Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fagot, ahşap nefesli çalgıdır. Fagot, çift kamışlı ve tek parçalı bir enstrüman olan Curtal'dan, 16. yüzyıl'da Avrupa'da türemiştir. Ses aralığı (İng.: range) 3,5 oktav olan, akçaağaç, ahşabı ve metal borudan yapılan fagotun uzunluğu 1,3 metre, borunun açılmış haliyle 2,5 metredir.
Yapısı
Ana hatlarıyla fagot, konik biçimde oyulmuş ve ikiye katlanmış bir borunun geliştirilmiş halidir. Genellikle akçaağaçtan yapılır. Dört parçanın birleşmesinden oluşur.
- Kalak
- Çizme. (çift borulu bölüm)
- Bas. (veya Uzun)
- Tenor.
Çizme bölümü en alttadır. Çizmenin içi yan yana oyulmuş ve alttan birbirine "U" şeklinde bağlanmış iki borudan oluşur. Çizmenin üzerine kanat ve bas bölümü yan yana takılır. Bas bölümün üstüne de kalak eklenir. Kalak bölümünün en üstüne "S" şeklinde kıvrılmış metal bir boru takılır. "Es borusu" denilen bu borunun ucuna da Kor angle ninkinden biraz daha büyük olan çift kamışlı ağızlık takılır. Sol el yukarıda, yan yana olan kanat ve bas bölümlerinin perdelerini denetleyebilecek şekilde, sağ el ise aşağıdaki çizme bölümünü üzerindeki perdeleri kullanabilecek şekilde tutulur. Bu tutuş, en üstteki kalak bölüğmü sol omuz yönüne, en alttaki çizme bölümü ise sağ kalça yönüne olmak üzere çapraz biçimdedir. Fagot, çalıcının boynuna takılan askı ile desteklenir.
Boehm mekanizması fagotta başarılı olmamıştır. Günümüzde genellikle iki sistem vardır. Alman Heckel (Heykel okunur) sistemi ve Fransız Buffet (Büfe okunur) sistemi. Alman sistemi fagotlar daha yaygındır. Fagot aktarımsız bir çalgıdır. Nota üzerinde yazılan sesleri çıkarır. Kalın sesleri için Fa anahtarı, ince sesler için dördüncü çizgi Do anahtarı kullanılır.
Ses alanı
İkinci ek çizgideki Si bemol sesinden itibaren incelerek neredeyse 4 oktavlık bir ses alanına sahiptir. Bu ses genişliği içerisindeki dia tonik ve kromatik bütün sesler elde edilir. En ince seslerin çalınması oldukça güçtür. En ince (Do anahtarı, ikinci ek çizgideki) Si bemol sesinden sonraki sesler pek kullanılmaz. Fagotun esas sesleri en kalın sesi olan Si bemol 'den dördüncü çizgideki Fa notasına kadar olan bölümdür. Bu seslerden sonraki sesler ikinci doğuşkanlar olarak (bir oktav incesi) elde edilirler. Daha incedeki sesler için esas seslerin üçüncü doğuş kanları (1 oktav ve tam 5'li aralık) olarak elde edilirler. Tüm tahta nefeslilerde olduğu gibi, fagotta da özellikle ince seslerin elde edilme şekli çalıcıya ya da çalgının yapısına bağlıdır.
Tınlama bölgeleri
Fagot, üç farklı tınlama bölgesine sahiptir.
- Kalın ses bölgesi: En kalın sesi olan Si bemolden bir oktav incesindeki Si bemol sesine kadar olan kısımdır. Koyu, dolgun ve zengin bir tınısı vardır. En kalın beş aralık içindeki sesleri kısık sesle çalmak çok güçtür.
- Orta ses bölgesi: Dizek üzerinde ikinci aralıktaki Do'dan, bir oktav incesindeki birinci ek çizgi do'ya kadar olan kısımdır. Bu sesler soluk, kuru, yumuşak, ağırbaşlı ve bağlı pasajlarda bariton insan sesini andıran bir tını özelliği gösterir.
- İnce ses bölgesi: Birinci ek çizgi üzerindeki Re'den ve ondan sonraki ince notalardır. Sesler inceldikçe yoğunlaşır, En ince sesleri kaba ve rahatsız edici olabilir.
Teknik olanakları
Fagotta çift dil ve üç dil mümkündür. Tril ve tremololar bakımından diğer üflemeli çalgılara göre oranla daha kısıtlıdır. Bunların dışında, oldukça hızlı tempolarda bağlı veya dilli, diatonişk ve kromatik pasajlar, arpejler, hızlı tekrarlanan notalar ve stakato (İt. staccato) olarak geniş aralıklı atlamalar rahatlıkla çalınır.
Orkestradaki görevi
Fagot orkestrada tek başına veya basklarnet ile birlikte tahta nefesli grubun çaldığı armonilerin bas partisini çalmakla beraber sık sık viyolonsellerle de unison çalarak, yaylı çalgıların bas seslerini güçlendirmek ya da farklı bir karakter yaratmak için kullanılır. Her zaman bir bas çalgısı olarak kullanılmaz. Çoğu zaman da orta ses bölgesinde arka plan akorların orta partilerini doldurur. Özellikle orta ses bölgelerinde legato pasajlarda ciddi, ağırbaşlı bir hava yaratır. Ayrıca, müziğe neşeli bir karakter veren büyük aralıklı staccato atlamalar (fagotta çok sevilen bir tekniktir) esprili, neşeli bir etki sağlayabilir. Bu atlamalar özellikle yukarı doğru yapılınca etkili olur.
Fagotun sesi diğer aletler tarafından kolayca örtülür, dolu orkestra tınısı içinde kaybolur. Özellikle fagot için solo partiler yazarken bu hususu göz önünde bulundurmak gerekir.
Fagot diğer aletlerle çok iyi bir şekilde birleştirilebilir, katlamalarda kullanılabilir. Genelde bu katlama bir hatta iki oktav yukarıda çalan aletlere uygulanır. Fagot bu amaçla genelde sol - sol¹ notaları arasında kullanılır. Obuanın aksine fagot katlama aleti olarak kullanılınca ön plana çıkmaz, katladığı aletin melodisi daha iyi duyulur. Bunun nedeni fagotun belli bir ses bölgesinde -güncelleme yapıp o ses bölgesi belirtilecektir- nötr bir ses rengi olmasıdır. Bu nedenle fagot rengi bu bileşimde arka planda kalır.
Geçmişte kullanılmış iki cins fagottan bahsetmek gerekir: Bunlardan bir tanesi olan tenor fagot (İng.: tenoroon) normal fagottan bir beşli yukarıdaki; dörtlü fagot denen diğer alet ise (Alm.: Quartfagott) normal fagottan bir dörtlü aşağıdaki ses alanında duyulur.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Fagot hakkında bilgi 27 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fagot ahsap nefesli calgidir Fagot cift kamisli ve tek parcali bir enstruman olan Curtal dan 16 yuzyil da Avrupa da turemistir Ses araligi Ing range 3 5 oktav olan akcaagac ahsabi ve metal borudan yapilan fagotun uzunlugu 1 3 metre borunun acilmis haliyle 2 5 metredir FagotFagot FagotYapisiAna hatlariyla fagot konik bicimde oyulmus ve ikiye katlanmis bir borunun gelistirilmis halidir Genellikle akcaagactan yapilir Dort parcanin birlesmesinden olusur Kalak Cizme cift borulu bolum Bas veya Uzun Tenor Cizme bolumu en alttadir Cizmenin ici yan yana oyulmus ve alttan birbirine U seklinde baglanmis iki borudan olusur Cizmenin uzerine kanat ve bas bolumu yan yana takilir Bas bolumun ustune de kalak eklenir Kalak bolumunun en ustune S seklinde kivrilmis metal bir boru takilir Es borusu denilen bu borunun ucuna da Kor angle ninkinden biraz daha buyuk olan cift kamisli agizlik takilir Sol el yukarida yan yana olan kanat ve bas bolumlerinin perdelerini denetleyebilecek sekilde sag el ise asagidaki cizme bolumunu uzerindeki perdeleri kullanabilecek sekilde tutulur Bu tutus en ustteki kalak bolugmu sol omuz yonune en alttaki cizme bolumu ise sag kalca yonune olmak uzere capraz bicimdedir Fagot calicinin boynuna takilan aski ile desteklenir Boehm mekanizmasi fagotta basarili olmamistir Gunumuzde genellikle iki sistem vardir Alman Heckel Heykel okunur sistemi ve Fransiz Buffet Bufe okunur sistemi Alman sistemi fagotlar daha yaygindir Fagot aktarimsiz bir calgidir Nota uzerinde yazilan sesleri cikarir Kalin sesleri icin Fa anahtari ince sesler icin dorduncu cizgi Do anahtari kullanilir Ses alaniIkinci ek cizgideki Si bemol sesinden itibaren incelerek neredeyse 4 oktavlik bir ses alanina sahiptir Bu ses genisligi icerisindeki dia tonik ve kromatik butun sesler elde edilir En ince seslerin calinmasi oldukca guctur En ince Do anahtari ikinci ek cizgideki Si bemol sesinden sonraki sesler pek kullanilmaz Fagotun esas sesleri en kalin sesi olan Si bemol den dorduncu cizgideki Fa notasina kadar olan bolumdur Bu seslerden sonraki sesler ikinci doguskanlar olarak bir oktav incesi elde edilirler Daha incedeki sesler icin esas seslerin ucuncu dogus kanlari 1 oktav ve tam 5 li aralik olarak elde edilirler Tum tahta nefeslilerde oldugu gibi fagotta da ozellikle ince seslerin elde edilme sekli caliciya ya da calginin yapisina baglidir Tinlama bolgeleriFagot uc farkli tinlama bolgesine sahiptir Kalin ses bolgesi En kalin sesi olan Si bemolden bir oktav incesindeki Si bemol sesine kadar olan kisimdir Koyu dolgun ve zengin bir tinisi vardir En kalin bes aralik icindeki sesleri kisik sesle calmak cok guctur Orta ses bolgesi Dizek uzerinde ikinci araliktaki Do dan bir oktav incesindeki birinci ek cizgi do ya kadar olan kisimdir Bu sesler soluk kuru yumusak agirbasli ve bagli pasajlarda bariton insan sesini andiran bir tini ozelligi gosterir Ince ses bolgesi Birinci ek cizgi uzerindeki Re den ve ondan sonraki ince notalardir Sesler inceldikce yogunlasir En ince sesleri kaba ve rahatsiz edici olabilir Teknik olanaklariFagotta cift dil ve uc dil mumkundur Tril ve tremololar bakimindan diger uflemeli calgilara gore oranla daha kisitlidir Bunlarin disinda oldukca hizli tempolarda bagli veya dilli diatonisk ve kromatik pasajlar arpejler hizli tekrarlanan notalar ve stakato It staccato olarak genis aralikli atlamalar rahatlikla calinir Orkestradaki goreviFagot orkestrada tek basina veya basklarnet ile birlikte tahta nefesli grubun caldigi armonilerin bas partisini calmakla beraber sik sik viyolonsellerle de unison calarak yayli calgilarin bas seslerini guclendirmek ya da farkli bir karakter yaratmak icin kullanilir Her zaman bir bas calgisi olarak kullanilmaz Cogu zaman da orta ses bolgesinde arka plan akorlarin orta partilerini doldurur Ozellikle orta ses bolgelerinde legato pasajlarda ciddi agirbasli bir hava yaratir Ayrica muzige neseli bir karakter veren buyuk aralikli staccato atlamalar fagotta cok sevilen bir tekniktir esprili neseli bir etki saglayabilir Bu atlamalar ozellikle yukari dogru yapilinca etkili olur Fagotun sesi diger aletler tarafindan kolayca ortulur dolu orkestra tinisi icinde kaybolur Ozellikle fagot icin solo partiler yazarken bu hususu goz onunde bulundurmak gerekir Fagot diger aletlerle cok iyi bir sekilde birlestirilebilir katlamalarda kullanilabilir Genelde bu katlama bir hatta iki oktav yukarida calan aletlere uygulanir Fagot bu amacla genelde sol sol notalari arasinda kullanilir Obuanin aksine fagot katlama aleti olarak kullanilinca on plana cikmaz katladigi aletin melodisi daha iyi duyulur Bunun nedeni fagotun belli bir ses bolgesinde guncelleme yapip o ses bolgesi belirtilecektir notr bir ses rengi olmasidir Bu nedenle fagot rengi bu bilesimde arka planda kalir Gecmiste kullanilmis iki cins fagottan bahsetmek gerekir Bunlardan bir tanesi olan tenor fagot Ing tenoroon normal fagottan bir besli yukaridaki dortlu fagot denen diger alet ise Alm Quartfagott normal fagottan bir dortlu asagidaki ses alaninda duyulur Kaynakca Universitesi Istanbul www istanbul edu tr 16 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2023 Orkestrasyon Calgilama ve Orkestralama Sanati Ertugrul Sevsay Orkestrasyon 2 Baski Yapi Kredi Yayinlari Nisan 2019 ss 93 94 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dis baglantilarFagot hakkinda bilgi 27 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde