Esnaf lokantası

Esnaf lokantası (Çarşı lokantası), Türkiye'de şehirlerde mahalle aralarında, çarşılarda, ara sokaklarda, esnaf ve işçilerin yoğun oldukları yerlerde, ev yemeklerini makul fiyatlarla müşterilerine sunan küçük işletmedir.

Esnaf lokantasından bir görünüm

Türk mutfak kültürüne özgü bir işleme tipidir. Esnaf lokantaları, genellikle çevredeki işletmelerin çalışma saatleri içinde faaliyet gösterir. Müşteriler tezgâhta sunulan yemeklerden istediklerini seçer. Yemekler müşteriler tarafından kendin al (veya self servis) yöntemi ile alınabilir ya da garson tarafından servis ediliyor olabilir.

Devamlı müşterilere hitap ettiği için özenli hizmet verilmesi ve samimi bir ortamın olması, zengin bir menüye sahip olması, hızlı servis yapılması, hızı sağlamak için masalarda ekmek kutuları, bardak ve sürahinin hazır bulunması esnaf lokantalarının özeliklerindendir

Günümüzde esnaf lokantaları çevrelerindeki esnafın yanı sıra yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir.

Geçmişi

Türkiye'de esnaf lokantalarının başlangıcı, aşevleri geleneğine dayanır. Selçuklu ve Osmanlı toplumlarında görülen, yemek pişirilen ve satılan yerler olan aşçı dükkanları, aşevlerinin devamı olarak görülür. Aşçı dükkanları, başlı başına bir yapı arz etmeyip hanlar ve kervansarayların içerisinde bulunurdu.

Aşçı dükkanlarında beş veya altı çeşit yemek sunulurdu; ancak tek bir yemek çeşidi üzerinde çeşitler sunan konusunda uzmanlaşmış aşçı dükkânları da bulunurdu.Han ve kervansaraylar içindeki aşçı dükkanları zamanla bağımsızlaştı. 19. yüzyılın sonunda büyük esnaf ve tüccar sınıfı için büyük çarşı semtlerinde aşevi veya "çarşı lokantası" denilen, ev yemekleri sunan mekanlar hizmet vermeye başladı.

Aşçı dükkânlarında pilav, çorba, et gibi yemekler terazide tartılarak, dolmalar tane hesabı ile; şiş kebabı ise üzerine arşın konulmuş uzunluk ölçüsü ile satılırdı. Aşçı dükkanları, zamanla esnaf lokantalarına dönüşmüştür. Esnaf lokantalarında porsiyon hesabı ile yemek satılır; ancak "bol kuru", "az çorba" gibi esnek porsiyon seçenekleri bulunur. Müşterilere sipariş ettiği yemeğe, bir başka yemeğin suyundan konmasını isteme, pilavı ile pişen bir yemeğin sadece pilavını ya da sadece etini isteme gibi esneklikler sağlanır. Lokantada bulunan yemeklerin tamamı veya isteğe göre bazılarının bir kayık tabağa düzenlenmesi ile "aşçı tabağı" denilen bir yemek servisi hazırlanması, esnaf loktanlarına özgü uygulamalardandır.

Kaynakça

1. ^ Taner, Bahar; Çetin, Şule (22 Haziran 2023). "Türk Yemek Kültüründe Esnaf Lokantaları". Toros University Journal of Food Nutrition and Gastronomy. 2 (1): 21-32. ISSN 2979-9511. 
2. ^ . 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
3. ^ ^{a b c} "Esnaf Lokantası". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
4. ^ Bozaz, Ergin; Yavuz, Gülser (5 Eylül 2023). "Esnaf Lokantacılığı ve Van İlinde Esnaf Lokantaları Üzerine Bir Araştırma". Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi. 6 (2): 196-224. ISSN 2630-6360. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
5. ^ ^{a b} Çetin, Ayşe Seray; Doğan, Murat (31 Aralık 2022). "Esnaf Lokantalarında Kullanılan Kesme/Doğrama Tahtalarının Gıda Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği". İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (18): 988-1005. doi:10.38079/igusabder.1097532. ISSN 2536-4499. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
6. ^ ^{a b} Safi, İhsan; Atnur, Gülhan; Küçükyıldız, Damlanur (27 Mayıs 2020). "Dışarıda Yeme Kültürü ve Lokantalar: Rize Örneği". Mukaddime. 11 (1): 124-153. doi:10.19059/mukaddime.712092. ISSN 1309-6087. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
7. ^ TOPUK, Emir (19 Aralık 2021). "Esnaf lokantaları ve yeni nesil lokantalar". Hürriyet. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
8. ^ "Esnaf lokantalarının aşçı tabağı". Gidavitrini.com.tr/. 26 Mayıs 2013. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024.