Travmada sonografi ile odaklanmış değerlendirme (genelde FAST diye kısaltılır), cerrahlar, acil tıp hekimleri ve paramedikler tarafından yapılabilen hızlı bir yatak başı ultrasonografi tekniğidir. Fiziksel travmalardan sonra kalbin ve karın içi organların çevresinde kan varlığı ( ve ) sorgulanır.
Travmada sonografi ile odaklanmış değerlendirme | |
---|---|
eMedicine | 104363 |
Vikiveri öğesi |
Klasik uygulamada dört alanda serbest sıvı aranır; perihepatik alan (Morison kesesi yani dahil), perisplenik alan, perikard ve pelvis. Böylece periton veya perikard içinde sıvı varlığı tespit edilebilir. Travma olgularında, bu sıvı genelde kandır.
Genişletilmiş FAST
Genişletilmiş FAST yani eFAST, klasik FAST'a bilateral ön toraks sonografisi eklenerek her iki akciğerin de incelenmesini içerir. Böylece pnömotoraks varlığı da sorgulanmış olur. Pnömotoraks mevcut ise normalde görülen 'akciğerin kayması' ve 'kuyruklu yıldız kuyruğu artefaktı' görülmez. Altın standart BT olmakla birlikte yatak başı ultrason, yatarak göre daha yüksek duyarlılığa (%49-99'a karşın %27-75) ve benzer özgüllüğe (%95-100) sahiptir. Bu üstünlüğüne ek olarak yatak başında bir dakikanın altında yapılabiliyor olması ile tercih edilir.
Son zamanlarda yayınlanan çeşitli prospektif çalışma eFAST'ın travma durumunda kullanımını tasdik etmiş ve ultrasonun pnömotoraks boyutunu tahmin etmede güvenilir bir yöntem olduğunu bulmuştur. Direkt grafi veya BT genelde kullanılabilir olsa da stabil olmayan hastalarda müphem muayene bulguları olan pnömotoraksın yatak başında tanınması ve derhal takılmasına rehberlik yapması kıymetlidir. Buna ek olarak uygulanan hastalarda diğer görüntülemelerde 'gizlenen' pnömotoraksların tanınmasını sağlayarak gelişmesinin önlenmesini sağlar ki bu hemen tedavi edilmezse ölümcül bir komplikasyondur ve bu hastalar BT odasında kötüleşerek müdahaleyi sorunlu hale getirecek koşullar oluşturabilir. Bu nedenle yatak başı tanı oldukça kıymetlidir.
İncelemenin parçaları
Genişletilmiş FAST (eFAST), 5 parçadan oluşur:
- Batının sağ üst kadranı (perihepatik bakı): Sağ üst kadran orta aksiller hatta prob 8. kaburgadan 11. kaburgaya kadar ilerletilerek incelenir. Böylece karaciğer ve sağ böbrek çevresinde serbest sıvı varlığı araştırılır.
- Batının sol üst kadranı (perispenik bakı): Sol üst kadran orta aksiller hatta prob 8. kaburgadan 11. kaburgaya kadar ilerletilerek incelenir. Böylece dalak ve sol böbrek çevresinde serbest sıvı varlığı araştırılır.
- Pelvik bakılar (uzun ve transvers eksenlerde): Suprapubik bakı ile pelvik boşlukta serbest sıvı varlığı araştırılır.
- Kardiyak bakı: Ksifoid çıkıntının altından bakılarak perikartta serbest sıvı varlığı araştırılır.
- Akciğer bakıları (hem sağ hem sol uzun eksende): Son olarak yapılan bu bakılar pnömotoraks varlığını sorgular.
Bulgular
eFAST sayesinde acil hekimleri ya da cerrahlar, hastaları pnömotoraks, hemotoraks, plevral efüzyon, kitle ya da yabancı cisim varlığı açısından değerlendirebilir. Bu inceleme ekojen dokuların, kaburgaların ve akciğer dokusunun görselleştirilmesini sağlar. Bazı radyografik belirteçler bütün travmalarda önemlidir ve bunların arasında stratosfer belirtisi, deniz kıyısı belirtisi ve sinüzoid belirtisi vardır.
Stratosfer belirtisi pnömotoraks varlığını kanıtlayabilen bir eFAST bulgusudur. Bu belirti genelde cihaz M-modunda iken 3.5-7.5 MHz ultrason probu ile dördünce ve beşinci interkostal aralıklara ön klaviküler hatta bakarak görülür. Bu bulgu plevra ve akciğerin ayırt edilemediği çizgisel hiperekojenik hatlar olarak görülür. Bu bulgu pnömotoraksın tanısında oldukça güvenilirdir. Buna karşın bu belirtinin yokluğu pnömotoraks olmadığını kanıtlamakta güvenilir değildir ve genelde röntgen ya da BT'ye başvurulur.
Deniz kıyısı belirtisi M-modunda görülen bir başka eFAST bulgusu olup akciğerin bezeli ekojenitesine bitişik viseral plevra çizgisi olarak görünür. Bu bulgu patolojik olmayıp, normalde beklenen bir durumdur. Deniz kıyısı belirtisinin görülmediği ya da stratosfer belirtisinin görüldüğü durumlarda pnömotoraks muhtemeldir. B çizgileri ya da "kuyruklu yıldız kuyrukları", plevranın altında görülen ekojenik parlak çizgisel yansımalar olup prob ile akciğer dokusu arasına hava girdiğinde kaybolur. Dolayısıyla B çizgileri ve deniz kıyısı belirtisinin birlikte görülmesi pnömotoraks olmadığına işaret eder.
Sinüzoid belirtisi bir başka M-modu bulgusu olup plevral efüzyon varlığını gösterir. Akciğerin soluma sırasındaki döngüsel hareketi nedeniyle ultrasonda sıvı ile doku hattı birleşimi sinüzoid görünüm kazanır. Bu bulgunun varlığı plevral efüzyon, ampiyem ya da hemotoraks'a işaret edebilir.
Üstünlükleri
FAST, tanısal periton lavajına kıyasla daha az invaziftir. Bilgisayarlı tomografi'yle kıyaslandığında kişiyi radyasyona maruz bırakmadan benzer güvenilirlikte sonuçlar verir.
Çok sayıda çalışmada FAST'ın travma hastalarını değerlendirmede kullanışlı olduğu gösterilmiştir. Ayrıca acil servis'te daha iyi ve daha hızlı hasta bakımını mümkün kılar.
- Negatif FAST, dolu mide.
- Negatif FAST, dolu mide.
- Negatif FAST, dolu mide.
Yorumlama
FAST'ın en kullanışlı olduğu durum hemodinamik açıdan stabil olmayan travma hastalarıdır. Periton'un çeşitli yerlerinde karanlık ("anekoik") hatlar görülmesi pozitif FAST olarak tanımlanır. Sağ üst kadranda bu genelde böbrek ile karaciğer arasındaki 'nde olur. En kullanışlı konum burasıdır çünkü sırtüstü yatan hastalarda sıvı burada toplanır. Sol üst kadranda kan, dalak çevresinde herhangi bir yerde toplanabilir (perispenik boşluk). Pelviste kan genelde mesanenin arkasında yani rectovesical boşlukta toplanır. Pozitif FAST düşündürür ve hasta stabilse genelde BT çekilir ancak stabil değilse laparotomi'ye yönelinir. Negatif FAST durumunda batın dışı kanama odaklarını aramak gerekebilir.
Kaynakça
- ^ . www.sonoguide.com. 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kirkpatrick AW, Sirois M, Laupland KB, et al., J Trauma, 2004;57(2):288–95.
- ^ Zhang M, Liu ZH, Yang JX, et al., Crit Care, 2006;10(4):R112.
- ^ Blaivas M, Lyon M, Duggal SA, Acad Emerg Med, 2005;12(9):844–9.
- ^ Davis JA, et al. Critical Diagnosis in Bedside Ultrasonography. Diagnostics & Imaging. 2007.
- ^ [1] 9 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Patel D, Lewis K, Peterson A, Hafez M. Extended Focused Assessment with Sonography for Trauma (EFAST) Exam. J Med Ins. ;(299.6) doi:https://jomi.com/article/299.6 9 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c Christopher P. Holstege; Alexander B. Baer; Jesse M. Pines; William J. Brady (2011). Visual Diagnosis in Emergency and Critical Care Medicine. Wiley-Blackwell. ss. 95-7. ISBN . 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ a b Christoph T. Bolliger; F. J. F. Herth; P. Mayo; T. Miyazawa; J. Beamis (2009). Clinical chest ultrasound: from the ICU to the bronchoscopy suite. Karger Publishers. ss. 86-8. ISBN . 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.
- ^ a b Steven G. Rothrock (M.D.) (2009). Tarascon Adult Emergency Pocketbook. Tarascon. s. 144.
- ^ Rozycki G, Shackford S (1996). "Ultrasound, what every trauma surgeon should know". J Trauma. 40 (1): 1-4. doi:10.1097/00005373-199601000-00001. (PMID) 8576968.
- ^ Dolich MO, McKenney MG, Varela JE, Compton RP, McKenney KL, Cohn SM (Jan 2001). "2,576 ultrasounds for blunt abdominal trauma". Journal of Trauma. 50 (1): 108-12. doi:10.1097/00005373-200101000-00019. (PMID) 11231679.
- ^ Farahmand N, Sirlin CB, Brown MA, Shragg GP, Fortlage D, Hoyt DB, Casola G (May 2005). "Hypotensive patients with blunt abdominal trauma: performance of screening US". Radiology. 235 (2): 436-43. doi:10.1148/radiol.2352040583. (PMID) 15798158.
- ^ Sirlin CB, Brown MA, Andrade-Barreto OA, Deutsch R, Fortlage DA, Hoyt DB, Casola G (Mar 2004). "Blunt abdominal trauma: clinical value of negative screening US scans". Radiology. 230 (3): 661-8. doi:10.1148/radiol.2303021707. (PMID) 14990832.
- ^ Moylan M, Newgard CD, Ma OJ, Sabbaj A, Rogers T, Douglass R (Oct 2007). "Association between a positive ED FAST examination and therapeutic laparotomy in normotensive blunt trauma patients". Journal of Emergency Medicine. 33 (3): 265-71. doi:10.1016/j.jemermed.2007.02.030. (PMID) 17976554.
- ^ Melniker LA, Leibner E, McKenney MG, Lopez P, Briggs WM, Mancuso CA (Sep 2006). "Randomized controlled clinical trial of point-of-care, limited ultrasonography for trauma in the emergency department: the first sonography outcomes assessment program trial". . 48 (3): 227-35. doi:10.1016/j.annemergmed.2006.01.008. (PMID) 16934640.
- ^ Ollerton JE, Sugrue M, Balogh Z, D'Amours SK, Giles A, Wyllie P (Apr 2006). "Prospective study to evaluate the influence of FAST on trauma patient management". Journal of Trauma. 60 (4): 785-91. doi:10.1097/01.ta.0000214583.21492.e8. (PMID) 16612298.
- ^ a b c . Ultrasound of the Week. 17 Eylül 2014. 9 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2017.
- ^ Scalea T, Rodriguez A, Chiu W, Brenneman F, Fallon W, Kato K, McKenney M, Nerlich M, Ochsner M, Yoshii H (1999). "Focused Assessment with Sonography for Trauma (FAST): results from an international consensus conference". Journal of Trauma. 46 (3): 466-72. doi:10.1097/00005373-199903000-00022. (PMID) 10088853.
Dış bağlantılar
- EFAST 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Amerikan Acil Hekimleri Enstitüsü
- eMedicine: Künt batın travması 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- FAST eğitimi 3 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- FAST 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Trauma.org adresinden, eğitim videoları içeriyor.
- Travma'da FAST - Sol Üst Kadran incelenmesi 9 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Akciğer ultrasonu 12 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Yoğun bakımda ultrason
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Travmada sonografi ile odaklanmis degerlendirme genelde FAST diye kisaltilir cerrahlar acil tip hekimleri ve paramedikler tarafindan yapilabilen hizli bir yatak basi ultrasonografi teknigidir Fiziksel travmalardan sonra kalbin ve karin ici organlarin cevresinde kan varligi ve sorgulanir Travmada sonografi ile odaklanmis degerlendirmeeMedicine104363Vikiveri ogesi Klasik uygulamada dort alanda serbest sivi aranir perihepatik alan Morison kesesi yani dahil perisplenik alan perikard ve pelvis Boylece periton veya perikard icinde sivi varligi tespit edilebilir Travma olgularinda bu sivi genelde kandir Genisletilmis FASTGenisletilmis FAST yani eFAST klasik FAST a bilateral on toraks sonografisi eklenerek her iki akcigerin de incelenmesini icerir Boylece pnomotoraks varligi da sorgulanmis olur Pnomotoraks mevcut ise normalde gorulen akcigerin kaymasi ve kuyruklu yildiz kuyrugu artefakti gorulmez Altin standart BT olmakla birlikte yatak basi ultrason yatarak gore daha yuksek duyarliliga 49 99 a karsin 27 75 ve benzer ozgulluge 95 100 sahiptir Bu ustunlugune ek olarak yatak basinda bir dakikanin altinda yapilabiliyor olmasi ile tercih edilir Son zamanlarda yayinlanan cesitli prospektif calisma eFAST in travma durumunda kullanimini tasdik etmis ve ultrasonun pnomotoraks boyutunu tahmin etmede guvenilir bir yontem oldugunu bulmustur Direkt grafi veya BT genelde kullanilabilir olsa da stabil olmayan hastalarda muphem muayene bulgulari olan pnomotoraksin yatak basinda taninmasi ve derhal takilmasina rehberlik yapmasi kiymetlidir Buna ek olarak uygulanan hastalarda diger goruntulemelerde gizlenen pnomotorakslarin taninmasini saglayarak gelismesinin onlenmesini saglar ki bu hemen tedavi edilmezse olumcul bir komplikasyondur ve bu hastalar BT odasinda kotuleserek mudahaleyi sorunlu hale getirecek kosullar olusturabilir Bu nedenle yatak basi tani oldukca kiymetlidir Incelemenin parcalari Genisletilmis FAST eFAST 5 parcadan olusur Batinin sag ust kadrani perihepatik baki Sag ust kadran orta aksiller hatta prob 8 kaburgadan 11 kaburgaya kadar ilerletilerek incelenir Boylece karaciger ve sag bobrek cevresinde serbest sivi varligi arastirilir Batinin sol ust kadrani perispenik baki Sol ust kadran orta aksiller hatta prob 8 kaburgadan 11 kaburgaya kadar ilerletilerek incelenir Boylece dalak ve sol bobrek cevresinde serbest sivi varligi arastirilir Pelvik bakilar uzun ve transvers eksenlerde Suprapubik baki ile pelvik boslukta serbest sivi varligi arastirilir Kardiyak baki Ksifoid cikintinin altindan bakilarak perikartta serbest sivi varligi arastirilir Akciger bakilari hem sag hem sol uzun eksende Son olarak yapilan bu bakilar pnomotoraks varligini sorgular Bulgular eFAST sayesinde acil hekimleri ya da cerrahlar hastalari pnomotoraks hemotoraks plevral efuzyon kitle ya da yabanci cisim varligi acisindan degerlendirebilir Bu inceleme ekojen dokularin kaburgalarin ve akciger dokusunun gorsellestirilmesini saglar Bazi radyografik belirtecler butun travmalarda onemlidir ve bunlarin arasinda stratosfer belirtisi deniz kiyisi belirtisi ve sinuzoid belirtisi vardir Stratosfer belirtisi pnomotoraks varligini kanitlayabilen bir eFAST bulgusudur Bu belirti genelde cihaz M modunda iken 3 5 7 5 MHz ultrason probu ile dordunce ve besinci interkostal araliklara on klavikuler hatta bakarak gorulur Bu bulgu plevra ve akcigerin ayirt edilemedigi cizgisel hiperekojenik hatlar olarak gorulur Bu bulgu pnomotoraksin tanisinda oldukca guvenilirdir Buna karsin bu belirtinin yoklugu pnomotoraks olmadigini kanitlamakta guvenilir degildir ve genelde rontgen ya da BT ye basvurulur Deniz kiyisi belirtisi M modunda gorulen bir baska eFAST bulgusu olup akcigerin bezeli ekojenitesine bitisik viseral plevra cizgisi olarak gorunur Bu bulgu patolojik olmayip normalde beklenen bir durumdur Deniz kiyisi belirtisinin gorulmedigi ya da stratosfer belirtisinin goruldugu durumlarda pnomotoraks muhtemeldir B cizgileri ya da kuyruklu yildiz kuyruklari plevranin altinda gorulen ekojenik parlak cizgisel yansimalar olup prob ile akciger dokusu arasina hava girdiginde kaybolur Dolayisiyla B cizgileri ve deniz kiyisi belirtisinin birlikte gorulmesi pnomotoraks olmadigina isaret eder Sinuzoid belirtisi bir baska M modu bulgusu olup plevral efuzyon varligini gosterir Akcigerin soluma sirasindaki dongusel hareketi nedeniyle ultrasonda sivi ile doku hatti birlesimi sinuzoid gorunum kazanir Bu bulgunun varligi plevral efuzyon ampiyem ya da hemotoraks a isaret edebilir UstunlukleriFAST tanisal periton lavajina kiyasla daha az invaziftir Bilgisayarli tomografi yle kiyaslandiginda kisiyi radyasyona maruz birakmadan benzer guvenilirlikte sonuclar verir Cok sayida calismada FAST in travma hastalarini degerlendirmede kullanisli oldugu gosterilmistir Ayrica acil servis te daha iyi ve daha hizli hasta bakimini mumkun kilar source source source source source Negatif FAST dolu mide source source source source source Negatif FAST dolu mide source source source source source Negatif FAST dolu mide YorumlamaFAST Algoritmasi FAST in en kullanisli oldugu durum hemodinamik acidan stabil olmayan travma hastalaridir Periton un cesitli yerlerinde karanlik anekoik hatlar gorulmesi pozitif FAST olarak tanimlanir Sag ust kadranda bu genelde bobrek ile karaciger arasindaki nde olur En kullanisli konum burasidir cunku sirtustu yatan hastalarda sivi burada toplanir Sol ust kadranda kan dalak cevresinde herhangi bir yerde toplanabilir perispenik bosluk Pelviste kan genelde mesanenin arkasinda yani rectovesical boslukta toplanir Pozitif FAST dusundurur ve hasta stabilse genelde BT cekilir ancak stabil degilse laparotomi ye yonelinir Negatif FAST durumunda batin disi kanama odaklarini aramak gerekebilir Kaynakca www sonoguide com 14 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kirkpatrick AW Sirois M Laupland KB et al J Trauma 2004 57 2 288 95 Zhang M Liu ZH Yang JX et al Crit Care 2006 10 4 R112 Blaivas M Lyon M Duggal SA Acad Emerg Med 2005 12 9 844 9 Davis JA et al Critical Diagnosis in Bedside Ultrasonography Diagnostics amp Imaging 2007 1 9 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Patel D Lewis K Peterson A Hafez M Extended Focused Assessment with Sonography for Trauma EFAST Exam J Med Ins 299 6 doi https jomi com article 299 6 9 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c Christopher P Holstege Alexander B Baer Jesse M Pines William J Brady 2011 Visual Diagnosis in Emergency and Critical Care Medicine Wiley Blackwell ss 95 7 ISBN 9781444397987 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2022 a b Christoph T Bolliger F J F Herth P Mayo T Miyazawa J Beamis 2009 Clinical chest ultrasound from the ICU to the bronchoscopy suite Karger Publishers ss 86 8 ISBN 9783805586429 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2022 a b Steven G Rothrock M D 2009 Tarascon Adult Emergency Pocketbook Tarascon s 144 Rozycki G Shackford S 1996 Ultrasound what every trauma surgeon should know J Trauma 40 1 1 4 doi 10 1097 00005373 199601000 00001 PMID 8576968 Dolich MO McKenney MG Varela JE Compton RP McKenney KL Cohn SM Jan 2001 2 576 ultrasounds for blunt abdominal trauma Journal of Trauma 50 1 108 12 doi 10 1097 00005373 200101000 00019 PMID 11231679 Farahmand N Sirlin CB Brown MA Shragg GP Fortlage D Hoyt DB Casola G May 2005 Hypotensive patients with blunt abdominal trauma performance of screening US Radiology 235 2 436 43 doi 10 1148 radiol 2352040583 PMID 15798158 Sirlin CB Brown MA Andrade Barreto OA Deutsch R Fortlage DA Hoyt DB Casola G Mar 2004 Blunt abdominal trauma clinical value of negative screening US scans Radiology 230 3 661 8 doi 10 1148 radiol 2303021707 PMID 14990832 Moylan M Newgard CD Ma OJ Sabbaj A Rogers T Douglass R Oct 2007 Association between a positive ED FAST examination and therapeutic laparotomy in normotensive blunt trauma patients Journal of Emergency Medicine 33 3 265 71 doi 10 1016 j jemermed 2007 02 030 PMID 17976554 Melniker LA Leibner E McKenney MG Lopez P Briggs WM Mancuso CA Sep 2006 Randomized controlled clinical trial of point of care limited ultrasonography for trauma in the emergency department the first sonography outcomes assessment program trial 48 3 227 35 doi 10 1016 j annemergmed 2006 01 008 PMID 16934640 Ollerton JE Sugrue M Balogh Z D Amours SK Giles A Wyllie P Apr 2006 Prospective study to evaluate the influence of FAST on trauma patient management Journal of Trauma 60 4 785 91 doi 10 1097 01 ta 0000214583 21492 e8 PMID 16612298 a b c Ultrasound of the Week 17 Eylul 2014 9 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2017 Scalea T Rodriguez A Chiu W Brenneman F Fallon W Kato K McKenney M Nerlich M Ochsner M Yoshii H 1999 Focused Assessment with Sonography for Trauma FAST results from an international consensus conference Journal of Trauma 46 3 466 72 doi 10 1097 00005373 199903000 00022 PMID 10088853 Dis baglantilarEFAST 31 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amerikan Acil Hekimleri Enstitusu eMedicine Kunt batin travmasi 2 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde FAST egitimi 3 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde FAST 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Trauma org adresinden egitim videolari iceriyor Travma da FAST Sol Ust Kadran incelenmesi 9 Mayis 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Akciger ultrasonu 12 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yogun bakimda ultrason