Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması, (İngilizce: General Agreement on Tariffs and Trade) uluslararası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenleyen çok taraflı bir anlaşmadır.
1947'de 23 ülke tarafından imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur. 1 Ocak 1948'de de yürürlüğe girmiştir. GATT'ın kuruluş amacı, ithalat vergilerini azaltmak, uluslararası ticaretin önündeki tüm engelleri kaldırmak ve ticarette ayırımcı uygulamalara son vermek olarak belirlenmişti. Arthur Dunkel kuruluşun mimarı olarak bilinir. 23 kurucu üye, 45 bin kalem malın gümrük tarifinde karşılıklı taviz vermiştir.
Dünya Ticaret Örgütü (WTO), 1 Ocak 1995'te, uluslararası ticaretin en etkin kurumu olarak, Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması'nın (GATT) yerine kurulmuştur.
Amaçları
GATT’ın amaçlarına bakıldığında;
- Ticari ve ekonomik alandaki ilişkilerin arttırılması,
- Tam istihdamın gerçekleştirilmesi,
- Dünyadaki üretim kaynaklarının etkin kullanımı.
Anlaşmada belirtilmemiş olan temel düşünce ise;
- Uluslararası rekabet sistemini kurabilmek için üye ülkeleri,
- Korumacı politikalardan uzaklaştırarak uluslararası ticareti serbestleştirme,
- Yani dış ticarette liberalizmi teşvik etme olarak belirlenmiştir
Dünyadaki savaş hal durumunu yaşamamak adına uluslararası ekonomik işbirliğinin temelini atma durumunun oluşturulması düşüncesi oluşmuş olmakla beraber bu adımda gereken birliktelik anlayışıyla ülkelerin toplumsal ve ekonomik yapısını geliştirme adı altında faaliyetler oluşturulmuş ve uluslararası ticari ilişkilerin serbestliğini sağlama yolunda adımlar atılarak bu hususta yeni kuruluşlar oluşturma düşüncesi ile yaptırımlarda bulunma eylemleri beraberinde gelmiştir. Bu eylemlerin oluşumu hususunda belli başlı kuruluşlar meydana gelmiş ve bunları ele alacak olursak bu kuruluşlar "Bretton Woods "adı altında geçen IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşları saymamız mümkündür.Mali açıdan da yaptırımlara bakacak olursak uluslararası mali alanlarda beraberlik sağlanmış olup aynı hususu ticari ilişkilerin serbestliği konusunda da gerçekleştirme isteğini doğurmuştur.Bu durum neticesiyle oluşturulmak istenen düşünce bağlamında ülkeleri temsil eden liderler tarafından bir kuruluş yaptırımı düşüncesi doğmuş ve bu kuruluş "Uluslararası Ticaret Örgütü" adı altında uluslararası bir örgütün doğması açısından adımlar atılarak bu bağlamda girişimler bulunulmuş. Uluslararası Ticaret Örgütü'nün oluşumu ile ilgili müzakereler sürerken belli başlı mallarda tarife indirimi yapma hususu geçmiş ve uluslararası bu örgütün diğer ülkelerce de kabul görmesi ve oluşumunda desteği alması bağlamı neticelik gösterene kadar bu indirimi oluşturmak ve işleyişe girmesi bakımından 1947 Ekim'de 23 ülkenin temsilcileri ile bir araya gelinerek kısa ve belli bir süre için nitelendirilmiş olunan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'nı kendi aralarında imzalamışlardır. Kısa ve belli bir süre olarak nitelendirilmişti bu anlaşma fakat bu şekilde değerlendirilmesine rağmen oluşumundan daha fazla etki göstermiş olup dünya ticaretinde fazlasıyla yer almış ve kabul görülmüştür. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasını oluşumunu ele alacak olursak; yurt içinde üretilen malı yurt dışına satma bağlamında fiyatı olağan duruma göre ticari öngörüler bağlamında dışsatımcı ülkede üretilmiş şeylerin kullanılıp harcanması, birbiri ile örtüşen ürün ve olaylar hususunda da karşılaştırılabilir ve fiyat değeri bakımından daha düşük çerçevede olması durumunda görüşmeye konu olan ürünün elden çıkarmak amacıyla fiyatını büyük ölçüde düşürerek satma yani şöyle diyecek olursak farklı bir ülkenin pazarına olağan değerinden daha düşük fiyatta sokulması durumu kabul görür. Mal kazancı ereğiyle yürütülen her türlü alım satım ilişkileri çok taraflı hususları oluşturan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'nın öncelikli amaç haline getirmiş olduğu husus üye olan devletlerin birbirleriyle olan ilişkilerinde hakka ve hukuka uygun bir biçimde olması gerektiği ve bu oluşturulan ticari ilişkilerinde tam rekabetin doğurmuş olduğu ortam koşulları altında bunun sağlanmasının ve ticari ilişkilerde serbestlik ortamı olması hususunda açık bir ticaret ortamı yaratmaktadır. GATT kapsamış olduğu içerik bakımından dört ilke yaptırımından oluşmaktadır. Bu ilkeleri genel bir biçimde ele alacak olursak, gümrük vergilerinin azaltılarak vadesi uzatılması yapılmış olan bu hususlarda ulusal bağlamda kimseyi kimseden ayırmaksızın bu açıdan yasal olan yaptırımlar koyarak bu hususun önüne geçebilme durumu yaratmıştır. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması bütünlük bağlamında Ocak 1948 tarihinde yürülüğe girmiş olmasıyla beraber dış ticari ilişkilerin serbest olması ve bu bağlamda ilerlenmesi için ortam sağlanmıştır. GATT' ın içeriği ile oluşturulmuş olan 1947 ve 1948 yıllarında ticari ilişkiler açısından oluşturulmuş sekiz çok taraflı müzakere görüşmeleri gerçekleşmiş ve bu düzeyde yapılmış olan görüşmeler neticesinde 1993 tarihinde Uruguay Turu tam anlamıyla oluşturulmuş olup, bu gelişmeler sonucunda da Dünya Ticaret Örgütü'nün oluşumu da tamamlanmıştır. Oluşturulmuş olan Uruguay Müzakereleri bağlamında alınan kararlar neticesinde oluşturulmuş olan DTÖ Ocak 1995'te yürülüğe girmiş olup yasal tabanı oturtmuş ve yasal gücü artmış olmakla beraber birçok ticaret konularını kendi arasında kapsayarak bir araya katmış ve bu bağlamda Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'nın yerine geçmiştir. Başında ülkelerin birliktelik bağlamında oluşturmuş oldukları işbirliği hususuna dayalı ilkede yapılan müzakereler hususuna dayanmakta olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'na göre aralarında ayrım bulunmuş olan uzun soluklu yani devamlı nitelikte olan DTÖ yaşanan zıtlıklara son verme bağlamında belli koşullarla yürütmeyi sağlayan haklarla meydana gelmiştir. Uruguay Müzakerelerinin önemli nitelikteki sonuç bağlamına bakacak olursak devletlerin ödün verdikleri hususlarda kendilerini geliştirmeleri ile beraber yetkisi altında bulunan oranlar kapsamında ticaretle ilgili yapılmış olan girişimlerin yükselmesidir. Gümrük Tarife ve Ticaret Anlaşması bakımından bazı ayrıklıklar dışında bütünüyle engellenmesini ve bu kapsamda ilerleyen tarifeler üzerinde gittikçe düşürülmesi hususuna bağlanmıştır. Mesela tarım ürünlerindeki tarifeleri düşünecek olursak %100 büyüklükteki kuruluşun yetkisi altında bulunmaktadır. Bu kapsamda geçerliliğini sürdüren belli başlı hususlar mal ticari ilişkileriyle ilgili 1994 yılında Gümrük Tarifesi ve Ticaret Anlaşması diğer 12 anlaşmada bulunmaktadır. Gümrük Ticaret Anlaşması yaşanan ticari ilişkilerde ekonomik olarak; parasal ve mali konularda arz ve talebin bir araya gelip, karşılaştığı alanlarda ticaret girişiminin gerçekleştirilmesi ve yürütülmesi için gerekli olan şartları içerisinde barındıran ve bu işte kullanılan malların tümünü piyasalarda ve ticaretin önündeki engelleri de devlet müdahalesinin ortadan kaldırılması gerektiği hususunda duran bu noktada amacını yürüten küresel bir sistemler bütünüdür. Oluşturulmuş olan bu sistem kapsamında Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşmasınca üye olan ülkeler arasında oluşturulmuş olan ticari ilişkiler hususunda, hukuksal bir yaptırım hakkı olan ve bu hukuksal yaptırım hakkını elde etmek adına yaptırımlarda bulunan yani isteğe uygun olabilmesi için gereğini tümüyle yerine getirmiş olması ve bu yükümlülüklerin içermiş olduğu durumları bütünüyle kapsamış olup bu düzenle toplum üyelerinin kendisine uyulmasını sağlayıp, toplumca benimsenmiş her türlü buyurucu ve yasaklayıcı düzenlemeleri içerisinde barındırarak yapısal olarak da aynı bağlamda düzenlenmesi gereken yol ve yöntemlerin tamamıdır. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'nın en ayırıcı belirgin özelliği olarak şunu niteleyebiliriz, yönetim biçimi hususunda üye olmuş olan ülkeler kapsamında belli bir biçim kazanmış olması ve kuruluş olarak ortaya konulması hususu olmuştur. Alınmış olan kararlar, birçok kimseyi içine almış olup, birçok kişinin bir araya gelmesi sonucu oluşan yani ortaklaşa alınmış kararlar mekanizması bütününü oluşturuyor ise Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'nın düzenini ve özünü meydana getirmiş olmaktadır.
Üyelik esasları
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması gereğince bir ülkenin bu kapsamda üye olabilmesi bakımından var olan üye ülkelerin oy çoğunluğu ile bir sonuca varılması gerektiğini belirtmiştir. Egemenliğini ilan etmiş ülkelerin sayısının gittikçe artması sonucunda üye devletler sayısında da bir etki yaratmış ve bu bağlamda üye devletler sayısında bir artış söz konusu olmuştur.
Amaçları
- Üye ülkelerin refah seviyelerini arttırmak ve daha iyi standartlar sunmak,
- Getirilerin sonucunda elde bulunmuş olan ve istek doğrultusunda kararlılık gösterip ulusal gelirin bir önceki yıla oranla artışı ile dünya standartlarında tam anlamı ile etkili kullanımı sağlamak.
- Bütünsel bakımdan bakacak olursak bu hedeflere ulaşmak için ticari ilişkilerle beraber tarifelerin üzerine nükseden etkilerin önünde durarak bu etkileriı zaman içerisinde azaltmak,
- Oluşturulmuş mal fiyatlarında kararlılık gösterip bu biçimde ilerlemek,
- Büyümüş ülkelerde alım satımın, büyümekte olan ülkelere hammaddeleri işlenmiş duruma sokup değerlendirmiş olan ürünlerinin daha kolay girişinin sağlanması ve bu bağlamda yaptırımların oluşturulması.
Yapısı ve yönetimi
- Genel kurul
- En baş basamağında yer alan ve yetkisi bulunan organlardan biri olup her sene yılın Eylül, Ekim ve Kasım aylarını kapsayan zaman dilimlerinde toplanır.Üye olan her ülkenin yalnız tek bir oy kullanma hakkı söz konusu olup ayrıklıklar dışında sonuçlara basit çoğunluk bağlamında karar alınır ve üye ülkelerce yapılmış olan senelik toplantı görüşmeleri üç ve dört hafta sürer.
- Temsilciler konseyi
- Baş basamakta yer almış olan Genel kurul adı altında her gün gerçekleşmiş olan işleri uygulamadan sorumlu olan bir konsey olup, senede maksimum 9 kez bir araya gelirler ve Genel kurul belli koşullarla yürütmeyi sağlayan hakkın çoğunluğunu bu konseye aktarmıştır.
- Ticaret ve Kalkınma Komitesi
- Genel Anlaşma kapsamında oluşturulmuş olan 4. Bölüm yaptırımı bağlamında denetlemekle yükümlenen komite 26 Kasım 1964 yılında oluşturulmuştur.
- Ödemeler Dengesi Kısıtlamaları Komitesi
- Ulusun, bir ticarethanenin, bir işletmenin belli bir dönem sonunda alacak verecek durumunu yani ödemeler açıkları bağlamında dışalımlarını düşürmüş olan üye ülkelerin biçimini belirleyen yakın olarak gözlemlemekte ve bu hususta Uluslararası Para Fonu ile ilgili olgu ve kavramlarına değinmektedir. Ayrıca başka organları da mevcuttur bunlar ise;
- Uygulamaları Komitesi
- Uluslararası Et Konseyi
- Sivil Uçak Komitesi
- Devlet Alımları Komitesi
- Anti Damping Uygulamaları Komitesi
- Miktar Kısıtlamaları Ve Diğer Tarife Dışı Engeller Grubu
- Bütçe Ve Finans Yönetim Komitesi
- Tarife Ayrıcalık Komitesi
- Onsekizler Danışma Grubu
- Gümrük Değerleri Komitesi
- Ticarette Teknik Engeller Komitesi
- Ticarette Teknik Engeller Komitesi
- Uluslararası Süt Ürünleri Konseyi
- İlkeleri
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması'nın 4 temel ilkesi vardır. Bunları ele alıp açıklayacak olursak şu şekilde;
- İlk ilkede üye olmuş olan ülkeler içerisinde devletin dışalım ve dışsatımındaki ilişkilerinde devletler arasında ayrım yapmaksızın GATT üyesi olan ülkelerin aynı büyüklükte gümrük yaptırımının oluşturulup uygulaması konusunda olanak sağlar.
- İkinci ilkeyi ele alacak olursak, üye olan ülkelerin hammaddelerini işlenmiş duruma sokup değerlendirmeye aldığımız süreç içerisinde yalnızca Gümrük tarifesi ile dış etkilerden uzak tutup bu amaç doğrultusunda ilerleyerek başka yollar arama eğiliminde bulunmamaları gerektiği hususu yer almaktadır.
- Daha sonra üçüncü ilkeyi ele alacak olursak, üye ülkelerin ticari ilişkiler konusunda kötü durumların seyrinin doğmaması bakımından bu durumlardan kaçınılması gerektiği yönünde ilerlenmesi ve daha sonra meydana gelebilecek olumsuzluklar karşısında çözümü olarak yalnızca danışmanlar bağlamında üstesinden gelinip sonuca bağlanabilmesinin daha doğru olduğu hususuna dayandırılmıştır.
- Son olarak dördüncü ilke bağlamında ele alacak olursak, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması kapsamında ilerleyen ticari ilişkilerin serbestliği hususu üye ülkelerce belli aralıklarla tarife indirimi uygulamaları durumunu ve başka sınırlayıcı olan yolları az bir duruma getirmek amacıyla kendi içlerinde toplanmalarını gerekli görür.
- İstisnalar
- İstisna Durum: Gümrük birliği ile ticari ilişkilerde serbestlik ticari yüzeyleri yüzeysel ekonomik beraberliği oluşturma çalışmaları saha dışına bırakılmış olup bu ilk istisna da yer alan husus Kayırılan ülke ayrıklığıdır.
- İstisna Durum: Şöyle ki bir ülke birbirine denk olma olanağı hususu üzerinde durup dış ödemeler konusunda güçlükler ile karşı karşıya kalıyor ise dışalım yoluyla yurda getirilecek malların çeşitlerini ve her çeşidinin miktarlarını gösteren liste oluşturup kontejan belirleme durumuna gidebilir.Yalnız yaptırım belli bir süre olmalı ve üye olan ülkelerin iktisadi çıkarını zedelememek bağlamında yapılmalıdır.
- İstisna Durum: Buradaki istisna duruma bakacak olursak yerini anlaşmalara bırakmıştır ve bu anlaşma, Gönüllü İhracat Kısıtlamaları Anlaşmaları olarak nitelendirilmektedir.
- İstisna Durum: Bu son istisna duruma bakacak olursak da, birbirlerine sınır ortaklığı bulunan ülkelerin ticari ilişkilerdeki sınırını oluşturmalarıdır.
Dünya Ticaret Örgütü Gümrük Tarifeleri Ticaret Anlaşması bağlamında uygulanma alanına konulan son görüşmeler neticesinde 1995 tarihinde Uruguay Turu neticesinde Dünya Ticaret Örgütü oluşturulmuştur. Dünya Ticaret Örgütü'ne gelecek olursak üye sayıları 157 olmuş olup 27 tane ülke de izleyen durumdadır. Kuruluş ve amaçlarına gelecek olursak, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşmasına nazaran daha geniş ve kapsamlı gayeleri vardır. Hakka ve hukuka uygun bir şekilde üye olan devletlerin daha iyi bir sonuç elde etmek amacıyla göstermiş oldukları yöntemler ticari ilişkiler bütününde serbest yani herhangi bir engelle karşılaşma durumu olmayacak bir biçimde geçişe uygun bir ticari yöntem oluşturarak bu kapsamdaki karşılıklı bağı ilerleterek daha farklı boyutta üye olan ülkelere tam anlamıyla iş alanı açma durumunu yaratmak istenmiştir. Dünya Ticaret Örgütü yapılmış olan Uruguay Round görüşmeleri neticesinde hukuksal 29 farklı çok taraflı belgeyi ve geniş bir perspektif bütünüyle ele alıp 25 Bakanlar Bildirisini Marekeş'te onaylamış ve 15 Nisan 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması ile meydana gelmiştir.
- Örgütün başlıca görevleri
- İlk olarak Dünya Ticaret Örgütü'nün oluşumunu sağlamış olan çoklu anlaşmaların bütünlüğü bağlamında kontrolü sağlamak ve yaptırımları oluşturmak.
- Ticari ilişkiler ile ilgili olarak yaptırımların uygulandığı ve çok taraflı ticari ilişkiler alanındaki görüşme hâl durumlarının yer almış olduğu müzakereler neticesinde ilgili kişilerin katıldığı ve kimi sorunların görüşülüp tartışılarak karara bağlandığı toplantı oluşturmak.
- Oluşturulmuş olan ticari ilişkilerden doğan anlaşmazlık durumunda bir sonuca varmak, ortadaki engelleri kaldırmak için yapılması gerekenleri yaparak sonuca ulaşmak.
- İlerleme adımında ekonomi konusuyla ilgili düzenli olarak birbirini izleyen değişmelerle gelişip, oluşum göstermesi bakımından çok tarafli ticari düzen ile beraber bir araya gelerek gereken ortamın hazırlanmasında destek olmak.
Hâla Dünya Ticaret Örgütü 'nün başta gelen ve öne çıkan konusu Doha'da gerçekleşen 2001 senesinin Kasım ayında oluşturulmuş olan Dördüncü Bakanlar Konferası ile beraber Dünya Ticaret Örgütü Kalkınma Turu bağlamında oluşturulan ticari görüşmeler için yapılmış olan çok taraflı ticari müzakereleri olmuştur.
İlk olarak bahsedilmiş olduğu biçimde Dünya Ticaret Örgütü, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşmasına nazaran daha kapsamlı açıdan ele almış olarak nitelendiriliyordu aslında birbirlerinden tamamen farklı olup bununla birlikte oluşturuluş içeriği olarak da kendine özgüdür. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Örgütü zaten oluşum amacı itibarıylade ele alacak olursak Uluslararası Ticaret Örgütü'nü oluşturma çerçevesiyle ilerlemiş olan bu doğrultuda çeşitli yaptırımları içerisinde bulunduran çok taraflı nitelikte olan bir anlaşmadır. Kısa süreli oluşturulmuş olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması yalnızca mal ticari ilişkilerini ele alırken Dünya Ticaret Örgütü onun yanı sıra ticari nitelikte yer alan hakları da ele alır. Dünya Ticaret Örgütü ilişkiler arasındaki sorunları çözümleme bağlamında Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşmasına nazaran daha çabuk bir biçimde çalışma gösterip ilerleme hususunda kendi kendine işleyen organların işleyiş biçimine sahiptir.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Gelir idaresi Başkanlığı-GATT Bilgilendirme Rehberi(pdf) 26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Bu madde bir el kitabi veya kilavuz kitap gibi yazilmistir Lutfen bu maddeyi aciklayici ve tarafsiz bir bakis acisiyla yeniden yazilmasina yardimci olun Mayis 2020 Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin alakali konuda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Mayis 2020 Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlasmasi Ingilizce General Agreement on Tariffs and Trade uluslararasi ticareti haklar ve sorumluluklar acisindan duzenleyen cok tarafli bir anlasmadir 1947 de 23 ulke tarafindan imzalanan bir anlasma ile kurulmustur 1 Ocak 1948 de de yururluge girmistir GATT in kurulus amaci ithalat vergilerini azaltmak uluslararasi ticaretin onundeki tum engelleri kaldirmak ve ticarette ayirimci uygulamalara son vermek olarak belirlenmisti Arthur Dunkel kurulusun mimari olarak bilinir 23 kurucu uye 45 bin kalem malin gumruk tarifinde karsilikli taviz vermistir Dunya Ticaret Orgutu WTO 1 Ocak 1995 te uluslararasi ticaretin en etkin kurumu olarak Ticaret ve Gumruk Tarifeleri Genel Anlasmasi nin GATT yerine kurulmustur AmaclariGATT in amaclarina bakildiginda Ticari ve ekonomik alandaki iliskilerin arttirilmasi Tam istihdamin gerceklestirilmesi Dunyadaki uretim kaynaklarinin etkin kullanimi Anlasmada belirtilmemis olan temel dusunce ise Uluslararasi rekabet sistemini kurabilmek icin uye ulkeleri Korumaci politikalardan uzaklastirarak uluslararasi ticareti serbestlestirme Yani dis ticarette liberalizmi tesvik etme olarak belirlenmistir Dunyadaki savas hal durumunu yasamamak adina uluslararasi ekonomik isbirliginin temelini atma durumunun olusturulmasi dusuncesi olusmus olmakla beraber bu adimda gereken birliktelik anlayisiyla ulkelerin toplumsal ve ekonomik yapisini gelistirme adi altinda faaliyetler olusturulmus ve uluslararasi ticari iliskilerin serbestligini saglama yolunda adimlar atilarak bu hususta yeni kuruluslar olusturma dusuncesi ile yaptirimlarda bulunma eylemleri beraberinde gelmistir Bu eylemlerin olusumu hususunda belli basli kuruluslar meydana gelmis ve bunlari ele alacak olursak bu kuruluslar Bretton Woods adi altinda gecen IMF ve Dunya Bankasi gibi kuruluslari saymamiz mumkundur Mali acidan da yaptirimlara bakacak olursak uluslararasi mali alanlarda beraberlik saglanmis olup ayni hususu ticari iliskilerin serbestligi konusunda da gerceklestirme istegini dogurmustur Bu durum neticesiyle olusturulmak istenen dusunce baglaminda ulkeleri temsil eden liderler tarafindan bir kurulus yaptirimi dusuncesi dogmus ve bu kurulus Uluslararasi Ticaret Orgutu adi altinda uluslararasi bir orgutun dogmasi acisindan adimlar atilarak bu baglamda girisimler bulunulmus Uluslararasi Ticaret Orgutu nun olusumu ile ilgili muzakereler surerken belli basli mallarda tarife indirimi yapma hususu gecmis ve uluslararasi bu orgutun diger ulkelerce de kabul gormesi ve olusumunda destegi almasi baglami neticelik gosterene kadar bu indirimi olusturmak ve isleyise girmesi bakimindan 1947 Ekim de 23 ulkenin temsilcileri ile bir araya gelinerek kisa ve belli bir sure icin nitelendirilmis olunan Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi ni kendi aralarinda imzalamislardir Kisa ve belli bir sure olarak nitelendirilmisti bu anlasma fakat bu sekilde degerlendirilmesine ragmen olusumundan daha fazla etki gostermis olup dunya ticaretinde fazlasiyla yer almis ve kabul gorulmustur Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlasmasini olusumunu ele alacak olursak yurt icinde uretilen mali yurt disina satma baglaminda fiyati olagan duruma gore ticari ongoruler baglaminda dissatimci ulkede uretilmis seylerin kullanilip harcanmasi birbiri ile ortusen urun ve olaylar hususunda da karsilastirilabilir ve fiyat degeri bakimindan daha dusuk cercevede olmasi durumunda gorusmeye konu olan urunun elden cikarmak amaciyla fiyatini buyuk olcude dusurerek satma yani soyle diyecek olursak farkli bir ulkenin pazarina olagan degerinden daha dusuk fiyatta sokulmasi durumu kabul gorur Mal kazanci eregiyle yurutulen her turlu alim satim iliskileri cok tarafli hususlari olusturan Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlasmasi nin oncelikli amac haline getirmis oldugu husus uye olan devletlerin birbirleriyle olan iliskilerinde hakka ve hukuka uygun bir bicimde olmasi gerektigi ve bu olusturulan ticari iliskilerinde tam rekabetin dogurmus oldugu ortam kosullari altinda bunun saglanmasinin ve ticari iliskilerde serbestlik ortami olmasi hususunda acik bir ticaret ortami yaratmaktadir GATT kapsamis oldugu icerik bakimindan dort ilke yaptirimindan olusmaktadir Bu ilkeleri genel bir bicimde ele alacak olursak gumruk vergilerinin azaltilarak vadesi uzatilmasi yapilmis olan bu hususlarda ulusal baglamda kimseyi kimseden ayirmaksizin bu acidan yasal olan yaptirimlar koyarak bu hususun onune gecebilme durumu yaratmistir Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi butunluk baglaminda Ocak 1948 tarihinde yuruluge girmis olmasiyla beraber dis ticari iliskilerin serbest olmasi ve bu baglamda ilerlenmesi icin ortam saglanmistir GATT in icerigi ile olusturulmus olan 1947 ve 1948 yillarinda ticari iliskiler acisindan olusturulmus sekiz cok tarafli muzakere gorusmeleri gerceklesmis ve bu duzeyde yapilmis olan gorusmeler neticesinde 1993 tarihinde Uruguay Turu tam anlamiyla olusturulmus olup bu gelismeler sonucunda da Dunya Ticaret Orgutu nun olusumu da tamamlanmistir Olusturulmus olan Uruguay Muzakereleri baglaminda alinan kararlar neticesinde olusturulmus olan DTO Ocak 1995 te yuruluge girmis olup yasal tabani oturtmus ve yasal gucu artmis olmakla beraber bircok ticaret konularini kendi arasinda kapsayarak bir araya katmis ve bu baglamda Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi nin yerine gecmistir Basinda ulkelerin birliktelik baglaminda olusturmus olduklari isbirligi hususuna dayali ilkede yapilan muzakereler hususuna dayanmakta olan Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi na gore aralarinda ayrim bulunmus olan uzun soluklu yani devamli nitelikte olan DTO yasanan zitliklara son verme baglaminda belli kosullarla yurutmeyi saglayan haklarla meydana gelmistir Uruguay Muzakerelerinin onemli nitelikteki sonuc baglamina bakacak olursak devletlerin odun verdikleri hususlarda kendilerini gelistirmeleri ile beraber yetkisi altinda bulunan oranlar kapsaminda ticaretle ilgili yapilmis olan girisimlerin yukselmesidir Gumruk Tarife ve Ticaret Anlasmasi bakimindan bazi ayrikliklar disinda butunuyle engellenmesini ve bu kapsamda ilerleyen tarifeler uzerinde gittikce dusurulmesi hususuna baglanmistir Mesela tarim urunlerindeki tarifeleri dusunecek olursak 100 buyuklukteki kurulusun yetkisi altinda bulunmaktadir Bu kapsamda gecerliligini surduren belli basli hususlar mal ticari iliskileriyle ilgili 1994 yilinda Gumruk Tarifesi ve Ticaret Anlasmasi diger 12 anlasmada bulunmaktadir Gumruk Ticaret Anlasmasi yasanan ticari iliskilerde ekonomik olarak parasal ve mali konularda arz ve talebin bir araya gelip karsilastigi alanlarda ticaret girisiminin gerceklestirilmesi ve yurutulmesi icin gerekli olan sartlari icerisinde barindiran ve bu iste kullanilan mallarin tumunu piyasalarda ve ticaretin onundeki engelleri de devlet mudahalesinin ortadan kaldirilmasi gerektigi hususunda duran bu noktada amacini yuruten kuresel bir sistemler butunudur Olusturulmus olan bu sistem kapsaminda Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasinca uye olan ulkeler arasinda olusturulmus olan ticari iliskiler hususunda hukuksal bir yaptirim hakki olan ve bu hukuksal yaptirim hakkini elde etmek adina yaptirimlarda bulunan yani istege uygun olabilmesi icin geregini tumuyle yerine getirmis olmasi ve bu yukumluluklerin icermis oldugu durumlari butunuyle kapsamis olup bu duzenle toplum uyelerinin kendisine uyulmasini saglayip toplumca benimsenmis her turlu buyurucu ve yasaklayici duzenlemeleri icerisinde barindirarak yapisal olarak da ayni baglamda duzenlenmesi gereken yol ve yontemlerin tamamidir Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi nin en ayirici belirgin ozelligi olarak sunu niteleyebiliriz yonetim bicimi hususunda uye olmus olan ulkeler kapsaminda belli bir bicim kazanmis olmasi ve kurulus olarak ortaya konulmasi hususu olmustur Alinmis olan kararlar bircok kimseyi icine almis olup bircok kisinin bir araya gelmesi sonucu olusan yani ortaklasa alinmis kararlar mekanizmasi butununu olusturuyor ise Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi nin duzenini ve ozunu meydana getirmis olmaktadir Uyelik esaslariGumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi geregince bir ulkenin bu kapsamda uye olabilmesi bakimindan var olan uye ulkelerin oy cogunlugu ile bir sonuca varilmasi gerektigini belirtmistir Egemenligini ilan etmis ulkelerin sayisinin gittikce artmasi sonucunda uye devletler sayisinda da bir etki yaratmis ve bu baglamda uye devletler sayisinda bir artis soz konusu olmustur AmaclariUye ulkelerin refah seviyelerini arttirmak ve daha iyi standartlar sunmak Getirilerin sonucunda elde bulunmus olan ve istek dogrultusunda kararlilik gosterip ulusal gelirin bir onceki yila oranla artisi ile dunya standartlarinda tam anlami ile etkili kullanimi saglamak Butunsel bakimdan bakacak olursak bu hedeflere ulasmak icin ticari iliskilerle beraber tarifelerin uzerine nukseden etkilerin onunde durarak bu etkilerii zaman icerisinde azaltmak Olusturulmus mal fiyatlarinda kararlilik gosterip bu bicimde ilerlemek Buyumus ulkelerde alim satimin buyumekte olan ulkelere hammaddeleri islenmis duruma sokup degerlendirmis olan urunlerinin daha kolay girisinin saglanmasi ve bu baglamda yaptirimlarin olusturulmasi Yapisi ve yonetimiGenel kurul En bas basamaginda yer alan ve yetkisi bulunan organlardan biri olup her sene yilin Eylul Ekim ve Kasim aylarini kapsayan zaman dilimlerinde toplanir Uye olan her ulkenin yalniz tek bir oy kullanma hakki soz konusu olup ayrikliklar disinda sonuclara basit cogunluk baglaminda karar alinir ve uye ulkelerce yapilmis olan senelik toplanti gorusmeleri uc ve dort hafta surer Temsilciler konseyi Bas basamakta yer almis olan Genel kurul adi altinda her gun gerceklesmis olan isleri uygulamadan sorumlu olan bir konsey olup senede maksimum 9 kez bir araya gelirler ve Genel kurul belli kosullarla yurutmeyi saglayan hakkin cogunlugunu bu konseye aktarmistir Ticaret ve Kalkinma Komitesi Genel Anlasma kapsaminda olusturulmus olan 4 Bolum yaptirimi baglaminda denetlemekle yukumlenen komite 26 Kasim 1964 yilinda olusturulmustur Odemeler Dengesi Kisitlamalari Komitesi Ulusun bir ticarethanenin bir isletmenin belli bir donem sonunda alacak verecek durumunu yani odemeler aciklari baglaminda disalimlarini dusurmus olan uye ulkelerin bicimini belirleyen yakin olarak gozlemlemekte ve bu hususta Uluslararasi Para Fonu ile ilgili olgu ve kavramlarina deginmektedir Ayrica baska organlari da mevcuttur bunlar ise Uygulamalari Komitesi Uluslararasi Et Konseyi Sivil Ucak Komitesi Devlet Alimlari Komitesi Anti Damping Uygulamalari Komitesi Miktar Kisitlamalari Ve Diger Tarife Disi Engeller Grubu Butce Ve Finans Yonetim Komitesi Tarife Ayricalik Komitesi Onsekizler Danisma Grubu Gumruk Degerleri Komitesi Ticarette Teknik Engeller Komitesi Ticarette Teknik Engeller Komitesi Uluslararasi Sut Urunleri KonseyiIlkeleri Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi nin 4 temel ilkesi vardir Bunlari ele alip aciklayacak olursak su sekilde Ilk ilkede uye olmus olan ulkeler icerisinde devletin disalim ve dissatimindaki iliskilerinde devletler arasinda ayrim yapmaksizin GATT uyesi olan ulkelerin ayni buyuklukte gumruk yaptiriminin olusturulup uygulamasi konusunda olanak saglar Ikinci ilkeyi ele alacak olursak uye olan ulkelerin hammaddelerini islenmis duruma sokup degerlendirmeye aldigimiz surec icerisinde yalnizca Gumruk tarifesi ile dis etkilerden uzak tutup bu amac dogrultusunda ilerleyerek baska yollar arama egiliminde bulunmamalari gerektigi hususu yer almaktadir Daha sonra ucuncu ilkeyi ele alacak olursak uye ulkelerin ticari iliskiler konusunda kotu durumlarin seyrinin dogmamasi bakimindan bu durumlardan kacinilmasi gerektigi yonunde ilerlenmesi ve daha sonra meydana gelebilecek olumsuzluklar karsisinda cozumu olarak yalnizca danismanlar baglaminda ustesinden gelinip sonuca baglanabilmesinin daha dogru oldugu hususuna dayandirilmistir Son olarak dorduncu ilke baglaminda ele alacak olursak Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi kapsaminda ilerleyen ticari iliskilerin serbestligi hususu uye ulkelerce belli araliklarla tarife indirimi uygulamalari durumunu ve baska sinirlayici olan yollari az bir duruma getirmek amaciyla kendi iclerinde toplanmalarini gerekli gorur IstisnalarIstisna Durum Gumruk birligi ile ticari iliskilerde serbestlik ticari yuzeyleri yuzeysel ekonomik beraberligi olusturma calismalari saha disina birakilmis olup bu ilk istisna da yer alan husus Kayirilan ulke ayrikligidir Istisna Durum Soyle ki bir ulke birbirine denk olma olanagi hususu uzerinde durup dis odemeler konusunda guclukler ile karsi karsiya kaliyor ise disalim yoluyla yurda getirilecek mallarin cesitlerini ve her cesidinin miktarlarini gosteren liste olusturup kontejan belirleme durumuna gidebilir Yalniz yaptirim belli bir sure olmali ve uye olan ulkelerin iktisadi cikarini zedelememek baglaminda yapilmalidir Istisna Durum Buradaki istisna duruma bakacak olursak yerini anlasmalara birakmistir ve bu anlasma Gonullu Ihracat Kisitlamalari Anlasmalari olarak nitelendirilmektedir Istisna Durum Bu son istisna duruma bakacak olursak da birbirlerine sinir ortakligi bulunan ulkelerin ticari iliskilerdeki sinirini olusturmalaridir Dunya Ticaret Orgutu Gumruk Tarifeleri Ticaret Anlasmasi baglaminda uygulanma alanina konulan son gorusmeler neticesinde 1995 tarihinde Uruguay Turu neticesinde Dunya Ticaret Orgutu olusturulmustur Dunya Ticaret Orgutu ne gelecek olursak uye sayilari 157 olmus olup 27 tane ulke de izleyen durumdadir Kurulus ve amaclarina gelecek olursak Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasina nazaran daha genis ve kapsamli gayeleri vardir Hakka ve hukuka uygun bir sekilde uye olan devletlerin daha iyi bir sonuc elde etmek amaciyla gostermis olduklari yontemler ticari iliskiler butununde serbest yani herhangi bir engelle karsilasma durumu olmayacak bir bicimde gecise uygun bir ticari yontem olusturarak bu kapsamdaki karsilikli bagi ilerleterek daha farkli boyutta uye olan ulkelere tam anlamiyla is alani acma durumunu yaratmak istenmistir Dunya Ticaret Orgutu yapilmis olan Uruguay Round gorusmeleri neticesinde hukuksal 29 farkli cok tarafli belgeyi ve genis bir perspektif butunuyle ele alip 25 Bakanlar Bildirisini Marekes te onaylamis ve 15 Nisan 1995 yilinda Dunya Ticaret Orgutu Anlasmasi ile meydana gelmistir Orgutun baslica gorevleriIlk olarak Dunya Ticaret Orgutu nun olusumunu saglamis olan coklu anlasmalarin butunlugu baglaminda kontrolu saglamak ve yaptirimlari olusturmak Ticari iliskiler ile ilgili olarak yaptirimlarin uygulandigi ve cok tarafli ticari iliskiler alanindaki gorusme hal durumlarinin yer almis oldugu muzakereler neticesinde ilgili kisilerin katildigi ve kimi sorunlarin gorusulup tartisilarak karara baglandigi toplanti olusturmak Olusturulmus olan ticari iliskilerden dogan anlasmazlik durumunda bir sonuca varmak ortadaki engelleri kaldirmak icin yapilmasi gerekenleri yaparak sonuca ulasmak Ilerleme adiminda ekonomi konusuyla ilgili duzenli olarak birbirini izleyen degismelerle gelisip olusum gostermesi bakimindan cok tarafli ticari duzen ile beraber bir araya gelerek gereken ortamin hazirlanmasinda destek olmak Hala Dunya Ticaret Orgutu nun basta gelen ve one cikan konusu Doha da gerceklesen 2001 senesinin Kasim ayinda olusturulmus olan Dorduncu Bakanlar Konferasi ile beraber Dunya Ticaret Orgutu Kalkinma Turu baglaminda olusturulan ticari gorusmeler icin yapilmis olan cok tarafli ticari muzakereleri olmustur Ilk olarak bahsedilmis oldugu bicimde Dunya Ticaret Orgutu Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasina nazaran daha kapsamli acidan ele almis olarak nitelendiriliyordu aslinda birbirlerinden tamamen farkli olup bununla birlikte olusturulus icerigi olarak da kendine ozgudur Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Orgutu zaten olusum amaci itibariylade ele alacak olursak Uluslararasi Ticaret Orgutu nu olusturma cercevesiyle ilerlemis olan bu dogrultuda cesitli yaptirimlari icerisinde bulunduran cok tarafli nitelikte olan bir anlasmadir Kisa sureli olusturulmus olan Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasi yalnizca mal ticari iliskilerini ele alirken Dunya Ticaret Orgutu onun yani sira ticari nitelikte yer alan haklari da ele alir Dunya Ticaret Orgutu iliskiler arasindaki sorunlari cozumleme baglaminda Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Anlasmasina nazaran daha cabuk bir bicimde calisma gosterip ilerleme hususunda kendi kendine isleyen organlarin isleyis bicimine sahiptir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlasmasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gelir idaresi Baskanligi GATT Bilgilendirme Rehberi pdf 26 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde