Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eridanos, günümüzde Baltık Denizi’nin bulunduğu yerde bir zamanlar akmakta olan bugün ortadan kalkmış bir eski dönem ırmağıdır. (Overeem, et al., 2002) Bu ırmağın drenaj sistemi daha çok Baltık Irmağı Sistemi olarak bilinmektedir. Eridanos isimlendirmesi Antik Yunan'daki mitolojik Eridanos’tan esinlenilerek verilmiştir. (Bijlsma, 1981; Phil Gibbard, 1988)
Eridanos, yaklaşık 40 milyon yıl önce Eosen çağında akmaya başladı. Yaklaşık 12 milyon yıl önce Miyosen’de, ırmak tarafından taşınan tortuların toplandığı yoğun delta alanı olan Kuzey Denizi’ne ulaştı. Eridanos, erken Orta Pleyistosen’de Buzul Çağı buzullarının Baltık Denizi yatağını oyarak genişletmesinin ardından Baltık Denizi’nin oluşmasının bir sonucu olarak yok oldu.
Açıklama
Eridanos, yaklaşık 2 milyon yıl önce erken Pleyistosen’in sonlarında Baventiyen (Pre-Pastonyen) devresi boyunca, yaklaşık 2700 ile 1700 km arasında kapladığı mesafe ile en etkili miktarına ulaştı. Günümüz Tuna Nehri’nden az bir miktar kısaydı. İskandinav Yarımadası’nın kuzeyinde Norveç, İsveç Finlandiya ve Rusya topraklarının bulunduğu Sapmi Bölgesi (Lapland) olarak bilinen alanda akmaya başladı ve günümüz Bothnia Körfezi ve Baltık Denizi alanı içinden batı Avrupa’ya kadar geniş bir alana kadar ulaştı.
Hollanda’da bulunan Eridanos bırakıtları İskandinavya Eratik bloklarının Erken Pleyistosen’in Menapiyen buzul çağına kadar uzandığını göstermektedir. Bu eratik kayaların buzul akarsuyu ile birlikte taşınarak bırakılmış olduğu düşünülmektedir. İskandinavya dağlarındaki büyük bir buzullaşmanın Kuzey Denizi Havzasına ait ilk bulguları olarak değerlendirilmektedir. Büyük bir olasılıkla İskandinavya’daki Eridanos kaynak alanının yeniden biçimlenmesi buzul çağı dönemi içinde başlamıştır. Takip eden Bavel buzullaşmalararası’nda akıntı sistemi en geniş ölçüsüne ulaştı ancak çökelti oranları o zaman zaten düşmüştü. Bu buzullaşmalararası’ndan sonra takip eden çağlar boyunca İskandinavya buzul başlığı’nın tekrar yükselerek oluşması drenaj sistemi alanında bozulma ve yıkımla sonuçlandı, drenaj sistemi kopmaya uğradı ve İskandinav dağlarını çevreleyen bir buzul oyuntusu alanı oluştu. Bu oyuntu daha sonrasında denizin içeriye girmesiyle Baltık Denizi bölgesini oluşturdu. İlk Cromerian Buzul Çağı boyunca (c.0.7 age.), Baltık drenaj sisteminin Hollanda alanında çökmeler sona ulaştığında Eridanos Irmağı da tümüyle yok oldu.
Bütün kuzey Avrupa boyunca, şimdiki Kuzey Denizi’nden Hollanda’nın batı ucu ile kuzeydeki ’e kadar Eridanos ırmağının kalıntısı tortular bulunabilmektedir.
Hollanda’daki ve Kuzey Denizi etrafındaki Eridanos tortuları; yüksek miktardaki şeffaf mavi-gri, açık gri ve kumlardaki renksiz kuartzlarla birlikte çakıl parçaları olarak kolayca ayırt edilebilmektedir. İri taneli kumların rengi ağırlıklı olarak gri beyazdır ve Hollanda’da bu kumlar beyaz kumlar olarak bilinmektedir ('Witte Zanden'). Hollanda’da erken pleistosen boyunca akıntı bırakıtlarının doğu bölgesinde olanlarının büyük bir kısmı Ren Nehri’nin bırakıtları ile karışmıştır. Karışım içinde Ren Nehri’nin bıraktığı kum ve çakılların yüksek oranda süt rengi kuartz bulundurması bakımından ayırt edilebilir. Eridanos’un ortadan kaybolmasından sonra Ren, Kuzey Denizi Havzasının en önemli ırmağı oldu.
Başvuru kaynakları
- Bijlsma, S., 1981. Fluvial sedimentation from the Fennoscandian area into the North-West European Basin during the Late Cenozoic. Geologie en Mijnbouw, 60: 337-345.
- Gibbard, P.L., 1988. The history of the great northwest European rivers during the past three million years. Philosophical Transactions of the Royal Society, B.318: 559-602.
- Overeem, I., Weltje, G.J., Bishop-Kay, C. & Kroonenberg, S.B., 2002. The Late Cenozoic Eridanos delta system in the southern North Sea Basin: a climate signal in sediment supply? Basin Research, 13: 293-312.
- Zandstra, J.G., 1971. Geologisch onderzoek in de stuwwal van de Oostelijke Veluwe bij Hattem en Wapenveld. Mededelingen Rijks Geologische Dienst, NS 22: 215-260.
