Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eşref Edip Fergan (d. 1882, Serez – ö. 15 Aralık 1971, İstanbul), Türk gazeteci, hukuk doktoru.
Eşref Edip Fergan | |
|---|---|
| Doğum | 1882 Serez |
| Ölüm | 15 Aralık 1971 İstanbul |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği |
| Meslek | Gazeteci, hukuk doktoru |
| Ebeveyn(ler) | İslam Ağa, Nefise Hanım |
Mehmet Akif’in şiirlerini yayımladığı Sırat-ı Müstakim (sonraki adıyla Sebilürreşâd) adlı derginin sahibidir. 1908’den başlayarak 1966’ya kadar çeşitli aralarla 58 yıl boyunca 1107 sayı bu dergiyi yayımlamıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında dergi yoluyla milli mücadele hareketini desteklemiştir. İslamcı görüşlere sahip olan Eşref Edip, Türkiye'deki laikliğin amacının açık bir din düşmanlığı olduğunu savunmuştur. Kara Kitap adlı eserinde Celal Bayar, Şükrü Saracoğlu gibi birçok ismi İslam düşmanı olarak tanıtan Eşref Edip, Köy Enstitülerini komünist yuvası olarak görmekteydi.
Yaşamı
Ailesi ve öğrenimi
1882’de Selanik’e bağlı bir sancak merkezi olan Serez’de dünyaya geldi. Babası İslâm Ağa, annesi Nefise Hanım’dır. Sıbyan mektebini ve Rüştiyeyi Serez’de okudu. Öğrenimini İstanbul’da Mekteb-i Hukuk’ta sürdürdü. Bir yandan da Çemberlitaş’taki Atik Ali Paşa Camii’nde medrese derslerine devam etti. Bu yıllarda tanıştığı Ebül'ulâ Mardin ve Mehmet Âkif ile dostluğunu ömür boyu sürdürdü.
Yayın hayatına giriş
Manastırlı İsmail Hakkı Efendi gibi dönemin tanınmış vaizlerinin vaazları ve Mekteb-i Hukuk hocalarının ders notlarından yaptığı derlemeleri yayımlayarak yayın hayatına başladı. 1908’de çıkarılmaya başlayan Sırat-ı Müstakim adlı derginin kurucularından birisi oldu. Bu haftalık dergi, İslam Birliği düşüncesinin yayın organı idi. İlk 182 sayıyı Ebül'ulâ Mardin ile birlikte yayımladı. Ebül'ulâ Mardin’in üniversitede ders vermeye başlaması üzerine dergiyi tek imtiyaz sahibi olarak yayımlamaya devam etti. 183. Sayıdan itibaren derginin adı “Sebilürreşad” olarak değişti. 1912’de hukuk eğitimini tamamlayan Eşref Edip, hukuk doktorası yapmaya başladı.
Eşref Edip, I. Dünya Savaşı yıllarında İttihat ve Terakki yönetiminin bazı faaliyetlerini sert bir şekilde eleştirdi. Bu sebeple, 1916’dan 1918 yılının ortalarına kadar bir buçuk yıl süreyle Sebilürreşâd’ın yayımına ara vermek zorunda kaldı. Savaştan sonra Sebilürreşâd’ı işgal altındaki İstanbul’da tekrar yayınlamaya başlayan Eşref Edip, başta Abdullah Cevdet olmak üzere “asrîlik” ve “Garpçılık” taraftarları ile mücadeleye devam etti, Anadolu’da başlayan milli mücadeleyi Mehmet Akif ile birlikte destekledi.
Kurtuluş Savaşı yılları
İşgal güçlerinin artan baskısı üzerine İstanbul’dan ayrılan Eşref Edip, Kastamonu’da Mehmet Akif ile buluştu ve Sebilürreşâd’ı Kasım 1920’den itibaren bir süre kaldığı bu şehirde çıkardı; birçok yerde Milli Mücadele’yi destekleyen konuşmalar yaptı, Kastamonu ve çevresinde mücadeleyi Mehmet Akif ile birlikte örgütledi.
Milli Mücadele’ye katkıları nedeniyle Ankara’ya davet edilip Akif ile birlikte Taceddin Dergahı’na yerleşen Eşref Edip, 3 Şubat 1921’den itibarense dergiyi Ankara’da çıkarmaya başladı. Askeri birliklerin yardımıyla Anadolu’nun ücra köşelerine ulaştırdığı dergide Mehmet Akif’in yurdun değişik yerlerinde verdiği vaazların metinlerini yayımlayarak ulusal bilincin uyandırılmasına katkıda bulundu.
Ankara’da bulunduğu sırada Mehmet Akif, Said Nursî ve Şeyh Ahmed Senûsî ile birlikte Sivas’ta bir İslâm şûrasının toplanması çalışmalarına katılan Eşref Edip, Millî Mücadele’nin kazanılmasından sonra tekrar İstanbul’a döndü ve yayın faaliyetine burada devam etti.
Cumhuriyetin ilk yılları
Eşref Edip, Cumhuriyetin ilanından sonra hızlanan Batılılaşma hareketine şiddetle muhalefet etmekteydi. Sebilürreşad’ı İslamcılık düşüncesi doğrultusunda yayınlamayı sürdürdü. Şeyh Said İsyanı üzerine birçok gazete ve dergiyle birlikte Sebilürreşâd da kapatıldı. Eşref Edip tutuklanarak Şark İstiklâl Mahkemesi'ne gönderildi. Önce Ankara, sonra da Diyarbakır'da yargılandı. Sebilürreşâd’ın yayımını durdurmak şartıyla 13 Eylül 1925’te serbest bırakıldı.
Eşref Edip, serbest kaldıktan sonra yayın faaliyetlerine "Asâr-ı İlmiyye Kütüphanesi" adı altında çeviri eserler yayımlayarak devam etti. 1932’de Mısır’a gidip Mehmet Akif ile görüştü.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayımladığı İslam Ansiklopedisi'ne karşı Ekim 1940'ta İzmirli İsmail Hakkı, Kâmil Miras ve Ömer Rıza Doğrul’la birlikte "İslâm-Türk Ansiklopedisi" ve "İslâm-Türk Ansiklopedisi Mecmuası"nı çıkarmaya başladı.
Çok partili yaşam
Eşref Edip, Türkiye’de çok partili yaşama geçiş gerçekleşmekteyken Sebilürreşâd’ı yeniden yayımlamaya başladı. Bu yıllarda dergide Ömer Rıza Doğrul, Kazım Nami Duru, Cevat Rıfat Atilhan, Tâhir Olgun, Ali Fuat Başgil ve Hasan Basri Çantay’ın yazıları yer aldı. Sebilürreşâd’ın Mayıs 1948’de başlayan yayımını Şubat 1966’ya kadar 362 sayı devam ettirdi.
Eşref Edip ayrıca Tevhîd-i Efkâr, Yeni Sabah, Millet, Diyanet, Yeni Asya, Yeni İstiklâl, Bugün, Sabah, İttihad gibi dergi ve gazetelere de yazılar yazdı. Hayatı boyunca İslam birliği fikri doğrultusundaki basını destekledi.
Yazdığı yazılar ve Ahmet Emin Yalman'la yaptığı yazılı tartışmalar yüzünden Malatya olayı (Yalman’ın 22 Kasım 1952 günü lise öğrencisi Hüseyin Üzmez tarafından düzenlenen suikastta yaralanması) sonrasında tutuklandı. Son yargılanması ise 1967’de Bugün gazetesinde yayımlandıktan sonra kitap haline getirilen Kara Kitap adlı kitabı nedeniyle oldu ve beraatle sonuçlandı.
Ölümü
15 Aralık 1971’de öldü, Fatih Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi.
Eserleri
- Mehmet Akif - Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları
- İnkılap Karşısında Akif - Fikret, Gençlik, Tancılar
- Tevfik Fikret'i Beş Cepheden 40 Mukarririn Tenkitleri
- İslam Ansiklopedisinin İlmî Mahiyeti
- Çocuklarımıza Din Kitabı
- Risale-i Nur Müellifi Bediüzzaman Said Nur - Hayatı, Eserleri, Mesleği
- Kur'an - Garp Mütefekkirlerine Göre Kur'an'ın Azamet ve İhtişamı Hakkında Dünya Mütefekkirlerinin Şehadetleri
- Bediüzzaman Said Nur ve Nurculuk
- Risale-i Nur Muarızı Yazarların İsnadları Hakkında İlmî Bir Tahlil
- Kara Kitap - Milleti Nasıl Aldattılar, Mukaddesatına Nasıl Saldırdılar?
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Esref Edip Fergan d 1882 Serez o 15 Aralik 1971 Istanbul Turk gazeteci hukuk doktoru Esref Edip FerganDogum1882 SerezOlum15 Aralik 1971 IstanbulDefin yeriEdirnekapi SehitligiMeslekGazeteci hukuk doktoruEbeveyn ler Islam Aga Nefise Hanim Mehmet Akif in siirlerini yayimladigi Sirat i Mustakim sonraki adiyla Sebilurresad adli derginin sahibidir 1908 den baslayarak 1966 ya kadar cesitli aralarla 58 yil boyunca 1107 sayi bu dergiyi yayimlamistir Kurtulus Savasi sirasinda dergi yoluyla milli mucadele hareketini desteklemistir Islamci goruslere sahip olan Esref Edip Turkiye deki laikligin amacinin acik bir din dusmanligi oldugunu savunmustur Kara Kitap adli eserinde Celal Bayar Sukru Saracoglu gibi bircok ismi Islam dusmani olarak tanitan Esref Edip Koy Enstitulerini komunist yuvasi olarak gormekteydi YasamiAilesi ve ogrenimi 1882 de Selanik e bagli bir sancak merkezi olan Serez de dunyaya geldi Babasi Islam Aga annesi Nefise Hanim dir Sibyan mektebini ve Rustiyeyi Serez de okudu Ogrenimini Istanbul da Mekteb i Hukuk ta surdurdu Bir yandan da Cemberlitas taki Atik Ali Pasa Camii nde medrese derslerine devam etti Bu yillarda tanistigi Ebul ula Mardin ve Mehmet Akif ile dostlugunu omur boyu surdurdu Yayin hayatina giris Manastirli Ismail Hakki Efendi gibi donemin taninmis vaizlerinin vaazlari ve Mekteb i Hukuk hocalarinin ders notlarindan yaptigi derlemeleri yayimlayarak yayin hayatina basladi 1908 de cikarilmaya baslayan Sirat i Mustakim adli derginin kurucularindan birisi oldu Bu haftalik dergi Islam Birligi dusuncesinin yayin organi idi Ilk 182 sayiyi Ebul ula Mardin ile birlikte yayimladi Ebul ula Mardin in universitede ders vermeye baslamasi uzerine dergiyi tek imtiyaz sahibi olarak yayimlamaya devam etti 183 Sayidan itibaren derginin adi Sebilurresad olarak degisti 1912 de hukuk egitimini tamamlayan Esref Edip hukuk doktorasi yapmaya basladi Esref Edip I Dunya Savasi yillarinda Ittihat ve Terakki yonetiminin bazi faaliyetlerini sert bir sekilde elestirdi Bu sebeple 1916 dan 1918 yilinin ortalarina kadar bir bucuk yil sureyle Sebilurresad in yayimina ara vermek zorunda kaldi Savastan sonra Sebilurresad i isgal altindaki Istanbul da tekrar yayinlamaya baslayan Esref Edip basta Abdullah Cevdet olmak uzere asrilik ve Garpcilik taraftarlari ile mucadeleye devam etti Anadolu da baslayan milli mucadeleyi Mehmet Akif ile birlikte destekledi Kurtulus Savasi yillari Isgal guclerinin artan baskisi uzerine Istanbul dan ayrilan Esref Edip Kastamonu da Mehmet Akif ile bulustu ve Sebilurresad i Kasim 1920 den itibaren bir sure kaldigi bu sehirde cikardi bircok yerde Milli Mucadele yi destekleyen konusmalar yapti Kastamonu ve cevresinde mucadeleyi Mehmet Akif ile birlikte orgutledi Milli Mucadele ye katkilari nedeniyle Ankara ya davet edilip Akif ile birlikte Taceddin Dergahi na yerlesen Esref Edip 3 Subat 1921 den itibarense dergiyi Ankara da cikarmaya basladi Askeri birliklerin yardimiyla Anadolu nun ucra koselerine ulastirdigi dergide Mehmet Akif in yurdun degisik yerlerinde verdigi vaazlarin metinlerini yayimlayarak ulusal bilincin uyandirilmasina katkida bulundu Ankara da bulundugu sirada Mehmet Akif Said Nursi ve Seyh Ahmed Senusi ile birlikte Sivas ta bir Islam surasinin toplanmasi calismalarina katilan Esref Edip Milli Mucadele nin kazanilmasindan sonra tekrar Istanbul a dondu ve yayin faaliyetine burada devam etti Cumhuriyetin ilk yillari Esref Edip Cumhuriyetin ilanindan sonra hizlanan Batililasma hareketine siddetle muhalefet etmekteydi Sebilurresad i Islamcilik dusuncesi dogrultusunda yayinlamayi surdurdu Seyh Said Isyani uzerine bircok gazete ve dergiyle birlikte Sebilurresad da kapatildi Esref Edip tutuklanarak Sark Istiklal Mahkemesi ne gonderildi Once Ankara sonra da Diyarbakir da yargilandi Sebilurresad in yayimini durdurmak sartiyla 13 Eylul 1925 te serbest birakildi Esref Edip serbest kaldiktan sonra yayin faaliyetlerine Asar i Ilmiyye Kutuphanesi adi altinda ceviri eserler yayimlayarak devam etti 1932 de Misir a gidip Mehmet Akif ile gorustu Milli Egitim Bakanligi nin yayimladigi Islam Ansiklopedisi ne karsi Ekim 1940 ta Izmirli Ismail Hakki Kamil Miras ve Omer Riza Dogrul la birlikte Islam Turk Ansiklopedisi ve Islam Turk Ansiklopedisi Mecmuasi ni cikarmaya basladi Cok partili yasam Esref Edip Turkiye de cok partili yasama gecis gerceklesmekteyken Sebilurresad i yeniden yayimlamaya basladi Bu yillarda dergide Omer Riza Dogrul Kazim Nami Duru Cevat Rifat Atilhan Tahir Olgun Ali Fuat Basgil ve Hasan Basri Cantay in yazilari yer aldi Sebilurresad in Mayis 1948 de baslayan yayimini Subat 1966 ya kadar 362 sayi devam ettirdi Esref Edip ayrica Tevhid i Efkar Yeni Sabah Millet Diyanet Yeni Asya Yeni Istiklal Bugun Sabah Ittihad gibi dergi ve gazetelere de yazilar yazdi Hayati boyunca Islam birligi fikri dogrultusundaki basini destekledi Yazdigi yazilar ve Ahmet Emin Yalman la yaptigi yazili tartismalar yuzunden Malatya olayi Yalman in 22 Kasim 1952 gunu lise ogrencisi Huseyin Uzmez tarafindan duzenlenen suikastta yaralanmasi sonrasinda tutuklandi Son yargilanmasi ise 1967 de Bugun gazetesinde yayimlandiktan sonra kitap haline getirilen Kara Kitap adli kitabi nedeniyle oldu ve beraatle sonuclandi Olumu 15 Aralik 1971 de oldu Fatih Camii nde kilinan cenaze namazinin ardindan Edirnekapi Sehitligi ne defnedildi EserleriMehmet Akif Hayati Eserleri ve 70 Muharririn Yazilari Inkilap Karsisinda Akif Fikret Genclik Tancilar Tevfik Fikret i Bes Cepheden 40 Mukarririn Tenkitleri Islam Ansiklopedisinin Ilmi Mahiyeti Cocuklarimiza Din Kitabi Risale i Nur Muellifi Bediuzzaman Said Nur Hayati Eserleri Meslegi Kur an Garp Mutefekkirlerine Gore Kur an in Azamet ve Ihtisami Hakkinda Dunya Mutefekkirlerinin Sehadetleri Bediuzzaman Said Nur ve Nurculuk Risale i Nur Muarizi Yazarlarin Isnadlari Hakkinda Ilmi Bir Tahlil Kara Kitap Milleti Nasil Aldattilar Mukaddesatina Nasil Saldirdilar Kaynakca Sorularla Risale Esref Edip maddesi 27 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2010 a b c Kitapdergisi net Ustan Esref Edip Fergan maddesi olu kirik baglanti