Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Filipin cadı makisi veya Filipin tarsiyeri (Carlito syrichta, eski sınıflandırmaya göre Tarsius syrichta), Filipinlere özgü bir primat türü. Tür, üç farklı genetik soydan oluşur: Bohol-Samar-Leyte soyu, Dinagat-Caraga soyu ve Mindanao-Zamboanga soyu. Bununla birlikte, bu farklı genetik soylardan, Leyte ve Samar'dan C. syrichta syrichta, Mindanao'dan C. s. carbonarius ve C. s. fraterculus, bazı popülasyonların yok olma tehdidi altında olabileceği çok belirsiz bir durum var. Ayrıca, hangisinin veya hangilerinin tehdit altında olduğu bilinmiyor ve ormansızlaşma birçok yerde Filipin tarsiyerlerinin orijinal yaşam alanlarının neredeyse tamamını ortadan kaldırmış olduğundan, acilen harekete geçilmesi ve bu eşsiz primat taksonlarına öncelik olarak koruma alanı olarak tanımlanması gerekiyor.
| Filipin cadı makisi | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bohol'da bir cadı maki | |||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||
 Neredeyse tehdit altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| Carlito syrichta | |||||||||||||||||||
| Alt türler | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Yaşam şekli
Filipin tarsiyerleri diğer tarsiyerler gibi gececildir, ancak şafakta ve alacakaranlıkta da aktiftir. Gündüzleri yoğun bitki örtüsünde ya da bazen içi boş bir ağaçta uyurlar. Gün batımında böcek avı aramaya başlarlar. Ağaçtan ağaca dikey olarak kolayca sıçrayan çevik akrobatlardır. Büyük ölçüde sosyaldirler, ancak çift bağı sadece karşı cinsle yapılır. Bazen dört veya daha az hayvandan oluşan gruplar halinde birleşirler. Hızlı bir hareket yapılmadıkça, diğer türlerden ve özellikle insanlardan çok az korktuklarını gösterirler. Tehdit edildiklerinde tiz bir ses çıkarırlar. Diğer primatlardan daha az sesli olsa da, bir tarsier, bölgesel bakım çağrıları ve erkek ve dişilerin aralıklarını içeren çeşitli iletişim araçları kullanır. Ayrıca salgı bezlerinden gelen koku işaretlerini kullanırlar ve bölgelerinin sınırlarını çizerler.
Koruma
Filipin tarsiyerinin IUCN tehdit statüsünün tarihi, yıllar içinde değişti ve bu da derin bir bilgi eksikliğine işaret ediyor. Başlangıçta Tehlikede (EN) olarak listelenmiş olup, 1996 yılında Düşük Risk/Koruma Bağımlı (LR/CD) düzeyine indirilmiştir. Daha sonra Veri Yetersiz (DD) olarak listelendi ve şu anda Tehdit Altında (NT) olarak listeleniyor. Bunun yansıttığı şey, Filipinler'de bulunan, dört büyük adaya (Samar, Leyte, Bohol ve Mindanao) ve bilinmeyen sayıda küçük adaya (örneğin, Dinagat, Basilan) dağılmış tüm tarsierlerin metapopülasyonunun yakın tehlikede olmayabileceğidir. Bununla birlikte, bu, daha büyük olasılıkla başı belada olabilecek genetik olarak farklı soyları temsil eden bazı popülasyonların gerçek durumunu maskeler. Genetik olarak farklı üç soy, sadece birkaç taksonomist tarafından kabul edilmesine rağmen, açıklanan üç alt türün dağılımına karşılık gelmez. Brandon-Jones ve ark. (2004) kabul eksikliğinin daha çok taksonomik ayrım için gerekli olan sınırlı morfolojik kanıttan kaynaklandığı sonucuna varmıştır. Taksonomik olarak şifreli birçok gece türünde olduğu gibi, morfolojik varyasyon minimaldir. Bu, Filipin tarsierlerinin müze örneklerinin Mindanao Adası'ndaki Davao Körfezi'ndeki sadece iki bölgeye doğru büyük ölçüde eğilmesiyle daha da karmaşıklaşıyor. Bu nedenle, üç soyun taksonomik netliği, bu farklı soylar kaybolmadan ve metapopülasyon içindeki gerçek tür durumunu ortaya çıkarma fırsatı sonsuza dek kaybolmadan önce, daha fazla morfolojik verinin yanı sıra bilinen aralığı boyunca genetik veri elde etmeye dayanır.
Filipinler, “mega çeşitliliğin mega ormansızlaşmayla buluştuğu” bölge olarak tanımlanmaktadır. Dünyanın En Çok Tehdit Edilen 10 Orman Noktası listesinde Filipinler, koruma kriziyle ünlü bir ülke olan Madagaskar'ın önünde 4. sırada yer alıyor (CI 2011). Gerçekten de, orijinal ormanların belki de %7'si Filipinler'de kalmıştır. Tarsiyerlerin zorunlu orman türleri olup olmadığı belirsiz olduğundan, bu özellikle üzücüdür ve hızlı bir şekilde çözülmesi gereken başka bir sorundur. Filipin tarsiyerinin hayatta kalmasına yönelik tehditleri daha da karmaşık hale getiren şey, iklim değişikliği nedeniyle tayfunların sıklığı ve yoğunluğunda görülen artıştır. 2013 yılında, süper tayfun Haiyan, Leyte ve Samara'daki kritik tarsier habitatlarını doğrudan süpürdü. Bu süper tayfun ve diğer beklenen tayfunların yanı sıra benzer büyüklükteki diğer doğal afetlerin tarsierlerin hayatta kalması üzerindeki doğrudan etkileri hala araştırılmaktadır, ancak büyük olasılıkla yıkıcıdır. Son olarak, Bohol adasında tarsierler ekoturizm maskotu olarak kullanılırken, bu uygulamanın düzenlemesi zayıftır. Birçok tarsiyer, özellikle gündüzleri sergilenen gece hayvanları olduklarından, yürek parçalayıcı olabilecek koşullarda yol kenarındaki cazibe merkezleri olarak sergileniyor. Tarsiyerleri esaret altında canlı tutmanın zorlukları göz önüne alındığında, bu hayvanlar arasında ölüm oranının yüksek olduğu ve öldüklerinde bunların yerini vahşi doğadan toplanan tarsiyerlerin aldığı varsayılmaktadır. Ayrıca, ne yazık ki, muhtemelen bir dereceye kadar tarsierlerin turizm maskotları statüsünden kaynaklanan, evcil hayvan olarak tarsiyerlerde gelişen bir yasadışı ticaret var. Tarsiyerlerin turizm maskotları olarak kullanılması övgüye değer olsa ve turizmi ve dolayısıyla korumayı teşvik etme yeteneklerini kanıtlasa da, Filipinler'deki endüstrinin tarsiyerlerin turizm ve koruma için nasıl yönetildiğini iyileştirmesi gerekiyor.
Bu nedenle, Filipin tarsiyerinin dünyanın en çok nesli tükenmekte olan 25 primatı arasında yer almasına rağmen, şu anki IUCN tehdit statüsünün Tehdit Altında olması aşağıdakilerden kaynaklanmaktadır: İlk olarak, NT statüsü tüm adalardaki tüm Filipin tarsiyerlerinin metapopülasyonuna verildi. Tarsiyerlerin üç farklı genetik soyunun tanımlanmasıyla, her bir genetik soyun oluşum kapsamı artık önemli ölçüde azaltılmıştır ve her soyun popülasyon durumu bilinmemektedir, bu nedenle bazı farklı genetik soylar için yok olma tehdidi artık gerçek bir olasılıktır. İkincisi, Filipinler bir mega ormansızlaşma ülkesidir ve potansiyel alternatif habitatlar olduğu bildirilmiş olsa da, orman dışı habitatların kalıcı olarak üç farklı genetik tarsiyer soyunu sürdürüp sürdüremeyeceği belirsizliğini koruyor. Üçüncüsü, iklim değişikliği, özellikle Filipinler gibi son derece savunmasız bir ülkede tayfunların sıklığının ve yoğunluğunun artmasına neden olabilir, bu nedenle yukarıda açıklanan ilk iki faktörle birleştiğinde, bu, tarsiyerlerin yok olma riskini daha da kötüleştirebilir. Son olarak, tarsiyerler, turizm maskotları olarak rolleri aracılığıyla korumayı teşvik etme konusunda büyük güce sahiptir, ancak ne yazık ki, zayıf yönetim nedeniyle mevcut uygulamalar neslinin tükenme riskini artırabilir ve bunun düzeltilmesi gerekir. Yukarıda sıralanan nedenler, mevcut en iyi bilgilere dayanmaktadır ve zeminde daha fazla doğrulanmalıdır. Üç genetik soyun gerçekten ayrı türler olup olmadığını ve ayrıca her bir soyun popülasyon düzeyini belirlemek için bu tarsiyerlerle doğrudan deneyime sahip uzmanların derhal harekete geçirilmesi gerekir. Koruma için yapılabilecek şeyler arasında; tarsiyer popülasyonlarını sürdürmek için orman dışı habitatların uygunluğunu değerlendirmek; tarsiyerlerin neslinin tükenme riskinin yıkıcı rahatsızlıklardan nasıl etkilendiğini incelemek; ve ekoturizm yoluyla koruma için amiral gemisi türler olarak tarsiyerlerin onlara zarar vermeden nasıl geliştirilebileceğini incelemek yer alır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k Primates in peril : the world's 25 most endangered primates 2014-2016. Christoph Schwitzer, Russell A. Mittermeier, Anthony B. Rylands, Federica Chiozza, Elizabeth A. Williamson, Janette Wallis, Alison Cotton, Stephen D. Nash, IUCN/SSC Primate Specialist Group. Arlington, Virginia. 2015. ss. 43-44. ISBN . OCLC 999428745.
- ^ a b c . IUCN Red List of Threatened Species. 30 Haziran 2008. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ Brown, Rafe M.; Weghorst, Jennifer A.; Olson, Karen V.; Duya, Mariano R. M.; Barley, Anthony J.; Duya, Melizar V.; Shekelle, Myron; Neri-Arboleda, Irene; Esselstyn, Jacob A.; Dominy, Nathaniel J.; Ong, Perry S. (19 Ağustos 2014). "Conservation Genetics of the Philippine Tarsier: Cryptic Genetic Variation Restructures Conservation Priorities for an Island Archipelago Primate". PLoS ONE. 9 (8): e104340. doi:10.1371/journal.pone.0104340. ISSN 1932-6203.
- ^ . animalia.bio. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021.
- ^ Panela, S. 2014. The Philippines: where ‘megadiversity’ meets megadeforestation. Mongabey. http://news 12 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. mongabay.com/2014/07/the-philippines-where- megadiversity-meets-mega-deforestation/
Dış bağlantılar
![image]()
Vikitür'de Philippine tarsier ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Wikimedia Commons'ta Carlito syrichta ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- More tarsier images 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tarsiers, traditions and tourism all in one trip to Tupi
- It’s more fun for tarsiers in Mindanao 17 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Video: Govt forbids display of tarsiers 20 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., GMA News
- View the tarsier genome 15 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . in
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Filipin cadi makisi veya Filipin tarsiyeri Carlito syrichta eski siniflandirmaya gore Tarsius syrichta Filipinlere ozgu bir primat turu Tur uc farkli genetik soydan olusur Bohol Samar Leyte soyu Dinagat Caraga soyu ve Mindanao Zamboanga soyu Bununla birlikte bu farkli genetik soylardan Leyte ve Samar dan C syrichta syrichta Mindanao dan C s carbonarius ve C s fraterculus bazi populasyonlarin yok olma tehdidi altinda olabilecegi cok belirsiz bir durum var Ayrica hangisinin veya hangilerinin tehdit altinda oldugu bilinmiyor ve ormansizlasma bircok yerde Filipin tarsiyerlerinin orijinal yasam alanlarinin neredeyse tamamini ortadan kaldirmis oldugundan acilen harekete gecilmesi ve bu essiz primat taksonlarina oncelik olarak koruma alani olarak tanimlanmasi gerekiyor Filipin cadi makisiBohol da bir cadi makiKorunma durumuNeredeyse tehdit altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim PrimatesAlt takim HaplorhiniInfra takim TarsiiformesFamilya TarsiidaeCins Carlito Groves amp Shekelle 2010Tur C syrichtaIkili adlandirmaCarlito syrichta Linnaeus 1758 Alt turlerC s syrichta C s fraterculus C s carbonariusDagilimiSinonimlerTarsius philippinensis Meyer 1894 Simia syrichta Linnaeus 1758 Yasam sekliFilipin tarsiyerleri diger tarsiyerler gibi gececildir ancak safakta ve alacakaranlikta da aktiftir Gunduzleri yogun bitki ortusunde ya da bazen ici bos bir agacta uyurlar Gun batiminda bocek avi aramaya baslarlar Agactan agaca dikey olarak kolayca sicrayan cevik akrobatlardir Buyuk olcude sosyaldirler ancak cift bagi sadece karsi cinsle yapilir Bazen dort veya daha az hayvandan olusan gruplar halinde birlesirler Hizli bir hareket yapilmadikca diger turlerden ve ozellikle insanlardan cok az korktuklarini gosterirler Tehdit edildiklerinde tiz bir ses cikarirlar Diger primatlardan daha az sesli olsa da bir tarsier bolgesel bakim cagrilari ve erkek ve disilerin araliklarini iceren cesitli iletisim araclari kullanir Ayrica salgi bezlerinden gelen koku isaretlerini kullanirlar ve bolgelerinin sinirlarini cizerler KorumaTarsiyer Barinagi Corella Bohol Filipin tarsiyerinin IUCN tehdit statusunun tarihi yillar icinde degisti ve bu da derin bir bilgi eksikligine isaret ediyor Baslangicta Tehlikede EN olarak listelenmis olup 1996 yilinda Dusuk Risk Koruma Bagimli LR CD duzeyine indirilmistir Daha sonra Veri Yetersiz DD olarak listelendi ve su anda Tehdit Altinda NT olarak listeleniyor Bunun yansittigi sey Filipinler de bulunan dort buyuk adaya Samar Leyte Bohol ve Mindanao ve bilinmeyen sayida kucuk adaya ornegin Dinagat Basilan dagilmis tum tarsierlerin metapopulasyonunun yakin tehlikede olmayabilecegidir Bununla birlikte bu daha buyuk olasilikla basi belada olabilecek genetik olarak farkli soylari temsil eden bazi populasyonlarin gercek durumunu maskeler Genetik olarak farkli uc soy sadece birkac taksonomist tarafindan kabul edilmesine ragmen aciklanan uc alt turun dagilimina karsilik gelmez Brandon Jones ve ark 2004 kabul eksikliginin daha cok taksonomik ayrim icin gerekli olan sinirli morfolojik kanittan kaynaklandigi sonucuna varmistir Taksonomik olarak sifreli bircok gece turunde oldugu gibi morfolojik varyasyon minimaldir Bu Filipin tarsierlerinin muze orneklerinin Mindanao Adasi ndaki Davao Korfezi ndeki sadece iki bolgeye dogru buyuk olcude egilmesiyle daha da karmasiklasiyor Bu nedenle uc soyun taksonomik netligi bu farkli soylar kaybolmadan ve metapopulasyon icindeki gercek tur durumunu ortaya cikarma firsati sonsuza dek kaybolmadan once daha fazla morfolojik verinin yani sira bilinen araligi boyunca genetik veri elde etmeye dayanir Bohol Filipinler mega cesitliligin mega ormansizlasmayla bulustugu bolge olarak tanimlanmaktadir Dunyanin En Cok Tehdit Edilen 10 Orman Noktasi listesinde Filipinler koruma kriziyle unlu bir ulke olan Madagaskar in onunde 4 sirada yer aliyor CI 2011 Gercekten de orijinal ormanlarin belki de 7 si Filipinler de kalmistir Tarsiyerlerin zorunlu orman turleri olup olmadigi belirsiz oldugundan bu ozellikle uzucudur ve hizli bir sekilde cozulmesi gereken baska bir sorundur Filipin tarsiyerinin hayatta kalmasina yonelik tehditleri daha da karmasik hale getiren sey iklim degisikligi nedeniyle tayfunlarin sikligi ve yogunlugunda gorulen artistir 2013 yilinda super tayfun Haiyan Leyte ve Samara daki kritik tarsier habitatlarini dogrudan supurdu Bu super tayfun ve diger beklenen tayfunlarin yani sira benzer buyuklukteki diger dogal afetlerin tarsierlerin hayatta kalmasi uzerindeki dogrudan etkileri hala arastirilmaktadir ancak buyuk olasilikla yikicidir Son olarak Bohol adasinda tarsierler ekoturizm maskotu olarak kullanilirken bu uygulamanin duzenlemesi zayiftir Bircok tarsiyer ozellikle gunduzleri sergilenen gece hayvanlari olduklarindan yurek parcalayici olabilecek kosullarda yol kenarindaki cazibe merkezleri olarak sergileniyor Tarsiyerleri esaret altinda canli tutmanin zorluklari goz onune alindiginda bu hayvanlar arasinda olum oraninin yuksek oldugu ve olduklerinde bunlarin yerini vahsi dogadan toplanan tarsiyerlerin aldigi varsayilmaktadir Ayrica ne yazik ki muhtemelen bir dereceye kadar tarsierlerin turizm maskotlari statusunden kaynaklanan evcil hayvan olarak tarsiyerlerde gelisen bir yasadisi ticaret var Tarsiyerlerin turizm maskotlari olarak kullanilmasi ovguye deger olsa ve turizmi ve dolayisiyla korumayi tesvik etme yeteneklerini kanitlasa da Filipinler deki endustrinin tarsiyerlerin turizm ve koruma icin nasil yonetildigini iyilestirmesi gerekiyor Bu nedenle Filipin tarsiyerinin dunyanin en cok nesli tukenmekte olan 25 primati arasinda yer almasina ragmen su anki IUCN tehdit statusunun Tehdit Altinda olmasi asagidakilerden kaynaklanmaktadir Ilk olarak NT statusu tum adalardaki tum Filipin tarsiyerlerinin metapopulasyonuna verildi Tarsiyerlerin uc farkli genetik soyunun tanimlanmasiyla her bir genetik soyun olusum kapsami artik onemli olcude azaltilmistir ve her soyun populasyon durumu bilinmemektedir bu nedenle bazi farkli genetik soylar icin yok olma tehdidi artik gercek bir olasiliktir Ikincisi Filipinler bir mega ormansizlasma ulkesidir ve potansiyel alternatif habitatlar oldugu bildirilmis olsa da orman disi habitatlarin kalici olarak uc farkli genetik tarsiyer soyunu surdurup surduremeyecegi belirsizligini koruyor Ucuncusu iklim degisikligi ozellikle Filipinler gibi son derece savunmasiz bir ulkede tayfunlarin sikliginin ve yogunlugunun artmasina neden olabilir bu nedenle yukarida aciklanan ilk iki faktorle birlestiginde bu tarsiyerlerin yok olma riskini daha da kotulestirebilir Son olarak tarsiyerler turizm maskotlari olarak rolleri araciligiyla korumayi tesvik etme konusunda buyuk guce sahiptir ancak ne yazik ki zayif yonetim nedeniyle mevcut uygulamalar neslinin tukenme riskini artirabilir ve bunun duzeltilmesi gerekir Yukarida siralanan nedenler mevcut en iyi bilgilere dayanmaktadir ve zeminde daha fazla dogrulanmalidir Uc genetik soyun gercekten ayri turler olup olmadigini ve ayrica her bir soyun populasyon duzeyini belirlemek icin bu tarsiyerlerle dogrudan deneyime sahip uzmanlarin derhal harekete gecirilmesi gerekir Koruma icin yapilabilecek seyler arasinda tarsiyer populasyonlarini surdurmek icin orman disi habitatlarin uygunlugunu degerlendirmek tarsiyerlerin neslinin tukenme riskinin yikici rahatsizliklardan nasil etkilendigini incelemek ve ekoturizm yoluyla koruma icin amiral gemisi turler olarak tarsiyerlerin onlara zarar vermeden nasil gelistirilebilecegini incelemek yer alir Kaynakca a b c d e f g h i j k Primates in peril the world s 25 most endangered primates 2014 2016 Christoph Schwitzer Russell A Mittermeier Anthony B Rylands Federica Chiozza Elizabeth A Williamson Janette Wallis Alison Cotton Stephen D Nash IUCN SSC Primate Specialist Group Arlington Virginia 2015 ss 43 44 ISBN 978 1 934151 95 2 OCLC 999428745 a b c IUCN Red List of Threatened Species 30 Haziran 2008 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2021 Brown Rafe M Weghorst Jennifer A Olson Karen V Duya Mariano R M Barley Anthony J Duya Melizar V Shekelle Myron Neri Arboleda Irene Esselstyn Jacob A Dominy Nathaniel J Ong Perry S 19 Agustos 2014 Conservation Genetics of the Philippine Tarsier Cryptic Genetic Variation Restructures Conservation Priorities for an Island Archipelago Primate PLoS ONE 9 8 e104340 doi 10 1371 journal pone 0104340 ISSN 1932 6203 animalia bio 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2021 Panela S 2014 The Philippines where megadiversity meets megadeforestation Mongabey http news 12 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde mongabay com 2014 07 the philippines where megadiversity meets mega deforestation Dis baglantilarVikitur de Philippine tarsier ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Carlito syrichta ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur More tarsier images 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tarsiers traditions and tourism all in one trip to Tupi It s more fun for tarsiers in Mindanao 17 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Video Govt forbids display of tarsiers 20 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde GMA News View the tarsier genome 15 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde in