Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erzurum Muharebesi (1877), Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında 8-9 Kasım 1877'de yapılan savaştır. Ruslar, Erzurum'u almak için hücuma geçtiler. Şehrin eteklerine kadar gelen, Aziziye tabyalarını ele geçiren ve şehir merkezine saldırmaya hazırlanan Ruslara karşı, Nene Hatun ve Erzurum halkı, tabyadan kalan askerlerle birleşip karşı saldırıya geçti. Geceden başlayıp sabaha kadar süren bir savaşın ardından Ruslar, Aziziye Tabyalarını boşaltıp kentten geri çekildiler.
| Erzurum Muharebesi (1877) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 93 Harbi | |||||||
 Erzurum Aziziye Tabyası | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rus İmparatorluğu |  Osmanlı Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Vasiliy Aleksandroviç Geyman | Ahmet Muhtar Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 120.000 + Ermeni Taşnak Komitacılar | 30.000 + yerel halk ve milis güçleri | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 400-3000 ölü (bir diğer kaynağa göre 800 ölü ve 130 esir) | 1000-1600 ölü | ||||||
Savaş
1877 yılında 4 Kasım'da takviye birliklerle güçlenen Ruslarla yapılan Deveboynu Muharebesi'ni kaybeden Türk ordusu Erzurum Aziziye tabyasına kadar geri çekilir. Rusların bu şehri alması halinde bütün Doğu Anadolu'nun ellerine geçebileceğinden korkan Ahmed Muhtar Paşa, şehrin savunulmasını emreder. Habercilerini Erzurum’da dolaştırarak: “Erzurum, sokak sokak, ev ev müdafaa edilecektir. Kadın olsun erkek olsun, yaşlı olsun genç olsun her Türk ve Müslüman, müsellah (silahlı) asker gibi bu namus müdafaasına elbette katılacaktır. Bu hamiyetiniz, devletin şanına layık olacaktır.” satırlarını bildirir.
Bu arada durumu fırsat bilen Rus yanlısı Osmanlı vatandaşı olan Ermeni çeteleri, Aziziye tabyalarındaki askerlerin yanına gizlice sokulup ve Türk askerlerinin kullandığı parolaları öğrendi. Türk hattını çökertecek bir saldırıyı Ruslarla planladı. Bunun hemen ardından 8 Kasım'ı 9 Kasım'a bağlayan gece, Erzurum'un Aziziye Tabyası'na girerek nöbetçileri öldürdüler. Bu baskına, tabyayı koruyan Türk askerleri uykuda hazırlıksız şekilde yakalandı ve sızan Ermeni çetecilerce kılıçtan geçirildi. Tabya komutanı Miralay Bahri Bey yaralanmasına rağmen çatışmaya elde kalan askerleri ile devam etti ancak arkadan gelen Rus askerleri hiçbir zorlukla karşılaşmadan tabyayı ele geçirdi. Ahmet Muhtar Paşa, ihtiyat kumandanı Kaptan Mehmet Paşa'ya iki tabur vererek Aziziye istikametine gitmesini ve istihkâmlar içine girerek düşmanı atmasını emreder.
Bu arada durum halka bildirilir. Sabah ezanından hemen sonra "Moskof (Rus) askeri Aziziye Tabyası'nı ele geçirdi" şeklinde minârelerden Erzurum halkına haber verildi. Erzurum halkı, Nene Hatun önderliğinde toplanıp Aziziye Tabyası'na doğru kazma, kürek, av tüfeği gibi ellerine geçirdikleri her silahla Osmanlı askerleriyle birlikte saldırıya geçti. Halkın kendi üstüne gelmesi şehir merkezine ilerlemeye hazırlanan Rus ordusu açısından tam bir sürpriz oldu. Bu beklenmedik karşı saldırı karşısında tabyaya yerleşmiş olan Rus askerleri, Ermeni çeteler gelen halka tüfeklerle yaylım ateşi açtılar. Ölenlere karşın sayıca kalabalık halk ve askerler cesurca ilerlemeye devam ettiler. Sonuçta, Ruslar ve Ermeni komitacılarla göğüs göğüse, geceden sabaha saatlerce süren muharebe sonucunda tabya ve kışla Osmanlı ordusu ve halk tarafından geri alınır. Ruslar ve Ermeni komitacılar yakındaki çekildikleri derede kurmaya çalıştıkları savunma hattını da boşaltmak zorunda kalır. Sonuç olarak Doğu Anadolu’da Rus ilerleyişi Erzurum’da Aziziye Tabyaları‘nda durdurulmuştur. (1877)
Muharebedeki kayıplar konusunda kaynaklarda çeşitli farklılıklar vardır. Türk kaynaklarına göre geri çekilen Rusların 2300 - 3000 civarı kaybına karşılık Osmanlı tarafı ise 1000 kadar kayıp vermiştir. Buna karşın W. Edward - D. Ellen ve P. Muratoff, "Kafkas Muharebe Alanı: Türk-Kafkas Sınırında Savaşların Tarihi" adlı 19. ve 20. yüzyılda bu bölgede yapılan Türk - Rus savaşlarını anlatan İngilizce eserlerinde, Rusların 800 subay ve asker kaybına karşılık, Türklerin 3 tabur kadar (1600 asker ve subay) kayıp verdiğini iddia etmektedir. Yine bu esere göre Ruslar sürpriz saldırılarında 600 Osmanlı askerini esir almalarına karşın bu askerler karşı saldırı esnasında kurtarılarak; 130 Rus askeri karşı saldırıda Osmanlılarca esir alınmıştır.
Sonuçları
Kazanılan zafere karşın Ruslar Kars'ı almayı başarır, yine Erzurum çevresideki çeşitli yerleri alırlar. Ahmet Muhtar Paşa savunma hattının arkasına sarkan Rus birlikleri karşısında, çembere alınmamak için, ordusunu Erzurum dışına çekmek zorunda kalsa da Erzurum'a Vasili Geyman gibi bazı Rus komutanlar ikinci bir saldırı istemelerine rağmen Tegukasof ve Devel gibi generaller Rus ordusunun süvari, asker, lojistik eksiklerinin olduğunu mevsimin kış olduğunu, her cephede savaşacak yeterli Rus askerinin şu an için mevcut olmadığını ve şehirde kalan Türk kuvvetleri ile halkın ikinci saldırıya da sert direniş gösterecekleri bu direnişin kırılmasının zaman alacağını, ağır kayba uğranılmasının kaçınılmaz olduğunu belirtip bu fikre karşı çıkarlar; ancak baharda destek kuvvetlerin gelmesiyle şehre tekrar bir saldırı yapılmasını, bu süre zarfında ise çekilen Osmanlı kuvvetlerinin takibini isterler.
Sonuçta Ruslar şehre tekrar hücum etmeyip yalnızca şehri ablukaya alırlar ancak bu ablukaya rağmen Trabzon ve Erzincan'dan bağlantılar, Rusların lojistik, erzak ve süvari kuvvetlerinin eksikliği nedeniyle tam olarak kesilemediğinden Erzurum yardım almaya devam etmiştir. Diğer yandan Rus orduları Bayburt ile Çoruh vadisindeki doğudaki son Osmanlı savunma hatlarına kadar ilerler. Bu arada Osmanlı'nın Balkan cephesi çöker, önlerindeki bütün Osmanlı ordularını temizleyen Ruslar İstanbul'a kadar ilerleyip, Osmanlı İmparatorluğu'na neredeyse son verebilecek bir konuma ulaşırlar. Osmanlı Devleti çaresizce ateşkes talep etmek zorunda kalır. 31 Ocak 1878’de Osmanlı ile Ruslar arasında mütareke gerçekleşir. Ruslar askerî güçleriyle giremediği Erzurum’a üç ay geçmeden, 3 Mart 1878’deki Ayastefanos Antlaşması ile girer. Osmanlı Ordusu ise Bayburt yakınına kadar geri çekilir. Bununla birlikte Ayestefanos müzakerelerinde Erzurum Osmanlı'da kalacaktır. Yine de 13 Temmuz 1878’deki Berlin Antlaşması'na kadar Erzurum, Rus hakimiyetinde kalır. Bu antlaşmayla ise Kars, Ardahan, Oltu, Narman, Horasan’ın büyük bir kısmı Ruslar’ın olurken; Erzurum Osmanlı’nın elinde kalır, yine Osmanlı Berlin Antlaşması ile doğuda Ayestefanos antlaşması ile elden çıkan Doğu Beyazıd gibi bir kısım yerleri geri almayı başarmıştır.
Kaynakça
- ^ 120.000 Erzurum çevresindeki Rus kuvvetlerinin sayısı olup muharebe de şehre doğrudan saldıran Rus kuvveti sayısı bundan daha azdır. Bununla birlikte Ermeni Taşnak Komitacıları da Rus ordusu yanında muharebeye katılmışlardır)
- ^ The Russian Army and Its Campaigns in Turkey in 1877-1878, F. V. Greene, page 399
- ^ a b c d e f http://www.turkishnews.com/tr/content/2011/08/15/gazi-ahmet-muhtar-pasa-ve-aziziye-destani/[]
- ^ a b c d e Edward W.,Allen D.,Muratoff P. -"Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border ..." bkz.sayfa 199-200 ingilizce bölümurl =http://books.google.com.tr/books?id=oDb6P0HXwIcC&pg=PA141&dq=battle+of+zivindag&hl=tr&sa=X&ei=nwDxTpCDAorssgaDr8nxDw&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q=battle%20of%20zivindag&f=false
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erzurum Muharebesi 1877 Rusya ile Osmanli Imparatorlugu arasinda 8 9 Kasim 1877 de yapilan savastir Ruslar Erzurum u almak icin hucuma gectiler Sehrin eteklerine kadar gelen Aziziye tabyalarini ele geciren ve sehir merkezine saldirmaya hazirlanan Ruslara karsi Nene Hatun ve Erzurum halki tabyadan kalan askerlerle birlesip karsi saldiriya gecti Geceden baslayip sabaha kadar suren bir savasin ardindan Ruslar Aziziye Tabyalarini bosaltip kentten geri cekildiler Erzurum Muharebesi 1877 93 HarbiErzurum Aziziye TabyasiTarih8 9 Kasim 1877BolgeErzurumSonucOsmanli ZaferiTaraflarRus ImparatorluguOsmanli DevletiKomutanlar ve liderlerVasiliy Aleksandrovic GeymanAhmet Muhtar PasaGucler120 000 Ermeni Tasnak Komitacilar30 000 yerel halk ve milis gucleriKayiplar400 3000 olu bir diger kaynaga gore 800 olu ve 130 esir 1000 1600 oluSavas1877 yilinda 4 Kasim da takviye birliklerle guclenen Ruslarla yapilan Deveboynu Muharebesi ni kaybeden Turk ordusu Erzurum Aziziye tabyasina kadar geri cekilir Ruslarin bu sehri almasi halinde butun Dogu Anadolu nun ellerine gecebileceginden korkan Ahmed Muhtar Pasa sehrin savunulmasini emreder Habercilerini Erzurum da dolastirarak Erzurum sokak sokak ev ev mudafaa edilecektir Kadin olsun erkek olsun yasli olsun genc olsun her Turk ve Musluman musellah silahli asker gibi bu namus mudafaasina elbette katilacaktir Bu hamiyetiniz devletin sanina layik olacaktir satirlarini bildirir Bu arada durumu firsat bilen Rus yanlisi Osmanli vatandasi olan Ermeni ceteleri Aziziye tabyalarindaki askerlerin yanina gizlice sokulup ve Turk askerlerinin kullandigi parolalari ogrendi Turk hattini cokertecek bir saldiriyi Ruslarla planladi Bunun hemen ardindan 8 Kasim i 9 Kasim a baglayan gece Erzurum un Aziziye Tabyasi na girerek nobetcileri oldurduler Bu baskina tabyayi koruyan Turk askerleri uykuda hazirliksiz sekilde yakalandi ve sizan Ermeni cetecilerce kilictan gecirildi Tabya komutani Miralay Bahri Bey yaralanmasina ragmen catismaya elde kalan askerleri ile devam etti ancak arkadan gelen Rus askerleri hicbir zorlukla karsilasmadan tabyayi ele gecirdi Ahmet Muhtar Pasa ihtiyat kumandani Kaptan Mehmet Pasa ya iki tabur vererek Aziziye istikametine gitmesini ve istihkamlar icine girerek dusmani atmasini emreder Bu arada durum halka bildirilir Sabah ezanindan hemen sonra Moskof Rus askeri Aziziye Tabyasi ni ele gecirdi seklinde minarelerden Erzurum halkina haber verildi Erzurum halki Nene Hatun onderliginde toplanip Aziziye Tabyasi na dogru kazma kurek av tufegi gibi ellerine gecirdikleri her silahla Osmanli askerleriyle birlikte saldiriya gecti Halkin kendi ustune gelmesi sehir merkezine ilerlemeye hazirlanan Rus ordusu acisindan tam bir surpriz oldu Bu beklenmedik karsi saldiri karsisinda tabyaya yerlesmis olan Rus askerleri Ermeni ceteler gelen halka tufeklerle yaylim atesi actilar Olenlere karsin sayica kalabalik halk ve askerler cesurca ilerlemeye devam ettiler Sonucta Ruslar ve Ermeni komitacilarla gogus goguse geceden sabaha saatlerce suren muharebe sonucunda tabya ve kisla Osmanli ordusu ve halk tarafindan geri alinir Ruslar ve Ermeni komitacilar yakindaki cekildikleri derede kurmaya calistiklari savunma hattini da bosaltmak zorunda kalir Sonuc olarak Dogu Anadolu da Rus ilerleyisi Erzurum da Aziziye Tabyalari nda durdurulmustur 1877 Muharebedeki kayiplar konusunda kaynaklarda cesitli farkliliklar vardir Turk kaynaklarina gore geri cekilen Ruslarin 2300 3000 civari kaybina karsilik Osmanli tarafi ise 1000 kadar kayip vermistir Buna karsin W Edward D Ellen ve P Muratoff Kafkas Muharebe Alani Turk Kafkas Sinirinda Savaslarin Tarihi adli 19 ve 20 yuzyilda bu bolgede yapilan Turk Rus savaslarini anlatan Ingilizce eserlerinde Ruslarin 800 subay ve asker kaybina karsilik Turklerin 3 tabur kadar 1600 asker ve subay kayip verdigini iddia etmektedir Yine bu esere gore Ruslar surpriz saldirilarinda 600 Osmanli askerini esir almalarina karsin bu askerler karsi saldiri esnasinda kurtarilarak 130 Rus askeri karsi saldirida Osmanlilarca esir alinmistir SonuclariAyastefanos antlasmasi ile Berlin Antlasmasi arasindaki Kafkas Dogu cephesindeki farklari gosteren harita eger Ayastefanos uygulansaydi Osmanli haritadaki kirmizi alanlari da Ruslara vermek zorunda kalacakti Kazanilan zafere karsin Ruslar Kars i almayi basarir yine Erzurum cevresideki cesitli yerleri alirlar Ahmet Muhtar Pasa savunma hattinin arkasina sarkan Rus birlikleri karsisinda cembere alinmamak icin ordusunu Erzurum disina cekmek zorunda kalsa da Erzurum a Vasili Geyman gibi bazi Rus komutanlar ikinci bir saldiri istemelerine ragmen Tegukasof ve Devel gibi generaller Rus ordusunun suvari asker lojistik eksiklerinin oldugunu mevsimin kis oldugunu her cephede savasacak yeterli Rus askerinin su an icin mevcut olmadigini ve sehirde kalan Turk kuvvetleri ile halkin ikinci saldiriya da sert direnis gosterecekleri bu direnisin kirilmasinin zaman alacagini agir kayba ugranilmasinin kacinilmaz oldugunu belirtip bu fikre karsi cikarlar ancak baharda destek kuvvetlerin gelmesiyle sehre tekrar bir saldiri yapilmasini bu sure zarfinda ise cekilen Osmanli kuvvetlerinin takibini isterler Sonucta Ruslar sehre tekrar hucum etmeyip yalnizca sehri ablukaya alirlar ancak bu ablukaya ragmen Trabzon ve Erzincan dan baglantilar Ruslarin lojistik erzak ve suvari kuvvetlerinin eksikligi nedeniyle tam olarak kesilemediginden Erzurum yardim almaya devam etmistir Diger yandan Rus ordulari Bayburt ile Coruh vadisindeki dogudaki son Osmanli savunma hatlarina kadar ilerler Bu arada Osmanli nin Balkan cephesi coker onlerindeki butun Osmanli ordularini temizleyen Ruslar Istanbul a kadar ilerleyip Osmanli Imparatorlugu na neredeyse son verebilecek bir konuma ulasirlar Osmanli Devleti caresizce ateskes talep etmek zorunda kalir 31 Ocak 1878 de Osmanli ile Ruslar arasinda mutareke gerceklesir Ruslar askeri gucleriyle giremedigi Erzurum a uc ay gecmeden 3 Mart 1878 deki Ayastefanos Antlasmasi ile girer Osmanli Ordusu ise Bayburt yakinina kadar geri cekilir Bununla birlikte Ayestefanos muzakerelerinde Erzurum Osmanli da kalacaktir Yine de 13 Temmuz 1878 deki Berlin Antlasmasi na kadar Erzurum Rus hakimiyetinde kalir Bu antlasmayla ise Kars Ardahan Oltu Narman Horasan in buyuk bir kismi Ruslar in olurken Erzurum Osmanli nin elinde kalir yine Osmanli Berlin Antlasmasi ile doguda Ayestefanos antlasmasi ile elden cikan Dogu Beyazid gibi bir kisim yerleri geri almayi basarmistir Kaynakca 120 000 Erzurum cevresindeki Rus kuvvetlerinin sayisi olup muharebe de sehre dogrudan saldiran Rus kuvveti sayisi bundan daha azdir Bununla birlikte Ermeni Tasnak Komitacilari da Rus ordusu yaninda muharebeye katilmislardir The Russian Army and Its Campaigns in Turkey in 1877 1878 F V Greene page 399 a b c d e f http www turkishnews com tr content 2011 08 15 gazi ahmet muhtar pasa ve aziziye destani olu kirik baglanti a b c d e Edward W Allen D Muratoff P Caucasian Battlefields A History of the Wars on the Turco Caucasian Border bkz sayfa 199 200 ingilizce bolumurl http books google com tr books id oDb6P0HXwIcC amp pg PA141 amp dq battle of zivindag amp hl tr amp sa X amp ei nwDxTpCDAorssgaDr8nxDw amp ved 0CDAQ6AEwAA v onepage amp q battle 20of 20zivindag amp f falseAyrica bakinizNene Hatun