Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahî Evran, Pîr Ahî Evrân Velî veya tam adıyla Pîr Mahmud bin Ahmed Nasirûddin Ahî Evran bin Abbas Velî (1171 - 12 Nisan 1261) 13. yüzyılda yaşamış Ahilik teşkilatının kurucularından ve debbağların piri.
Ahî Evran | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Mahmud bin Ahmed Nasirûddin 1171 Hoy |
| Ölüm | 12 Nisan 1261 (90 yaşında) Kırşehir |
| Defin yeri | Kırşehir, Pîr Ahî Evran Velî Türbesi |
| Milliyet | Türkmen (Türk) |
| Diğer ad(lar)ı | Pîr Ahî Evran Velî |
| Meslek | Filozof, Şair, ve Tasavvuf Âlimi |
| Dini İslam (Alevî-Bektâşî) | |
Gerçek kişiliği menkıbeler içinde kaybolmuş bir tarihî şahsiyettir. Horasan'ın Hoy kasabasında doğan Ahî Evran, uzun bir yolculuğun ardından Horasan'dan geldiği Anadolu'da seyyid Hacı Bektaş Velî'nin Alevî-Bektâşî, tasavvufî Türkmen tarikatına bağlanmış, kendi adıyla adlanan Ahîlik Teşkilât'ın kurucusu olmuştur. Debbağların (dericilerin) Alevî Türkmen pîr ve şeyhi, 32 çeşit esnaf ve sanatkârın lideridir.
Hayâtı ve şâhsiyeti
Ahî Evran'nın doğum tarihi kesin olmamakla birlikte 1171 yılında İran'ın Hoy kasabasında dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Hoy kasabası daha Büyük Selçuklu hükümdârı Tuğrul Bey'den beri Türkmen yerleşim bölgesidir.
Ahî Evran'ın çocukluğu ve tahsil devresi Azerbaycan'da geçmiştir. Bundan sonra Horasan ve Maveraünnehir bölgesine gelip o yöredeki büyük üstadlardan dersler almıştır. 1203 veya 1204 yılında Bağdat'a gelmiş ve burada tanıştığı Evhaddü'd Din Kirmanî'nin tavsiyesiyle Abbasi halifesi Nasır Lidinillah'ın kurmuş olduğu Fütüvvet Teşkilâtına katılmış ve bu teşkilatın önde gelen şeyhleriyle temas kurma imkânı bulmuş, başta Kirmanî olmak üzere birçok üstaddan istifade etmiştir. O dönemde Bağdat'ın ilim ve irfan merkezi olması, Ahi Evran'ın çok yönlü bir fikir adamı olarak yetişmesini sağlamıştır.
1204 yılında Anadolu Selçukluları sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev'ı göndermiş, buna karşılık bazı ilim adamları ile birlikte Ahi Evran da Anadolu'ya gelmiştir. Ahi Evran Kayseri'ye yerleşmiş ve Fütüvvet Teşkilâtından esinlenerek ilk Ahi Teşkilâtını burada kurmuştur. Keyhüsrev tarafından desteklenen teşkilâtın lideri olan Debbağ Ahi Evran Kayseri'de pek çok sanatın icra edildiği sanayi sitesinde hizmet vermiştir.
1227 ile 1228 yılları arasında muhtemelen Sultan I. Alaeddin Keykubad'ın arzusuyla Konya'ya yerleşen Ahi Evran, burada da sanatını icra etmiştir. Fakat Ahilerin en büyük hamisi olan Sultan I. Alaeddin Keykubad, II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in tertiplediği bir suikast sonucu öldürülünce, pek çok Ahi ve Türkmen cezalandırılmış, Ahi Evran de hapsedilmiştir. II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in ölümünden sonra 1245 yılında serbest bırakılan Ahi Evran, Denizli'ye geçmiştir. 1247'de, Mevlana'nın oğlu Alaeddin Çelebi'nin Mevlana'nın hocası Şems-i Tebrizi'nin öldürülmesinde parmağı olduğu iddiası yayılmıştır. Ayrıca Ahi Evran ile Alaeddin Çelebi'nin bu süreçte birlikte olduğu ve Mevlana ve hocası Şems-i Tebrizi ile Ahi Evran arasında çekişme olduğu bilinmektedir. Bu olaydan sonra da Kırşehir'e gidip yerleşir ve hayatının sonuna kadar (15 yıl) burada kalır.
Ölümü
Ömrünün sonlarına doğru Anadolu Selçuklu Devletindeki taht mücadelelerine karışır ve II. İzzeddin Keykavus tarafını tutar. Mevlana ve çevresi ile siyasi ihtilafa düşer. Bu ihtilafta da Mevlana'nın oğlu Alaeddin Çelebi Ahi Evran'ın yanındadır. Mevlana'nın diğer oğlu Sultan Veled'in, Ahi Evran'ın ölümü üzerine yazdığı rubaide geçen ay tutulmasına dayanarak 12 Nisan 1261'deki meydana gelen parçalı ay tutulması aynı zamanda Ahi Evran'ın ölüm günüdür. (İÜ Fen Fakültesi Astronomi Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Tarık Gökmen'e göre) Anadolu'nun Moğol istilası sırasında Moğollar tarafından öldürüldüğü iddia edilir. Bir başka iddia ise Mevlana'nın müridi olan Nurettin Caca Bey tarafından öldürüldüğüdür.
Diğer bilgiler
Ahi Evran, 1205 yılında Kermani'nin kızı Fatma Bacı ile evlendi. Ahiliğe kadınlar giremediği için Fatma Bacı da Bacıyan-ı Rum (Anadolu Kadınları) teşkilatını kurmuş ve Kadın Ana olarak tanınmıştı. Ahi Evran’ın şeyhliği altında 13. yüzyılda Ankara ve Kırşehir’de toplanan Ahiler, kısa sürede Selçuklu şehirlerine yayılmışlardı. Osmanlı devletinin kuruluşunda etkili olmuşlardır.
Velâyetnâme adlı eserinde Hacı Bektaş-ı Velî'nin sık sık Kırşehir'i ve Ahi Evran'ı ziyareti, onunla sohbetlerini anlatır. 13. yüzyıl'da Anadolu'dan geçen ünlü seyyah İbn-i Batuta da Burdur, Gölhisar, Ladik, Milas, Gerçin, Konya, Niğde, Aksaray, Kayseri, Sivas, Gümüş, Erzincan, Erzurum, Birgi, Tire, Manisa, Balıkesir, Bursa, Görele, Geyve, Yenice, Mudurnu, Bolu, Kastamonu, Sinop gibi Anadolu şehirlerindeki ahi zaviyelerinden bahsetmekte ve buralarda misafir olduğunu zikretmektedir.
Kırşehir'de adını taşıyan Ahi Evran Üniversitesi, 2006 yılında kurulmuştur. Ayrıca adının içinde "Ahi Evran" bulunan birçok lise ve mahalle adı vardır.
Folklorik Ahî Evran
Mudurnu’daki tabakların (sepicilerin) inanışına göre Ahi Evran Muhammed’in ve Ali’nin çağdaşı olup, buradan derlenen bir anlatıda ‘Evranlar (ejderhalar) gibi savaştı’ diye Ali ona kızını vermiş; Medine’de düğünü yapılmıştır. Gelen koyunların derisi yığılmış; Ahi Evran onları sepilemiş, boyamış, çeyiz gibi asmış. Ali kamçısı ile bu derileri perdahlamış. İşte, sepicilere göre, açıcıların piri de Ali sayılır. Ahi Evran’a peygamber dua etmiş: ‘-Senin izninle olsun otuz iki saat’ demiş. İşte bunun için deriden otuz iki sanat sayarlar, hepsi Ahi Evran'ı pir tanırlar. Onların hepsinin kalfalarına tabakların şeyhleri peştamal kuşatırlardı.
Resim galerisi
-
![image]()
Trabzon'da bulunan Ahi Evran Camii -
![image]()
Trabzon'da yer alan Ahi Evran Dede Kitabesi -
![image]()
Kırşehir'de bulunan Ahi Evran Camii ve Türbesi. -
![image]()
Kırşehir'de Ahi Evran Türbesi bilgilendirme levhası.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Mikail Bayram, Ahi Evran ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu, Konya 1991, s.135
- ^ , Türk Eğitim Tarihi, Nobel Yayım Dağıtım, 2.basım Mart 2008, s.44
- ^ Pek çok kaynakta Ahiliğin ilk Kırşehir'de kurulduğu yazmaktadır ancak bu bilgi yanlıştır. Mikail Bayram bu tespiti Evhaddü'd Din Kirmani'ye dayandırmaktadır. Ayrıca bkz: Mikail Bayram, Ahi Evran ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu, Konya 1991, s.82
- ^ a b *ahiyan.org. . 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012. (Türkçe) (21 Mart 2012).
- ^ *huseyingazi.org.tr. . 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2012. (Türkçe) (21 Mart 2012).
- ^ *sosyalarastirmalar.com. "Ahi Evran Veli'nin Doğduğu Şehir Hoy: Farsça ve Arapça Kaynaklara Göre". 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Nisan 2022. (Türkçe) (21 Mart 2012).
- ^ Salih Özkan, age s.46
- ^ Mikail Bayram / Ahi Evran - Mevlana Mücadelesi / 3. Baskı, pages.207
- ^ Fuat Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar Ankara 1984 s.211
- ^ Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınevi. Ankara, 2009 s. 795
Dış bağlantılar
- Ahi Evran'ın Hayatı 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ahi Evran'ın Hayatı 2 20 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahi Evran Pir Ahi Evran Veli veya tam adiyla Pir Mahmud bin Ahmed Nasiruddin Ahi Evran bin Abbas Veli 1171 12 Nisan 1261 13 yuzyilda yasamis Ahilik teskilatinin kurucularindan ve debbaglarin piri Ahi EvranDogumMahmud bin Ahmed Nasiruddin 1171 HoyOlum12 Nisan 1261 90 yasinda KirsehirDefin yeriKirsehir Pir Ahi Evran Veli TurbesiMilliyetTurkmen Turk Diger ad lar iPir Ahi Evran VeliMeslekFilozof Sair ve Tasavvuf AlimiDini Islam Alevi Bektasi Gercek kisiligi menkibeler icinde kaybolmus bir tarihi sahsiyettir Horasan in Hoy kasabasinda dogan Ahi Evran uzun bir yolculugun ardindan Horasan dan geldigi Anadolu da seyyid Haci Bektas Veli nin Alevi Bektasi tasavvufi Turkmen tarikatina baglanmis kendi adiyla adlanan Ahilik Teskilat in kurucusu olmustur Debbaglarin dericilerin Alevi Turkmen pir ve seyhi 32 cesit esnaf ve sanatkarin lideridir Hayati ve sahsiyetiAhi Evran nin dogum tarihi kesin olmamakla birlikte 1171 yilinda Iran in Hoy kasabasinda dunyaya geldigi tahmin edilmektedir Hoy kasabasi daha Buyuk Selcuklu hukumdari Tugrul Bey den beri Turkmen yerlesim bolgesidir Ahi Evran in cocuklugu ve tahsil devresi Azerbaycan da gecmistir Bundan sonra Horasan ve Maveraunnehir bolgesine gelip o yoredeki buyuk ustadlardan dersler almistir 1203 veya 1204 yilinda Bagdat a gelmis ve burada tanistigi Evhaddu d Din Kirmani nin tavsiyesiyle Abbasi halifesi Nasir Lidinillah in kurmus oldugu Futuvvet Teskilatina katilmis ve bu teskilatin onde gelen seyhleriyle temas kurma imkani bulmus basta Kirmani olmak uzere bircok ustaddan istifade etmistir O donemde Bagdat in ilim ve irfan merkezi olmasi Ahi Evran in cok yonlu bir fikir adami olarak yetismesini saglamistir 1204 yilinda Anadolu Selcuklulari sultani I Giyaseddin Keyhusrev i gondermis buna karsilik bazi ilim adamlari ile birlikte Ahi Evran da Anadolu ya gelmistir Ahi Evran Kayseri ye yerlesmis ve Futuvvet Teskilatindan esinlenerek ilk Ahi Teskilatini burada kurmustur Keyhusrev tarafindan desteklenen teskilatin lideri olan Debbag Ahi Evran Kayseri de pek cok sanatin icra edildigi sanayi sitesinde hizmet vermistir 1227 ile 1228 yillari arasinda muhtemelen Sultan I Alaeddin Keykubad in arzusuyla Konya ya yerlesen Ahi Evran burada da sanatini icra etmistir Fakat Ahilerin en buyuk hamisi olan Sultan I Alaeddin Keykubad II Giyaseddin Keyhusrev in tertipledigi bir suikast sonucu oldurulunce pek cok Ahi ve Turkmen cezalandirilmis Ahi Evran de hapsedilmistir II Giyaseddin Keyhusrev in olumunden sonra 1245 yilinda serbest birakilan Ahi Evran Denizli ye gecmistir 1247 de Mevlana nin oglu Alaeddin Celebi nin Mevlana nin hocasi Sems i Tebrizi nin oldurulmesinde parmagi oldugu iddiasi yayilmistir Ayrica Ahi Evran ile Alaeddin Celebi nin bu surecte birlikte oldugu ve Mevlana ve hocasi Sems i Tebrizi ile Ahi Evran arasinda cekisme oldugu bilinmektedir Bu olaydan sonra da Kirsehir e gidip yerlesir ve hayatinin sonuna kadar 15 yil burada kalir OlumuOmrunun sonlarina dogru Anadolu Selcuklu Devletindeki taht mucadelelerine karisir ve II Izzeddin Keykavus tarafini tutar Mevlana ve cevresi ile siyasi ihtilafa duser Bu ihtilafta da Mevlana nin oglu Alaeddin Celebi Ahi Evran in yanindadir Mevlana nin diger oglu Sultan Veled in Ahi Evran in olumu uzerine yazdigi rubaide gecen ay tutulmasina dayanarak 12 Nisan 1261 deki meydana gelen parcali ay tutulmasi ayni zamanda Ahi Evran in olum gunudur IU Fen Fakultesi Astronomi Bolumu Ogretim uyesi Doc Dr Tarik Gokmen e gore Anadolu nun Mogol istilasi sirasinda Mogollar tarafindan olduruldugu iddia edilir Bir baska iddia ise Mevlana nin muridi olan Nurettin Caca Bey tarafindan olduruldugudur Diger bilgilerAhi Evran 1205 yilinda Kermani nin kizi Fatma Baci ile evlendi Ahilige kadinlar giremedigi icin Fatma Baci da Baciyan i Rum Anadolu Kadinlari teskilatini kurmus ve Kadin Ana olarak taninmisti Ahi Evran in seyhligi altinda 13 yuzyilda Ankara ve Kirsehir de toplanan Ahiler kisa surede Selcuklu sehirlerine yayilmislardi Osmanli devletinin kurulusunda etkili olmuslardir Velayetname adli eserinde Haci Bektas i Veli nin sik sik Kirsehir i ve Ahi Evran i ziyareti onunla sohbetlerini anlatir 13 yuzyil da Anadolu dan gecen unlu seyyah Ibn i Batuta da Burdur Golhisar Ladik Milas Gercin Konya Nigde Aksaray Kayseri Sivas Gumus Erzincan Erzurum Birgi Tire Manisa Balikesir Bursa Gorele Geyve Yenice Mudurnu Bolu Kastamonu Sinop gibi Anadolu sehirlerindeki ahi zaviyelerinden bahsetmekte ve buralarda misafir oldugunu zikretmektedir Kirsehir de adini tasiyan Ahi Evran Universitesi 2006 yilinda kurulmustur Ayrica adinin icinde Ahi Evran bulunan bircok lise ve mahalle adi vardir Folklorik Ahi EvranMudurnu daki tabaklarin sepicilerin inanisina gore Ahi Evran Muhammed in ve Ali nin cagdasi olup buradan derlenen bir anlatida Evranlar ejderhalar gibi savasti diye Ali ona kizini vermis Medine de dugunu yapilmistir Gelen koyunlarin derisi yigilmis Ahi Evran onlari sepilemis boyamis ceyiz gibi asmis Ali kamcisi ile bu derileri perdahlamis Iste sepicilere gore acicilarin piri de Ali sayilir Ahi Evran a peygamber dua etmis Senin izninle olsun otuz iki saat demis Iste bunun icin deriden otuz iki sanat sayarlar hepsi Ahi Evran i pir tanirlar Onlarin hepsinin kalfalarina tabaklarin seyhleri pestamal kusatirlardi Resim galerisiTrabzon da bulunan Ahi Evran Camii Trabzon da yer alan Ahi Evran Dede Kitabesi Kirsehir de bulunan Ahi Evran Camii ve Turbesi Kirsehir de Ahi Evran Turbesi bilgilendirme levhasi Ayrica bakinizKirsehir Ahi Evran Camii ve Turbesi Ahi Evran UniversitesiKaynakca Mikail Bayram Ahi Evran ve Ahi Teskilatinin Kurulusu Konya 1991 s 135 Turk Egitim Tarihi Nobel Yayim Dagitim 2 basim Mart 2008 s 44 ISBN 978 605 395 089 9 Pek cok kaynakta Ahiligin ilk Kirsehir de kuruldugu yazmaktadir ancak bu bilgi yanlistir Mikail Bayram bu tespiti Evhaddu d Din Kirmani ye dayandirmaktadir Ayrica bkz Mikail Bayram Ahi Evran ve Ahi Teskilatinin Kurulusu Konya 1991 s 82 a b ahiyan org 22 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2012 Turkce 21 Mart 2012 huseyingazi org tr 2 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2012 Turkce 21 Mart 2012 sosyalarastirmalar com Ahi Evran Veli nin Dogdugu Sehir Hoy Farsca ve Arapca Kaynaklara Gore 29 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Nisan 2022 Turkce 21 Mart 2012 Salih Ozkan age s 46 Mikail Bayram Ahi Evran Mevlana Mucadelesi 3 Baski pages 207 Fuat Koprulu Turk Edebiyatinda Ilk Mutasavviflar Ankara 1984 s 211 Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu Phoenix Yayinevi Ankara 2009 s 795Dis baglantilarAhi Evran in Hayati 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ahi Evran in Hayati 2 20 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde