Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seylan fili (Elephas maximus maximus) Asya filinin kabul edilmiş üç alt türünden biridir ve Sri Lanka'ya özgüdür. 1986 yılından beri Elephas maximus Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından son üç kuşaktır (65 ila 70 yıl) popülasyonu en az %50 azaldığı için soyunun tükenme riski çok yüksek olan tehlikedeki türler arasında listelenir. Türün karşısındaki en önemli tehditler yaşam alanı yokolması ve yaşam alanı parçalanmasıdır.
| Seylan fili | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Elephas maximus maximus Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||||||
 Seylan filinin dağılım haritası |
Elephas maximus maximus ilk olarak Carl Linnaeus tarafından 1758'de Elephas maximus ikili adlandırmasıyla tanımlanan Asya filinin tip alt türüdür.
Seylan fili günümüzde yalnızca birkaç Ulusal Parkta ve Doğal Koruma Alanında yaşamaktadır. Sri Lanka'da Udawalawe Ulusal Parkı, Yala Ulusal Parkı, Wilpattu Ulusal Parkı ve Minneriya Ulusal Parkı filleri gözlemlemek için önde gelen yerlerdir.
Özellikleri
Genel olarak Asya filleri Afrika fillerinden daha küçüktür. ucunda parmak gibi tek uzantı bulunur. Sırtları dışbükey ya da düzdür. Dişiler erkeklerden daha küçüktür veya kısa fildişleri vardır ya da hiç yoktur.
Seylan fili, Asya filleri arasında 2 ila 3,5 m.'lik omuz yüksekliği ve 2.000 ila 3.000 kg ağırlığı ile en büyük alt türdür. Kaburga kemiklerinin sayısı 19 çifttir. Derileri indicus ve sumatranus alt türlerinden daha koyudur ve kulaklar, yüz, hortum ile karnında pigmenti olmayan lekeler daha büyüktür.
Erkeklerin yalnızca %7'sinde fildişleri bulunur. Ancak 2011 yılında Sri Lanka Doğal Yaşamı Koruma Müdürlüğünün yaptığı sayıma göre erkeklerin yalnızca %2'sinin fildişi olduğu tespit edilmiştir.
Sri Lanka'nın Ulusal Parklarında yaşayan fil popülasyonunun cüsselerini MÖ 200 yılına dayanan kayıtlarla ve adanın Birleşik Krallık sömürgesi olduğu 19. yüzyılda çekilen tarihsel fotoğraflarla karşılaştırıldığında küçülmüş olduğu görülür. Bu cüsse küçülmesinin nedeni muhtemelen fiziksel olarak en iyi örneklerin uzun yıllar boyunca avlanma ya da evcilleştirme yoluyla doğal üreme popülasyonundan alınmış olmasıdır (bakınız ada cüceleşmesi).
Dağılımı ve yaşam alanı
Filler genellikle Sri Lanka'nın kuzey, güney, doğu, kuzeybatı, orta kuzey ve güneydoğu bölgelerinde daha kuru ovalarda yaşamaktadır. Peak Doğal Yaşam Barınağı dışında filler genellikle alçak rakımlı bölgelerde bulunur ve ülkenin daha yağmurlu bölgelerinde bulunmazlar. Wilpattu ve Ruhuna Ulusal Parkları dışında diğer koruma altındaki bölgelerin yüzölçümü 1000 km2'den daha azdır. Çoğu bölge 50 km2'den azdır dolayısıyla da burada bulunan fillerin yaşam alanlarının tamamını kapsayamaz. Mahaweli'de Wasgomuwa, Flood Plains, Somawathiya Ulusal Parkları ve Trikonamadu Doğa Koruma Alanı birbirleriyle bağlantılı olarak 1172 km2'lik bir alanda fillere doğal yaşam alanı sağlar. Yine de fillerin %65'inin doğal yaşam alanları korunan bölgelerin dışındadır. Sri Lanka'da bulunan fil popülasyonunun 3.160 ila 4.405 arasında olduğunu tahmin edilmektedir.
Tehditler
Sri Lanka'da fildişi ticareti iki bin yıldan fazladır devam etmektedir. 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında İngiliz sömürgesi iken Seylan'da sayısız erkek fil tarafından spor amaçlı olarak öldürülmüştür. Binbaşı Thomas Rogers 1.500'ün üzerinde fil öldürmüştür. Bu sayı ortalama olarak dört yıl boyunca her gün bir fil öldürdüğü anlamına gelmektedir. Yüzbaşı Galleway ve Binbaşı Skinner ise bu sayının yarısı kadar fili öldürmüştür. Bu dönem de birçok "sportmen" de 250 ila 300 fil öldürmüştür. 20. yüzyılın başında, günümüzde Ruhuna Ulusal Parkı olarak bilinen bölge Sri Lanka'da ikâmet eden Birleşik Krallık vatandaşlarının spor için avlandığı bir bölge olarak ayrılmıştı.
Sri Lanka'da silahlı çatışmalar sırasında filler kara mayınları tarafından öldürülmüş ya da sakat kalmıştır. 1990 ile 1993 yılları arasında 165 fil silahlı çatışmalarda aldıkları yaralar sonucunda ölmüştür. 1994 yılında en azından 96 fil kaçak avcılar, kara mayınları sonucunda ölmüş ve 20 kadar fil de kara mayınları nedeniyle sakat kalmıştır.
Günümüzde, Sri Lanka'da yaşayan fillerin içinde fildişi olanların sayısı çok az olduğu için yasadışı avcılık çok büyük bir sorun teşkil etmemektedir. Yine de fildişi ticareti devam etmektedir. Kandy'nin bu yaşadışı ticaretin merkezi olduğu tespit edilmiştir. Filler için en büyük tehdit artan insan nüfusu ve insanların bu nedenle ihtiyaç duydukları alanlardır. Arazi gelişimi sonucunda fillerin yaşadığı alanlar tarım ve yaşam alanlarına döndürülmektedir.
Sri Lanka'da fil öldürmenin cezası idamdır.
Kültürel tasvir
Filler iki bin yıl boyunca Sinhala armalarında çok yaygın olarak kullanılmaktadır. 1875 ile 1948 yılları arasında İngiliz sömürgesi olan Seylan'ın arması ve bayrağında fil bulunmaktadır. Günümüzde de birçok kurum armalarında fil kullanır.
İki bin yılı aşkın süredir insan ile fil arasında oluşan önemli simbiyoz sonucunda içinde fil olmayan hiçbir dinî gösteri tam sayılamaz. Sri Lanka'da birçok önemli Budist tapınağında filler bulunmaktadır.
Notlar
- ^ Choudhury, A.; Lahiri Choudhury, D. K.; Desai, A.; Duckworth, J. W.; Easa, P. S.; Johnsingh, A. J. T.; Fernando, P.; Hedges, S.; Gunawardena, M.; Kurt, F.; Karanth, U.; Lister, A.; Menon, V.; Riddle, H.; Rübel, A.; Wikramanayake, E. (2008). "Elephas maximus". 2012.2. IUCN Red List of Threatened Species version 2012.2 International Union for Conservation of Nature. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
- ^ Linnaei, C. (1760) Elephas maximus : Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Halae Magdeburgicae. Sayfa 33
- ^ Shoshani, J., Eisenberg, J.F. (1982) Elephas maximus 30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Mammalian Species 182: 1–8
- ^ Shoshani, J. (2006) Taxonomy, Classification, and Evolution of Elephants 4 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . In: Fowler, M. E., Mikota, S. K. (eds.) Biology, medicine, and surgery of elephants. Wiley-Blackwell. . S. 3–14
- ^ Jayewardene, J. (1994) The elephant in Sri Lanka. Wildlife Heritage Trust of Sri Lanka, Colombo
- ^ a b Santiapillai, C., Fernando, P., Gunewardene, M. (2006) A strategy for the conservation of the Asian elephant in Sri Lanka 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Gajah: Journal of the IUCN/SSC Asian Elephant Specialist Group. Number 25: 91–102
- ^ a b "Sri Lankan elephant". WWF Global. 31 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
- ^ Jayewardene, Jayantha (2012). . Living Heritage Trust. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
- ^ Katugaha, H. I. E.(1997) Tuskers of Ruhuna National Park, Sri Lanka 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Gajah: Journal of the IUCN/SSC Asian Elephant Specialist Group. Number 18: 67–68
- ^ Alahakoon, J., Santiapillai, C. (1997) Elephants: Unwitting victims in Sri Lanka's civil war 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Gajah: Journal of the IUCN/SSC Asian Elephant Specialist Group. Number 18: 63–65
Dış bağlantılar
- WWF Global31 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seylan fili Elephas maximus maximus Asya filinin kabul edilmis uc alt turunden biridir ve Sri Lanka ya ozgudur 1986 yilindan beri Elephas maximus Dunya Doga ve Dogal Kaynaklari Koruma Birligi IUCN tarafindan son uc kusaktir 65 ila 70 yil populasyonu en az 50 azaldigi icin soyunun tukenme riski cok yuksek olan tehlikedeki turler arasinda listelenir Turun karsisindaki en onemli tehditler yasam alani yokolmasi ve yasam alani parcalanmasidir Seylan filiKorunma durumuTehlikede IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Proboscidea Hortumlular Familya Elephantidae Filgiller Cins ElephasTur E maximusAlt tur E m maximusUclu adlandirmaElephas maximus maximus Linnaeus 1758Seylan filinin dagilim haritasi Elephas maximus maximus ilk olarak Carl Linnaeus tarafindan 1758 de Elephas maximus ikili adlandirmasiyla tanimlanan Asya filinin tip alt turudur Seylan fili gunumuzde yalnizca birkac Ulusal Parkta ve Dogal Koruma Alaninda yasamaktadir Sri Lanka da Udawalawe Ulusal Parki Yala Ulusal Parki Wilpattu Ulusal Parki ve Minneriya Ulusal Parki filleri gozlemlemek icin onde gelen yerlerdir OzellikleriSeyhan Fili Genel olarak Asya filleri Afrika fillerinden daha kucuktur ucunda parmak gibi tek uzanti bulunur Sirtlari disbukey ya da duzdur Disiler erkeklerden daha kucuktur veya kisa fildisleri vardir ya da hic yoktur Seylan fili Asya filleri arasinda 2 ila 3 5 m lik omuz yuksekligi ve 2 000 ila 3 000 kg agirligi ile en buyuk alt turdur Kaburga kemiklerinin sayisi 19 cifttir Derileri indicus ve sumatranus alt turlerinden daha koyudur ve kulaklar yuz hortum ile karninda pigmenti olmayan lekeler daha buyuktur Erkeklerin yalnizca 7 sinde fildisleri bulunur Ancak 2011 yilinda Sri Lanka Dogal Yasami Koruma Mudurlugunun yaptigi sayima gore erkeklerin yalnizca 2 sinin fildisi oldugu tespit edilmistir Sri Lanka nin Ulusal Parklarinda yasayan fil populasyonunun cusselerini MO 200 yilina dayanan kayitlarla ve adanin Birlesik Krallik somurgesi oldugu 19 yuzyilda cekilen tarihsel fotograflarla karsilastirildiginda kuculmus oldugu gorulur Bu cusse kuculmesinin nedeni muhtemelen fiziksel olarak en iyi orneklerin uzun yillar boyunca avlanma ya da evcillestirme yoluyla dogal ureme populasyonundan alinmis olmasidir bakiniz ada cucelesmesi Dagilimi ve yasam alani source source source source source source source source Cimen yiyen bir Seylan fili Sri Lanka Filler genellikle Sri Lanka nin kuzey guney dogu kuzeybati orta kuzey ve guneydogu bolgelerinde daha kuru ovalarda yasamaktadir Peak Dogal Yasam Barinagi disinda filler genellikle alcak rakimli bolgelerde bulunur ve ulkenin daha yagmurlu bolgelerinde bulunmazlar Wilpattu ve Ruhuna Ulusal Parklari disinda diger koruma altindaki bolgelerin yuzolcumu 1000 km2 den daha azdir Cogu bolge 50 km2 den azdir dolayisiyla da burada bulunan fillerin yasam alanlarinin tamamini kapsayamaz Mahaweli de Wasgomuwa Flood Plains Somawathiya Ulusal Parklari ve Trikonamadu Doga Koruma Alani birbirleriyle baglantili olarak 1172 km2 lik bir alanda fillere dogal yasam alani saglar Yine de fillerin 65 inin dogal yasam alanlari korunan bolgelerin disindadir Sri Lanka da bulunan fil populasyonunun 3 160 ila 4 405 arasinda oldugunu tahmin edilmektedir TehditlerSri Lanka da fildisi ticareti iki bin yildan fazladir devam etmektedir 19 yuzyilda ve 20 yuzyilin baslarinda Ingiliz somurgesi iken Seylan da sayisiz erkek fil tarafindan spor amacli olarak oldurulmustur Binbasi Thomas Rogers 1 500 un uzerinde fil oldurmustur Bu sayi ortalama olarak dort yil boyunca her gun bir fil oldurdugu anlamina gelmektedir Yuzbasi Galleway ve Binbasi Skinner ise bu sayinin yarisi kadar fili oldurmustur Bu donem de bircok sportmen de 250 ila 300 fil oldurmustur 20 yuzyilin basinda gunumuzde Ruhuna Ulusal Parki olarak bilinen bolge Sri Lanka da ikamet eden Birlesik Krallik vatandaslarinin spor icin avlandigi bir bolge olarak ayrilmisti Sri Lanka da silahli catismalar sirasinda filler kara mayinlari tarafindan oldurulmus ya da sakat kalmistir 1990 ile 1993 yillari arasinda 165 fil silahli catismalarda aldiklari yaralar sonucunda olmustur 1994 yilinda en azindan 96 fil kacak avcilar kara mayinlari sonucunda olmus ve 20 kadar fil de kara mayinlari nedeniyle sakat kalmistir Gunumuzde Sri Lanka da yasayan fillerin icinde fildisi olanlarin sayisi cok az oldugu icin yasadisi avcilik cok buyuk bir sorun teskil etmemektedir Yine de fildisi ticareti devam etmektedir Kandy nin bu yasadisi ticaretin merkezi oldugu tespit edilmistir Filler icin en buyuk tehdit artan insan nufusu ve insanlarin bu nedenle ihtiyac duyduklari alanlardir Arazi gelisimi sonucunda fillerin yasadigi alanlar tarim ve yasam alanlarina dondurulmektedir Sri Lanka da fil oldurmenin cezasi idamdir Kulturel tasvirfestivalinde Seylan filleri Filler iki bin yil boyunca Sinhala armalarinda cok yaygin olarak kullanilmaktadir 1875 ile 1948 yillari arasinda Ingiliz somurgesi olan Seylan in armasi ve bayraginda fil bulunmaktadir Gunumuzde de bircok kurum armalarinda fil kullanir Iki bin yili askin suredir insan ile fil arasinda olusan onemli simbiyoz sonucunda icinde fil olmayan hicbir dini gosteri tam sayilamaz Sri Lanka da bircok onemli Budist tapinaginda filler bulunmaktadir Notlar Choudhury A Lahiri Choudhury D K Desai A Duckworth J W Easa P S Johnsingh A J T Fernando P Hedges S Gunawardena M Kurt F Karanth U Lister A Menon V Riddle H Rubel A Wikramanayake E 2008 Elephas maximus 2012 2 IUCN Red List of Threatened Species version 2012 2 International Union for Conservation of Nature 23 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2013 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Linnaei C 1760 Elephas maximus Caroli Linnaei Systema naturae per regna tria naturae secundum classes ordines genera species cum characteribus differentiis synonymis locis Tomus I Halae Magdeburgicae Sayfa 33 Shoshani J Eisenberg J F 1982 Elephas maximus 30 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mammalian Species 182 1 8 Shoshani J 2006 Taxonomy Classification and Evolution of Elephants 4 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Fowler M E Mikota S K eds Biology medicine and surgery of elephants Wiley Blackwell ISBN 0813806763 S 3 14 Jayewardene J 1994 The elephant in Sri Lanka Wildlife Heritage Trust of Sri Lanka Colombo a b Santiapillai C Fernando P Gunewardene M 2006 A strategy for the conservation of the Asian elephant in Sri Lanka 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gajah Journal of the IUCN SSC Asian Elephant Specialist Group Number 25 91 102 a b Sri Lankan elephant WWF Global 31 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2013 Jayewardene Jayantha 2012 Living Heritage Trust 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2013 Katugaha H I E 1997 Tuskers of Ruhuna National Park Sri Lanka 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gajah Journal of the IUCN SSC Asian Elephant Specialist Group Number 18 67 68 Alahakoon J Santiapillai C 1997 Elephants Unwitting victims in Sri Lanka s civil war 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gajah Journal of the IUCN SSC Asian Elephant Specialist Group Number 18 63 65Dis baglantilarWWF Global31 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde