Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğu Sibirya Denizi (Rusça: Восто́чно-Сиби́рское мо́ре), Arktik Okyanusu'un uzantısı olan su kütlesi.Yeni Sibirya Adaları ile De Long Adaları arasında bulunur. Boğazlar aracılığı ile Laptev Denizi ve Çukçi Denizi'ne de bağlantılıdır.
| Doğu Sibirya Denizi | |
|---|---|
 | |
  Doğu Sibirya Denizi | |
| Havza | |
| Ülke(ler) | Rusya |
| Konum | Yakutistan, Rusya |
| Koordinatlar | 72°K 163°D / 72°K 163°D |
| Yerleşim(ler) (sahil) | Pevek |
| Genel bilgiler | |
| Aktığı yer | Arktik Okyanusu |
| Tür | Deniz |
| Akarsu (gelen) | İndigirka, Kolima Nehri, Alazeya |
| Ortalama derinlik | 58 m (190 ft) |
| En derin noktası | 155 m (509 ft) |
| Yüzölçümü | 987.000 km2 (381.000 sq mi) |
| Su hacmi | 57.000 km3 (14.000 cu mi) |
| Wikimedia Commons | |
 | |
Yüzölçümü 900.000 kilometrekare olan denizin büyük bir bölümü yıl boyunca buzlar ile kaplıdır. %70'inden fazlası 50 metreden daha sığ olan denizin en derin noktası 155 metredir. Denizin batı kıyıları oldukça düz iken doğu kıyıları dik ve dağlık araziler ile kaplıdır. Ortalama hava sıcaklığı 0/2 °C olan denizde kışları hava sıcaklığı -30 °C'ye kadar düşer.
Hidroloji
900.000 km^2'lik yüzölçümü ve 49.000 km^3 su varlığı olan bu sığ kenar deniz 1.342.000 km^2 bir su toplama alanına sahiptir. Kolyma ve İndigirka gibi devasa nehirlerden yıllık 200 km^3'ten fazla nehir girdisi sağlanır. Organik madde üretimi konusunda 1. sınıf bir denizdir ve yıllık 300 g cm^-2'den fazladır. Yaz plankton gelişimi kısa, ama yoğundur ve en yoğun üretimin olduğu aylar olan ağustos-eylül süresince 2.5 milyon tonluk bir organik madde üretimi gerçekleşirken; tüm yıl sadece 7 milyon ton üretim olur. Bunun ana sebebi, yılın belli dönemlerinde mevsimsel buz örtüsü altında kalmasıdır. Bu süre zarfında üretici organizmalar, güneşle olan bağlarını kaybettiklerinden üretimde dalgalanma gerçekleşir. Denizin üretimlilik oranında temel etmen iklim olmaktadır. Buzun oluşum ve erimesi kimyasal, sedimantolojik, termal ve biyolojik işlemler üzerinde karmaşıklaştırıcı etki etmektedir. Kolyma ve İndigirka nehirlerinin su boşaltma havzaları üzerindeki tarımsal ve sınai işletmelerin drenaja karışması nedeniyle nehir boşalmaları yoğun bir kirliliğe neden olmaktadır. Arktik İzleme Merkezi'nin topladığı verilere göre Doğu Sibirya Denizi'nde birçok iz metalin varlığına rastlanmıştır. Tarımsal kirleticiler, hidrokarbon maddeleri, ağır metallar özellikle sert iklimsel şartlarda daha da ağır bir sorun olmaktadır. Doğu Sibirya Denizi'nin ısınması orta seviyededir, yıl içi sıcaklık değişimi 0.2-0.4 santigrad derece değerindedir.
Çevre
Doğu Sibirya Denizi'ndeki Kolyma Körfezi'nin batı ucundaki meskun olmayan Medvezhyi adaları (Ayı adaları) üzerindeki doğal yaşamın korunması adına Yakutistan hükûmeti bir dizi koruma kararı hazırlamıştır. Bu karara göre 2020 sonunda Yakutistan'daki kutup ayısı popülasyonu için bir doğal koruma alanı kurulmuş olacak. Dünyanın en önemli çevresel gündemini küresel ısınma ve dolayısıyla sera etkisi oluşturmaktadır. Sera gazlarının da en yaygın ve etkili elemanlarından biri de metan gazıdır, zira metan gazı atmosferde karbondioksit kadar yaygın olmasa da karbondioksitten 28 kat daha fazla ısı tutabilmektedir. İnsan aktiviteleri sonucu (besi çiftlikleri, fabrikalar vb.) yoğun miktarda metan ortaya çıkarılsa da doğal süreçler sonucu da metan yayılımı ortaya çıkmaktadır. Bilhassa küresel iklim değişikliğinin neden olduğu küresel ısınma, Kuzey Kutbu'nun geniş kalıcı donmuş alanlarının daha önce eşi benzeri görülmemiş oranlarda ısınması sonucunu doğurmuş ve bu da çözülen donuk katman altındaki organik maddelerin gün yüzüne çıkıp bozunmasına neden olmuştur. Tomsk Teknik Üniversitesi'nden bilim insanları çözülen kalıcı donmuş kısımlar üzerinde bir çalışma başlattılar. Hidrolojik, Jeokimyasal ve sismik yöntemlerle sürdürülen bu çalışmada sadece metan baloncukları bulunmakla kalmadı, aynı zamanda bu damar incelendi ve yapıyı ilk elden gözlemleme fırsatı bulundu. Araştırma ekibi, karanlık Sibirya sularında zümrüt yeşili noktalar halinde tabandan deniz yüzeyine çıkan metan baloncuklarını görebilmişlerdir. ekip bunu samanlıkta iğne aramak olarak değerlendirmiştir. İgor Semiletov tarafından yapılan açıklamaya göre bulunan bu metan çeşmesi şimdiye kadar keşfedilen en büyük metan kaynağı. Havadaki metan kompozisyonunda 16 ppm artışa işaret etmektedir ki, bu değer gezegen ortalamasından 9 kat fazladır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ Heileman, S. (PDF). www.lme.noaa.gov. LME NOAA. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
- ^ Editors of TASS, Editors of TASS. "Yakutia sets up nature reserve to protect polar bear population". www.tass.com. TASS. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
- ^ Lavars, Nick. . www.newatlas.com. New Atlas. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogu Sibirya Denizi Rusca Vosto chno Sibi rskoe mo re Arktik Okyanusu un uzantisi olan su kutlesi Yeni Sibirya Adalari ile De Long Adalari arasinda bulunur Bogazlar araciligi ile Laptev Denizi ve Cukci Denizi ne de baglantilidir Dogu Sibirya DeniziDogu Sibirya DeniziHavzaUlke ler RusyaKonumYakutistan RusyaKoordinatlar72 K 163 D 72 K 163 D 72 163Yerlesim ler sahil PevekGenel bilgilerAktigi yerArktik OkyanusuTurDenizAkarsu gelen Indigirka Kolima Nehri AlazeyaOrtalama derinlik58 m 190 ft En derin noktasi155 m 509 ft Yuzolcumu987 000 km2 381 000 sq mi Su hacmi57 000 km3 14 000 cu mi Wikimedia Commons Yuzolcumu 900 000 kilometrekare olan denizin buyuk bir bolumu yil boyunca buzlar ile kaplidir 70 inden fazlasi 50 metreden daha sig olan denizin en derin noktasi 155 metredir Denizin bati kiyilari oldukca duz iken dogu kiyilari dik ve daglik araziler ile kaplidir Ortalama hava sicakligi 0 2 C olan denizde kislari hava sicakligi 30 C ye kadar duser Hidroloji900 000 km 2 lik yuzolcumu ve 49 000 km 3 su varligi olan bu sig kenar deniz 1 342 000 km 2 bir su toplama alanina sahiptir Kolyma ve Indigirka gibi devasa nehirlerden yillik 200 km 3 ten fazla nehir girdisi saglanir Organik madde uretimi konusunda 1 sinif bir denizdir ve yillik 300 g cm 2 den fazladir Yaz plankton gelisimi kisa ama yogundur ve en yogun uretimin oldugu aylar olan agustos eylul suresince 2 5 milyon tonluk bir organik madde uretimi gerceklesirken tum yil sadece 7 milyon ton uretim olur Bunun ana sebebi yilin belli donemlerinde mevsimsel buz ortusu altinda kalmasidir Bu sure zarfinda uretici organizmalar gunesle olan baglarini kaybettiklerinden uretimde dalgalanma gerceklesir Denizin uretimlilik oraninda temel etmen iklim olmaktadir Buzun olusum ve erimesi kimyasal sedimantolojik termal ve biyolojik islemler uzerinde karmasiklastirici etki etmektedir Kolyma ve Indigirka nehirlerinin su bosaltma havzalari uzerindeki tarimsal ve sinai isletmelerin drenaja karismasi nedeniyle nehir bosalmalari yogun bir kirlilige neden olmaktadir Arktik Izleme Merkezi nin topladigi verilere gore Dogu Sibirya Denizi nde bircok iz metalin varligina rastlanmistir Tarimsal kirleticiler hidrokarbon maddeleri agir metallar ozellikle sert iklimsel sartlarda daha da agir bir sorun olmaktadir Dogu Sibirya Denizi nin isinmasi orta seviyededir yil ici sicaklik degisimi 0 2 0 4 santigrad derece degerindedir CevreDogu Sibirya Denizi ndeki Kolyma Korfezi nin bati ucundaki meskun olmayan Medvezhyi adalari Ayi adalari uzerindeki dogal yasamin korunmasi adina Yakutistan hukumeti bir dizi koruma karari hazirlamistir Bu karara gore 2020 sonunda Yakutistan daki kutup ayisi populasyonu icin bir dogal koruma alani kurulmus olacak Dunyanin en onemli cevresel gundemini kuresel isinma ve dolayisiyla sera etkisi olusturmaktadir Sera gazlarinin da en yaygin ve etkili elemanlarindan biri de metan gazidir zira metan gazi atmosferde karbondioksit kadar yaygin olmasa da karbondioksitten 28 kat daha fazla isi tutabilmektedir Insan aktiviteleri sonucu besi ciftlikleri fabrikalar vb yogun miktarda metan ortaya cikarilsa da dogal surecler sonucu da metan yayilimi ortaya cikmaktadir Bilhassa kuresel iklim degisikliginin neden oldugu kuresel isinma Kuzey Kutbu nun genis kalici donmus alanlarinin daha once esi benzeri gorulmemis oranlarda isinmasi sonucunu dogurmus ve bu da cozulen donuk katman altindaki organik maddelerin gun yuzune cikip bozunmasina neden olmustur Tomsk Teknik Universitesi nden bilim insanlari cozulen kalici donmus kisimlar uzerinde bir calisma baslattilar Hidrolojik Jeokimyasal ve sismik yontemlerle surdurulen bu calismada sadece metan baloncuklari bulunmakla kalmadi ayni zamanda bu damar incelendi ve yapiyi ilk elden gozlemleme firsati bulundu Arastirma ekibi karanlik Sibirya sularinda zumrut yesili noktalar halinde tabandan deniz yuzeyine cikan metan baloncuklarini gorebilmislerdir ekip bunu samanlikta igne aramak olarak degerlendirmistir Igor Semiletov tarafindan yapilan aciklamaya gore bulunan bu metan cesmesi simdiye kadar kesfedilen en buyuk metan kaynagi Havadaki metan kompozisyonunda 16 ppm artisa isaret etmektedir ki bu deger gezegen ortalamasindan 9 kat fazladir Ayrica bakinizTurkiye deki korfezler listesiKaynakca a b c Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 Heileman S PDF www lme noaa gov LME NOAA 27 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2020 Editors of TASS Editors of TASS Yakutia sets up nature reserve to protect polar bear population www tass com TASS 22 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Lavars Nick www newatlas com New Atlas 9 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2020 Dis baglantilar