Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
François Tombalbaye, diğer adıyla Ngarta Tombalbaye (d. 15 Haziran, 1918 - ö. 13 Nisan 1975), Çad'ın ilk devlet başkanı olarak görev yapmış olan bir öğretmen ve sendika aktivisti. Ülkenin güney bölgesinde, şehri yakınında 'nde doğdu. Güneydeki beş bölgede etkin konumda olan etnik grubundandı. Tombalbaye lideri olarak 'nin ardılı oldu ve 1959'da Çad koloni hükûmetinin başına geçti. Ülkeyi 11 Ağustos 1960'taki bağımsızlığı sırasında yönetti ve ilk devlet ve hükûmet başkanı oldu.
Tombalbaye ülkenin hem güneyi hem de kuzeyinden gelen ve ilerici olarak tanımlanan güçlerin bir koalisyonunu yönetti ve koloni yasama organı olarak merkezdeki daha muhafazakâr islami grupları izole etti. Bağımsızlığın ardından daha otokratik bir idare kurdu, hem kendi partisi içindeki hem de diğer partilerdeki muhalif öğeleri durdurmak için kendi partisi dışındaki tüm siyasi partileri yasakladı. 1963'te ayaklanmalara tepki olarak milli meclisi kapattı. Kamu hizmetlerini ulusallaştırmaya başlayarak, Fransız idarecileri daha az becerikli bölge sakinleriyle değiştirdi. Ulusallaştırmayı finanse etmek için "Ulusal Borç" adı altında vergileri arttırdı.
Ekim 1968'de Tombalbaye Washington'da Başkan Lyndon B. Johnson'ın misafiri oldu. Johnson ile yaptığı konuşmanın ardından, Texas'a gitti, 'nin bir parçası olan ICASALS (Verimsiz ve Yarıverimsiz Toprak Çalışmaları için Uluslararası Merkez)'de araştırmacılar ve bilim adamlarıyla birlikte oldu.
Tombalbaye'nin ülkeyi programı, ülkenin kuzeyi ve merkezindeki müslüman çoğunluğun Hristiyan ve animist güneydeki otoriteyi tanımaması yüzünden başarısız oldu. Müslüman Gorane halkı ülkenin bağımsızlığını, kontrolün Fransız kolonicilerden güneylilere kayması olarak görüyorlardı. 1 Kasım 1965'te 'nde başlayan ayaklanma 500 kişinin ölümüyle sonuçlandı. Bu olay, Çad'ın komşuları kuzeydeki Libya ve doğudaki Sudan'ın da ilgili olduğu, ülkenin merkezinde ve kuzeyindeki bir dizi karışıklığın başlangıcı oldu. Bu dönemdeki en etkin hareket, Sudan'da konumlanmış olan ya da 'ydi. FROLINAT örgüt içi bölünmeler ve fraksiyonlar arasındaki rekabet yüzünden sıkıntılı günler geçirmesine rağmen Tombalbaye'nin otoritesine direnebilmeyi başardı. Tombalbaye yardım için ülkenin eski koloni gücü Fransa'yı ziyaret etti ve iki ülke arasındaki bağımsızlık antlaşmasının hükümlerini hatırlattı.
Fransa ülkeye asker göndermeyi kabul etti, ama Tombalbaye'nin ordu, hükûmet ve kamu hizmetlerinde reform yapmasını şart koşuyordu. Tombalbaye tarafından keyfi olarak koyulan vergiler ve yasalar feshedildi ve ülkenin geleneksel sultanlarının vergi tahsildarlığındaki rolü iade edildi (vergi gelirinin %10'unu onlar alıyorlardı). 1969'da Fransa'nın koşullarını kabul etti ve Çad, aşamalı bir liberalleşme sürecine girdi. 1969'daki seçimlerde, yüzlerce siyasi mahkûm hapishanelerden çıkarıldı ama Tombalbaye hala oy pusulasındaki tek adaydı.
Liberalleşmenin bir sonraki işareti 1971'de geldi, Tombalbaye kongresinde birtakım hatalar yapmış olduğunu itiraf etti. Hükûmeti düzeltmek için yeni adımlar attı ve daha çok Goraneye yeni hükûmetinde yer verdi. Görev tamamlanmış gibi göründüğü için Fransa ülkeden askerlerini çekti.
İlerleme Ağustos 1971'de, Libyalı lider Muammer el-Kaddafi ile bağlantılı bir hükûmet darbesi açığa çıkarıldığı zaman sona erdi. Tombalbaye hemen kuzey komşusuyla ilişkilerini kesti ve Kaddafi karşıtı güçlerin kendi bölgesinde operasyon yapmasına izin verdi. Karşılık olarak, Kaddafi Tombalbaye karşıtı FROLINAT muhalefetini tanıdı ve onlara yardım gönderdi. Bu sırada, Tombalbaye'nin en çok destek aldığı yer olan ülkenin güneyinde, popüler Genelkurmay Başkanı ile Albay (sonra Çad devlet başkanı olacak) Félix Malloum'un görevden alınmasına öğrenciler grev ile karşılık verdiler. Çad bir kuraklığın etkisine girmişti ve Tombalbaye siyasi mahkûmlar için çıkarılan genel af kararını feshetmişti. 1972'nin sonunda, 1000'in üzerinde kişi siyasi nedenlerle tutuklanmıştı. Aynı zamanda, Arap dünyası'nın Libya'ya desteğini azaltmaya çalıştı ve FROLINAT içindeki çatışmaları kışkırttı.
Her şeye rağmen, Tombalbaye kendi hükûmetini de emniyetsiz hissediyordu. Malloum'un da içinde bulunduğu birtakım önemli PPT liderlerini, kendisini cadılık ve kara büyüyle devirmeyi planladıkları gerekçesiyle tutuklattı. Bu olay kurban edildiği iddia edilen hayvan nedeniyle "Kara Koyun Komplosu" adıyla anıldı. Ağustos ayında Tombalbaye PPT'yi dağıttı ve onun yerine (MNRCS) adında yeni bir siyasi parti kurdu. adı altında başlatılan yeni hareket Afrikalılaştırmayı arttırdı: Başkent Fort-Lamy'nin adı N'Djamena yapıldı ve Tombalbaye kendi adını François'den Ngarta'ya değiştirdi. Hristiyanlık kötülendi, Misyonerler ülkeden çıkarıldı ve güneydeki on altı ve elli yaş arası tüm Müslüman olmayan erkekler kamu hizmeti ve askeriyede terfi kazanmak için adı verilen geleneksel başlama ayinini yapmak zorunda burakıldılar. Bu ayinler Çad'ın tek bir etnik grubuna (Tombalbaye'nin kendi etnik grubu olan ) aitti ve bu grubun sadece bir alt grubunda uygulanıyordu. Diğer herkes için, bu ayinler nahoş ve yabancıydı.
Bu sırada Afrika'da kuraklık giderek kötüleşmişti. Bozulan ekonomiyi düzeltmek için, "gönüllü" insanlar pamuk üretimini arttırmaya zorlandılar. Güneyde desteğinin azalmasıyla, Tombalbaye orduya müdahale etmeye başlayarak keyfi terfiler ve rütbe indirmelerine başvurdu. Sonunda 13 Nisan 1975'te, ülkenin önemli görevlilerinin başarılı bir tutuklanmasının ardından, bir grup asker Tombalbaye'yi öldürdü ve Félix Malloum general olarak onun yerine yeni devlet başkanı oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Chad: A Country Study15 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. | Çad Devlet Başkanı 1960–1975 | Sonra gelen: Noël Milarew Odingar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Francois Tombalbaye diger adiyla Ngarta Tombalbaye d 15 Haziran 1918 o 13 Nisan 1975 Cad in ilk devlet baskani olarak gorev yapmis olan bir ogretmen ve sendika aktivisti Ulkenin guney bolgesinde sehri yakininda nde dogdu Guneydeki bes bolgede etkin konumda olan etnik grubundandi Tombalbaye lideri olarak nin ardili oldu ve 1959 da Cad koloni hukumetinin basina gecti Ulkeyi 11 Agustos 1960 taki bagimsizligi sirasinda yonetti ve ilk devlet ve hukumet baskani oldu Francois TombalbayeBaskan Tombalbaye bagimsizligin onuncu yildonumunu kutlamalarinda bir gecit toreninde yururken Tombalbaye ulkenin hem guneyi hem de kuzeyinden gelen ve ilerici olarak tanimlanan guclerin bir koalisyonunu yonetti ve koloni yasama organi olarak merkezdeki daha muhafazakar islami gruplari izole etti Bagimsizligin ardindan daha otokratik bir idare kurdu hem kendi partisi icindeki hem de diger partilerdeki muhalif ogeleri durdurmak icin kendi partisi disindaki tum siyasi partileri yasakladi 1963 te ayaklanmalara tepki olarak milli meclisi kapatti Kamu hizmetlerini ulusallastirmaya baslayarak Fransiz idarecileri daha az becerikli bolge sakinleriyle degistirdi Ulusallastirmayi finanse etmek icin Ulusal Borc adi altinda vergileri arttirdi Ekim 1968 de Tombalbaye Washington da Baskan Lyndon B Johnson in misafiri oldu Johnson ile yaptigi konusmanin ardindan Texas a gitti nin bir parcasi olan ICASALS Verimsiz ve Yariverimsiz Toprak Calismalari icin Uluslararasi Merkez de arastirmacilar ve bilim adamlariyla birlikte oldu Tombalbaye nin ulkeyi programi ulkenin kuzeyi ve merkezindeki musluman cogunlugun Hristiyan ve animist guneydeki otoriteyi tanimamasi yuzunden basarisiz oldu Musluman Gorane halki ulkenin bagimsizligini kontrolun Fransiz kolonicilerden guneylilere kaymasi olarak goruyorlardi 1 Kasim 1965 te nde baslayan ayaklanma 500 kisinin olumuyle sonuclandi Bu olay Cad in komsulari kuzeydeki Libya ve dogudaki Sudan in da ilgili oldugu ulkenin merkezinde ve kuzeyindeki bir dizi karisikligin baslangici oldu Bu donemdeki en etkin hareket Sudan da konumlanmis olan ya da ydi FROLINAT orgut ici bolunmeler ve fraksiyonlar arasindaki rekabet yuzunden sikintili gunler gecirmesine ragmen Tombalbaye nin otoritesine direnebilmeyi basardi Tombalbaye yardim icin ulkenin eski koloni gucu Fransa yi ziyaret etti ve iki ulke arasindaki bagimsizlik antlasmasinin hukumlerini hatirlatti Fransa ulkeye asker gondermeyi kabul etti ama Tombalbaye nin ordu hukumet ve kamu hizmetlerinde reform yapmasini sart kosuyordu Tombalbaye tarafindan keyfi olarak koyulan vergiler ve yasalar feshedildi ve ulkenin geleneksel sultanlarinin vergi tahsildarligindaki rolu iade edildi vergi gelirinin 10 unu onlar aliyorlardi 1969 da Fransa nin kosullarini kabul etti ve Cad asamali bir liberallesme surecine girdi 1969 daki secimlerde yuzlerce siyasi mahkum hapishanelerden cikarildi ama Tombalbaye hala oy pusulasindaki tek adaydi Liberallesmenin bir sonraki isareti 1971 de geldi Tombalbaye kongresinde birtakim hatalar yapmis oldugunu itiraf etti Hukumeti duzeltmek icin yeni adimlar atti ve daha cok Goraneye yeni hukumetinde yer verdi Gorev tamamlanmis gibi gorundugu icin Fransa ulkeden askerlerini cekti Ilerleme Agustos 1971 de Libyali lider Muammer el Kaddafi ile baglantili bir hukumet darbesi aciga cikarildigi zaman sona erdi Tombalbaye hemen kuzey komsusuyla iliskilerini kesti ve Kaddafi karsiti guclerin kendi bolgesinde operasyon yapmasina izin verdi Karsilik olarak Kaddafi Tombalbaye karsiti FROLINAT muhalefetini tanidi ve onlara yardim gonderdi Bu sirada Tombalbaye nin en cok destek aldigi yer olan ulkenin guneyinde populer Genelkurmay Baskani ile Albay sonra Cad devlet baskani olacak Felix Malloum un gorevden alinmasina ogrenciler grev ile karsilik verdiler Cad bir kurakligin etkisine girmisti ve Tombalbaye siyasi mahkumlar icin cikarilan genel af kararini feshetmisti 1972 nin sonunda 1000 in uzerinde kisi siyasi nedenlerle tutuklanmisti Ayni zamanda Arap dunyasi nin Libya ya destegini azaltmaya calisti ve FROLINAT icindeki catismalari kiskirtti Her seye ragmen Tombalbaye kendi hukumetini de emniyetsiz hissediyordu Malloum un da icinde bulundugu birtakim onemli PPT liderlerini kendisini cadilik ve kara buyuyle devirmeyi planladiklari gerekcesiyle tutuklatti Bu olay kurban edildigi iddia edilen hayvan nedeniyle Kara Koyun Komplosu adiyla anildi Agustos ayinda Tombalbaye PPT yi dagitti ve onun yerine MNRCS adinda yeni bir siyasi parti kurdu adi altinda baslatilan yeni hareket Afrikalilastirmayi arttirdi Baskent Fort Lamy nin adi N Djamena yapildi ve Tombalbaye kendi adini Francois den Ngarta ya degistirdi Hristiyanlik kotulendi Misyonerler ulkeden cikarildi ve guneydeki on alti ve elli yas arasi tum Musluman olmayan erkekler kamu hizmeti ve askeriyede terfi kazanmak icin adi verilen geleneksel baslama ayinini yapmak zorunda burakildilar Bu ayinler Cad in tek bir etnik grubuna Tombalbaye nin kendi etnik grubu olan aitti ve bu grubun sadece bir alt grubunda uygulaniyordu Diger herkes icin bu ayinler nahos ve yabanciydi Bu sirada Afrika da kuraklik giderek kotulesmisti Bozulan ekonomiyi duzeltmek icin gonullu insanlar pamuk uretimini arttirmaya zorlandilar Guneyde desteginin azalmasiyla Tombalbaye orduya mudahale etmeye baslayarak keyfi terfiler ve rutbe indirmelerine basvurdu Sonunda 13 Nisan 1975 te ulkenin onemli gorevlilerinin basarili bir tutuklanmasinin ardindan bir grup asker Tombalbaye yi oldurdu ve Felix Malloum general olarak onun yerine yeni devlet baskani oldu Ayrica bakinizKaynakcaChad A Country Study15 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendiSiyasi goreviOnce gelen Once gelen yoktur Cad Devlet Baskani 1960 1975 Sonra gelen Noel Milarew Odingar