Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pamuk (Gossypium hirsitum), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından anavatanı Hindistan olan kültürü yapılan bir bitki türüdür.
| Pamuk | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Gossypium hirsitum L. |
Morfoloji
Pamuk bitkisi kök, sap, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşmaktadır. Tür ve varyetesine göre 60–120 cm, ağaç halinde olanlar ise 5–6 m boylanabilir. Pamuk 30–100 cm derine, 50–80 cm yanlarına uzanan kazık köke sahiptir. Toprak yüzeyinin 8–10 cm altında ilk yan kökler meydana gelir Bunlar yatay olarak büyürler. Yan köklerin sayıları 3-4 tanedir. Her biri tekrar dallanarak etrafa yayılır. Epidermis hücrelerinin dışa doğru uzaması ile sayısız emici tüyler meydana gelir. Genel olarak kök toprakta dik olarak ya da bir süre sonra zikzak çizerek devam eder. Uygun koşullarda kök uzunluğu 1,5 m'ye kadar ulaşabilir.
Afrika'da, çok yıllık ağaç şeklinde olan pamuk çeşitleri de vardır. Pamuk gövdeleri dik, dallanmış ve çok tüylüdür. Yapraklar uzun saplı, parçalı ve tabanı kalp şeklindedir. Çiçekler saplı ve yaprakların koltuğunda tek tek bulunur. Dış çanak yaprakları üç parçalı, taç yaprakları ise beş serbest parçalıdır. Meyvesi, olgunlukta açılan veya kapalı kalan, 3-5 gözlü bir kapsüldür. Bu kapsüle koza da denir. Her gözde siyahımsı renkli, oval şekilli ve üzeri uzun, sık ve beyaz renkli tüylerle örtülü 5-10 tohum bulunur. Pamuk tohumu, etrafındaki bu tüy veya liflerle beraber `kütlü` adını alır.
Tarih ve etimoloji
Arkeolojik kanıtlar gerek Hindistan gerek Güney Amerika'da birbirinden bağımsız olarak 6000 ila 7000 yıl önce pamuğun değişik türlerinin tarımının yapıldığı ve giyimde kullanıldığını göstermektedir. Eski dünyaya pamuk Hindistan'daki Harappa uygarlığından gelmiştir. Mezopotamya'dan da Eski Mısır'a geçmiştir.
Pamuğun Arapçadaki ismi olan kutun ('al kutun') İngilizceye cotton, İspanyolcaya algodón olarak geçmiştir. Pamuk için Türkiye'de yerel olarak üreticilerin kullandığı 'pambuk', 'bambuk' adının da, bugün Kuzey Suriye'de yer alan Menbic şehrinin (Hierapolis Bambyce ya da Bambyke) başka dillerdeki değişik söylenişinden gelmiş olması muhtemeldir. (Arnold Toynbee, Turkey: A Past and a Future, dipnot.50)
Pamuk, alüvyonlu ve kuvvetli toprakları sever. Derin sürülmüş ve iyi gübrelenmiş topraklara ekilir. Ekim; sıcak bölgelerde şubat, soğuk bölgelerde Mart-Nisan aylarında yapılır. Ağustos ve Eylül'de hasat edilir. Pamuk için en büyük tehlike yağmurlardır. Yağmurlar, verimin ve kalitenin düşmesine sebep olur.
Türkiye'de MÖ 330 yılına dek geriye giden uzun bir tarihçesi olmasına karşın asıl gelişmesi 11. yüzyılda Selçuklu Türkleri ve 14. yüzyılda Osmanlı Türkleri zamanında olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanından sonra ise pamuk tarımına büyük önem verilmiştir.
Pamuk çeşitleri
Türkiye'de yetiştirilen pamukların tamamı orta lifli pamuklar olup birçok çeşidi kullanılmaktadır. Yaygın olanları; Gloria, Lydia, 499, Lima, BA373 akala, Stoneville 453, Carolina Quin, Çukurova 1518, Sayar 314, Nazilli 84, Nazilli 87, Maraş/Erşan 92, Ege 7913 Carmen, Flora, Celia, Candia, Julia, Beyaz Altın 119, BA308, Diamond çeşididir.
Ekolojik istekleri
Pamuk için ideal hava sıcaklığı 21 ila 37 °C arasındadır. Toprak yeterince süzek, kumlu-killi ve organik maddece zengin olmalıdır.
Dünyada pamuk üretimi
| Sıra | Ülke | 2009 | 2010 | 2011 |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Çin | 6,377,000 | 5,970,000 | 6,588,950 |
| 2 |  Hindistan | 4,083,400 | 5,683,000 | 5,984,000 |
| 3 |  ABD | 2,653,520 | 3,941,700 | 3,412,550 |
| 4 |  Pakistan | 2,111,400 | 1,869,000 | 2,312,000 |
| 5 |  Brezilya | 956,189 | 973,449 | 1,673,337 |
| 6 |  Özbekistan | 1,128,200 | 1,136,120 | 983,400 |
| 7 |  Türkiye | 638,250 | 816,705 | 954,600 |
| 8 |  Avustralya | 329,000 | 386,800 | 843,572 |
| 9 |  Türkmenistan | 220,100 | 330,000 | 330,000 |
| 10 |  Arjantin | 135,000 | 230,000 | 295,000 |
| — | Dünya | 19,848,921 | 22,714,154 | 24,941,738 |
| Kaynak: BM Gıda ve Tarım Örgütü | ||||
Ayrıca bakınız
- Pamuk hasat makinası
- Bisinoz
- Nitroselüloz(Pamuk barutu)
- Pamuk yağı
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Cotton ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2019.
- ^ "Production of Cotton by countries". UN Food & Agriculture Organization. 2011. 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pamuk Gossypium hirsitum ebegumecigiller Malvaceae familyasindan anavatani Hindistan olan kulturu yapilan bir bitki turudur PamukBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliophyta Kapali tohumlular Sinif Magnoliopsida Iki cenekliler Takim MalvalesFamilya Malvaceae Ebegumecigiller Cins Tur G hirsitumIkili adlandirmaGossypium hirsitum L Toplanmaya hazir pamuk bitkisiMorfolojiPamuk bitkisi kok sap yaprak cicek ve tohumdan olusmaktadir Tur ve varyetesine gore 60 120 cm agac halinde olanlar ise 5 6 m boylanabilir Pamuk 30 100 cm derine 50 80 cm yanlarina uzanan kazik koke sahiptir Toprak yuzeyinin 8 10 cm altinda ilk yan kokler meydana gelir Bunlar yatay olarak buyurler Yan koklerin sayilari 3 4 tanedir Her biri tekrar dallanarak etrafa yayilir Epidermis hucrelerinin disa dogru uzamasi ile sayisiz emici tuyler meydana gelir Genel olarak kok toprakta dik olarak ya da bir sure sonra zikzak cizerek devam eder Uygun kosullarda kok uzunlugu 1 5 m ye kadar ulasabilir Afrika da cok yillik agac seklinde olan pamuk cesitleri de vardir Pamuk govdeleri dik dallanmis ve cok tuyludur Yapraklar uzun sapli parcali ve tabani kalp seklindedir Cicekler sapli ve yapraklarin koltugunda tek tek bulunur Dis canak yapraklari uc parcali tac yapraklari ise bes serbest parcalidir Meyvesi olgunlukta acilan veya kapali kalan 3 5 gozlu bir kapsuldur Bu kapsule koza da denir Her gozde siyahimsi renkli oval sekilli ve uzeri uzun sik ve beyaz renkli tuylerle ortulu 5 10 tohum bulunur Pamuk tohumu etrafindaki bu tuy veya liflerle beraber kutlu adini alir Tarih ve etimolojiArkeolojik kanitlar gerek Hindistan gerek Guney Amerika da birbirinden bagimsiz olarak 6000 ila 7000 yil once pamugun degisik turlerinin tariminin yapildigi ve giyimde kullanildigini gostermektedir Eski dunyaya pamuk Hindistan daki Harappa uygarligindan gelmistir Mezopotamya dan da Eski Misir a gecmistir Pamugun Arapcadaki ismi olan kutun al kutun Ingilizceye cotton Ispanyolcaya algodon olarak gecmistir Pamuk icin Turkiye de yerel olarak ureticilerin kullandigi pambuk bambuk adinin da bugun Kuzey Suriye de yer alan Menbic sehrinin Hierapolis Bambyce ya da Bambyke baska dillerdeki degisik soylenisinden gelmis olmasi muhtemeldir Arnold Toynbee Turkey A Past and a Future dipnot 50 Pamuk aluvyonlu ve kuvvetli topraklari sever Derin surulmus ve iyi gubrelenmis topraklara ekilir Ekim sicak bolgelerde subat soguk bolgelerde Mart Nisan aylarinda yapilir Agustos ve Eylul de hasat edilir Pamuk icin en buyuk tehlike yagmurlardir Yagmurlar verimin ve kalitenin dusmesine sebep olur Turkiye de MO 330 yilina dek geriye giden uzun bir tarihcesi olmasina karsin asil gelismesi 11 yuzyilda Selcuklu Turkleri ve 14 yuzyilda Osmanli Turkleri zamaninda olmustur Turkiye Cumhuriyeti nin ilanindan sonra ise pamuk tarimina buyuk onem verilmistir Pamuk cesitleriTurkiye de yetistirilen pamuklarin tamami orta lifli pamuklar olup bircok cesidi kullanilmaktadir Yaygin olanlari Gloria Lydia 499 Lima BA373 akala Stoneville 453 Carolina Quin Cukurova 1518 Sayar 314 Nazilli 84 Nazilli 87 Maras Ersan 92 Ege 7913 Carmen Flora Celia Candia Julia Beyaz Altin 119 BA308 Diamond cesididir Ekolojik istekleriPamuk icin ideal hava sicakligi 21 ila 37 C arasindadir Toprak yeterince suzek kumlu killi ve organik maddece zengin olmalidir Dunyada pamuk uretimiEn Cok Pamuk Ureten 10 Ulke milyon metrik ton Sira Ulke 2009 2010 20111 Cin 6 377 000 5 970 000 6 588 9502 Hindistan 4 083 400 5 683 000 5 984 0003 ABD 2 653 520 3 941 700 3 412 5504 Pakistan 2 111 400 1 869 000 2 312 0005 Brezilya 956 189 973 449 1 673 3376 Ozbekistan 1 128 200 1 136 120 983 4007 Turkiye 638 250 816 705 954 6008 Avustralya 329 000 386 800 843 5729 Turkmenistan 220 100 330 000 330 00010 Arjantin 135 000 230 000 295 000 Dunya 19 848 921 22 714 154 24 941 738Kaynak BM Gida ve Tarim OrgutuAyrica bakinizPamuk hasat makinasi Bisinoz Nitroseluloz Pamuk barutu Pamuk yagiKaynakcaWikimedia Commons ta Cotton ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Arsivlenmis kopya 6 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2019 Production of Cotton by countries UN Food amp Agriculture Organization 2011 1 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2013