Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebû Müslim Abdurrahman bin Müslim El-Horasanî (Farsça: ابومسلم خراسانی ، بهزادان پور ونداد هرمزد), asıl adı Abdurrahman'dır. Ebû Müslim künyesi ile tanınmış bir Müslüman siyasetçidir. Ebu Müslim, 718 veya 719 yılında, Kürt Rewandi aşiretinin yerleşim alanlarından olup Azerbaycan tarafında kalan Mawit köyünde dünyaya gelmiştir.İbnul Esîr, Ebû Müslim'in nazik, cesur, ileri görüşlü, akıllı, tedbirli, mahir kişilikli biri olduğunu belirtmiştir. İran araştırmacılarından Hüseyin Yûsufî, Ebû Müslim'in fizîkî özelliklerini; kısa boylu, esmer tenli, uzun saçlı; mizacını ise iyiliksever, hiçbir zaman şaka yapmayan biri olarak anlatır. Ebû Müslim'e, Emevî Devleti’nin devrilmesinde ve Abbasîlerin hilafetinin başlanmasında oynadığı rol nedeniyle “Nâkilü’d-devle (devlet aktaran), Sâhibü’d-devle (devlet sahibi) ve Nafizü’d-devle, (devletin nüfuzlusu)” unvanları verilmiştir.
Ebu Müslim Abdurrahman bin Müslim el-Horasanî | |
|---|---|
 Ebu Müslim'in (ö. 755) şeceresinden (silsilanāma) "Tarihlerin Kayması" ( Zübdet-üt Tevarih , 1598) portresi | |
| Doğum | 718 Belh, Horasan |
| Ölüm | 755 Irak |
| Meslek | Abbasi Horasan Valisi 748-755 |
Bu maddenin Vikipedi'nin uyabilmesi için tamamen yeniden yazılması gerekmektedir. (Şubat 2022) |
Ebû Müslim'in etnik menşei kesin olarak bilinmemektedir. Arap olmamakla birlikte Türk veya Fars asıllı olduğuna dair de bilgi bulunmamaktadır.İbn el-Esir ve İbni Kesir, Ebû Müslim'in etnik kökeni hakkında herhangi bir bilgi vermemektedir.İbn Hallikân, Vefeyâtü'l-A'yân adlı eserinde “İnsanlar, Ebû Müslim’in etnik mensubiyeti konusunda farklı görüşlere sahiptirler. Kimilerine göre Arap'tır, kimilerine göre Acem’dir ve kimilerine göre de Kürd’dür." dese de bu konuda herhangi bir kaynak göstermemektedir.Mesûdî ise yalnızca "bazıları onun Arap asıllı olduğunu söylüyorlar" demekle yetinmiş, Acemliği ve Kürtlüğüne değinmemiştir. Câhız, Kitap et- Tâc fi Ahlak el- Mülûk adlı kitabında şiir içinde halife Mansur Ebu Mücrim'i eleştirirken, Ebu Müslim Horasânî'yi kast ederek “Hıyanet ancak Kürt atalarındandır.” diyerek Ebu Müslim'in Kürtlüğüne vurgu yapmıştır. Ayrıca Muhammed b. Abdulmunim el-Himyerî (Ö. H. 900/ M. 1495) Yazmış olduğu "er-Ravżü’l-Miʿṭâr fî Ḫaberi’l-Âḳṭâr" İsimli eserinde Ebu Müslim Horasaniden Kürt Olarak Bahsetmiştir.
Emevî Devleti'nin yıkılışı ve Abbasî Devleti'nin kurulması aşamalarında önemli roller üstlenmiştir. Horasan'da bulunduğu sıralarda Emevîler'e karşı faaliyetler yürütmüş ve isyan hazırlıklarını organize etmiştir. Abbasî Devleti'nin kuruluşundan sonra nüfuzunun giderek artması, devlet yönetiminde etkisinin güçlü hâle gelmesi yönetimi rahatsız etmiş ve ortadan kaldırılmasına karar verilerek bir görüşme sırasında öldürülmüştür.
Hayat hikâyesi
Abdurrahman, 718 yılında Merv'de doğdu. Çocukluğu ve gençliği Kûfe'de geçti. Bu dönemde Kûfe, Emevî hanedanına karşı siyasi faaliyetlerin yoğun şekilde yaşandığı bir yer durumunda idi. Bu sebeple, kendisi Emevî aleyhtarı olarak yetişti. Abbasî soyuna mensup ileri gelenler tarafından yakın ilgi gördü. Kendisiyle Kûfe'de karşılaşan bu şahıslar zekâsına hayran kaldıklarından yakın ilgi gösterip Mekke'de bulunan 'e ondan söz ettiler.
Ebû Müslim Horasanî, İmam Muhammed'in yerine geçen kardeşi 'in huzuruna çıkarılarak kendisine takdim edildi. İmam İbrahim, kendisine yakın ilgi gösterdi. Bu sıralarda Emevî hanedanına karşı siyasi faaliyetler giderek hız kazanmaktaydı. Bu yakın temastan sonra Ebû Müslim Horasanî, Horasan'daki Emevî karşıtı faaliyetleri idare etmekle görevlendirilip bu amaçla Horasan'a gönderildi. Horasan'ın hilâfet merkezine uzak ve yönetimin buradaki etkisinin oldukça zayıf olması, muhalefetin gelişip güçlenmesi için verimli bir zemin oluşturmaktaydı. Ayrıca burada cereyan eden kavimlerarası mücadelelerde Emevîlerin taraf tutması da kendilerine karşı olan hoşnutsuzluğun artmasına sebep olmaktaydı. Abbasiler de burayı siyasi faaliyetlerinin merkezi olarak kullandılar.
Kişiliği
Ebû Müslim, zalim Emevî saltanatını yıkan ayaklanmanın başkomutanıdır. Geniş halk yığınları büyük baskılar altındaydı. Ehlibeyte küfür mecbur kılınmıştı. Her mescitte Ehlibeyte küfürler edilen vaazlar veriliyordu. Emevî yöneticilerinin halkın hâlinden haberleri yoktu. Onlar, kendi zevk-i sefalarının zirvesindeydiler. Bütün bunlara yıllardır sürdürülen Ehlibeyt düşmanlığının yarattığı öfke de katılınca isyan başladı. Ebû Müslim Horasanî, Horasan'da faaliyetlerini sürdürürken kendisi için önemli zorluklardan birisi, soyunun kesin olarak bilinmemesi idi. Türk, Arap, Kürt veya Fars kökenli olup olmadığı da kesin olarak bilinmemekteydi. Bu durum da Şiilerin ileri gelenlerinin kendisine şüphe ile bakmalarına ve hemen kabullenmemelerine sebep oldu. Fakat Ebû Müslim Horasanî, kısa sürede Mezopotamya'da sevilen ve sayılan bir kişi oldu. Bu durum ile bağlantılı olarak iki defa Merv'den ayrılmak zorunda kaldı. Ancak daha sonra tekrar buraya dönerek faaliyetlerini sürdürdü. Ayrıca 'in de ondan yana tavır koyması ve Horasan'da lider durumunda olmasını istemesi, karşı tarafı kendisini kabul etmek zorunda bıraktırdı. Böylece devam eden ihtilâl hazırlıklarında giderek ön plâna çıkmaya başladı.
İsyanın plânlanması
Ebû Müslim Horasanî, özellikle 747 yılından itibaren yoğun propaganda faaliyetlerine girişti. Birçok kimse ile görüştü. Bir taraftan Abbasilerin propagandasını yürütürken diğer taraftan da isyancıları teşkilatlandırdı. Civarda bulunan yerleşim yerlerini dolaşarak insanlar arasındaki faaliyetlerini sürdürdü. Belli bir aşamadan sonra isyanın ne zaman gerçekleştirileceği ve ne zaman harekete geçileceği yavaş yavaş netleşmeye başladı. Arap olmayan unsurlar, Araplara karşı isyan hazırlıklarına girişirken tehlikeyi fark eden Araplar da hareketlenmeye başladılar. Ancak aralarındaki çekişmeler ve mücadeleler fazla olduğundan bir araya gelmeleri mümkün olmadı. Bu durumun farkında olan Ebû Müslim, bir araya gelmelerini engellediği gibi birlik olma girişmelerini de etkisiz hâle getirdi. Kabileler arasındaki ihtilafı körükleyerek birbirleriyle vuruşturdu.
Horasan'daki gelişmelerden haberdar olan Emevîler harekete geçip en azından Araplar arasında ittifakı ve birlikte hareket etmelerini sağlamaya çalıştılar. Ancak bir netice alamadılar. Çünkü harekete geçen Ebû Müslim, şehirleri art arda zapt etmeye ve bölgeye hâkim olmaya başladı. Kendileri üzerine gönderilen Emevî birliklerini bozguna uğrattı. Bu yenilgi üzerine Horasan'daki Emevî hâkimiyeti hemen hemen tamamen ortadan kalktı. Emevî hâkimiyeti burada son bulurken Abbasî hâkimiyeti kuruldu ve Ebû Abbâs 'Abd Allâh "es-Seffah" halife unvanını aldı. Horasan'a vali olarak tayin edilen Ebû Müslim ise bozulan düzenin yeniden kurulmasıyla görevlendirildi. Bu arada yakın bölgelerde meydana gelen ayaklanma ve isyan hareketleri Ebû Müslim'in de desteğiyle bastırıldı.
Emevî hanedanının ortadan kalkmasında önemli katkısı olan ve Abbasî Devleti'nin kurulmasında ön saflarda yer alan Ebû Müslim, giderek güç kazandı. Bölgedeki etkisi ve gücünün giderek artması, Abbasî yönetimini rahatsız etmeye ve kendisinden şüphelenmelerine sebep oldu. Horasan'da bazı vali ve idareciler vasıtasıyla Ebû Müslim'in gücünü kırma ve isyan çıkarma teşebbüsleri akim kaldı. Ebû Müslim, bu tür girişimleri etkisiz hâle getirerek isyan teşebbüslerinin önüne geçti. Devlet içindeki itibar ve nüfuzu daha da arttı. Halifenin kardeşi olan Ebu Cafer Mansur, bu durumdan büyük rahatsızlık duymaya başladı. Bu şahsın ortadan kalkması gerektiğini, kendisine karşı harekete girişilmesini istediyse de halifeyi ikna edemedi.
Kardeşinin yerine geçip halife olan Ebu Cafer Mansur, halifeliğinin ilk yıllarında büyük sıkıntı yaşadı. Amcasının hilâfete geçme teşebbüsü Ebû Müslim'in de yardımıyla etkisiz hâle getirildi. Halifenin amcasının kuvvetleriyle yapılan savaşın kazanılmasından sonra mevzubahis şahıs kaçmak zorunda kaldı. Hazine ve malları Ebû Müslim'in eline geçti. Bu gelişme, Ebû Müslim'in gücünü daha da arttırırken halifenin de rahatsızlığını arttırdı. Çünkü bir komutanın gereğinden fazla güce ulaşması, idarenin üzerinde büyük baskıların oluşmasına sebep olmakta, ileride meydana gelecek kargaşa için önemli bir zemin teşkil etmekteydi. Eline geçirdiği hazineleri merkeze yollaması istendi. Ebû Müslim, bu teklifi reddetti. Birkaç menfî gelişmeden sonra Ebû Müslim, ikna edilerek Halife'nin huzuruna çıkarıldı. Huzura çıkarılmadan önce Ebu Câfer Mansur ve devletin ileri gelenleri karşılamada hazır bulundu. Daha sonra, Ebu Câfer Mansur ile bir görüşme yaptı. Bu esnada saraya önceden yerleştirilen adamlar üzerine salınarak öldürüldü (755).
Tarihteki önemi
Ebu Müslim Horasani, İslam tarihinin tanığı ve sanığıdır. Emeviler ve Abbasiler döneminin halk kahramanıdır. Sadece tarihin figüranı değil baş aktörüdür. Gerçek bir tarih yaratıcısıdır o. Köle iken ihtilal önderliğine yükselen bir efsane insandır. Horasan Spartaküsü derler adına. Bu yüzden bölge halklarından Türkler, Farslar, Araplar kendisine sahip çıkmış, onu öz evlatlarıymış gibi benimsemiş; her kavim, "Ebû Müslim bizdendir" diyebilmiştir. Adına menkıbe ve destanlar yazılmış, Batıni akımlarca 'tanrı-insan' olarak algılanmıştır. Ebu Müslim ölmemiş, ak güvercin donuna bürünüp gökkuşağında gezer olmuş. Alevi tarihinin kılavuzluğunu yapmış. Ona türlü türlü adlar verilmiş: , , , , , , , vs. Adı gibi kökeni de esrar perdesiyle örtülüdür.
Siyasi kişiliği
Ebu Müslim Horasani serdar ve hakim olup, Horasan'daki dini ve siyasi hareketin başına geçerek, Emevileri deviren ve Abbasileri tahta çıkaran muhteşem bir siyasetçidir. Ebu Müslim Horasani'nin katli, özellikle onun uluhiyetine inanan İran Mecusileri arasında pek fena akisler uyandırmış ve ayaklanma çıkmıştı. Sonraları zuhur eden Ehl-i sünnet dışı fırkalar, Babekiler ile Hürremiler ve Batıniler kendi itikatlarının menşei ve tarikatlerinin kurucusu olarak Ebû Müslim'i göstermişlerdi. Ayrıca Şiiliğin az-çok yayıldığı bölgeler ahalisi arasında da büyük kahraman olarak tanınmış ve onun adına aslı olmayan romanlar ve destanlar yazılmıştır.
İsyanın sonuçları
İsyanı başlatan ve yöneten Ebu Müslim'di. Ebu Müslim isyana katılımları arttırıyor ve sadece Ehlibeyt taraftarlarını değil, Emevi iktidarına karşı rahatsız olanları da örgütlüyordu. İsyan gelişip yayıldıkça ve artık kazanacağı kesinleşince, devreye Muhammed'in amcası Abbas'ın sülalesi de girmeye başladı. Hâlâ neden ve nasıl iktidarın Abbasilere bırakıldığı bilinmemektedir. Bilinenler, Ebu Müslim'in Emevi ordusunu yenip, Emevi saltanatına son verdiğidir. Ayaklanma zafer ile ve Abbasoğulları'nın iktidarı almaları ile noktalanmıştı.
Abbasi Hanedanı'nın kuruluşuna vesile olan Ebû Müslim, kendi şahsi düşmanlarına olduğu kadar, Abbasilerin düşmanlarına karşı da şiddetli hareket etmekten geri durmamıştır. Tarihler kendisini çok soğuk kanlı, ketum, hasud ve kindar, aynı zamanda insafsız ve merhametsiz bir kişi olarak zikretmişlerdir. Aslında Ebu Müslim Horasani yaptığı işlerin neticesini göremediği gibi, cehaletiyle pek çok Müslüman kanının dökülmesine de sebep olmuştur.
Daha sonraki süreçte Abbasoğulları da Emevi zulmünü aratmayacak davranışlarda bulunmuşlardı. Zaferin sorumlusu ve sahibi Ebu Müslim halk tarafından çok seviliyordu. Bu ilgi Abbasi halifesini korkutmuştu. Ebu Müslim'i kendisine rakip görmeye başlamıştı. Bunun sonucunda Ebu Müslim 755 yılında Abbasi halifesi tarafından ortadan kaldırıldı.
Kaynakça
- ^ "Faik Bulut - Ebu Müslim Horasani | PDF". Scribd (İngilizce). 22 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2024.
- ^ İbn’ül-Esir, el-Kâmil fi’t Tarih, s. 391
- ^ Yosufi, Abu Muslim Sardare Khorasan, s.38.
- ^ “Ebû Müslim El- Horasanî” Yeni Türk Ansiklopedisi, c. II, Ötüken Neşriyat A. Ş, İstanbul 1985, s.738.
- ^ "EBÛ MÜSLİM-i HORASÂNÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi". web.archive.org. 15 Temmuz 2023. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2024.
- ^ a b c Batur, D. Ahsen (2011). Kürdoloji yalanları. Selenge yayınları Tarih serisi. İstanbul: Selenge Yayınları. ISBN .
- ^ İbn Hallikân. Vefeyâtü’l-A’yân. s. 3/155.
- ^ Mesûdî (2004). Muruc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar). Batur, Ahsen tarafından çevrildi. Selenge Yayınları. ISBN .
- ^ Câhız, Kitab’ et- Tâc fi Ahlak el- Mülûk, c. 3, Kahire 1914, s. 155, 176.
- ^ el-Himyeri, er-Ravżü’l-Miʿṭâr fî Ḫaberi’l-Âḳṭâr, s.87, 199, 219, 447, 494, 434
- ^ ŞanlıUrfa.com : Ebu Müslim Kürt müydü? 24 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Tabari, La Chronique (Volume II, L'âge d'or des Abbassides), Actes-Sud, ISBN|2-7427-3318-3 (Fransızca) say. 37-47
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2010.
Dış bağlantılar
- Tabari, La Chronique (Volume II, L'âge d'or des Abbassides), Paris:Éd. Actes-Sud (Fransızca)
- William Muir, (1924) The Caliphate, its rise, decline and fall, (İngilizce) Chapters LIX - LXII 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu Muslim Abdurrahman bin Muslim El Horasani Farsca ابومسلم خراسانی بهزادان پور ونداد هرمزد asil adi Abdurrahman dir Ebu Muslim kunyesi ile taninmis bir Musluman siyasetcidir Ebu Muslim 718 veya 719 yilinda Kurt Rewandi asiretinin yerlesim alanlarindan olup Azerbaycan tarafinda kalan Mawit koyunde dunyaya gelmistir Ibnul Esir Ebu Muslim in nazik cesur ileri goruslu akilli tedbirli mahir kisilikli biri oldugunu belirtmistir Iran arastirmacilarindan Huseyin Yusufi Ebu Muslim in fiziki ozelliklerini kisa boylu esmer tenli uzun sacli mizacini ise iyiliksever hicbir zaman saka yapmayan biri olarak anlatir Ebu Muslim e Emevi Devleti nin devrilmesinde ve Abbasilerin hilafetinin baslanmasinda oynadigi rol nedeniyle Nakilu d devle devlet aktaran Sahibu d devle devlet sahibi ve Nafizu d devle devletin nufuzlusu unvanlari verilmistir Ebu Muslim Abdurrahman bin Muslim el HorasaniEbu Muslim in o 755 seceresinden silsilanama Tarihlerin Kaymasi Zubdet ut Tevarih 1598 portresiDogum718 Belh HorasanOlum755 IrakMeslekAbbasi Horasan Valisi 748 755Bu maddenin Vikipedi nin kalite standartlarina uyabilmesi icin tamamen yeniden yazilmasi gerekmektedir Sayfayi duzenleyerek bu konuda yardimci olabilirsiniz Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtiniz Subat 2022 Ebu Muslim in etnik mensei kesin olarak bilinmemektedir Arap olmamakla birlikte Turk veya Fars asilli olduguna dair de bilgi bulunmamaktadir Ibn el Esir ve Ibni Kesir Ebu Muslim in etnik kokeni hakkinda herhangi bir bilgi vermemektedir Ibn Hallikan Vefeyatu l A yan adli eserinde Insanlar Ebu Muslim in etnik mensubiyeti konusunda farkli goruslere sahiptirler Kimilerine gore Arap tir kimilerine gore Acem dir ve kimilerine gore de Kurd dur dese de bu konuda herhangi bir kaynak gostermemektedir Mesudi ise yalnizca bazilari onun Arap asilli oldugunu soyluyorlar demekle yetinmis Acemligi ve Kurtlugune deginmemistir Cahiz Kitap et Tac fi Ahlak el Muluk adli kitabinda siir icinde halife Mansur Ebu Mucrim i elestirirken Ebu Muslim Horasani yi kast ederek Hiyanet ancak Kurt atalarindandir diyerek Ebu Muslim in Kurtlugune vurgu yapmistir Ayrica Muhammed b Abdulmunim el Himyeri O H 900 M 1495 Yazmis oldugu er Ravzu l Miʿṭar fi Ḫaberi l Aḳṭar Isimli eserinde Ebu Muslim Horasaniden Kurt Olarak Bahsetmistir Emevi Devleti nin yikilisi ve Abbasi Devleti nin kurulmasi asamalarinda onemli roller ustlenmistir Horasan da bulundugu siralarda Emeviler e karsi faaliyetler yurutmus ve isyan hazirliklarini organize etmistir Abbasi Devleti nin kurulusundan sonra nufuzunun giderek artmasi devlet yonetiminde etkisinin guclu hale gelmesi yonetimi rahatsiz etmis ve ortadan kaldirilmasina karar verilerek bir gorusme sirasinda oldurulmustur Hayat hikayesiAbdurrahman 718 yilinda Merv de dogdu Cocuklugu ve gencligi Kufe de gecti Bu donemde Kufe Emevi hanedanina karsi siyasi faaliyetlerin yogun sekilde yasandigi bir yer durumunda idi Bu sebeple kendisi Emevi aleyhtari olarak yetisti Abbasi soyuna mensup ileri gelenler tarafindan yakin ilgi gordu Kendisiyle Kufe de karsilasan bu sahislar zekasina hayran kaldiklarindan yakin ilgi gosterip Mekke de bulunan e ondan soz ettiler Ebu Muslim Horasani Imam Muhammed in yerine gecen kardesi in huzuruna cikarilarak kendisine takdim edildi Imam Ibrahim kendisine yakin ilgi gosterdi Bu siralarda Emevi hanedanina karsi siyasi faaliyetler giderek hiz kazanmaktaydi Bu yakin temastan sonra Ebu Muslim Horasani Horasan daki Emevi karsiti faaliyetleri idare etmekle gorevlendirilip bu amacla Horasan a gonderildi Horasan in hilafet merkezine uzak ve yonetimin buradaki etkisinin oldukca zayif olmasi muhalefetin gelisip guclenmesi icin verimli bir zemin olusturmaktaydi Ayrica burada cereyan eden kavimlerarasi mucadelelerde Emevilerin taraf tutmasi da kendilerine karsi olan hosnutsuzlugun artmasina sebep olmaktaydi Abbasiler de burayi siyasi faaliyetlerinin merkezi olarak kullandilar Kisiligi Ebu Muslim zalim Emevi saltanatini yikan ayaklanmanin baskomutanidir Genis halk yiginlari buyuk baskilar altindaydi Ehlibeyte kufur mecbur kilinmisti Her mescitte Ehlibeyte kufurler edilen vaazlar veriliyordu Emevi yoneticilerinin halkin halinden haberleri yoktu Onlar kendi zevk i sefalarinin zirvesindeydiler Butun bunlara yillardir surdurulen Ehlibeyt dusmanliginin yarattigi ofke de katilinca isyan basladi Ebu Muslim Horasani Horasan da faaliyetlerini surdururken kendisi icin onemli zorluklardan birisi soyunun kesin olarak bilinmemesi idi Turk Arap Kurt veya Fars kokenli olup olmadigi da kesin olarak bilinmemekteydi Bu durum da Siilerin ileri gelenlerinin kendisine suphe ile bakmalarina ve hemen kabullenmemelerine sebep oldu Fakat Ebu Muslim Horasani kisa surede Mezopotamya da sevilen ve sayilan bir kisi oldu Bu durum ile baglantili olarak iki defa Merv den ayrilmak zorunda kaldi Ancak daha sonra tekrar buraya donerek faaliyetlerini surdurdu Ayrica in de ondan yana tavir koymasi ve Horasan da lider durumunda olmasini istemesi karsi tarafi kendisini kabul etmek zorunda biraktirdi Boylece devam eden ihtilal hazirliklarinda giderek on plana cikmaya basladi Isyanin planlanmasi Ebu Muslim Horasani ozellikle 747 yilindan itibaren yogun propaganda faaliyetlerine giristi Bircok kimse ile gorustu Bir taraftan Abbasilerin propagandasini yuruturken diger taraftan da isyancilari teskilatlandirdi Civarda bulunan yerlesim yerlerini dolasarak insanlar arasindaki faaliyetlerini surdurdu Belli bir asamadan sonra isyanin ne zaman gerceklestirilecegi ve ne zaman harekete gecilecegi yavas yavas netlesmeye basladi Arap olmayan unsurlar Araplara karsi isyan hazirliklarina girisirken tehlikeyi fark eden Araplar da hareketlenmeye basladilar Ancak aralarindaki cekismeler ve mucadeleler fazla oldugundan bir araya gelmeleri mumkun olmadi Bu durumun farkinda olan Ebu Muslim bir araya gelmelerini engelledigi gibi birlik olma girismelerini de etkisiz hale getirdi Kabileler arasindaki ihtilafi korukleyerek birbirleriyle vurusturdu Horasan daki gelismelerden haberdar olan Emeviler harekete gecip en azindan Araplar arasinda ittifaki ve birlikte hareket etmelerini saglamaya calistilar Ancak bir netice alamadilar Cunku harekete gecen Ebu Muslim sehirleri art arda zapt etmeye ve bolgeye hakim olmaya basladi Kendileri uzerine gonderilen Emevi birliklerini bozguna ugratti Bu yenilgi uzerine Horasan daki Emevi hakimiyeti hemen hemen tamamen ortadan kalkti Emevi hakimiyeti burada son bulurken Abbasi hakimiyeti kuruldu ve Ebu Abbas Abd Allah es Seffah halife unvanini aldi Horasan a vali olarak tayin edilen Ebu Muslim ise bozulan duzenin yeniden kurulmasiyla gorevlendirildi Bu arada yakin bolgelerde meydana gelen ayaklanma ve isyan hareketleri Ebu Muslim in de destegiyle bastirildi Emevi hanedaninin ortadan kalkmasinda onemli katkisi olan ve Abbasi Devleti nin kurulmasinda on saflarda yer alan Ebu Muslim giderek guc kazandi Bolgedeki etkisi ve gucunun giderek artmasi Abbasi yonetimini rahatsiz etmeye ve kendisinden suphelenmelerine sebep oldu Horasan da bazi vali ve idareciler vasitasiyla Ebu Muslim in gucunu kirma ve isyan cikarma tesebbusleri akim kaldi Ebu Muslim bu tur girisimleri etkisiz hale getirerek isyan tesebbuslerinin onune gecti Devlet icindeki itibar ve nufuzu daha da artti Halifenin kardesi olan Ebu Cafer Mansur bu durumdan buyuk rahatsizlik duymaya basladi Bu sahsin ortadan kalkmasi gerektigini kendisine karsi harekete girisilmesini istediyse de halifeyi ikna edemedi Kardesinin yerine gecip halife olan Ebu Cafer Mansur halifeliginin ilk yillarinda buyuk sikinti yasadi Amcasinin hilafete gecme tesebbusu Ebu Muslim in de yardimiyla etkisiz hale getirildi Halifenin amcasinin kuvvetleriyle yapilan savasin kazanilmasindan sonra mevzubahis sahis kacmak zorunda kaldi Hazine ve mallari Ebu Muslim in eline gecti Bu gelisme Ebu Muslim in gucunu daha da arttirirken halifenin de rahatsizligini arttirdi Cunku bir komutanin gereginden fazla guce ulasmasi idarenin uzerinde buyuk baskilarin olusmasina sebep olmakta ileride meydana gelecek kargasa icin onemli bir zemin teskil etmekteydi Eline gecirdigi hazineleri merkeze yollamasi istendi Ebu Muslim bu teklifi reddetti Birkac menfi gelismeden sonra Ebu Muslim ikna edilerek Halife nin huzuruna cikarildi Huzura cikarilmadan once Ebu Cafer Mansur ve devletin ileri gelenleri karsilamada hazir bulundu Daha sonra Ebu Cafer Mansur ile bir gorusme yapti Bu esnada saraya onceden yerlestirilen adamlar uzerine salinarak olduruldu 755 Tarihteki onemiEbu Muslim Horasani Islam tarihinin tanigi ve sanigidir Emeviler ve Abbasiler doneminin halk kahramanidir Sadece tarihin figurani degil bas aktorudur Gercek bir tarih yaraticisidir o Kole iken ihtilal onderligine yukselen bir efsane insandir Horasan Spartakusu derler adina Bu yuzden bolge halklarindan Turkler Farslar Araplar kendisine sahip cikmis onu oz evlatlariymis gibi benimsemis her kavim Ebu Muslim bizdendir diyebilmistir Adina menkibe ve destanlar yazilmis Batini akimlarca tanri insan olarak algilanmistir Ebu Muslim olmemis ak guvercin donuna burunup gokkusaginda gezer olmus Alevi tarihinin kilavuzlugunu yapmis Ona turlu turlu adlar verilmis vs Adi gibi kokeni de esrar perdesiyle ortuludur Siyasi kisiligi Ebu Muslim Horasani serdar ve hakim olup Horasan daki dini ve siyasi hareketin basina gecerek Emevileri deviren ve Abbasileri tahta cikaran muhtesem bir siyasetcidir Ebu Muslim Horasani nin katli ozellikle onun uluhiyetine inanan Iran Mecusileri arasinda pek fena akisler uyandirmis ve ayaklanma cikmisti Sonralari zuhur eden Ehl i sunnet disi firkalar Babekiler ile Hurremiler ve Batiniler kendi itikatlarinin mensei ve tarikatlerinin kurucusu olarak Ebu Muslim i gostermislerdi Ayrica Siiligin az cok yayildigi bolgeler ahalisi arasinda da buyuk kahraman olarak taninmis ve onun adina asli olmayan romanlar ve destanlar yazilmistir Isyanin sonuclari Isyani baslatan ve yoneten Ebu Muslim di Ebu Muslim isyana katilimlari arttiriyor ve sadece Ehlibeyt taraftarlarini degil Emevi iktidarina karsi rahatsiz olanlari da orgutluyordu Isyan gelisip yayildikca ve artik kazanacagi kesinlesince devreye Muhammed in amcasi Abbas in sulalesi de girmeye basladi Hala neden ve nasil iktidarin Abbasilere birakildigi bilinmemektedir Bilinenler Ebu Muslim in Emevi ordusunu yenip Emevi saltanatina son verdigidir Ayaklanma zafer ile ve Abbasogullari nin iktidari almalari ile noktalanmisti Abbasi Hanedani nin kurulusuna vesile olan Ebu Muslim kendi sahsi dusmanlarina oldugu kadar Abbasilerin dusmanlarina karsi da siddetli hareket etmekten geri durmamistir Tarihler kendisini cok soguk kanli ketum hasud ve kindar ayni zamanda insafsiz ve merhametsiz bir kisi olarak zikretmislerdir Aslinda Ebu Muslim Horasani yaptigi islerin neticesini goremedigi gibi cehaletiyle pek cok Musluman kaninin dokulmesine de sebep olmustur Daha sonraki surecte Abbasogullari da Emevi zulmunu aratmayacak davranislarda bulunmuslardi Zaferin sorumlusu ve sahibi Ebu Muslim halk tarafindan cok seviliyordu Bu ilgi Abbasi halifesini korkutmustu Ebu Muslim i kendisine rakip gormeye baslamisti Bunun sonucunda Ebu Muslim 755 yilinda Abbasi halifesi tarafindan ortadan kaldirildi Kaynakca Faik Bulut Ebu Muslim Horasani PDF Scribd Ingilizce 22 Subat 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2024 Ibn ul Esir el Kamil fi t Tarih s 391 Yosufi Abu Muslim Sardare Khorasan s 38 Ebu Muslim El Horasani Yeni Turk Ansiklopedisi c II Otuken Nesriyat A S Istanbul 1985 s 738 EBU MUSLIM i HORASANI TDV Islam Ansiklopedisi web archive org 15 Temmuz 2023 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2024 a b c Batur D Ahsen 2011 Kurdoloji yalanlari Selenge yayinlari Tarih serisi Istanbul Selenge Yayinlari ISBN 978 975 8839 80 3 Ibn Hallikan Vefeyatu l A yan s 3 155 Mesudi 2004 Muruc ez Zeheb Altin Bozkirlar Batur Ahsen tarafindan cevrildi Selenge Yayinlari ISBN 9789758839261 Cahiz Kitab et Tac fi Ahlak el Muluk c 3 Kahire 1914 s 155 176 el Himyeri er Ravzu l Miʿṭar fi Ḫaberi l Aḳṭar s 87 199 219 447 494 434 SanliUrfa com Ebu Muslim Kurt muydu 24 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Tabari La Chronique Volume II L age d or des Abbassides Actes Sud ISBN 2 7427 3318 3 Fransizca say 37 47 Arsivlenmis kopya 7 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Haziran 2010 Dis baglantilarTabari La Chronique Volume II L age d or des Abbassides Paris Ed Actes Sud ISBN 2 7427 3318 3 Fransizca William Muir 1924 The Caliphate its rise decline and fall Ingilizce Chapters LIX LXII 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi