Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğan Öz (1934, Afyon - 24 Mart 1978, Ankara), Türk hukukçu. Sultandağı'nda doğan Öz, ölümünden önce Ankara'da Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı olarak görev yapıyordu. Devletin içindeki Kontrgerilla yapılanmasını ve Türk derin devletini araştırırken, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına bindiği sırada Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan tarafından öldürüldü. Öz'ün ölümünün gerçekleştiği koşullar ve suikastının kimler tarafından planlandığı, günümüzde bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir.
Doğan Öz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1934 Sultandağı, Afyon, Türkiye |
| Ölüm | 24 Mart 1978 Ankara, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Suikast |
| Meslek | Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı |
| Tanınma nedeni | Siyasi cinayet kurbanı |
| Evlilik | Sezen Öz |
Hayatı ve kariyeri
Doğan Öz, 1934'te Afyon'un Sultandağı ilçesinde doğdu. Babası gezici başöğretmendi, kendi de bu sayede henüz küçük bir yaşta iken farklı farklı köyleri gezme ve yerel farklılıklarla tanışma fırsatı buldu. Ortaokul ve liseyi Afyon lisesinde okudu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni 1959'da bitirdi. Eskişehir, Çermik, Bolvadin, Konya, Elazığ, İnebolu, Mardin, Denizli ve Ankara'da savcılık yaptı. Kariyeri boyunca, çevresindeki kesimler tarafından "çetrefil" ve "tehlikeli" olarak görülen davalarla ilgilendi; Boldavin'de Nurcular aleyhine davalar açmış, Denizli'de Necmettin Erbakan'ın kardeşi Akgün Erbakan'ın Almanya'da topladığı paraları sorgulamıştı.
29 Ocak 1971 tarihinde Türk Hukuk Kurumu, Doğan Öz ile beraber Profesör Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ve Profesör Bahri Savcı’yı “Yılın Hukukçuları” olarak seçti.
Öz, 5 Ocak 1972'de Deniz Gezmiş ve 2 arkadaşı hakkındaki idam hükmü dahil TCK 43. md’de yer alan idam cezalarının kaldırılması için hakim ve savcılarla beraber 1.790 kişinin imzaladığı bir metni TBMM, Senato ve Başbakan’a iletenlerden oldu.
Öz, 19 Ocak 1978'de Ankara Turizm ve Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu öğrencilerinden Levent Özyörük'ü öldüren sanıkların Site Öğrenci Yurdu'na kaçtığını öğrenince o yurdun aranmasına karar verdi. Yurt, o dönemde katliamlara ve bombalı saldırılara kadar varan çeşitli militan eylemlerde bulunan Ülkü Ocakları tarafından bir karargâh olarak kullanılıyordu. Öz, Site Yurdu'na geldiğinde görevli polisler kendi gelmeden önce yurdu aradıklarını ve bir şey bulamadıklarını söylediler. Savcı Öz, kendi olmadan yapılan bir aramayı kabul etmeyeceğini bildirerek kendinin de bizzat katıldığı ikinci bir arama yapılmasını sağladı. İlk aramada temiz çıkan öğrenci yurdunda yapılan bu ikinci aramada dolaplarda saklanmış bir tabanca ve bir bıçak bulundu. Site Yurdu'nun aranması Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) taraftarlarını ve Ülkücüleri "oldukça rahatsız etmişti." Olayın ertesi günü MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı, meclis kürsüsünden Doğan Öz'ü hedef göstererek: ''Sayın savcıyı kahinler mi çağırdı, falcılar mı çağırdı, eren evliyalar mı istimdat etti. Buradan yüce meclise ve mesul hükümete bildiriyorum. Polisin bizzat şahit olup ifade ettiği durum var. Fakat savcı Doğan Öz maksatlı şekilde öğrencileri tahrik ederek polisle çatışma yaratmak ve birtakım politik planları uygulamak neticelerini verecek imkanları bulmaktadır.'' tarzında bir açıklama yaptı. Öz, 6 Mart 1978 günü, bu öğrencilerden 70'i hakkında, Levent Özyörük'ü öldürmek, yasalara aykırı toplantı düzenlemek ve yasal olmayan yürüyüş yapmak suçlarından dava açtı. Levent Özyörük davası Doğan Öz'ün açtığı son davaydı.
Öz, ayrıca Kontrgerilla ile ilgili bir dava açmaya da hazırlanıyordu. İki sayfalık raporda, şiddet olaylarının "faşist bir düzen" kurmak isteyenlerce tezgâhlandığı, yönlendireninse CIA olduğu belirtiliyordu. Raporun bir kopyası öldürülmesinden sonra çekmecesinde bulundu. Sezen Öz, eşinin bu yüzden öldürüldüğünü düşünerek raporu dönemin başbakanı Bülent Ecevit'e ulaştırdı.
Suikastı
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Doğan Öz, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına doğru hareket etti. Anadol marka arabasına bindi ve aracı çalıştırdı, bu sırada motorun ısınmasını beklerken arabanın ön tarafında Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi belirdi ve elindeki tabanca ile Öz'e altı el ateş etti. Çiftçi olay yerinden koşarak kaçtı.
Fail
Suikastın ardından 26 Aralık 1978'de yakalanan Turizm Ticaret Yüksek Okulu öğrencisi İbrahim Çiftçi ifadesinde öldürdüğünü itiraf etti. Çiftçi yargılamalar sonucu hükûm giydi ve 3 Ağustos 1979’da idama mahkûm edildi. Kararda cinayetteki rolleri nedeniyle MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı ile MHP Genel Sekreteri Nevzat Köseoğlu ve Yaşar Okuyan hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.
18 görgü tanığının ifadesi ve dört kez çıkan idam kararına karşın beraat etti. Beraat kararı hem Çiftçi hem de Öz ailesi tarafından "şaşkınlıkla karşılandı"; öyle ki, bazı raporlara göre, kendine tahliye edildiği söylendiğinde Çiftçi "Hayır. Beni öldüreceksiniz. Çıkmıyorum." diye tepki vermişti. Çiftçi, Mamak Askerî Cezaevi'nden çıkar çıkmaz İLKSAN'a müdür tayin edildi. MHP Genel İdare Kurulu üyeliği yaptı. İş ortağının şüpheli bir biçimde öldürülmesinin ardından gözaltına alındı. 1997'de yapılan MHP Kurultay'ında genel başkanlığa adaylığını koydu. Devlet dairelerine akaryakıt satan şirketler kuran Çiftçi, ihalelere giren bir iş insanı oldu.
Mirası
Doğan Öz'ün öldürülmesinden sonra yakınları, yazıp bıraktığı şiirlerini derlediler. 45 şiirin yer aldığı bu şiir kitabı, "Biz Ölmeyiz" adıyla Türkiye Yazıları Yayınları tarafından Mart 1980'de yayınlandı. Kitabın fotoğraflar ve Doğan Öz'ün basılmış el yazmalarıyla desteklenerek genişletilmiş ikinci baskısı ise 1993'te Fe Yayınları tarafından yayınlandı.
Hakkında Yazılanlar
- Savcı Doğan Öz'ü Vurdular - Bir kontrgerilla Cinayeti, Berivan Tapan (Tekin Yayınevi, 2020, Barkod: 9789944612913)
- O da Kızını Öptü ve Gitti - Türkiye'nin Cinayet Endüstrisi, Orhan Gazi Ertekin (Ayrıntı Yayınları, 2023, Barkod: 9786053146735)
Dış bağlantılar
- Anlamak İçin - Doğan Öz Cinayeti 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2013 tarihli TVNET belgeseli
Kaynakça
- Çalışlar, İpek (27 Mart 2004). . İstanbul. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . Bianet. İstanbul. 20 Mart 2010. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Tüleylioğlu, Orhan (2020). "İyi İnsan İlkesi". Siyasi Cinayetler (1 bas.). İstanbul: Kara Karga Yayınları. ss. 75-79. ISBN . 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
- ^ "TBMM Tutanaklar Arşiv 5 Mart 1978" (PDF). TBMM. 3 Mart 2024. 27 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ . Milliyet Gazetesi. 27 Aralık 1978. 22 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. Diğer özet.
- ^ . Cumhuriyet Gazetesi. 4 Ağustos 1979. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ ""MİT görevlileri, kontrgerillayı araştırırken öldürülen Savcı Doğan Öz'ü ansiklopedi satıcısı kimliğiyle ziyaret ederdi"". Independent Türkçe. 28 Kasım 2020. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
- ^ "O da kızını öptü ve gitti". Cumhuriyet. 23 Mart 2024. 23 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2023) () |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogan Oz 1934 Afyon 24 Mart 1978 Ankara Turk hukukcu Sultandagi nda dogan Oz olumunden once Ankara da Cumhuriyet Savcisi Yardimcisi olarak gorev yapiyordu Devletin icindeki Kontrgerilla yapilanmasini ve Turk derin devletini arastirirken 24 Mart 1978 sabahi ise gitmek uzere evinden cikip arabasina bindigi sirada Ulku Ocaklari nin bir parcasi olan tarafindan olduruldu Oz un olumunun gerceklestigi kosullar ve suikastinin kimler tarafindan planlandigi gunumuzde bir tartisma konusu olmaya devam etmektedir Dogan OzDogum1934 Sultandagi Afyon TurkiyeOlum24 Mart 1978 Ankara TurkiyeOlum sebebiSuikastMeslekCumhuriyet Savcisi YardimcisiTaninma nedeniSiyasi cinayet kurbaniEvlilikSezen OzHayati ve kariyeriDogan Oz 1934 te Afyon un Sultandagi ilcesinde dogdu Babasi gezici basogretmendi kendi de bu sayede henuz kucuk bir yasta iken farkli farkli koyleri gezme ve yerel farkliliklarla tanisma firsati buldu Ortaokul ve liseyi Afyon lisesinde okudu Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi ni 1959 da bitirdi Eskisehir Cermik Bolvadin Konya Elazig Inebolu Mardin Denizli ve Ankara da savcilik yapti Kariyeri boyunca cevresindeki kesimler tarafindan cetrefil ve tehlikeli olarak gorulen davalarla ilgilendi Boldavin de Nurcular aleyhine davalar acmis Denizli de Necmettin Erbakan in kardesi Akgun Erbakan in Almanya da topladigi paralari sorgulamisti 29 Ocak 1971 tarihinde Turk Hukuk Kurumu Dogan Oz ile beraber Profesor Hifzi Veldet Velidedeoglu ve Profesor Bahri Savci yi Yilin Hukukculari olarak secti Oz 5 Ocak 1972 de Deniz Gezmis ve 2 arkadasi hakkindaki idam hukmu dahil TCK 43 md de yer alan idam cezalarinin kaldirilmasi icin hakim ve savcilarla beraber 1 790 kisinin imzaladigi bir metni TBMM Senato ve Basbakan a iletenlerden oldu Oz 19 Ocak 1978 de Ankara Turizm ve Ticaret Yuksek Ogretmen Okulu ogrencilerinden Levent Ozyoruk u olduren saniklarin Site Ogrenci Yurdu na kactigini ogrenince o yurdun aranmasina karar verdi Yurt o donemde katliamlara ve bombali saldirilara kadar varan cesitli militan eylemlerde bulunan Ulku Ocaklari tarafindan bir karargah olarak kullaniliyordu Oz Site Yurdu na geldiginde gorevli polisler kendi gelmeden once yurdu aradiklarini ve bir sey bulamadiklarini soylediler Savci Oz kendi olmadan yapilan bir aramayi kabul etmeyecegini bildirerek kendinin de bizzat katildigi ikinci bir arama yapilmasini sagladi Ilk aramada temiz cikan ogrenci yurdunda yapilan bu ikinci aramada dolaplarda saklanmis bir tabanca ve bir bicak bulundu Site Yurdu nun aranmasi Milliyetci Hareket Partisi MHP taraftarlarini ve Ulkuculeri oldukca rahatsiz etmisti Olayin ertesi gunu MHP Konya Milletvekili Ihsan Kabadayi meclis kursusunden Dogan Oz u hedef gostererek Sayin savciyi kahinler mi cagirdi falcilar mi cagirdi eren evliyalar mi istimdat etti Buradan yuce meclise ve mesul hukumete bildiriyorum Polisin bizzat sahit olup ifade ettigi durum var Fakat savci Dogan Oz maksatli sekilde ogrencileri tahrik ederek polisle catisma yaratmak ve birtakim politik planlari uygulamak neticelerini verecek imkanlari bulmaktadir tarzinda bir aciklama yapti Oz 6 Mart 1978 gunu bu ogrencilerden 70 i hakkinda Levent Ozyoruk u oldurmek yasalara aykiri toplanti duzenlemek ve yasal olmayan yuruyus yapmak suclarindan dava acti Levent Ozyoruk davasi Dogan Oz un actigi son davaydi Oz ayrica Kontrgerilla ile ilgili bir dava acmaya da hazirlaniyordu Iki sayfalik raporda siddet olaylarinin fasist bir duzen kurmak isteyenlerce tezgahlandigi yonlendireninse CIA oldugu belirtiliyordu Raporun bir kopyasi oldurulmesinden sonra cekmecesinde bulundu Sezen Oz esinin bu yuzden olduruldugunu dusunerek raporu donemin basbakani Bulent Ecevit e ulastirdi SuikastiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Dogan Oz 24 Mart 1978 sabahi ise gitmek uzere evinden cikip arabasina dogru hareket etti Anadol marka arabasina bindi ve araci calistirdi bu sirada motorun isinmasini beklerken arabanin on tarafinda Ulku Ocaklari nin bir parcasi olan Ibrahim Ciftci belirdi ve elindeki tabanca ile Oz e alti el ates etti Ciftci olay yerinden kosarak kacti Fail Suikastin ardindan 26 Aralik 1978 de yakalanan Turizm Ticaret Yuksek Okulu ogrencisi Ibrahim Ciftci ifadesinde oldurdugunu itiraf etti Ciftci yargilamalar sonucu hukum giydi ve 3 Agustos 1979 da idama mahkum edildi Kararda cinayetteki rolleri nedeniyle MHP Konya Milletvekili Ihsan Kabadayi ile MHP Genel Sekreteri Nevzat Koseoglu ve Yasar Okuyan hakkinda suc duyurusunda bulunulmasina karar verildi 18 gorgu taniginin ifadesi ve dort kez cikan idam kararina karsin beraat etti Beraat karari hem Ciftci hem de Oz ailesi tarafindan saskinlikla karsilandi oyle ki bazi raporlara gore kendine tahliye edildigi soylendiginde Ciftci Hayir Beni oldureceksiniz Cikmiyorum diye tepki vermisti Ciftci Mamak Askeri Cezaevi nden cikar cikmaz ILKSAN a mudur tayin edildi MHP Genel Idare Kurulu uyeligi yapti Is ortaginin supheli bir bicimde oldurulmesinin ardindan gozaltina alindi 1997 de yapilan MHP Kurultay inda genel baskanliga adayligini koydu Devlet dairelerine akaryakit satan sirketler kuran Ciftci ihalelere giren bir is insani oldu MirasiDogan Oz un oldurulmesinden sonra yakinlari yazip biraktigi siirlerini derlediler 45 siirin yer aldigi bu siir kitabi Biz Olmeyiz adiyla Turkiye Yazilari Yayinlari tarafindan Mart 1980 de yayinlandi Kitabin fotograflar ve Dogan Oz un basilmis el yazmalariyla desteklenerek genisletilmis ikinci baskisi ise 1993 te Fe Yayinlari tarafindan yayinlandi Hakkinda YazilanlarSavci Dogan Oz u Vurdular Bir kontrgerilla Cinayeti Berivan Tapan Tekin Yayinevi 2020 Barkod 9789944612913 O da Kizini Optu ve Gitti Turkiye nin Cinayet Endustrisi Orhan Gazi Ertekin Ayrinti Yayinlari 2023 Barkod 9786053146735 Dis baglantilarAnlamak Icin Dogan Oz Cinayeti 16 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2013 tarihli TVNET belgeseliKaynakcaCalislar Ipek 27 Mart 2004 Istanbul 6 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bianet Istanbul 20 Mart 2010 15 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Tuleylioglu Orhan 2020 Iyi Insan Ilkesi Siyasi Cinayetler 1 bas Istanbul Kara Karga Yayinlari ss 75 79 ISBN 9786057865588 11 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2021 TBMM Tutanaklar Arsiv 5 Mart 1978 PDF TBMM 3 Mart 2024 27 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan PDF Milliyet Gazetesi 27 Aralik 1978 22 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2023 Diger ozet Cumhuriyet Gazetesi 4 Agustos 1979 12 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2023 MIT gorevlileri kontrgerillayi arastirirken oldurulen Savci Dogan Oz u ansiklopedi saticisi kimligiyle ziyaret ederdi Independent Turkce 28 Kasim 2020 28 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2024 O da kizini optu ve gitti Cumhuriyet 23 Mart 2024 23 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2024 Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dogan Oz haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin