Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ağustos 2009) |
İran ve Orta Asya'nın birçok yerinde kullanılan Dutar; Fars, Uygur, Özbek ve Türkmen halklarıyla adeta özdeşleşmiştir. Adı, "iki tel" anlamına gelen دو تار dotār (دو Do "iki", تار tar "tel"), Farsça kelimeye dayanmaktadır. Dutar'ın gövde ve sap uzunluğu.100–120 cm kadardır. Dombra gibi asıl gövde armudi biçimde ağaç oyma veya yapıştırma olabilir.
| Dutar | |
|---|---|
 Dutar (sağda) ve tanbur Horniman Müzesi'nde, Londra, İngiltere. | |
| Ülke | Türkmenistan |
| Kaynak | 01565 |
| Bölge | Asya ve Pasifik |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2021 (16. oturum) |
Anadolu 'da buna benzer ikitelli adında bir saz vardır. Yine Anadolu'da , ruzba veya dede sazı adı verilen ve iki grup telle çalınan sazlarla Dutar'ın tarihi bağlantısının olduğu ortadadır. Arnavutluk'ta çiftelia adıyla bilinen bu çalgının çalım tekniği de Anadoludakiler ile hemen hemen aynıdır.
Dutar'ın kökenleri olan 15. yüzyılda bir çoban çalgısı olarak telleri bağırsaktan yapılıyordu. Ancak İpek Yolu ticaretiyle birlikte katgüt yerini Çin'den ithal edilen bükülmüş ipekten yapılan tellere bıraktı. Naylon teller de yaygın olarak kullanılmasına rağmen, bugün bazı enstrümanlar hala ipek tellere sahiptir.
Dutarın sıcak, hoş bir tonu vardır. Armut biçimli çalgı için tipik boyutlar bir ila iki metre arasında değişir.
Tipik olarak La Re veya A D olarak ayarlanır, ancak aynı zamanda bölgeye de bağlıdır.
2021 yılında Türkmenistan için UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miraslar Listesi'ne alınmıştır.
Çeşitleri
Uygur Dutarı
Parmakla çalınan , iki telli olup telleri ipekten yapılmaktadır. Dut ağacından yapraklar halinde imal edilen armudi biçimli bir teknesi ve yine dut ağacından kapağı vardır. Genellikle dörtlü veya beşli akortlanır. Oktav ve ünison akortlandığı da görülür. Sesi yüksek değildir. Perdeler kromatik sıra ile yerleşmiştir. Teller tek tek çalınamayacağı için iki sesli çalışı mecbur kılar.
Türkmen Dutarı
İki Telli Türkmen halk çalgısıdır. Özbek ve Uygur dutarlarından daha küçüktür. Telleri metal olmakla birlikte, ibrişim olanlarına da rastlanmaktadır. Boyu yaklaşık 80–90 cm'dir. Dut ağacından armudi bir teknesi ve yine duttan göğsü bulunur. Sapı, erik ağacından yapılır ve silindirik şekillidir. Perdeler metaldir. İki tele birlikte vurularak parmakla çalınır. Akordu, dörtlü ya da beşlidir. Nadiren ünison ya da oktav akortlanır. İran, Horasan ve Afganistan'da yaşayan Türkmenler tarafından da kullanılmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Agustos 2009 Iran ve Orta Asya nin bircok yerinde kullanilan Dutar Fars Uygur Ozbek ve Turkmen halklariyla adeta ozdeslesmistir Adi iki tel anlamina gelen دو تار dotar دو Do iki تار tar tel Farsca kelimeye dayanmaktadir Dutar in govde ve sap uzunlugu 100 120 cm kadardir Dombra gibi asil govde armudi bicimde agac oyma veya yapistirma olabilir DutarUNESCO Somut Olmayan Kulturel MirasiDutar sagda ve tanbur Horniman Muzesi nde Londra Ingiltere UlkeTurkmenistanKaynak01565BolgeAsya ve PasifikTescil gecmisiTescil2021 16 oturum Anadolu da buna benzer ikitelli adinda bir saz vardir Yine Anadolu da ruzba veya dede sazi adi verilen ve iki grup telle calinan sazlarla Dutar in tarihi baglantisinin oldugu ortadadir Arnavutluk ta ciftelia adiyla bilinen bu calginin calim teknigi de Anadoludakiler ile hemen hemen aynidir Dutar in kokenleri olan 15 yuzyilda bir coban calgisi olarak telleri bagirsaktan yapiliyordu Ancak Ipek Yolu ticaretiyle birlikte katgut yerini Cin den ithal edilen bukulmus ipekten yapilan tellere birakti Naylon teller de yaygin olarak kullanilmasina ragmen bugun bazi enstrumanlar hala ipek tellere sahiptir Dutarin sicak hos bir tonu vardir Armut bicimli calgi icin tipik boyutlar bir ila iki metre arasinda degisir Tipik olarak La Re veya A D olarak ayarlanir ancak ayni zamanda bolgeye de baglidir 2021 yilinda Turkmenistan icin UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miraslar Listesi ne alinmistir CesitleriUygur Dutari Parmakla calinan iki telli olup telleri ipekten yapilmaktadir Dut agacindan yapraklar halinde imal edilen armudi bicimli bir teknesi ve yine dut agacindan kapagi vardir Genellikle dortlu veya besli akortlanir Oktav ve unison akortlandigi da gorulur Sesi yuksek degildir Perdeler kromatik sira ile yerlesmistir Teller tek tek calinamayacagi icin iki sesli calisi mecbur kilar Turkmen Dutari Iki Telli Turkmen halk calgisidir Ozbek ve Uygur dutarlarindan daha kucuktur Telleri metal olmakla birlikte ibrisim olanlarina da rastlanmaktadir Boyu yaklasik 80 90 cm dir Dut agacindan armudi bir teknesi ve yine duttan gogsu bulunur Sapi erik agacindan yapilir ve silindirik sekillidir Perdeler metaldir Iki tele birlikte vurularak parmakla calinir Akordu dortlu ya da beslidir Nadiren unison ya da oktav akortlanir Iran Horasan ve Afganistan da yasayan Turkmenler tarafindan da kullanilmaktadir Ayrica bakinizBaglama Cifteli Iran muzigi Turkmenistan muzigi Orta Asya muzigiKaynakca Geiringer Karl Lachmann Erich Haziran 1951 Erich Lachmann Collection of Historical Stringed Musical Instruments Notes 8 3 521 doi 10 2307 891050 ISSN 0027 4380