sonrasinda gereken pozisyonda ayak bandajlanir Bu masaj terapisi ve bandajlama gunde bir saat seklinde haftada 3 5 gun yapilarak 3 ay boyunca devam ettirilir Bu sure boyunca uygulamaya gore gunde 1 2 saat banyo ve derinin hava almasi ihtiyaci icin ayak acik birakilir Bu yontemde de genelde 3 aylik donem sonrasinda asilotomi operasyonu gerekebilir Bebek yurumeye basladiginda bandajlama bitirilse de bu sure icerisinde masaj teknigini ogrenen aile 2 3 yasina kadar masajlari devam ettirir Botox Bu tedavi son 10 yilda baslarda deneysel olarak uygulanmaya baslanmis olmak ile birlikte henuz cok fazla yayginlasmamistir Tedavide yine Ponseti metodunda oldugu gibi ayak istenen pozisyona getirilene kadar alci ile manipule edilir Sonrasinda ise asilotomi operasyonu yerine baldir kasina Botox enjekte edilir Enjekte edilen Botox bir hafta icinde asil tendonunu yumusatir Bu yumusama ortalama 3 6 hafta kalici olur ve bu sure icinde yine haftalik olarak 4 ila 6 arasi tekrar manipulasyon uygulanir Sonrasinda yine Ponseti metodunda oldugu gibi ozel ayakkabi giyidirilmeye devam edilir Kaynakca Clubfoot Overview PDF The Patient Education Institute Inc 28 Nisan 2011 s 1 12 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ekim 2014 2 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2014 baslik dis baglanti yardim http www nlm nih gov U S National Library ofMedicine 6 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2014 baslik dis baglanti yardim Ponseti International 1 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2014 baslik dis baglanti yardim The New York Times 23 Ekim 2009 Ignacio Ponseti Hero to Many With Clubfoot Dies at 95 26 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2014 a b ClubfootClubfoot http orthoinfo aaos org topic cfm topic A00255 12 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www nlm nih gov U S National Library of Medicine Erisim tarihi 14 Ekim 2014 baslik dis baglanti yardim PDF BC Children s Hospital British Columbia Canada 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ekim 2014 Dis baglantilarPonseti International Vakfi Sitesi 22 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kisisel bir web sitesi 1 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Ponseti metodu Hakkinda Bilgi Notu 1 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce 1996 Congenital Clubfoot Fundamentals of Treatment Oxford Oxfordshire Oxford University Press ISBN 0 19 262765 1 SiniflandirmaDICD 10 M 1 2 ICD 9 CM 736 71 754 5 754 7OMIM 119800MeSH D003025DiseasesDB 29395Dis kaynaklarMedlinePlus 001228eMedicine radio 177Patient UK Dogustan carpik ayak