Dış bağlantılar
- METU, Sedimantoloji Ders Notları 13 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eridanos gunumuzde Baltik Denizi nin bulundugu yerde bir zamanlar akmakta olan bugun ortadan kalkmis bir eski donem irmagidir Overeem et al 2002 Bu irmagin drenaj sistemi daha cok Baltik Irmagi Sistemi olarak bilinmektedir Eridanos isimlendirmesi Antik Yunan daki mitolojik Eridanos tan esinlenilerek verilmistir Bijlsma 1981 Phil Gibbard 1988 Mevcut Avrupa haritasina yansitilan Eridanos nehir sistemi Eridanos yaklasik 40 milyon yil once Eosen caginda akmaya basladi Yaklasik 12 milyon yil once Miyosen de irmak tarafindan tasinan tortularin toplandigi yogun delta alani olan Kuzey Denizi ne ulasti Eridanos erken Orta Pleyistosen de Buzul Cagi buzullarinin Baltik Denizi yatagini oyarak genisletmesinin ardindan Baltik Denizi nin olusmasinin bir sonucu olarak yok oldu AciklamaEridanos yaklasik 2 milyon yil once erken Pleyistosen in sonlarinda Baventiyen Pre Pastonyen devresi boyunca yaklasik 2700 ile 1700 km arasinda kapladigi mesafe ile en etkili miktarina ulasti Gunumuz Tuna Nehri nden az bir miktar kisaydi Iskandinav Yarimadasi nin kuzeyinde Norvec Isvec Finlandiya ve Rusya topraklarinin bulundugu Sapmi Bolgesi Lapland olarak bilinen alanda akmaya basladi ve gunumuz Bothnia Korfezi ve Baltik Denizi alani icinden bati Avrupa ya kadar genis bir alana kadar ulasti Hollanda da bulunan Eridanos birakitlari Iskandinavya Eratik bloklarinin Erken Pleyistosen in Menapiyen buzul cagina kadar uzandigini gostermektedir Bu eratik kayalarin buzul akarsuyu ile birlikte tasinarak birakilmis oldugu dusunulmektedir Iskandinavya daglarindaki buyuk bir buzullasmanin Kuzey Denizi Havzasina ait ilk bulgulari olarak degerlendirilmektedir Buyuk bir olasilikla Iskandinavya daki Eridanos kaynak alaninin yeniden bicimlenmesi buzul cagi donemi icinde baslamistir Takip eden Bavel buzullasmalararasi nda akinti sistemi en genis olcusune ulasti ancak cokelti oranlari o zaman zaten dusmustu Bu buzullasmalararasi ndan sonra takip eden caglar boyunca Iskandinavya buzul basligi nin tekrar yukselerek olusmasi drenaj sistemi alaninda bozulma ve yikimla sonuclandi drenaj sistemi kopmaya ugradi ve Iskandinav daglarini cevreleyen bir buzul oyuntusu alani olustu Bu oyuntu daha sonrasinda denizin iceriye girmesiyle Baltik Denizi bolgesini olusturdu Ilk Cromerian Buzul Cagi boyunca c 0 7 age Baltik drenaj sisteminin Hollanda alaninda cokmeler sona ulastiginda Eridanos Irmagi da tumuyle yok oldu Butun kuzey Avrupa boyunca simdiki Kuzey Denizi nden Hollanda nin bati ucu ile kuzeydeki e kadar Eridanos irmaginin kalintisi tortular bulunabilmektedir Hollanda daki ve Kuzey Denizi etrafindaki Eridanos tortulari yuksek miktardaki seffaf mavi gri acik gri ve kumlardaki renksiz kuartzlarla birlikte cakil parcalari olarak kolayca ayirt edilebilmektedir Iri taneli kumlarin rengi agirlikli olarak gri beyazdir ve Hollanda da bu kumlar beyaz kumlar olarak bilinmektedir Witte Zanden Hollanda da erken pleistosen boyunca akinti birakitlarinin dogu bolgesinde olanlarinin buyuk bir kismi Ren Nehri nin birakitlari ile karismistir Karisim icinde Ren Nehri nin biraktigi kum ve cakillarin yuksek oranda sut rengi kuartz bulundurmasi bakimindan ayirt edilebilir Eridanos un ortadan kaybolmasindan sonra Ren Kuzey Denizi Havzasinin en onemli irmagi oldu Basvuru kaynaklariBijlsma S 1981 Fluvial sedimentation from the Fennoscandian area into the North West European Basin during the Late Cenozoic Geologie en Mijnbouw 60 337 345 Gibbard P L 1988 The history of the great northwest European rivers during the past three million years Philosophical Transactions of the Royal Society B 318 559 602 Overeem I Weltje G J Bishop Kay C amp Kroonenberg S B 2002 The Late Cenozoic Eridanos delta system in the southern North Sea Basin a climate signal in sediment supply Basin Research 13 293 312 Zandstra J G 1971 Geologisch onderzoek in de stuwwal van de Oostelijke Veluwe bij Hattem en Wapenveld Mededelingen Rijks Geologische Dienst NS 22 215 260 Dis baglantilarMETU Sedimantoloji Ders Notlari 13 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde