Fütüvvet (Arapça: فتوت), tasavvufta bir akım, dinî ve mesleki birlik, esnaf teşkilatı veya Anadolu'da 13. yüzyıldan bu yana görülen örgütlenmiş zanaatçılar ve esnaf birlikleri.
Etimolojisi
Fütüvvet fetâ kelimesinden gelmektedir. Fetâ yiğit, fütüvvet yiğitlik demektir. Fütüvvet, yiğitlik anlamına meslekî bir organizasyon; meslek teşkilatı olarak gelmektedir. Tasavvufî yönü olan bir meslek teşkilatıdır. Daha da açmak gerekirse; Sûfileri, tarikat erbâbını, dervişleri, tekkeye devam eden müridleri umûmiyetle, beleşçilikle itham etmişlerdir, oysa sûfiler, kendi emeğini biçmek fikrinde olan kimseler olarak görülmektedir.
Fütüvvet teşkilatı
Fütüvvet teşkilatının kuruluşu Abbasi Halifeliği dönemine şayandır. Siyasi gücünden sonra gittikçe dini gücünü yitirmiş olan Abbasi Halifeliği, en-Nasır Lidinillâh Ebû’l-Abbas Ahmed’in halifeliği zamanında (1180 - 1225) “Fütüvvet” teşkilatı aracılığı ile yeni bir atılım yapma fırsatı bulmuştur. Annesi Türk olan 34. Abbasi Halifesi en-Nasır Lidinillâh, bazı mutasavvıf bilginlerin etkisiyle, önceleri tepki gösterdiği “Fütüvvet” teşkilatına girmiş ve kısa sürede yeniden düzenlediği bu teşkilatın en büyük önderi olmuştur. Halife en-Nasır Lidinillah, sadece sayıları oldukça kalabalık olan ve zaman zaman birbirleri ile çatışan inanç ve fikir topluluklarını “Fütüvvet” teşkilatı içinde toplayıp manevi gücünü sağlamakla kalmamış, aynı zamanda bu teşkilatı siyasi emellerine aracı yaparak itaat ettirme hakkını bütün İslam dünyasına yayma başarısını da göstermiştir. O dönem önderi 34. Abbasi Halifesi olan Fütüvvet teşkilatında, üyeleri arasında Sultan I. Alaeddin Keykubad ve Ebû Hafs Ömer es-Sühreverdî de vardı. Bir dönem ahilik Fütüvvet teşkilatının içinde örgütlenmiş ise de sonraları ayrı bir biçimde yapılanmış, Fütüvvet teşkilatı ortadan kalktıktan sonra da ahilik Anadolu’da varlığını uzun süre devam ettirmiştir.
Ahilik mesleği, yiğitlik ve cömertlik mefkûresi (ülküsü) olarak İslâm’ın doğuşu ve yayılması ile “Futuvva” (yiğitlik ve cömertlik) mefkûresinin daha hicrî 2. yüzyılda özellikle Horasan ve Maveraünnehir’de etkili olarak yaygınlaştığı bilinmektedir.Mutasavvıflardan, fütüvvet (fotowwa) ilkelerini bir tam uzunlukta içeren Kitabü’l-fütüvve (Ketāb al-fotowwa) ismindeki eseri ilk yazan Horasanlı Ebu Abdurrahman Muhammed b. Hüseyin b. Muhammed Sülemi (Sufi ʿ Abd al-Rahman Solami)'dir.
Anadolu’ya, Horasan’dan Orta Doğu’ya, Bağdat’a, Selçukîlerle Anadolu’ya gelmiş fütüvvet teşkilatı çok canlı olarak yaşamıştır. Kırşehir’de fütuvvetin pîri Ahi Evran olarak bilinmektedir. Şehirde, senede bir kez Ahî Evran merasimleri yapılmaktadır.
Döneminde, bir insan ahîyse; zengin, varlıklı, itibarlı, yüksek mercilerde olduğu anlaşılmaktadır.
Notlar
- ^ TDK Büyük Türkçe Sözlük[]
- ^ BSTS / Tarih Terimleri Sözlüğü 1974.
- ^ Angelika Hartmann, An-Nasır Li-Din Allâh (1180-1225), Politik, Religion, Kultur in der spaeten Abbâsidenzeit, Berlin, 1975.
- ^ Fuad Köprülü, Türkiye Tarihi, İstanbul 1923, s.82; Fuad Köprülü, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Ötüken Yay., Ankara 1986, s. 147-149; Mikail Bayram, Ahi Evren ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu, Konya 1991, s. 4-5.
Kaynakça
- Dervişân Dergisi 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Angelika Hartmann, An-Nasır Li-Din Allâh (1180-1225), Politik, Religion, Kultur in der spaeten Abbâsidenzeit, Berlin, 1975.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Futuvvet Arapca فتوت tasavvufta bir akim dini ve mesleki birlik esnaf teskilati veya Anadolu da 13 yuzyildan bu yana gorulen orgutlenmis zanaatcilar ve esnaf birlikleri EtimolojisiFutuvvet feta kelimesinden gelmektedir Feta yigit futuvvet yigitlik demektir Futuvvet yigitlik anlamina mesleki bir organizasyon meslek teskilati olarak gelmektedir Tasavvufi yonu olan bir meslek teskilatidir Daha da acmak gerekirse Sufileri tarikat erbabini dervisleri tekkeye devam eden muridleri umumiyetle belescilikle itham etmislerdir oysa sufiler kendi emegini bicmek fikrinde olan kimseler olarak gorulmektedir Futuvvet teskilatiFutuvvet teskilatinin kurulusu Abbasi Halifeligi donemine sayandir Siyasi gucunden sonra gittikce dini gucunu yitirmis olan Abbasi Halifeligi en Nasir Lidinillah Ebu l Abbas Ahmed in halifeligi zamaninda 1180 1225 Futuvvet teskilati araciligi ile yeni bir atilim yapma firsati bulmustur Annesi Turk olan 34 Abbasi Halifesi en Nasir Lidinillah bazi mutasavvif bilginlerin etkisiyle onceleri tepki gosterdigi Futuvvet teskilatina girmis ve kisa surede yeniden duzenledigi bu teskilatin en buyuk onderi olmustur Halife en Nasir Lidinillah sadece sayilari oldukca kalabalik olan ve zaman zaman birbirleri ile catisan inanc ve fikir topluluklarini Futuvvet teskilati icinde toplayip manevi gucunu saglamakla kalmamis ayni zamanda bu teskilati siyasi emellerine araci yaparak itaat ettirme hakkini butun Islam dunyasina yayma basarisini da gostermistir O donem onderi 34 Abbasi Halifesi olan Futuvvet teskilatinda uyeleri arasinda Sultan I Alaeddin Keykubad ve Ebu Hafs Omer es Suhreverdi de vardi Bir donem ahilik Futuvvet teskilatinin icinde orgutlenmis ise de sonralari ayri bir bicimde yapilanmis Futuvvet teskilati ortadan kalktiktan sonra da ahilik Anadolu da varligini uzun sure devam ettirmistir Ahilik meslegi yigitlik ve comertlik mefkuresi ulkusu olarak Islam in dogusu ve yayilmasi ile Futuvva yigitlik ve comertlik mefkuresinin daha hicri 2 yuzyilda ozellikle Horasan ve Maveraunnehir de etkili olarak yayginlastigi bilinmektedir Mutasavviflardan futuvvet fotowwa ilkelerini bir tam uzunlukta iceren Kitabu l futuvve Ketab al fotowwa ismindeki eseri ilk yazan Horasanli Ebu Abdurrahman Muhammed b Huseyin b Muhammed Sulemi Sufi ʿ Abd al Rahman Solami dir Anadolu ya Horasan dan Orta Dogu ya Bagdat a Selcukilerle Anadolu ya gelmis futuvvet teskilati cok canli olarak yasamistir Kirsehir de futuvvetin piri Ahi Evran olarak bilinmektedir Sehirde senede bir kez Ahi Evran merasimleri yapilmaktadir Doneminde bir insan ahiyse zengin varlikli itibarli yuksek mercilerde oldugu anlasilmaktadir Notlar TDK Buyuk Turkce Sozluk olu kirik baglanti BSTS Tarih Terimleri Sozlugu 1974 Angelika Hartmann An Nasir Li Din Allah 1180 1225 Politik Religion Kultur in der spaeten Abbasidenzeit Berlin 1975 Fuad Koprulu Turkiye Tarihi Istanbul 1923 s 82 Fuad Koprulu Osmanli Devletinin Kurulusu Otuken Yay Ankara 1986 s 147 149 Mikail Bayram Ahi Evren ve Ahi Teskilatinin Kurulusu Konya 1991 s 4 5 KaynakcaDervisan Dergisi 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Angelika Hartmann An Nasir Li Din Allah 1180 1225 Politik Religion Kultur in der spaeten Abbasidenzeit Berlin 1975 Dis baglantilar