Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ergene İyesi – Türk ve Altay halk inancında maden ocağının koruyucu ruhudur. Urka (Urkay, Urhay) İyesi olarak da bilinir. Tatarlarda Şahta İyesi (Tatarca: Şahta İyäse) adıyla tanınır. Her maden ocağı için farklı bir İye vardır. Bu iye, insan gözüne gözükmez, fakat ıslık çalar, kedi gibi miyavlaması ve bebek ağlaması, köpek uluması gibi sesler çıkarır. Bir hayvana dönüşebilir. Çalışan işçilere yardım eder, mesela maden ocağı çökeceği zaman işçilere “Gidin” diye seslenerek onları kazadan korur, Ayrıca onları cevher damarlarına götürür. Kötü olan veya ona hakaret edenler için ise ölümcüldür. Onları karanlık çukurlara iterler veya tünelin çökmesini sağlarlar. Taş atmak, ıslık çalmak Ergene iyesine hakaret niteliğindedir. Türk işçilerin Ukrayna, Rusya gibi ülkelerde maden işçiliğine gittiklerinde dahi buralarda bu İyeye dua ederek yardım diledikleri anlatılır.[]
Şahta Ata
Şahta Ata veya Şahta Baba (Tatarca: Şahta Ata, Özbekçe: Shaxta Ota; "Maden Ocağının Babası") tabiri Ergene İyesi'nin eril biçimi için kullanılır. Elinde meşale taşıyan yaşlı bir adam olarak görünür. Bu ad Azerbaycan kültüründeki Şahta Baba (Azerice: Şaxta Baba)'yı anımsatır, fakat Azerilere özgü olan bu karakter Noel Baba (Santa Claus) veya Kış Tanrısı ile özdeştir. Şahta / Şaxta sözcüğü (Rusça: Шахта, Almanca: Schacht) Türk ve Slav dillerinde maden ocağı anlamı taşır.
Etimoloji
(Er/Erk/Erh) kökünden türemiştir. Güçlük, zorluk anlamlarını barındırır. Maden ocağı demektir. Türklerde gizemli yerlerdendir. Erge sözcüğü Türkçenin bazı lehçelerinde kapı, eşik veya basamak demektir. Korumak anlamını da taşır. Moğolcanın değişik lehçelerindeki Ergenek/Erginek/Hergeneh/Ergeneg sözcükleri de bir şeyi korumaya yarayan dolap veya sandık demektir.
Kaynakça
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Tatar Türklerinde Varlıklar, Çulpan Zaripova13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Şahta İyäse, Maden Ocağı İyesi)
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ergene Iyesi Turk ve Altay halk inancinda maden ocaginin koruyucu ruhudur Urka Urkay Urhay Iyesi olarak da bilinir Tatarlarda Sahta Iyesi Tatarca Sahta Iyase adiyla taninir Her maden ocagi icin farkli bir Iye vardir Bu iye insan gozune gozukmez fakat islik calar kedi gibi miyavlamasi ve bebek aglamasi kopek ulumasi gibi sesler cikarir Bir hayvana donusebilir Calisan iscilere yardim eder mesela maden ocagi cokecegi zaman iscilere Gidin diye seslenerek onlari kazadan korur Ayrica onlari cevher damarlarina goturur Kotu olan veya ona hakaret edenler icin ise olumculdur Onlari karanlik cukurlara iterler veya tunelin cokmesini saglarlar Tas atmak islik calmak Ergene iyesine hakaret niteligindedir Turk iscilerin Ukrayna Rusya gibi ulkelerde maden isciligine gittiklerinde dahi buralarda bu Iyeye dua ederek yardim diledikleri anlatilir kaynak belirtilmeli Sahta Ata Sahta Ata veya Sahta Baba Tatarca Sahta Ata Ozbekce Shaxta Ota Maden Ocaginin Babasi tabiri Ergene Iyesi nin eril bicimi icin kullanilir Elinde mesale tasiyan yasli bir adam olarak gorunur Bu ad Azerbaycan kulturundeki Sahta Baba Azerice Saxta Baba yi animsatir fakat Azerilere ozgu olan bu karakter Noel Baba Santa Claus veya Kis Tanrisi ile ozdestir Sahta Saxta sozcugu Rusca Shahta Almanca Schacht Turk ve Slav dillerinde maden ocagi anlami tasir Etimoloji Er Erk Erh kokunden turemistir Gucluk zorluk anlamlarini barindirir Maden ocagi demektir Turklerde gizemli yerlerdendir Erge sozcugu Turkcenin bazi lehcelerinde kapi esik veya basamak demektir Korumak anlamini da tasir Mogolcanin degisik lehcelerindeki Ergenek Erginek Hergeneh Ergeneg sozcukleri de bir seyi korumaya yarayan dolap veya sandik demektir KaynakcaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilarTatar Turklerinde Varliklar Culpan Zaripova13 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sahta Iyase Maden Ocagi Iyesi Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz