Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fazlullah bin Seyyid Bahaiddin el-Esterabadî (Farsça: فضلالله استرآبادی; y. 1340 - 1394), Fazlullah Hurûfî olarak da bilinen ve Nāimī mahlasıyla tanınan, Ḥurūfī hareketini kuran İranlı bir mutasavvıftı. Hurûfîliğin temel inancı, Tanrı'nın Fażlullāh'ın bedeninde cisimleştiği ve Müslümanları, Hristiyanları ve Yahudileri kurtarmak için Kıyamet Günü yaklaştığında Mehdî olarak ortaya çıkacağıdır. Müritleri ilk olarak İsfahan yakınlarındaki Toqchi köyünden gelmiş ve oradan küçük cemaatinin ünü Horasan, Irak, Azerbaycan ve Şirvan'a yayılmıştır. Fażlullāh Nāimī'nin etkisinin merkezi Bakü'ydü ve müritlerinin çoğu Şirvan'dan geliyordu. Müritleri arasında 14. yüzyıl sonu ve 15. yüzyıl başının en büyük Türk mistik şairlerinden biri olan ünlü Hurûfî şair Seyyid İmadeddin Nesimî de vardı.
Fazlullah Esterabadî فضلالله استرآبادی | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1340 Esterabad |
| Ölüm | 1394 , Nahcivan |
| Din | İslam Alevî |
| Kariyeri | |
| Etkilendikleri | Hallacı Mansur |
| Etkiledikleri | Şah İsmail, Pir Sultan Abdal |
İlk yılları
Fażlullāh, 1339-1340 dolaylarında İran'ın Astarābād şehrinde hâkim bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Geleneksel Hurûfî biyografisine göre Fażlullāh Astarābādī, soyunu yedinci Şîa İmamı Musa el-Kazım'a dayandıran bir hanede doğmuştur. Fażlullāh'ın sekizinci ya da dokuzuncu kuşaktan selefi, o dönemde heterodoks İslam'ın merkezi olan Yemen kökenli bir aileden gelen Muhammed el-Yemânî'dir. Fażlullāh'ın ailesi Sünni İslam'ın Şâfiî ekolündendi - ancak bu onun dinî gelişiminde büyük bir rol oynamadı.
Henüz çocukken babası öldüğünde, Fażlullāh onun makamını miras aldı ve yardımcıları mahkemenin işlerini yürütürken bir figüran gibi davranarak her gün at sırtında mahkeme binasına geldi. On sekiz yaşındayken göçebe bir derviş Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin bir dizesini okuduğunda olağanüstü bir dini deneyim yaşadı:
Sonsuzluğun özüne sahipken neden ölümden korkuyorsunuz?
Tanrı'nın ışığına sahipken mezar sizi nasıl içine alabilir?
Fażlullāh transa geçti ve ayetlerin anlamını sorduğunda, din hocası ona bunu anlamak için kişinin hayatını dini arayışlara adaması gerektiğini ve o zaman anlamını entelektüel olarak bilmek yerine deneyimleyebileceğini söyledi. Bir yıl boyunca gündüzleri yargıçlık görevini sürdürmeye çalışıp geceleri bir mezarlıkta tek başına dua ettikten sonra ailesini, malını mülkünü ve güvenliğini terk ederek gezgin bir din arayıcısı oldu. Astarâbâd'dan ayrılırken giysilerini tanıştığı bir çobanın keçe giysileriyle değiştirdi. O andan itibaren dünyevi bağlantıları ve konforu terk ettiğinin bir sembolü olarak hep bu gömleği giydi.
Yaşamı
İbn Hacer el-Askalanî ve Tebrizli, Rıza Nur Hidayet ise Meşhedli olduğunu ifade eder. Ancak Fazlullah'ın Nevmnâme'sinde açıkça Esterabadlı Alevi Türk mutasavvıfı olduğunu bildirdiği kaydedilir.
Eserleri
- Cavidanname
- Muhabbetname
- Vasiyetname
- Nevmname
- Arşname
- Divan
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Gilles Veinstein. Syncrétismes Et Hérésies Dans L'Orient Seljoukide Et Ottoman (XIVe-XVIIIe Siècles), Peeters Publishers, 2005, p. 307,
- ^ "Encyclopedia Iranica, "ASTARĀBĀDĪ, FAŻLALLĀH" (d. 796/1394), founder of the Ḥorūfī religion, H. Algar". 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2024.
- ^ "Seyid İmadeddin Nesimi | Azerbaijani, Sufi, Mystic | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 14 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2024.
- ^ Abbas Amanat, Imagining the End: Visions of Apocalypse from the Ancient Middle East to Modern America, I.B. Tauris, 2002
- ^ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 12, sayfa: 277
- ^ Abdülbaki Gölpınarlı, Hurûfîlik (Alevi-Batıni Türk Tarikat ittikadleri) Metinleri Kataloğu, s. 4
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fazlullah bin Seyyid Bahaiddin el Esterabadi Farsca فضل الله استرآبادی y 1340 1394 Fazlullah Hurufi olarak da bilinen ve Naimi mahlasiyla taninan Ḥurufi hareketini kuran Iranli bir mutasavvifti Hurufiligin temel inanci Tanri nin Fazlullah in bedeninde cisimlestigi ve Muslumanlari Hristiyanlari ve Yahudileri kurtarmak icin Kiyamet Gunu yaklastiginda Mehdi olarak ortaya cikacagidir Muritleri ilk olarak Isfahan yakinlarindaki Toqchi koyunden gelmis ve oradan kucuk cemaatinin unu Horasan Irak Azerbaycan ve Sirvan a yayilmistir Fazlullah Naimi nin etkisinin merkezi Baku ydu ve muritlerinin cogu Sirvan dan geliyordu Muritleri arasinda 14 yuzyil sonu ve 15 yuzyil basinin en buyuk Turk mistik sairlerinden biri olan unlu Hurufi sair Seyyid Imadeddin Nesimi de vardi Fazlullah Esterabadi فضل الله استرآبادیDogum1340 EsterabadOlum1394 NahcivanDinIslam AleviKariyeriEtkilendikleriHallaci MansurEtkiledikleriSah Ismail Pir Sultan AbdalIlk yillariFazlullah 1339 1340 dolaylarinda Iran in Astarabad sehrinde hakim bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Geleneksel Hurufi biyografisine gore Fazlullah Astarabadi soyunu yedinci Sia Imami Musa el Kazim a dayandiran bir hanede dogmustur Fazlullah in sekizinci ya da dokuzuncu kusaktan selefi o donemde heterodoks Islam in merkezi olan Yemen kokenli bir aileden gelen Muhammed el Yemani dir Fazlullah in ailesi Sunni Islam in Safii ekolundendi ancak bu onun dini gelisiminde buyuk bir rol oynamadi Henuz cocukken babasi oldugunde Fazlullah onun makamini miras aldi ve yardimcilari mahkemenin islerini yuruturken bir figuran gibi davranarak her gun at sirtinda mahkeme binasina geldi On sekiz yasindayken gocebe bir dervis Mevlana Celaleddin i Rumi nin bir dizesini okudugunda olaganustu bir dini deneyim yasadi Sonsuzlugun ozune sahipken neden olumden korkuyorsunuz Tanri nin isigina sahipken mezar sizi nasil icine alabilir Fazlullah transa gecti ve ayetlerin anlamini sordugunda din hocasi ona bunu anlamak icin kisinin hayatini dini arayislara adamasi gerektigini ve o zaman anlamini entelektuel olarak bilmek yerine deneyimleyebilecegini soyledi Bir yil boyunca gunduzleri yargiclik gorevini surdurmeye calisip geceleri bir mezarlikta tek basina dua ettikten sonra ailesini malini mulkunu ve guvenligini terk ederek gezgin bir din arayicisi oldu Astarabad dan ayrilirken giysilerini tanistigi bir cobanin kece giysileriyle degistirdi O andan itibaren dunyevi baglantilari ve konforu terk ettiginin bir sembolu olarak hep bu gomlegi giydi YasamiIbn Hacer el Askalani ve Tebrizli Riza Nur Hidayet ise Meshedli oldugunu ifade eder Ancak Fazlullah in Nevmname sinde acikca Esterabadli Alevi Turk mutasavvifi oldugunu bildirdigi kaydedilir EserleriCavidanname Muhabbetname Vasiyetname Nevmname Arsname DivanAyrica bakinizAlevilik HurufilikKaynakca Gilles Veinstein Syncretismes Et Heresies Dans L Orient Seljoukide Et Ottoman XIVe XVIIIe Siecles Peeters Publishers 2005 p 307 90 429 1549 8 Encyclopedia Iranica ASTARABADi FAZLALLAH d 796 1394 founder of the Ḥorufi religion H Algar 17 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2024 Seyid Imadeddin Nesimi Azerbaijani Sufi Mystic Britannica www britannica com Ingilizce 14 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2024 Abbas Amanat Imagining the End Visions of Apocalypse from the Ancient Middle East to Modern America I B Tauris 2002 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 12 sayfa 277 Abdulbaki Golpinarli Hurufilik Alevi Batini Turk Tarikat ittikadleri Metinleri Katalogu s 4