Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde liste biçimindedir, ancak düz yazı olursa okunabilirliği artabilir. (Ekim 2020) |
GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL ya da GPL) yaygın kullanılan bir özgür yazılım lisansı. İlk sürümü 1989 yılında Richard Stallman tarafından GNU Tasarısı için kaleme alınmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım topluluklarının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son hâlini aldı.
| GNU Genel Kamu Lisansı | |
|---|---|
 GPL sürüm 3 belirtkesi | |
| Yazar | Özgür Yazılım Vakfı |
| Sürüm | 3 |
| Yayımcı | Özgür Yazılım Vakfı |
| Yayım tarihi | 29 Haziran 2007 |
| İlk yayımlanma | 25 Şubat 1989 |
| DFSG uyumlu | Evet |
| FSF onaylı | Evet |
| onaylı | Evet |
| Copyleft | Evet |
| Hayır | |
| Web sitesi | www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.tr.html |
Bu lisansın güncel sürümü (GPL s3), Özgür Yazılım Vakfı tarafından 29 Haziran 2007'de yayınlandı. GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı yani LGPL ise GPL'in daha çok yazılım kütüphanelerine yönelik olarak düzenlenmiş sürümüdür.
Copyleft lisansların en güçlü ve en yaygın örneği olan GNU GPL, günümüzde birçok yazılım bileşeninde kullanılmaktadır.
GPL'in genel nitelikleri
Dört temel özgürlük
Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından kaleme alınan GNU Genel Kamu Lisansı, dört temel özgürlüğü güvence altına almayı amaçlar. Bu dört temel özgürlük sırasıyla şunlardır:
- Özgürlük 0: Programı sınırsız kullanma özgürlüğü.
- Özgürlük 1: Programın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü.
- Özgürlük 2: Programın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü.
- Özgürlük 3: Programın değiştirilmiş hâlini dağıtma özgürlüğü.
Para kazanma modeli
GNU GPL lisans anlaşması, 1983 yılında Richard Stallman tarafından geliştirilmiş, çok akıllıca detaylarla bağlayıcılığı bulunan, teşvik edici, gerek kullanıcı gerekse üretici tarafa büyük olanaklar sağlayan bir lisans türüdür. GPL'in en çok üzerinde durduğu konu yazılımların kaynak kodu ile birlikte dağıtılmasının gerekliliğidir. Üretici firma yazılımını ikili dosya şeklinde (binary) dağıtsa bile kaynak kodunu herkes tarafından erişilebilir bir yere bırakmak zorundadır. Kullanıcı, bu kaynak kodu alıp inceleyebilir, üzerinde istediği değişikliği yapabilir, kendi projelerinde, yazılımlarında kodun tamamını ya da bir parçasını kullanabilir. Hatta başkasının kod parçasını alıp, üzerinde değişiklik yapıp satarak maddi kazanç da elde edebilir. Ama tek bir şartla, yeni üretilen program da GPL ile lisanslanmak zorundadır.
GPL, yazılımın ücretlendirilmesi hakkında hiçbir fikir beyan etmez. GPL yazılımları ücretsiz olmak zorunda değildir. Üretici firma ya da kuruluş, yazılımını GPL ile lisanslayıp, dağıtabilir ve karşılığında da bir ücret talep edebilir. Bu madde en baştan beri sözleşme içerisinde olmasına rağmen, GPL yazılımların çok büyük bir kısmı ücretsizdir. Genel yaklaşım yazılımdan değil, kullanıcıya sunulan kurulum, eğitim, yönetim ve ek modül yazma gibi süreçlerden para kazanılması şeklindedir. Bu özelliğiyle GPL pek çok lisanstan ayrılmaktadır.
GPL'in avantajları
- Kullanıcı yazılımının içinde ne olduğunu bilir. Bazı üretici firmaların yaptığı öne sürülen arka kapı (backdoor) yerleştirme vakaları imkânsızdır. Bu özellikle askeri kurumlar için önemli olmaktadır. GPL ile lisanslanan yazılımın kaynak kodu ortada olduğu için gerekli inceleme yapıldıktan sonra rahatlıkla kullanılabilir.
- Yazılım çok büyük bir kitle tarafından kullanılması sonucunda hataların keşfedilmesi ve yine çok büyük bir kitle tarafından geliştirildiği için düzeltilmesi süreci bazen dakikalarla sınırlı olur.
- Üretici firma, kullanıcı kitlesini geliştirmek için büyük bir şans elde etmiş olur.
- Kullanıcı yazılımda beğenmediği kısımları değiştirmekte hürdür. Bunu eğer kendi yapamıyorsa bile yazılım çok büyük bir kitle tarafından kullanıldığı için, İnternet'te biraz aradıktan sonra büyük ihtimalle aynı yazılımın kendi istediği şekilde değiştirilmiş hâlini rahatlıkla bulur.
- Üretici firma, dünyaca popüler bir GPL yazılımın üreticisi olarak büyük bir prestij elde eder. Referans listesinde onbinlerce kişi tarafından kullanılan bir programı geliştirmiş bir firma olmanın onurunu taşır. Bunun sonucunda bir sonraki geliştirdiği yazılıma dışarıdan bakışlar daha profesyonelce olur ve firmanın ismi duyulduğu için de hedef kitle daha büyük olur.
- BSD gibi lisansların aksine GPL bir yazılımdan türetilen yazılım da GPL olmak zorunda olduğu için geliştiricinin kodunun çalınması riski yoktur.
- GPL bir yazılımın kodunun üzerinde oynayan kişi sayısı bazen binleri bulmaktadır. Bu nedenle programlar çok hızlı bir şekilde çok büyük bir kitle tarafından geliştirilir. Bu da yazılımın kalitesinin artmasında büyük bir rol oynar.
- GPL, yazılım sektöründe bir rekabet ortamı yaratmayı sağlar. Ücretli ve kapalı kod olarak sunulan yazılımların ücretsiz ve açık kodlu olanlara nispeten çok daha kaliteli olmasının gerekliliği ortaya çıkar. Bu da yazılımların kalitesini artırır ve sektörün ütopik tam rekabet piyasasına olabildiğince yaklaşmasını sağlar. Sektörü sadece arz değil, talep de yönlendirmeye başlar.
- Kullanıcı ürünün gelişmesi için üretici firmaya bağımlı kalmaz. Özellikle kritik uygulamalarda kullanılan bir yazılımı üreten firmanın batması veya artık yazılıma destek vermemesi durumunda mağdur kalmaz. Kaynak kodu ortada olduğu için kullanıcı istenirse kendi bünyesinde isterse destek alarak yazılımı geliştirmeye devam edebilir.
GPL'in dezavantajları
- GPL ile lisansladığınız yazılımların başkaları tarafından değiştirilerek geliştirilen türevlerinin elde ettiği gelire yönelik maddi bir talepte bulunamazsınız. Kamuya açtığınız kodları kullanan türev yazılımların ticari süreçlerde kullanılması durumunda karşı tarafı bir çeşit rüçhan/gelir paylaşımı anlaşması imzalamaya zorlayan Mozilla Kamu Lisansı, bunun gibi durumlarda önerilebilir.
Kaynakça
Vikikaynak'ta GNU Genel Kamu Lisansı ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- ^ "Debian – License information". Software in the Public Interest, Inc. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2009.
- ^ a b . Özgür Yazılım Vakfı. 8 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009.
- ^ "Licenses by Name". Açık Kaynak İnisiyatifi. 6 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2009.
- ^ "Copyleft: Faydacı İdealizm – Özgür Yazılım Vakfı". Özgür Yazılım Vakfı. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ "If a library is released under the GPL (not the LGPL)". Özgür Yazılım Vakfı. 30 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ . Black Duck Software. 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
- ^ . 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ "Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi". 12 Ekim 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2009.
Dış bağlantılar
- Özgün GPL metni 12 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Gayriresmî çevirileri: (5 Temmuz 2019), (30 Mayıs 2019), (12 Haziran 2019)
- Yazdığınız kodu GPLv3 ile nasıl lisanslarsınız? 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde liste bicimindedir ancak duz yazi olursa okunabilirligi artabilir Gerekirse bu listeyi duz yaziya donusturerek yardimci olabilirsiniz Ekim 2020 GNU Genel Kamu Lisansi GNU GPL ya da GPL yaygin kullanilan bir ozgur yazilim lisansi Ilk surumu 1989 yilinda Richard Stallman tarafindan GNU Tasarisi icin kaleme alinmistir Ucuncu ve son surum ise Richard Stallman in yoneticisi oldugu Ozgur Yazilim Vakfi FSF Eben Moglen ve Yazilim Ozgurlugu Hukuk Merkezi tarafindan kaleme alindi ve ozgur yazilim topluluklarinin cesitli itiraz ve katkilariyla son halini aldi GNU Genel Kamu LisansiGPL surum 3 belirtkesiYazarOzgur Yazilim VakfiSurum3YayimciOzgur Yazilim VakfiYayim tarihi29 Haziran 2007Ilk yayimlanma25 Subat 1989DFSG uyumluEvetFSF onayliEvetonayliEvetCopyleftEvetHayirWeb sitesiwww gnu org licenses gpl 3 0 tr html Bu lisansin guncel surumu GPL s3 Ozgur Yazilim Vakfi tarafindan 29 Haziran 2007 de yayinlandi GNU Kisitli Genel Kamu Lisansi yani LGPL ise GPL in daha cok yazilim kutuphanelerine yonelik olarak duzenlenmis surumudur Copyleft lisanslarin en guclu ve en yaygin ornegi olan GNU GPL gunumuzde bircok yazilim bileseninde kullanilmaktadir GPL in genel nitelikleriGNU belirteksiDort temel ozgurluk Ozgur Yazilim Vakfi FSF tarafindan kaleme alinan GNU Genel Kamu Lisansi dort temel ozgurlugu guvence altina almayi amaclar Bu dort temel ozgurluk sirasiyla sunlardir Ozgurluk 0 Programi sinirsiz kullanma ozgurlugu Ozgurluk 1 Programin nasil calistigini inceleme ve amaclara uygun degistirme ozgurlugu Ozgurluk 2 Programin kopyalarini sinirsiz dagitma ozgurlugu Ozgurluk 3 Programin degistirilmis halini dagitma ozgurlugu Para kazanma modeli GNU GPL lisans anlasmasi 1983 yilinda Richard Stallman tarafindan gelistirilmis cok akillica detaylarla baglayiciligi bulunan tesvik edici gerek kullanici gerekse uretici tarafa buyuk olanaklar saglayan bir lisans turudur GPL in en cok uzerinde durdugu konu yazilimlarin kaynak kodu ile birlikte dagitilmasinin gerekliligidir Uretici firma yazilimini ikili dosya seklinde binary dagitsa bile kaynak kodunu herkes tarafindan erisilebilir bir yere birakmak zorundadir Kullanici bu kaynak kodu alip inceleyebilir uzerinde istedigi degisikligi yapabilir kendi projelerinde yazilimlarinda kodun tamamini ya da bir parcasini kullanabilir Hatta baskasinin kod parcasini alip uzerinde degisiklik yapip satarak maddi kazanc da elde edebilir Ama tek bir sartla yeni uretilen program da GPL ile lisanslanmak zorundadir GPL yazilimin ucretlendirilmesi hakkinda hicbir fikir beyan etmez GPL yazilimlari ucretsiz olmak zorunda degildir Uretici firma ya da kurulus yazilimini GPL ile lisanslayip dagitabilir ve karsiliginda da bir ucret talep edebilir Bu madde en bastan beri sozlesme icerisinde olmasina ragmen GPL yazilimlarin cok buyuk bir kismi ucretsizdir Genel yaklasim yazilimdan degil kullaniciya sunulan kurulum egitim yonetim ve ek modul yazma gibi sureclerden para kazanilmasi seklindedir Bu ozelligiyle GPL pek cok lisanstan ayrilmaktadir GPL in avantajlari Kullanici yaziliminin icinde ne oldugunu bilir Bazi uretici firmalarin yaptigi one surulen arka kapi backdoor yerlestirme vakalari imkansizdir Bu ozellikle askeri kurumlar icin onemli olmaktadir GPL ile lisanslanan yazilimin kaynak kodu ortada oldugu icin gerekli inceleme yapildiktan sonra rahatlikla kullanilabilir Yazilim cok buyuk bir kitle tarafindan kullanilmasi sonucunda hatalarin kesfedilmesi ve yine cok buyuk bir kitle tarafindan gelistirildigi icin duzeltilmesi sureci bazen dakikalarla sinirli olur Uretici firma kullanici kitlesini gelistirmek icin buyuk bir sans elde etmis olur Kullanici yazilimda begenmedigi kisimlari degistirmekte hurdur Bunu eger kendi yapamiyorsa bile yazilim cok buyuk bir kitle tarafindan kullanildigi icin Internet te biraz aradiktan sonra buyuk ihtimalle ayni yazilimin kendi istedigi sekilde degistirilmis halini rahatlikla bulur Uretici firma dunyaca populer bir GPL yazilimin ureticisi olarak buyuk bir prestij elde eder Referans listesinde onbinlerce kisi tarafindan kullanilan bir programi gelistirmis bir firma olmanin onurunu tasir Bunun sonucunda bir sonraki gelistirdigi yazilima disaridan bakislar daha profesyonelce olur ve firmanin ismi duyuldugu icin de hedef kitle daha buyuk olur BSD gibi lisanslarin aksine GPL bir yazilimdan turetilen yazilim da GPL olmak zorunda oldugu icin gelistiricinin kodunun calinmasi riski yoktur GPL bir yazilimin kodunun uzerinde oynayan kisi sayisi bazen binleri bulmaktadir Bu nedenle programlar cok hizli bir sekilde cok buyuk bir kitle tarafindan gelistirilir Bu da yazilimin kalitesinin artmasinda buyuk bir rol oynar GPL yazilim sektorunde bir rekabet ortami yaratmayi saglar Ucretli ve kapali kod olarak sunulan yazilimlarin ucretsiz ve acik kodlu olanlara nispeten cok daha kaliteli olmasinin gerekliligi ortaya cikar Bu da yazilimlarin kalitesini artirir ve sektorun utopik tam rekabet piyasasina olabildigince yaklasmasini saglar Sektoru sadece arz degil talep de yonlendirmeye baslar Kullanici urunun gelismesi icin uretici firmaya bagimli kalmaz Ozellikle kritik uygulamalarda kullanilan bir yazilimi ureten firmanin batmasi veya artik yazilima destek vermemesi durumunda magdur kalmaz Kaynak kodu ortada oldugu icin kullanici istenirse kendi bunyesinde isterse destek alarak yazilimi gelistirmeye devam edebilir GPL in dezavantajlari GPL ile lisansladiginiz yazilimlarin baskalari tarafindan degistirilerek gelistirilen turevlerinin elde ettigi gelire yonelik maddi bir talepte bulunamazsiniz Kamuya actiginiz kodlari kullanan turev yazilimlarin ticari sureclerde kullanilmasi durumunda karsi tarafi bir cesit ruchan gelir paylasimi anlasmasi imzalamaya zorlayan Mozilla Kamu Lisansi bunun gibi durumlarda onerilebilir KaynakcaVikikaynak ta GNU Genel Kamu Lisansi ile ilgili metin bulabilirsiniz Debian License information Software in the Public Interest Inc 22 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2009 a b Ozgur Yazilim Vakfi 8 Subat 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2009 Licenses by Name Acik Kaynak Inisiyatifi 6 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2009 Copyleft Faydaci Idealizm Ozgur Yazilim Vakfi Ozgur Yazilim Vakfi 8 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2020 If a library is released under the GPL not the LGPL Ozgur Yazilim Vakfi 30 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2020 Black Duck Software 4 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2013 6 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2020 Yazilim Ozgurlugu Hukuk Merkezi 12 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2009 Dis baglantilarOzgun GPL metni 12 Agustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Gayriresmi cevirileri 5 Temmuz 2019 30 Mayis 2019 12 Haziran 2019 Yazdiginiz kodu GPLv3 ile nasil lisanslarsiniz 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde